Հավաքածու մրցույթ-4

[ivy]

Այվի ջան, համաձայն եմ ասածիդ: Մոգական ռեալիզմն իրոք որ բավական մեծ ժանր է, և նույնիսկ ես այնքան էլ համաձայն չեմ ձեր իսպանագիրների վրա կենտրանանալուն: Համարում եմ, որ ժամանակին այն լավ տարածված էր ամբողջ Եվրոպայում: Հիմա ժամանակ չկա շատ խորանալու, բայց առաջին միտքս եկածներին հիշեցնեմ. Գյոթե, Հոֆման, Յան Պոտոցկի - "Սարագոսայում գտած ձեռագիրը", իմ շատ սիրած Գյուստավ Մայրինկը, էլ ում հիշեմ… Մերի Շելլին… Մի խոսքով, շատ են:

Սամ ջան, իսպանագիրների վրա կենտրոնացա, որովհետև իրենց բախտի բերմամբ լավ գիտեմ, ու Sagittarius-ի մեջբերումը որ տեսա, միտս եկան
Քուրիկս երբ համալսարանի իսպանական բաժնում էր սովորում, իր հետ միասին ուսումնասիրում էի իսպանալեզու գրականությունը, որ ինքն էլ հավեսի ընկներ, կարդար: Քննություններին իրար հետ էինք պարապում, սովորում հարցաշարը: Պետականները, կարելի է ասել, միասին ենք հանձնել... Իսկ «Դոն Կիխոտ»-ով իր տեղը կուրսային եմ գրել, դրա համար էլ կարդացել եմ գիրքը, որ էդ կուրսայինը գրեմ...
Ու էս ժանրին էլ հենց էդ իսպանագիրների միջոցով եմ ծանոթացել:

Մնացածներից էս պահին մենակ Կաֆկան է մտքիս գալիս՝ իր «Մետամորֆոզով», մեկ էլ Բուլգակովը՝ «Վարպետն ու Մարգարիտա»-ով. վերջինիս մասին արդեն գրել եմ:
Մեկ էլ իմ իմացածներից գուցե Գյոթեի «Ֆաուստը» համապատասխանի ժանրին (որոշ վերապահումներով):
Թե չէ ես քո չափ կարդացած չեմ, որ մոգական ռեալիզմին պատկանող ավելի շատ գրողներ ու գործեր իմանամ...

[StrangeLittleGirl]

Սամ ջան, իսպանագիրների վրա կենտրոնացա, որովհետև իրենց բախտի բերմամբ լավ գիտեմ, ու Sagittarius-ի մեջբերումը որ տեսա, միտս եկան
Քուրիկս երբ համալսարանի իսպանական բաժնում էր սովորում, իր հետ միասին ուսումնասիրում էի իսպանալեզու գրականությունը, որ ինքն էլ հավեսի ընկներ, կարդար: Քննություններին իրար հետ էինք պարապում, սովորում հարցաշարը: Պետականները, կարելի է ասել, միասին ենք հանձնել... Իսկ «Դոն Կիխոտ»-ով իր տեղը կուրսային եմ գրել, դրա համար էլ կարդացել եմ գիրքը, որ էդ կուրսայինը գրեմ...
Ու էս ժանրին էլ հենց էդ իսպանագիրների միջոցով եմ ծանոթացել:

Մնացածներից էս պահին մենակ Կաֆկան է մտքիս գալիս՝ իր «Մետամորֆոզով», մեկ էլ Բուլգակովը՝ «Վարպետն ու Մարգարիտա»-ով. վերջինիս մասին արդեն գրել եմ:
Մեկ էլ իմ իմացածներից գուցե Գյոթեի «Ֆաուստը» համապատասխանի ժանրին (որոշ վերապահումներով):
Թե չէ ես քո չափ կարդացած չեմ, որ մոգական ռեալիզմին պատկանող ավելի շատ գրողներ ու գործեր իմանամ...

Ռիփ, բայց դու շատ ճիշտ ես. ընդհանրապես, մոգական ռեալիզմը շատ տիպիկ լատինաամերիկյան բան ա, ու ասում են` պայմանավորված ա հենց իրանց նիստուկացով, մոգական իրանց առօրյայի մի մասն ա կազմում:

Ինչ վերաբերում ա «Վարպետ ու Մարգարիտային», ինձ թվում ա` դա ավելի շուտ սյուրռեալիզմ ա, քան մոգական ռեալիզմ:

[Ingrid]

Մարկեսը մոգական իրականության մասին ահագին խոսել է ժամանակին: Ինքը բացատրում էր, որ դա իրենց առօրյան է, որ իրենց համար հենց դա իրականություն է:
Ասենք՝ հիմա շատերս գուցե նստենք, փորձենք պատկերացնել, թե ոնց գրենք, որ իրականում մոգականա ռեալիզմ դուրս գա, բայց իրենց մոտ դա բնական է եղել: Հիմա կգտնեմ Մարկեսի այդ խոսքերը ու այստեղ կդնեմ: երևի ոմանց կհետաքրքրի:

[Alphaone]

Վիլիամ Գոլդինգի Ճանճերի Տիրակալն էլ էս ժանրին է պատկանում, կարծում եմ, հետո Ժյուլ Սուպերվիելի Ծովածին աղջիկը, թեև սա ավելի շատ ֆենթեզիի ու այս ժանրի հատույթում է, Մարսել Էմե-ի քարտը... Հետո էլի իմ կարդացածներից կհիշեմ, կգրեմ:

[StrangeLittleGirl]

Մարկեսը մոգական իրականության մասին ահագին խոսել է ժամանակին: Ինքը բացատրում էր, որ դա իրենց առօրյան է, որ իրենց համար հենց դա իրականություն է:
Ասենք՝ հիմա շատերս գուցե նստենք, փորձենք պատկերացնել, թե ոնց գրենք, որ իրականում մոգականա ռեալիզմ դուրս գա, բայց իրենց մոտ դա բնական է եղել: Հիմա կգտնեմ Մարկեսի այդ խոսքերը ու այստեղ կդնեմ: երևի ոմանց կհետաքրքրի:

Ժամանակակից բազմաթիվ հայ գրողներ էլ են մոգական ռեալիզմով գրում, ուրեմն դա մեր առօրյայի մի մասն ա կազմում, բայց էնքան էլ չենք հասկանում` ոնց:

[Գալաթեա]

Վարպետն ու Մարգարիտան սյուռ չի: Իսկ այ Կաֆկայի Մետամորֆոզը սյուռ ա
Բայց անձնական ընկալումից էլ ա կախված: Մոգական ռեալիսզմի ու սյուռի սահմանը բավականին խախուտ ա:

[ivy]

Ռիփ, բայց դու շատ ճիշտ ես. ընդհանրապես, մոգական ռեալիզմը շատ տիպիկ լատինաամերիկյան բան ա, ու ասում են` պայմանավորված ա հենց իրանց նիստուկացով, մոգական իրանց առօրյայի մի մասն ա կազմում:

Ինչ վերաբերում ա «Վարպետ ու Մարգարիտային», ինձ թվում ա` դա ավելի շուտ սյուրռեալիզմ ա, քան մոգական ռեալիզմ:

Առաջին գրառման մեջ Դավիթի մեջբերած տեքստում գրել էի «ժանրի ազդեցությունը կրող», որովհետև ես էլ համոզված չեմ՝ կոնկրետ որ ժանրին պիտի դասվի էս գործը...
Իսկ Ֆիցջերալդի «Բենջամին Բաթոնի տարօրինակ դեպքի» մասին ի՞նչ կարծիքի եք

[Alphaone]

Իսկ Ֆիջերալդի «Բենջամին Բաթոնի տարօրինակ դեպքի» մասին ի՞նչ կարծիքի եք

Այվ, հղում կտա՞ս, եթե ռուսերեն կա, ցանկալի ա, եթե չէ, ոչինչ, անգլերեն կկարդամ

[Գալաթեա]

Այվ, հղում կտա՞ս, եթե ռուսերեն կա, ցանկալի ա, եթե չէ, ոչինչ, անգլերեն կկարդամ

Կինոն նայի, ավելի արագ կլինի
Բրեդ Պիտն ա խաղում

[Ingrid]

Հազիվ գտա.
ՄԵՐ ՖԱՆՏԱՍՏԻԿ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
Լատինական Ամերիկայում և Կարիբյան ավազանի երկրներում արվեստագետներին գրեթե ոչինչ հարկ չի լինում հորինելու: Նրանց կացության դժվարությունը կայանում է հակառակ պարագայում. ինչպե՞ս անել, որ իրենց պատկերած իրականությանը հավատան: Եվ այսպես եղել է միշտ: Մեր պատմության ամենասկզբից մեր գրականության մեջ չկան գրողներ, որոնց ավելի քիչ են հավատացել, բայց որոնք այնպես ձգտել են լինել ճշմարտացի, որքան Վեստ Ինդիայի նվաճման ժամանակագրության հեղինակները: Քրիստափոր Կոլումբոսի օրագիրը գրական այդ ժանրի հնագույն ներկայացուցիչն է: Սկսենք նրանից, որ մենք բացարձակապես համոզված չենք, թե իսկապես նրանք գոյություն ունեցել են, որքանով որ մեզ է հասել պադրե Լաս Կասասի գրչին պատկանող նրանց մեկնակերպը, որը հաստատել է, թե դրանք ընդօրինակներ են իրեն հայտնի բնօրինակից: Համենայն դեպս, ըստ այս վարկածի, նվազ համոզիչ են մատուցվում շշմեցուցիչ հրաշքները, որոնք Կոլուբոսը ստիպված էր գրանցել, որպեսզի համոզի կաթոլիկ պետերին իր հայտնագործության նշանակության հարցում: Կոլուբոսն ասում է, որ մարդիկ, որոնք դուրս են եկել դիմավորելու իրեն 1492 թվի հոկտեմբերի 12-ին, «մորեմերկ» էին:

Մյուս ժամանակագիրները նույնպես հաստատում են, որ Կարիբյան ավազանի բնիկները, որոնք դեռ իրենց անվտանգ էին զգում քրիստոնեական բարոյականությունից, զբոսնում էին մերկանդամ, ինչը բոլորովին բնական բան էր արևադարձայինների համար: Չնայած դրան, Կոլումբոսի կողմից Բարսելոնի արքայական պալատ բերված «նմուշները» հագել էին նկարազարդված արմավենու տերևներ և փետուրներ, մանյակներ` շինված արտասովոր կենդանիների ատամներից ու մագիլներից: Սա, թվում է, շատ պարզ բացատրություն ունի: Կոլուբոսի առաջին ճանապարհորդությունը, նրա հույսերին հակառակ, ավարտվեց տնտեսական կրախով: Նա ոչ միայն չգտավ թագուհուն խոստացած ոսկին, այլ նաև կորցրեց իր նավերի մեծ մասը, նա չկարողացավ բերել հսկայական արժեք ունեցող իր հայտնագործության ոչ մի ապացույց, և ընդհանրապես` ոչինչ, որ կարողանար արդարացնել այդքան երկար ու թանկ ճամփորդությունը:

Էլդորադոյի մասին լեգենդը ամենագեղեցիկը, զարմանալին ու վճռականն էր մեր պատմության համար: Այդ երևակայական երկրի որոնումների ժամանակ կոնկիսադոր Գոնգալու Խիմենես դե Կեսադան նվաճեց համարյա կեսը նրա, ինչն այսօր հանդիսանում է Կոլուբիան, իսկ Ֆրանսիսկո դե Օրելյանան հայտնագործեց Ամազոնը: Ինչն առավել ֆանտաստիկ է, նա հայտնագործեց գետը` նավարկելով վերին հոսանքից դեպի գետաբերանը, մի ուղղությամբ, որը հակառակ է այն ձևին, որով սովորաբար հայտնագործվել են բոլոր գետերը: Սակայն Էլդորադոն հանելուկ կմնա բոլոր ժամանակների համար: Ճիշտ այդպես էլ ոչ ոք կարծես թե ոչինչ և երբեք չի իմանա այն տասնմեկ հազար գուանակոների մասին, որոնք` յուրաքանչյուրը 100 ֆունտ ոսկու բեռով, մի անգամ ուղարկվել էին Կուսկոյից, որպեսզի վճարեն ոմն Ատուալպե կառավարչի տուրքը, բայց այդպես էլ չժամանանեցին նշանակված կայանը: Կոնկիսադորների նմանատիպ դյուահավատությունը ամբողջովին բացատրելի է, եթե հիշենք այդ դարում թագավորող մետաֆիզիկական տենդը և գրական ջերմախտը, որոնցով համակված էին ասպետական վեպերը: Գուցե միայն դրանով են բացատրելի Ալվարո Նունեսա Կաբես դը Վակի արտասովոր արկածները, որոնց նապատակը ավելի ազնիվ ու պոետական էր, քան Էլդորադոյի ոսկին: Նրա արշավախումբը որոնում էր հավերժական երիտասարդության աղբյուրը:

… Ամենալուրջ խնդիրներից մեկը, որը գրականության առաջ դնում է մեր անսահման իրականությունը, բառերի անհամապատասխանությունն է: Երբ մենք խոսում ենք գետի մասին, եվրոպացի ընթերցողը ունակ չէ պատկերացնել ավելի ահռելի գետ Դանուբից բացի, որի երկարությունը 2850 կմ է: Նրա համար դժվար է պատկերացնել Ամազոնի ռեալությունը (որի երկարությունը ավելի քան 7000 կմ է), մինչև այն չնկարագրվի: Երբ մենք գրում ենք «ամպրոպ» բառը, եվրոպացիները պատկերացնում են ամպրոպն ու կայծակը, բայց նրանց համար դժվար է երևակայել, թե ինչ երևույթ մենք նկատի ունենք: Նույնը կատարվում է «անձրև» բառի հետ: Անդերում, ֆրանսիացի Ժավյե Մարիմիրի վկայությամբ, հորդառատ անձրևները անդադար թափվում են 5 ամիս: «Նրանք, ովքեր չեն տեսել այդպիսի ամպրոպներ,- գրում է նա,- չեն կարող պատկերացնել դրանց կատաղիությունը: Անթիվ ժամեր դրանց հաջորդում են կայծակները, և մթնոլորտը դողում է անվերջ որոտներից, որոնց արձագանքում են անհամար լեռները»: Դժվար է սա համարել վարպետորեն արված նկարագրություն, բայց բավարար է, որ ամենաթերահավատ եվրոպացին ցնցվի ահից:

Որպեսզի լիովին պատկերացվի մեր իրականության ողջ անսահմանությունը, մենք ստիպված պետք է ստեղծենք նոր բառեր: Դրա անհրաժեշտությունը հավաստում են անթիվ օրինակներ: Հոլանդացի ճանապարհորդ Ֆ.-Վ. Ապ դե Գրաֆֆը, ով այս հարյուրամյակի սկզբին հետազոտել է Ամազոնի գետաբերանը, գրել է, որ նա գտել է այնպիսի տաք աղբյուրներ, որոնց մեջ իջեցված ձուն եփվում էր ընդամենը 5 րոպեում և, որ որոշ տեղերում բավական է ամբողջ ձայնով ասել ինչ-որ բան, որ հեղեղ սկսվի: Ինչ-որ տեղ Կարիբյան ավազանի կոլումբիական ծովափին ես հանդիպեցի մի մարդու, ով անձայն աղոթում էր կովի առաջ: Կենդանու ականջներում որդեր կային: Երբ նա ավարտեց աղոթքը, ես տեսա, թե ինչպես կովի ականջներից թափվեցին սատկած որդերը: Այդ մարդը հավաստիացնում էր, որ ինքը կարող է նմանատիպ կուրսեր անցկացնել տարածության վրա ևս, դրա համար բավական է նկարագրել կենդանուն և տեղը, որտեղ գտնվում է այն: 1902 թվականի մայիսի 8-ին արթնացավ Մարտինիկեի Պելե հրաբուխը: Այն մի քանի րոպեում ավերեց Սենտ Պիեռ նավահանգիստը` լավայի տակ թաղելով քաղաքի 30 հազար բնակիչների, բացառությամբ մեկի` Լյուդգար Սիլվարիսի, որն այդ քաղաքի միակ բանտարկյալն էր: Նրան փրկեցին բանտախցի ամուր պատերը, որոնք կառուցվել էին այնպես, որ նա չկարողանա փախչել:

Ինձ անհրաժեշտ կլինեն բազմաթիվ հատորներ Մեքսիկայի անհավանական իրականությունը նկարագրելու համար: Ես արդեն 20 տարի է` ապրում եմ այստեղ, և մինչև այժմ բազմաթիվ ժամեր եմ անցկացնում` դիտելով սափորում թռչկոտող ունդերին: Դրական ռացիոնալիստներն ինձ ասացին, որ ունդերի այսպիսի մոբիլությունը բացատրվում է նրանով, որ դրանց մեջ բնակություն են հաստատել կենդանի թրթուրները: Հրաշքն այն չէ, որ ունդերը շարժվում են և ոչ էլ այն, որ նրանց մեջ թրթուրներ կան, այլ այն, որ թրթուրները հատկապես տեղավորվել են ունդերի մեջ, որպեսզի կարողանան թռչկոտել:

Աներևակայելի իրականությունը իր առավելագույն հզորությանն է հասնում Կարիբյան կղզիների վրա: Այստեղ նախնական տարրերին` պարզունակ միֆերին և մոգերի հավատալիքներին միահյուսվել են մշակույթների այնքան առատ շերտեր: Այս ամենը միաձուլվել է մոգական միասնության մեջ, որի գեղարվեստական առատությունը պարզապես անսպառ է: Միաժամանակ խառնուրդը հաջող կերպով համեմված է աֆրիկյան հզորությամբ և զայրույթով: Աշխարհների այս խաչմերուկում կոփվել է անսահման ազատության զգացումը, առանց աստծո և օրենքի ռեալությունը, որտեղ ցանկացածը և ամեն մեկը ենթադրում է, թե ինքը կարող է անել ամեն ինչ: Գողերը հանկարծ իրենց արքաներ են կարծում, վռնդվածները` ծովակալներ, իսկ կուրտիզանուհիները` նահանգապետի կին: Եվ հակառակը:

Ես ծնվել և մեծացել եմ Կարիբյան ծովափին: Ես գիտեմ այս աշխարհը, յուրաքանչյուր երկիրը, յուրաքանչյուր կղզին, և ահա, թե ինչն է ամենից շատ հիասթափեցրել ինձ. ինձ հետ չպատահեց ոչինչ, որ ավելի սարսափելի լիներ իրականությունից, ոչ էլ ես կարողացա այդպիսի մի բան հորինել: Առավելագույնը, ինչին ես ընդունակ էի, փոխել իրականությունը բանաստեղծական միջոցներով, և այնուամենայնիվ, իմ գրքերից ոչ մեկում չկա մի տող, որը չհաստատվի փաստերով: Իրականությունը փոխելու իմ փորձերից մեկը խոզի պոչն է, որ այդքան անհանգստություն պատճառեց Բուենդիանների ընտանիքին «Հարյուր տարվա մենություն» գրքում: Ես կարող էի հորինել ցանկացած բան, սակայն ինձ թվում էր, թե նորածնի համար հորինած խոզի պոչը ամենաքիչը կհամընկնի իրականության հետ: Սակայն հենց որ վեպը հայտնի դարձավ երկու Ամերիկաների տարբեր մասերում, սկսեցին երևան գալ պոչ կրողների խոստովանությունները: Բարանկիլեում մի երիտասարդ հայտարարեց այդ մասին թերթով: Նրա հայտարարությունն այս առիթով ավելի զարմանալի էր, քան ինքը` պոչիկը: Նա ծնվել է պոչիկով, բայց երբեք չի ցուցադրել այն ոչ ոքի, քանի դեռ չի կարդացել «Հարյուր տարվա մենությունը»: «Ես չէի ցանկանում այդ մասին ոչ մեկի պատմել, որովհետև ամաչում էի,- ասել է նա:- Բայց հիմա վեպը կարդալուց և դա ընթերցողներին լսելուց հետո հասկացա, որ պոչը կատարելապես բնական բան է»: Շատ չանցած` մի ընթերցող ինձ ուղարկեց թերթի կտրվածք, որտեղ խոսվում էր սեուլցի մի աղջկա մասին, ով նույնպես ծնվել էր պոչիկով, բայց վեպում իմ արած ենթադրությանը հակառակ, աղջկա պոչիկը կտրել էին, և նա կենդանի էր մնացել:

«Նահապետ աշուն»-ի նախապատրաստական փուլը ամենաբարդն էր իմ գրական փորձում: Համարյա 10 տարի ես կարդացի ամեն բան, ինչ կարողացա գտնել լատինամերիկյան բռնապետների և հատկապես նրանց մասին, ովքեր իշխել են Կարիբյան ավազանում, որպեսզի գիրքը որքան հնարավոր է քիչ հիշեցներ կյանքը: Սակայն յուրաքանչյուր քայլը հիասթափություն եղավ: Վենեսուելական բռնապետ Խուան Վիսեատե Գոնեսն օժտված էր այնպիսի ինտուիցիայով, որը չեզոքացնում էր ցանկացած մոգական շնորհ: Հայիթյան բռնապետ դոկտոր Դյուվալյեն արտաքսեց երկրից բոլոր սև շներին, որովհետև նրա թշնամիներից մեկը, փորձելով փրկվել հետապնդումից, դիմակավորվեց սև շան մորթով: Մեր Անտոնիո Լոպես դե Սանտանան թաղեց սեփական ոտքը` թաղման արարողությունն ուղեկցելով ճոխ մեծարանքներով: Լոպե Ագիրրեի կտրված ձեռքը գետը նետեցին, և ով տեսնում էր այն, սարսափից դողում էր` ենթադրելով, թե ձեռքը դեռ ի վիճակի է թափակարել դաշույնը: Անաստասիո Սոմոսա Գարսիան ուներ գազանանոց` թեթև ցանցով բաժանված վանդակներով: Վանդակի մի մասում վայրի գազաններն էին, իսկ մյուսում` Սամոսայի քաղաքական հակառակորդը: Մաքսիմելյան Էռնանդո Մարտինեսը (սալվադորյան բռնապետ-աստվածաբան) հրամայեց փողոցային բոլոր լապտերներին կարմիր թղթե թասակներ հագցնել, որպեսզի հաղթահարվի կարմրուկի համաճարակը:: Նա օգտագործում էր ճոճանակ, որը պահում էր ուտելիքների վրա ճաշելուց առաջ, որպեսզի որոշի` թունավորվա՞ծ է, թե՞ ոչ: Մորասանի արձանը, որ մինչ օրս էլ կանգնած է Տեգուսիգալաեում, իրականում մարշալ Նեյինն է: Երբ պաշտոնական անձիք ժամանեցին Լոնդոն, որպեսզի պատվիրեն անհրաժեշտ արձանը, եկան այն եզրակացության, որ ավելի էժան է գնել պահեստում մոռացված արդեն պատրաստի արձանը, քան պատվիրել Մորասանինը…

Գաբրիել Գարսիա Մարկես

[ivy]

Այվ, հղում կտա՞ս, եթե ռուսերեն կա, ցանկալի ա, եթե չէ, ոչինչ, անգլերեն կկարդամ

Ռուսերենը գտա, հրես

[Ingrid]

Սա էլ այս անգամվա Ծաղկաձորի երիտ. գրականագետների հոդվածներից մեկից մի հատված մոգական ռեալիզմի մասին.
Էմմա Գեղամյան. Մոգական ռեալիզմի առանձնահատկությունները լատինամերիկյան գրականության մեջ
Նկարչության մեջ մոգական ռեալիզմի հիմնադիրը ամերիկացի նկարիչ Մայքլ Պարկսն է: Նրա նկարներում տարօրինակ կենդանիները բախվում են խորհրդավոր կանանց, տիկնիկների վարպետներն էլ ղեկավարում են մոգական արարածներին ու մարդկանց:
Պարկսի նկարներում գերիշխող երկնային միջավայրը հասկանալի է բոլորի համար: Աշխարհ, որ հեղինակի ցանկության դեպքում կարող է ոչնչացվել, վերափոխվել և նորից ստեղծվել: Ոճը, որով նկարում էր, ռեալիստական էր, գործողությունը և իրերի համադրումը` մոգական, այսինքն`այն ուղղությունը, որով առաջնորդվում էր նկարելիս, կարելի է «մոգական ռեալիզմ» անվանել:
Ավելի ուշ իտալացի գրող և քննադատ Մասսիմո Բոնտեմպելլին (1878-1960) 1926թ.-ին Հռոմում հիմնում է «900» գրական ամսագիրը: Ամսագիրը հրատարակվում էր ֆրանսերեն լեզվով, խմբագրողներից էին` Ջ. Ջոյսը, Կայզերը…
Բոնտեմպելլին 1927թ.-ին առաջին անգամ այս տերմինը օգտագործում է գրականության մեջ: Նրա կարծիքով մարդու ներաշխարհը կազմված է երկու մասից` արտաքին և նեքին: Հետևաբար գրողը պետք է կարողանա միաձուլի «իրական աշխարհն» ու «երևակայական աշխարհը» (այդ երկու աշխարհները` իրական և երևակայական): Այդ պատճառով գեղագետի երևակայությունը առաջին պլան է մղվում, քանի որ առանց երևակայության չի կարող միֆեր ու լեգենդներ ստեղծել:
«Մոգական ռեալիզմը» ռելաիզմն է, որում օրգանապես համակցվում են իրականն ու ոչ իրականը, իրականն ու մտացածինը, խորհրդավորը: Կարող ենք ասել, որ «ռեալիզմ» և «մոգական ռեալիզմ» տերմիններն ունեն նաև միմյանց հակառակ իմաստներ. «ռեալիզմը» նյութականն է, որին կարելի է դիպչել, սովորականն ու ամենօրյան, «մոգականը»` անսովորն ու խորհրդավորը, անբացատրելին ու անսպասելին:
Մոգական ռեալիզմին բնորոշ է հետևյալը`
· անիրական երևույթները չեն մեկնաբանվում
· գործող անձինք ընդունում են «մոգական ռեալիզմ»-ին բնորոշ առանձնահատկությունները
· զգայական ընկալման մանրամասներ
· հաճախ օգտագործվում են պատկերներ ու խորհրդանիշներ
· մարդու` որպես սոցիալական էակի, գրավչությունն ու զգացմունքները շատ հաճախ մանրամասն են նկարագրվում
· աղավաղված ժամանակի ընթացք, այնպես որ այն ցիկլային է կամ թվում է, թե բացակայում է
· պատճառը և հետևանքը փոխվում են տեղերով
· ժողովրդական բանահյուսական տարրերի առկայություն
· գործողությունները ներկայացվում են հետաքրքիր ձևով, այսինքն` պատմողը երրորդ դեմքից կարող է անցնել առաջին դեմքի
· անցյալը միահյուսվում է ներկային, կերպարներն էլ` միմյանց
· ստեղծագործության «բաց» վերջաբանը թույլ է տալիս ընթերցողին որոշել, թե որն է ավելի իրական և համապատասխան իրական կյանքին` անիրականը, թե ամենօրյան:
1950-60-ական թվականներին լատինամերիկյան գրակնությունը իսկական «բում» ապրեց: Գրականության մեջ նույնիսկ առաջացավ «կարիբյան հրաշք» տերմինը:
Այն ամբողջ աշխարհին դարձավ հայտնի, և առաջացած հայտնի գրողների համաստեղությանը միավորում էր «մոգական ռեալիզմը»: «Մոգական ռեալիզմի» ավանդույթը ստեղծվել է այնպիսի գրողների կողմից, որոնցից են` Ժ. Ամադուն («Мертвое море»), Գ.Գարսիա Մարկեսը («Сто лет одинокости», «Старикан с крылями»), Ա.Կարպենտերը («Екуе-Ямба-В», «Царство от мира того»), Մ.Ա. Աստուրիասը («Маисовые люди»):
50-60-ական թվականները այն ժամանակահատվածն էր, երբ լատինամերիկյան վեպը բառացիորեն ներխուժեց միլիոնավոր մարդկանց հոգևոր կյանք: Համաշխարհային ճանաչում ստացան գրքեր` գրված Կարպենտերի, գվատեմալացի Միգել Անխել Աստրուիասի, մեքսիկացիներ` Խուան Ռուլֆի և Կառլոս Ֆուենտեսի, բրազիլիացի Ժ.Գ.Ռոզի, արգենտինացի Խ. Կորտասարի, կոլումբիացի Գաբրիել Գարսիա Մարկեսի, պերուացի Մ.Վ. Լյոսայի կողմից: Այս երևույթը դիտվում էր որպես դարերի ընթացքում կուտակված գեղարվեստական էներգիայի պայթյուն: Ժամանակակից վեպի գեղարվեստական նորությունն այն էր, որ նա դիմում էր դիցաբանական մտածողությանը, տեղեկություններ էր հաղորդում մեզանից առաջ եղած մարդկանց մասին:
Կարպենտերը իր` «Երկրային արքայությունը» վեպում հեղիանակներին խորհուրդ է տալիս պատմությունն այնպես շարադրել, որ «հրաշալին» ու «մոգականը» միահյուսված լինեն և համագործակցեն իրականության հետ:
Գարսիա Մարկեսը իր ելույթներից մեկում ասել է. «Ես հավատում եմ մոգությանը իրական կյանքում: Կարծում եմ՝ Կարպենտերը «մոգական ռեալիզմ» անվանում է այն հրաշքը, ինչպիսին հանդիսանում է իրականությունը և հենց Լատինական Ամերիկայի իրականությունն ընդհանրապես, մասամբ նաև կարիբյան երկրների իրականությունը: Այն մոգական է»:
Գարսիա Մարկեսը անընդհատ խոսում է «Ֆանտաստիկ իրականության» օբյեկտիվ գոյության մասին, որն էլ առաջացնում է լատինամերիկյան վեպի ինքնատիպությունը:
«Մոգական ռեալիզմի» էությունը անսահմանափակ ազատության ճանաչման մեջ է: Լատինամերիկյան նոր վեպի առանձնահատկությունները մի շարք գրողներ բացատրում են հենց Լատինական Ամերիկայի իրականությամբ, որը քաոսային ու հակասական է, չլուծված և մեկնաբանության կարիք ունեցող:

[ivy]

Կինոն նայի, ավելի արագ կլինի
Բրեդ Պիտն ա խաղում

Էդ Հոլիվուդը կլասիկայի հերն անիծում ա, բայց, հա, Բրեդ Պիտի խաթր արժի նայել

[ivy]

Վիլիամ Գոլդինգի Ճանճերի Տիրակալն էլ էս ժանրին է պատկանում, կարծում եմ, հետո Ժյուլ Սուպերվիելի Ծովածին աղջիկը, թեև սա ավելի շատ ֆենթեզիի ու այս ժանրի հատույթում է, Մարսել Էմե-ի քարտը... Հետո էլի իմ կարդացածներից կհիշեմ, կգրեմ:

Սրանց ընդհանրապես ծանոթ չեմ, բայց անունները մի տեսակ շատ են ֆենթեզիոտ հնչում

[Ingrid]

Ֆիցջերալդը գրականության մեջ համարվում է "կորած սերնդի" ներկայացուցիչ: Այդ ստեղծագործությունը իմ կարծիքով ավելի շուտ ֆանտասմագորիա է:
Մոգական ռեալիզմ չէի ասի այն պատճառով, որովհետև հերոսի՝ Բենջամինի իրավիճակը սովորական չի ընդունվում, նրան գժի տեղ են դնում անգամ:
Բայց եթե փորձենք գտնել, ապա 1920-ականներից սկսած գրական ստեղծագործություններից մեծ մասի մեջ կգտնենք մոգական ռեալիզմի տարրեր, բայց ամբողջովին անվանել մոգական, չենք կարող:
Հիմա այս ժանրը շատ լավ օգտագործում են նաև չինացիները: