Կարելի՞ է արդյոք հայ հասարակությանը համարել ինտելեկտուալ հասարակություն

[Philosopher]

Այս հարցը կարևոր է այն առումով, որ հաճախ, վերլուծելով տարածաշրջանային հարևանների տնտեսական զարգացման տեմպերն ու հեռանկարները, որպես հակափաստարկ է բերվում այն, որ հայ հասարակությունը ունի մեծ ինտելեկտուալ պոտենցիալ։ Ի՞նչ է նշանակում ունենալ ինտելեկտուալ պոտենցիալ, ինչպե՞ս է այդ փաստը համաձայնում այն հանգամանքի հետ, որ տոտալ սակավամտությունն ու սահմանափակությունը դարձել են ոչ միայն հասարակական երևույթներ, այլ նույնիսկ արժեքներ։ Ինչպիսի՞ն է հարցի պատմական մեկնաբանությունը, ինչպիսի՞ն է ներկա վիճակը, ինպիսի՞ն է հայ ինտելեկտի ապագան։

[Philosopher]

Պատմական մի ասպեկտ. սեփական համատարած ինտելեկտուալության միֆը ստեղծվեց խորհրդային տարիներին, երբ Լիկբեզ անցած հայ ժողովուրդը անակնկալ իրեն զգաց խիստ գրագետ ու ինտելեկտուալ։ Արդյոք անգրագիտության վերացումը նշանակում էր, որ ձևավորվեց ինտելեկտուալ հասարակություն, արդյոք ինժեներական մտքի դատողությունները սեփական բացառիկության ու գրասիրության մասին ապացուցվեցին այն օրերին, երբ հասարակությունը իսկապես ունեցավ գրքի կարիք, երբ առաջացան իրական խնդիրներ, որոնք կարելի էր լուծել միայն գրքի միջոցով, արդյոք շարքային հայ մարդը, որը համարում էր, որ գոնե Րաֆֆի, Շիրվանզադե ու Նար–Դոս պետք է ունենա իր գրադարանում, առաջին իսկ հնարավորության դեպքում չազատվեց այդ պսեվդո–գրասիրությունից ու չնետվեց գավառականության գիրկը, այն գավառականության, որից մի քայլ առաջ անցած ու գրել–կադալ սովորած մարդիկ ազգային ավանդույթում համարվում էին մեծ լուսավորիչներ։

[Բարեկամ]

Ես քվեարկել եմ կողմ: Երեւի նախ պետք ա որոշենք, թե ինչ ենք հասկանում ինտելեկտուալություն ասելով: Եթե դրա տակ հասկանում ենք կրթվածություն, ապա դեմ եմ, եթե պարզապես կիրթ լինելը, առավել եւս, բայց ինտելեկտուալության տակ ես հասկանում եմ մտավոր պոտենցիալը, գիտությունն ու կրթությունն արժեքավորելը, թեկուզ եւ սովետական եւ այժմյան սիստեմները վատ միջավայր են եղել դրանց իմպլիմենտացիայի համար, թեկուզ եւ դրանք խեղաթյուրվել-ինքնամեծարվել են փոքր ու ճնշված ժողովուրդներին հատուկ պաթոսով: Այսօր գավառականությունը գլուխ է բարձրացրել, իր ժամանակներն են, բայց այն, ինչ ջրի երեսին է, թվաքանակ, առավելեւս բնութագրող որակ չէի համարի:

[dvgray]

Հասարակության ինտելեկտուալուտյան աստիճանը որոշվում է մտավորականների (գիտնական, ինժեներ, արվեստագետ...) ֆիզիկական (և հոգեկան ???)համախմբվածության աստիճանով, այլ ոչ բանվորի կամ գյուղացու ունեցած գրքերի քանակով;
Շատ կարևոր է հասկանալ մեր հասարակության ինտելեկտի "տեղը" (միսիան) համաշխարհային "ինտելեկտի" ներկապնակում, և չշեղվել դրանից;
ըստ իս էտ տեղը միջին դիրքերում է; Էտ տեղ մենք շատ ամուր ենք (Էինք) կանգնած և կատարում էինք մեր միսիան;
Էտ տեսակետից ունեցել ենք Ոսկեդար (այսինքն լավագույն դրսևորում մի ամբողջ դարաշրջան), 7-երորդ դար("հունադավ դպրոց" ...), 11-14 դարերի բռնկումներ, միջնադար(Առաքել Դավրիժեցի...);

Նորագույն պատմուտյան մեջ ինտելեկտուալ ամենաբարցր մակարդակի վրա հայ հասարակությունը եղել է 20 դարի սկզբին, Պոլսում (իմիջիայլոց, ինչքան էլ տարօրինակ լինի, մինչ այժմ էլ այդ օջախը հրաշքով և խնամքով պահպանվել ու ծխում է); Հետևել է "պատիժը" ֆիզիկական բնաջնջման տեսքով;
20-30 ականներին, նոր փորձ է արվել արևելյան Հայաստանում; Նորից "պատիժ"- ֆիզիկական բնաջնջում;

3-որդ զարտոնք - 60-80 տվականներին - "պատիժ" լիդերների ֆիզիկական բնաջնջման տեսքով;

4-որդ փորձ 90 ականներին, եվ կրկին "պատիժ"; Հլա որ դեռ չեն ջնջվել ֆիզիկապես, սակայն գտնվում են աքսորյալի և պղծվածի կարգավիճակում; Իրավիտճակ, երբ սեփական հասարակության լյումպենը փորցեց խժռել իր ինտելեկտին; Էս տեսակետից ամենավտանգավորը երևի ես վերջին "ջարդն" է; Նման է չարորակ ուռուցքի կողմից սեփական մարմինը խժռելուն;
Ինչո՞վ կվերջանա էս ամենը;
Չեմ կարծում - որ մահով; Օրգանիզմը ունի բավականին ռեզերվներ դիմակայելու ու առողջանալու; Սակայն "Ուռուցքին" օգնուտյան են հասել ուրիշ հիվանդություննր եվս (ռուսոմանիա, ռուսաֆիլիա , սեպական ուժերին չապավինում ... ): Իրավիճակը կրիզիսային է, բայց ոչ կրիտիկական;
Տեսնենք:

[Երվանդ]

Ես կարծում եմ որ Նարեկացի, Խաչատրյան, Սարյան, Մինաս, Համբարձումյան ծնած , լավ Խաչատրյանին հանեմ քանի որ նա հիմնականում Ռուսաստանում է ապրել, իհարկե կարելի է մտածել որ թվարկածս մարդիկ անհատականություններ են ու ճիշտա մեր ազգնա իրանց ծնել, բայց կոնկրետ հասարակությունը մեծ դեր չի խաղացել նրանց կայացման գործում, բայց իմ կարծիքով տենց չի, ինչքանել մարդը բնածին տաղանդ ու անհատականություն լինի միևնույն է հասարակություննը մեծ դեր է ունի տվյալ մարդու ինտելեկտուլ զարգացման ու կայացման մեջ, ճիշտ է նաև այն որ մեր հասարակության մեջ կա բավականին մեծ բռի զանգված, ու միշտել էտ զանգվածը եղել է ու կարծում եմ հիմա ավելի է ստվարացել:

[Marduk]

Հայ հասարակություն չկա այդպիսի հասկացություն:

Հայ ազգ է, ու բավականին խելացի ազգ է, որովհետև մենակ խելացի ազգը կարող էր էսքան փորձությունների միջով անցնել ու վերապրել: Մեկ ուրիշը մեր տեղը լիներ վաղուց արդեն կորել գնացել էր:

Վերջի վերջո մենք որ Անի քաղաք ունեինք ուր էին էդ ժամանակ Եվրոպացինե՞րը:
Ուղղակի մեզ չեն թողնում նորմալ ապրենք, անընդհատ ցեղասպանություններ են անում, թալանում են մեր ստեղծածը ու տանում, դրա համար էլ արդյունքի չենք հասնում:
Թե չէ որ թողնեին մի 100 տարի հանգիստ ապրեինք ապա ես վստահ էմ որ Հայաստանը կլիներ աշխարհի ամենազարգացած Երկրներից մեկը

[Philosopher]

Հայ հասարակություն չկա այդպիսի հասկացություն:

Հայ ազգ է, ու բավականին խելացի ազգ է, որովհետև մենակ խելացի ազգը կարող էր էսքան փորձությունների միջով անցնել ու վերապրել: Մեկ ուրիշը մեր տեղը լիներ վաղուց արդեն կորել գնացել էր:

Վերջի վերջո մենք որ Անի քաղաք ունեինք ուր էին էդ ժամանակ Եվրոպացինե՞րը:
Ուղղակի մեզ չեն թողնում նորմալ ապրենք, անընդհատ ցեղասպանություններ են անում, թալանում են մեր ստեղծածը ու տանում, դրա համար էլ արդյունքի չենք հասնում:
Թե չէ որ թողնեին մի 100 տարի հանգիստ ապրեինք ապա ես վստահ էմ որ Հայաստանը կլիներ աշխարհի ամենազարգացած Երկրներից մեկը

Այո, "հայ հասարակություն" ասվածը ինքնին ավանս է՝ տրված հայ ազգին, որ կիսացեղային–կիսաազգային մակարդակից անցնի իր օրգանական զարգացման նոր փուլի։ Իսկ եթե առանց ավանսի ու ավելի գիտականորեն՝ հայ հավաքականությունը դեռևս ազգ էլ չէ, այն գտնվում է որպես ազգ ձևավորման պրոցեսում։ Բայց այս տերմինները մեծ հաշվով բան չեն որոշում. և՛ ազգը, և՛ հասարակությունը կարող են լինել ինտելեկտուալ և ոչ–ինտելեկտուալ։ Իսկ թե եվրոպացիներն ու՞ր էին երբ մենք Ուր էինք, այսօր արդեն կարևոր չէ, քանզի մենք հիմա ու՞ր ենք, որ եվրոպացիներն Ուր են։

[Tumbler]

Ես ոչ եմ քվեարկել, բայց ստեղի հասարակությունը լռիվ ուրիշա.

[Marduk]

Այո, "հայ հասարակություն" ասվածը ինքնին ավանս է՝ տրված հայ ազգին, որ կիսացեղային–կիսաազգային մակարդակից անցնի իր օրգանական զարգացման նոր փուլի։ Իսկ եթե առանց ավանսի ու ավելի գիտականորեն՝ հայ հավաքականությունը դեռևս ազգ էլ չէ, այն գտնվում է որպես ազգ ձևավորման պրոցեսում։ Բայց այս տերմինները մեծ հաշվով բան չեն որոշում. և՛ ազգը, և՛ հասարակությունը կարող են լինել ինտելեկտուալ և ոչ–ինտելեկտուալ։ Իսկ թե եվրոպացիներն ու՞ր էին երբ մենք Ուր էինք, այսօր արդեն կարևոր չէ, քանզի մենք հիմա ու՞ր ենք, որ եվրոպացիներն Ուր են։

է մի 50 տարի հետո եվրոպան կդառնա արաբա-թուրքախառնարան իսկ մենք կմնանք հայ ինչպես միշտ: Այնպես որ հայը ազգ է ու շատ էլ հին ազգ է, իսկ եվրոպան հասարակություն է, որի կազմը անընդհատ փոխվում է ...
Հայ ազգը վաղուց ձևավորվել վերջացել է: Մովսես Խորենացի կարդացեք կարդացեք ու կտեսնեք որ այն ժամանակ արդեն հայը այնպիսին էր ինչպիսին հիմա է... այնպես որ ձևավորման խնդիր չկա:
Կա մի խնդիր, որ մեզ հանգիստ չեն թողնում ապրել որպեսզի մենք մեզ կարողանանք ինքնադրսեվորել: Ինչքան էլ ուզում ես կայացած եղի , միևնույն է , եթե քեզ 50 տարին մեկ լրիվ թալանում են ապա դու առաջ չես գնա

[Philosopher]

է մի 50 տարի հետո եվրոպան կդառնա արաբա-թուրքախառնարան իսկ մենք կմնանք հայ ինչպես միշտ: Այնպես որ հայը ազգ է ու շատ էլ հին ազգ է, իսկ եվրոպան հասարակություն է, որի կազմը անընդհատ փոխվում է ...

Գերմանացին ել կմնա գերմնանացի, իսլանդացին էլ՝ իսլանդացի, հույնն էլ՝ հույն։

Հայ ազգը վաղուց ձևավորվել վերջացել է: Մովսես Խորենացի կարդացեք կարդացեք ու կտեսնեք որ այն ժամանակ արդեն հայը այնպիսին էր ինչպիսին հիմա է... այնպես որ ձևավորման խնդիր չկա:

Չփոխվելը չի փաստում ազգի ձևավորվածությունը, գուցե չփոխվելն ապացուցում է հենց այն, որ ազգ չի ձևավորվել։ Եթե մի օրգանիզմ տասնյակ դարերով չի փոխվում, մնում է նույնը (իհարկե, եթե այդպես է), ապա դա խոսում է առնվազն այն փաստի օգտին, որ այն չզարգացող համակարգ է։

Կա մի խնդիր, որ մեզ հանգիստ չեն թողնում ապրել որպեսզի մենք մեզ կարողանանք ինքնադրսեվորել: Ինչքան էլ ուզում ես կայացած եղի , միևնույն է , եթե քեզ 50 տարին մեկ լրիվ թալանում են ապա դու առաջ չես գնա

Այդ խնդիր կա, և հենց դա է պատճառներից մեկը, որ այսօրվա հասարակությունը սահմանափակ ու ոչ–ինտելեկտուալ է։ Խոսքը գնում է այն մասին, թե ինչպիսի ինտելեկտ ունի մերօրյա հասարակությունը և ոչ թե՝ ինչ է նրա հետ պատահել, որ հիմա ինտելեկտ չունի։

[Marduk]

Գերմանացին ել կմնա գերմնանացի, իսլանդացին էլ՝ իսլանդացի, հույնն էլ՝ հույն։

Հա բայց թուրքա-արաբախառը: Կարծում եմ ով եղել է Եվրոպայում կհաստատի իմ խոսքերը որ իսկապես այ երկրների էթնիկական կազմը փոխվում է, հատկապես մեծ քաղաքներում: Ես նկատի ունեմ արևմտյան եվրոպան ոչ թե Հունաստանը… Հույները հին ազգ են ու նրանք արդեն կայացած են այնպես որ նրանց մոտ այդ պռոբլեմը չկա…

Չփոխվելը չի փաստում ազգի ձևավորվածությունը, գուցե չփոխվելն ապացուցում է հենց այն, որ ազգ չի ձևավորվել։ Եթե մի օրգանիզմ տասնյակ դարերով չի փոխվում, մնում է նույնը (իհարկե, եթե այդպես է), ապա դա խոսում է առնվազն այն փաստի օգտին, որ այն չզարգացող համակարգ է։

Փոխվել անպայման չի նշանակում զարգանալ հոգեպես վերելք ապրել, այդպես որ լիներ աշխարհի բոլոր հին ազգերը այսօր պետք է զարգացած լինեին այլ ոչ թե մի մասը մեռած:
Փոխվել կարող է լինի նաև դեգրադացիա, այլասերում ձևափոխում դեպի այլ ձևեր:

Այդ խնդիր կա, և հենց դա է պատճառներից մեկը, որ այսօրվա հասարակությունը սահմանափակ ու ոչ–ինտելեկտուալ է։

Հենց էդ է որ հասարակություն չկա: Եթե մի բան չկա ոնց կարող է լինի նա ինտելեկտուալ կամ ոչ ինտելեկտուալ: Դու ինքդ ասացիր որ հասարակություն բառը օգտագործելը ավանս է:

Խոսքը գնում է այն մասին, թե ինչպիսի ինտելեկտ ունի մերօրյա հասարակությունը և ոչ թե՝ ինչ է նրա հետ պատահել, որ հիմա ինտելեկտ չունի։

Այսպիսի մոտեցումը նման է նրան որ ասենք հիվանդը գալիս է բժշկի մոտ ու ասում է բժիշկ գիտեք իմ հարևանը ինձ անընդատ ծեծում է ու այդ պատճառով հիշողությունս կորցրել եմ, իսկ բժիշկը ի պատասխան ասում է թե կարևոր չի ինչ է եղել անցյալում, կարևորը այն է որ դուք տառապում եք ուղեղի բարդ հիվանդությամբ:

[Philosopher]

Հա բայց թուրքա-արաբախառը: Կարծում եմ ով եղել է Եվրոպայում կհաստատի իմ խոսքերը որ իսկապես այ երկրների էթնիկական կազմը փոխվում է, հատկապես մեծ քաղաքներում: Ես նկատի ունեմ արևմտյան եվրոպան ոչ թե Հունաստանը… Հույները հին ազգ են ու նրանք արդեն կայացած են այնպես որ նրանց մոտ այդ պռոբլեմը չկա…

Եթե գերմանացիները կայացած ազգ չեն, ուրեմն հայության չկայացացության իմ պնդումը պետք է ընդունել նաև որպես կոմպլիմենտ։

Փոխվել անպայման չի նշանակում զարգանալ հոգեպես վերելք ապրել, այդպես որ լիներ աշխարհի բոլոր հին ազգերը այսօր պետք է զարգացած լինեին այլ ոչ թե մի մասը մեռած:
Փոխվել կարող է լինի նաև դեգրադացիա, այլասերում ձևափոխում դեպի այլ ձևեր:

Փոխվել, նշանակում է ապրել, այո, նաև փոխվելու արդյունքում՝ մեռնել, բայց ապրել, իսկ չփոխվել նշանակում է ոչ ապրել, ոչ զարգանալ, ոչ դեգրադացվել, ոչ էլ, այո, մեռնել, եթե այդ չփոփոխվելն ինքին մեռնել չէ։ Ի դեպ, մենք բանավիճում ենք գոյություն ոչւնեցող փաստի շուրջ, քանի որ հայ ժողովուրդը իրականում փոխվել է և շատ է փոխվել, ու հիմնականում՝ դեգրադացիայի ճանապարհով, ինչին, իհարկե, նպաստել է նաև, այսպես կոչված, "ազգային ճակատագիրը"։

Հենց էդ է որ հասարակություն չկա: Եթե մի բան չկա ոնց կարող է լինի նա ինտելեկտուալ կամ ոչ ինտելեկտուալ: Դու ինքդ ասացիր որ հասարակություն բառը օգտագործելը ավանս է:

Այո, հասարակություն չկա և հենց հասարակության ինտելեկտի մասին հարցնելով՝ մենք նաև այդ փաստն ենք շեշտում՝ տողատակում նկատի ունենալով, որ հասարակությունը և ինտելեկտի բացակայունը անհամատեղելի բաներ են։

Այսպիսի մոտեցումը նման է նրան որ ասենք հիվանդը գալիս է բժշկի մոտ ու ասում է բժիշկ գիտեք իմ հարևանը ինձ անընդատ ծեծում է ու այդ պատճառով հիշողությունս կորցրել եմ, իսկ բժիշկը ի պատասխան ասում է թե կարևոր չի ինչ է եղել անցյալում, կարևորը այն է որ դուք տառապում եք ուղեղի բարդ հիվանդությամբ:

Եթե բժշկի նպատակը հիվանդին բուժելն է և ոչ թե նրան մխիթարելը կամ նրա վիճակը արդարացնելը՝ ուրիշների մեղքով, ապա նրան առաջին հերթին պետք է հետաքրքրի հիվանդի ախտորոշումը, իսկ հարևաններից թող դժգոհեն հարևան–բարեկամները։ Ի դեպ, հիմնական գնահատականներիդ միանգամայն համաձայն եմ՝ հայ հասարակություն գոյություն չունի և մենք գործ ունենք հիվանդ օրգանիզմի հետ։

[Marduk]

Եթե բժշկի նպատակը հիվանդին բուժելն է և ոչ թե նրան մխիթարելը կամ նրա վիճակը արդարացնելը՝ ուրիշների մեղքով, ապա նրան առաջին հերթին պետք է հետաքրքրի հիվանդի ախտորոշումը, իսկ հարևաններից թող դժգոհեն հարևան–բարեկամները։ Ի դեպ, հիմնական գնահատականներիդ միանգամայն համաձայն եմ՝ հայ հասարակություն գոյություն չունի և մենք գործ ունենք հիվանդ օրգանիզմի հետ։

Մենք հիվանդ ենք, քանի որ մենք Ցեղասպանված ազգ ենք: Մեր օրգանիզմի 9/10-ը անդամահատված է բռնի կերպով, մեզ կներեք արտահայտության համար մորթել են, բռնաբարել են քաղաքակիրթ աշխարհի լռելայն հայացքի ներքո: Մենք այսօր պահանջում ենք մեր արդար Դատի լուծումը, բայց այսպես կոչված քաղաքակիրթ աշխարհը չի շտապում ընդունել արդար վճիռ:
Մենք կմնանք հիվանդ քանի դեռ մեր վերքը չի լավացել.... Իսկ դրա համար պետք է Արդարության վերականգնում....

[Artgeo]

Մենք հիվանդ ենք, քանի որ մենք Ցեղասպանված ազգ ենք: Մեր օրգանիզմի 9/10-ը անդամահատված է բռնի կերպով, մեզ կներեք արտահայտության համար մորթել են, բռնաբարել են քաղաքակիրթ աշխարհի լռելայն հայացքի ներքո: Մենք այսօր պահանջում ենք մեր արդար Դատի լուծումը, բայց այսպես կոչված քաղաքակիրթ աշխարհը չի շտապում ընդունել արդար վճիռ:
Մենք կմնանք հիվանդ քանի դեռ մեր վերքը չի լավացել.... Իսկ դրա համար պետք է Արդարության վերականգնում....

Իսկ մենք ընդունե՞լ ենք ցեղասպանությունը։ Մենք գիտակցում ենք այն, ինչ կատարվել է մեր հետ։ Մենք կարողանում ենք դասեր քաղել այդ ամենից ու նայել առաջ։ Բավականին շատ հիմքեր ունեմ պնդելու, որ ոչ։ Ցավոք, բայց մենք, չենք կարողանում անցյալին ճիշտ գնահատականներ տալ ու վերլուծելով անցյալը նայել առաջ։ Անձամբ, մեղմ ասած թքած ունեմ թե ինչ է մտածում ԱՄՆ կոնգրեսականներից ցանկացած ոք, թքած ունեմ, թե Ֆրանսիայում ինչ օրինագիծ են ընդունում։ Կարևորը մենք կարողանանք ընդունել մեր անցյալը, մեր սխալները, ճանաչենք իրոք հերոսներին, այլ ոչ արհեստականորեն ստեղծվածներին։ Վերլուծենք ու քայլենք առաջ։

Կարելի՞ է արդյոք հայ հասարակությանը համարել ինտելեկտուալ հասարակություն

Ես այս հարցին կկարողանամ պատասխանել միայն ընտրություններից հետո։ Սխալ եմ համարում մի քանի ինտելեքտուալի ճանաչելով դրական պատասխանել այս հարցին ու հակառակը։ «Հայ հասարակություն» մի քանի բութ հաստավիզները չեն։

[Norton]

Այո՛, ուղղակի պոտենցիալի 1 տոկոսն էլ չի օգտագործվում: