Հրաշքներին չեմ հավատում...

[Այբ]

Դպրոցը ավարտել եմ, վերջին զանգ կոչվածն էլ վախուց անցել է:
Ու հիմա, որ նայում եմ, թե շրջանավարտները ոնց են ոգևորվում, զարմանում եմ, որ մի ժամանակ ես էլ էի իրենց պես:
Տեսնես իմ մոտ է մենակ էսպես, թե դպրոցը տարիներ առաջ ավարտած մարդկանց էլ է թվում է, թե իրենց վերջին զանգը նախորդ կյանքում է տեղի ունեցել, որը նույնիսկ չես էլ հիշի:

[Այբ]

Որոշ բաներ սկսել են իմ վրա ահավոր ազդել:
Քննական դեպրեսիաս մի կողմից, սպասման վիճակը մյուս կողմից, իսկ որոշ մարդկանց անհասկացողությունն էլ լրիվ թամամը լրացնում է...
Ե՞րբ է այս ամիսը անցնելու...

[Այբ]

Լինում են պահեր, երբ քեզ շատ վատ ես զգում: Այդ ժամանակ մի տեսակ շնչելն էլ դժվար է դառնում: Թվում է, թե խեղդվում ես...Վե՛րջ... Արցունքներդ սկսում են հոսել... Մի քիչ սիրտդ ցավում է... Անցնում է որոշ ժամանակ...Սկսում ես ժպտալ...Եվ հասկանում ես, որ ընդամենը սև գիծ էր, որը եկավ ու անհետացավ...

[Այբ]

Սկսնակ մի գրող գալիս է Լև Տոլստոյի մոտ ու բողոքում. «1000 անգամ գնացել եմ հանդեսների խմբագիրների մոտ՝ չեն ընդունում ու չեն ընդունում, որովհետև սկսնակ եմ»: Տոլստոյը վերցնում է իր հայտնի ստեղծագործություններից մեկը, որն այն ժամանակ դեռ չէր տպագրվել ու գնում մի խմբագրի մոտ, որն իրեն չէր ճանաչում և ներկայանում որպես սկսնակ գրող... Խմբագիրը կարդում է Տոլստոյի ստեղծագործությունն ու ասում. «Ախր նոր եք մտնում գրականություն, հմտություններ չունեք, լրիվ անմշակ ու հում է ձեր ստեղծագործությունը, դեռ շատ ու շատ պիտի աշխատեք դրա վրա, միգուցե ընդհանրապես ուրիշ մասնագիտություն ընտրեք. գրելը ամեն մարդու բան չէ»: Հետո հարցնում է. «Իսկ դուք երբևէ որևէ բան տպագրե՞լ եք»: Տոլստոյն էլ պատասխանում է, թե մի քանի բան ունի տպագրված՝ «Պատերազմ և խաղաղություն», «Աննա Կարենինա»...

[Այբ]

ՊԻԵՐ ԺԱՆ ԲԵՐԱՆԺԵ

ՀԻՆ ԶԳԵՍՏԸ

Իմ սիրելի մաշված զգեստ, ինձ չլքես,
Եկ ծերանանք մենք միասին:Ես տաս տարի խոզանակել, մաքրել եմ քեզ`
Միշտ հիշելով Սոկրատեսին:
…Եթե բացվեն մաշկիդ վրա
Ճակատագրի նոր-նոր վերքեր,
Վարվիր ինձ պես, ապրիր ինչպես փիլիսոփա,
Չբաժանվենք, իմ հին ընկեր:

Հիշում եմ ես. տարեդարձն էր իմ ծննդյան,
Քեզ առաջին անգամ հագա,
Քո մասին ջերմ ու ցնծալի երգեր եղան,
Մեզ մաղթեցին մեծ ապագա:
Ինձ չի ընկճել տեսքդ խղճուկ,
Քեզ կրելը մեծ պարծանք էր,
Մեզ համար էլ միշտ կլինի տոն ու խնջույք,
Չբաժանվենք, իմ հին ընկեր:

Տեսնում եմ ես մի կարկատան քո կերպասին
Ու մի դեպք եմ հիշում նորից.
Ես ձևացրի, թե լքում եմ քնքուշ Լիզին,
Նա շփոթված կառչել էր ինձ:
Պատռվեցիր. այսուհանդերձ
Դա մի չքնաղ հնարանք էր.
Նա երեք օր իմ գրկի մեջ քեզ կարկատեց:
Չբաժանվենք, իմ հին ընկեր:

Օծե՞լ եմ քեզ բուրմունքներով շռայլորեն,
Ինչպես անմիտ մի պճնամոլ,
Ո՞վ է տեսել, որ քեզ ծաղրեն, արհամարհեն,
Դահլիճների մեջ ոսկեցոլ:
Ես չեմ ուզում պատվո նշան,
Երիզներով նախշած թևքեր,
Քո լամբակին եղել է միշտ վարդ ու շուշան,
Չբաժանվենք, իմ հին ընկեր:

Մի վախեցիր այն օրերից, երբ կունենանք
Մի ընդհանուր ճակատագիր,
Ու միատեղ կճաշակենք վիշտ ու բերկրանք,
Այս վազքի մեջ ինձ մի լքիր:
Ահա շուտով ժամը կգա,
Երբ կդառնամ որդերին կեր,
Խաղն ավարտենք իրարու հետ, քիչ էլ տոկա,
Չբաժանվենք, իմ հին ընկեր:

[Այբ]

Աշխարհի 5 ամենակարճ գրական գլուխգործոցները`

1. Մի անգամ Հեմինգուեյը գրազ եկավ, որ կգրի պատմվածք՝ բաղկացած ընդամենը վեց բառից, որը կհուզի ցանկացած մարդու: Հեմինգուեյը հաղթեց գրազը.
«Վաճառվում են մանկական կոշիկներ: Հագած չեն»:

2. Ֆրեդերիկ Բրաունը հորինել է երբևէ գրված ամենակարճ սարսափ պատմությունը.
«Երկրագնդի վրա մնացած վերջին մարդը նստած էր սենյակում: Դուռը թակեցին...»:

3. Օ`Հենրին հաղթել է ամենակարճ պատմվածքի մրցույթում՝ գրելով դասական պատմվածքին բնորոշ բոլոր բաղադրիչներով՝ հանգույց, կուլմինացիա, լուծում.
«Վարորդը ծխեց ու շրջվեց՝ նայելու բենզատարին՝ բենզին շատ կա, թե քիչ: Մահացածը քսաներեք տարեկան էր»:

4. Անգլիացիները նույնպես կազմակերպել են ամենակարճ պատմվածքի մրցույթ: Համաձայն մրցույթի կանոնների՝ պետք է գործածված լինեին հետևյալ բառերը՝ թագուհի, Աստված, գաղտնիք: Առաջին տեղը գրավեց այս պատմվածքը՝
«Օ, Աստված իմ, - գոչեց թագուհին, - ես հղի եմ ու չգիտեմ՝ ումից»:

5. Ամենակարճ կենսագրականի մրցույթում հաղթեց մի ֆրանսուհի, որ գրել էր.
«Նախկինում ես ունեի հարթ մաշկ և ճմրթված շրջազգեստ, իսկ հիմա ճիշտ հակառակն է»:

[Այբ]

Տարիներ առաջ (9-րդ դասարան էի), երբ ձեռքս վերցրեցի Ֆրանց Վերֆելի «Մուսա լեռան 40 օրը» վեպը, մեկը կողքից ասեց, թե գիրքը ծանր է կարդացվում և իմ տարիքի համար չէ: Բայց ես չլսեցի ու սկսեցի կարդալ: Վեպը միանգամից դուրս եկավ, հիշում եմ, թե ինչ հաճույքով էի կարդում: Եվ հեչ էլ ծանր կարդացվող չթվաց, այլ ընդհակառակը՝ վեպը խորը տպավորություն թողեց:
Այս վերջերս նորից կարդացի վեպը: Բայց տարիներ առաջ ստացածս տպավորությունը վեպը չթողեց: Երևի շատ էի ուզում վերապրել այն հույզերը, որը ստացել էի առաջին ընթերցումից: Վեպը հոյակապ է, բան չունեմ ասելու (առհասարակ սիրում եմ Ֆրանց Վերֆելի գործերը), բայց դե միշտ «առաջին ծանոթությանը» ստացած տպավորությունը չի կրկնվում: Երկրորդ «հանդիպումը» հեղինակի հետ արդեն ուրիշ հույզեր է առաջ բերում:

[Այբ]

Ինչքան էլ ասեն, թե մարդու բնավորությունը երբեք չի փոխվում, բայց մեկ է՝ փոխվում է, երբ ժամանակը և հանգամանքները իրենց «գործն» անում են:

[Այբ]

Ես ինչ ինձ հիշում եմ, 3-րդ դասարանից անընդհատ քննությունների համար պարապում եմ:
Տարօրինակ է, բայց «սարսափում» եմ, երբ մտածում եմ, որ մի օր այլևս քննություններ չեմ ունենալու:

[Այբ]

ՎԻԼՅԱՄ ՍԱՐՈՅԱՆԻ ԱՄԵՆԱԿԱՐՃ ՆՈՎԵԼԸ

1948 թվականին Վիլյամ Սարոյանը «Իգզեմինր» թերում այսպիսի մի հայտարարություն է տպագրում.
«Ագարակի տուն, 30 ակր տարածք, ավտոտնակ չունի, պահեստ չունի, կենտրոնական ջեռուցումը խափանված է, ավտոբուս չունի, մեծ թվով սկյուռներ կան: Գինը 32 հազար դոլար: Սեփականատերը 7 ակրը իրեն է պահելու՝ իր ագահությունն ապացուցելու համար, իսկ մնացածը վաճառվում է 32 հազար դոլարով: Գրել կամ զանգահարել Վիլյամ Սարոյանին»:
Մեկ այլ անգամ Սարոյանը վաճառքի էր դրել իր այգին և այդ մասին տեղեկացրել նույն ոճով.
«Այգիս վաճառում եմ, անպիտան հող է, ջուրը՝ պակաս, ոչինչ չի բուսնում, մոլախոտերով լեցուն է, առաջին իսկ հաճախորդին պիտի վաճառեմ…»:
Որքան էլ զարմանալի թվա, բայց այգին վաճառվեց հենց հաջորդ օրը: Սարոյանին ներկայացան բազմաթիվ գնորդներ, և այգու սեփականատեր դարձավ ամենաբարձր գին վճարողը…

[Այբ]

ԱՅՍՊԵՍ ԳՐՎԵՑ «ՀԱՐՅՈՒՐ ՏԱՐՎԱ ՄԵՆՈՒԹՅՈՒՆԸ»
«… Ես ունեի կին և երկու փոքր տղա: Ես աշխատում էի գովազդող մենեջեր և խմբագրում էի կինոբեմագրեր: Բայց գիրք գրելու համար անհրաժեշտ էր հրաժարվել աշխատանքից: «Հարյուր տարվա մենություն» վեպն սկսելուց մի քանի ամիս առաջ մեքենա էի գնել: Ես գրավ դրեցի մեքենան և գումարը տվեցի կնոջս` Մերսեդեսին՝ ենթադրելով, թե դա կբավականացնի գիրքը գրելու մոտավորապես վեց ամսվա ընթացքում: Բայց «Հարյուր տարվա մենություն»-ը գրելու համար ինձ պետք եղավ մեկուկես տարի: Ամեն օր այսպես թե այնպես նա ինձ համար հայթայթում էր թուղթ, սիգարետ, ամեն բան, ինչ անհրաժեշտ էր աշխատանքի համար: Երբ դրամը վերջացավ, նա ինձ ոչինչ չասաց: Ավելին` ինձ համար մինչև հիմա գաղտնիք է մնում, թե ինչպե՞ս է նա կարողացել համոզել մսագործին, որ պարտքով միս տա, հացավաճառին, որ հաց տա և ինչպե՞ս է համոզել տանտիրոջը, որ նա ինը ամիս չվերցնի բնակվարձը: Այդ ամենը նա է հոգացել, և ես ոչմի հոգս չեմ ունեցել: Երբ գիրքն ավարտված էր, պարզվեց, որ մենք մսավաճառին պարտք ենք 5000 պեսո հսկայական գումար: Շրջապատում խոսում էին, որ ես շատ կարևոր գիրք եմ գրում, և բոլոր կրպակատերերը ցանկացան մասնակցության իրենց բաժինն ունենալ: Բնագիրը հրատարակիչին ուղարկելու համար անհրաժեշտ էր 160 պեսո, իսկ մնացել էր ընդամենը 80-ը: Այդ ժամանակ ես գրավ դրեցի հարիչը և Մերսեդեսի ծամհարդարիչը: Իմանալով այդ մասին` նա ասաց. «Միայն այդ էր պակաս, որ վեպը վատը լինի»:
Վեպի տպագրությունից հետո ամեն ինչ ինձ համար միանգամայն այլ տեսք ստացավ: Որովհետև փառքը միշտ աղավաղում է իրականության զգացողությունը»:

ԳԱԲՐԻԵԼ ԳԱՐՍԻԱ ՄԱՐԿԵՍ

[Այբ]

ԿՈՍՏԱ ԽԵՏԱԳՈՒՐՈՎ
ԳԻՏԵՄ…
Գիտեմ, պիտի մի օր սգաք,
Երբ աճյունըս հանձնեք հողին,
Բարի սրտով «ողորմի» տաք
Ինձ և անբախտ իմ ծնողին…

Հետո գառը գետնին զարկեք-
Ո՞վ է ծոմից իրեն տանջում.-
Օղի խմեք ու քեֆ անենք,
Ինչպես ադաթն է պահանջում:

Լաց ու կոծով երդում անեք`
«Թող կուրանա` ով մոռանա»,
Հետո… նույնիսկ էլ չհիշեք
Շիրմիս քարը լքված, մենակ…

[Այբ]

Կարոտել էի քեզ, իմ Ընկեր օրագիր:
Շատ բաներ են մտքովս անցնում, բայց մի տեսակ չի ստացվում վերջերս գրառում անել: Իսկ էնքան բան կա, որոնց մասին կուզենայի բարձրաձայնել, բայց ինչ-որ մի բան խանգարում է:
Տարօրինակ է, բայց FB-ում երբեք չեմ գրում ու չեմ գրի այն, ինչ գրում եմ այստեղ, ավելի ճիշտ, ինչ գրում եմ առհասարակ ակումբում:
Եթե շատերի համար FB-ը ինքնարտահայտման հարթակ է, ապա ինձ համար էդպես չի: Թեև ստատուսներ տեղադրում եմ (հիմնականում հայտիների խոսքերը և միշտ նշում եմ հեղինակին), բայց ինձ հուզող հարցերը, իմ գլխում պտտվող մտքերը չեմ գրում: Իսկ եթե անգամ գրել եմ, ուրեմն չեմ էլ հիշում, որովհետև հազիվ մի անգամ գրած լինեմ:
Իսկ ակումբը ուրիշ է, լրիվ ուրիշ աշխարհ:

[Այբ]

Այսօր փորձում էի մեկին օգնել, բայց վերջինս ինձ սխալ հասկացավ:
Այստեղից էլ հարց է առաջանում, թե պետք է արդյոք որոշ մարդկանց ձեռք մեկնել:
Բայց այնուամենայնիվ, պետք է: Ախր էնքան լավ մարդիկ կան:

[Այբ]

Իմ գրապահարանը լի է գրքերով: Գրքերը վերցրել եմ տարբեր տեղերից ու տարբեր մարդկանցից՝ գրադարանից, տատիկից, հարևան Աննայից, մամայիս ընկերուհուց (ըստ հարցաշարի` բոլոր գրքերը միանգամից հավաքում եմ)...
Ցավալի է, բայց իմ անձնական գրքերը շատ փոքր թիվ են կազմում:
Ոնց եմ ուզում իմ անձնական մեծ գրադարանը ունենալ...