Մեֆ ջան, մի օրինակ բերեմ, հենց մեր ակումբից: Լիոնը շատ բաներ գրում ա առանց փաստերի, ենթադրության վրա հիմնված: Հիմա մենք բոլորս ասում ենք` ու՞ր են քո փաստերը: Ինքն էլ ասում ա` ախպեր, սա իմ գիտական գնահատականն ա: Հիմա ո՞րն ա կարևոր էս դեպքում, Լիոնի, Հեռունու, Վարպետյանի, կամ ասենք Գարսոյանի գնահատականը, որը ի դեպ տարբերվում ա առաջին երեքից, թե՞ փաստերը:
I don't like to commit myself about heaven and hell - you see, I have friends in both places.
Mark Twain
Դավ ջան ես որ ասում եմ գիտական գնահատական ինկատի ունեմ փաստի գիտական գնահատականը… չկա փաստ չկա գիտական գնահատան… ի՞նչը գնահատեն… Իսկ Լիոնինը փաստերի մանիպուլյացիա ա no offense … առանց փաստի կարելի ա ենթադրություններ անել ու վարկածներ առաջադրել…Դավիթ-ի խոսքերից
հիմա ես էլ մեկ ուրիշ բան ասեմ… նույն փաստը կարա մի քանի ձևի մեկնաբանվի նայած ինչ կոնտեքստում նայես… օրինակ Կարսի գրավումը…
Էդ պահով համաձայն եմ հետդ, բայց դե դա չի գցում իր արած գործը, չէ՞:
I don't like to commit myself about heaven and hell - you see, I have friends in both places.
Mark Twain
Դավ ջան, ես Նժդեհի արած գործը ոչ գցում եմ, ոչ էլ բարձրացնում եմ հասցնում հանրապետական բարձունքների… ես ասում եմ որ էդ մարդու, հերոսի գնահատականը դեռ տրված չի, նա դեռ իր տեղը մեր պատմության մեջ հստակ չունի… և էս սաղի հետ միասին իրա անունն էսօր չարաշահվում ա ու օգտագործվում ա իրանց կեղտոտ, ապերախտ ու ազգադավ գործերը շղարշելու համար… դրա համար էլ ասում եմ որ էդ կինո-մինոն ինձ չի հետաքրքրում ու դաժե վատ ա որ նկարում են…
Իրա արած գործերին ես բա՞ն եմ ասել: Ինքն էլ, այնպես ինչպես էտ տարիներին բոլոր հայ զորավարները, խմբավարները, ֆիդայիները, կռվողները, պաշտպանում էր հայրենիքը, կռվում էր թուրքերի դեմ, ճիշտ բաներ էր անում, մեկ ու մեջ սխալ բաներ էլ էր կարող ա անում: Նժդեհը առաջին հանրապետության առանցքային դեմքերից մեկն էր: Հերի՞ք ա էսքանը:
Նրա համար, Մեֆ, որ Նժդեհը Հիսուսը չի, որ նրա լինել չլինելն ես ուզում դիտարկես՝ էն էլ իր բոլոր առավելություններով, թուլություններով ու թերություններով: Դա քեզ ոչ մի գիտական արժեքավոր արդյուք չի տա, բայց կողքից ահագին խնդալու ա նայվում:
Մտքներով չի՞ անցել մի քիչ ավելի գլոբալ նայեին խնդրին, եթե տենց հարց կար դրված, որ էտ տարիների համար մի հատ կինոյա պետք հանել: Օրինակ Դաշտենցի Ռանչպարների Կանչի վրա մի հատ լավ կինո կարելի էր հանել:
Բայց դե դա իրանց տանձին չի, իրանց պետք ա որ ՀՀԿ դրոշով ու գաղափարախոսության հիմնավորումով կինո լինի, էն էլ ոնց որ սպասվում ա չհաջողված:
Կինո եք ուզում նայեք, ոգի եք ուզում էտ ժամանակների, հայրենասիրություն եք ուզում, Ձորի Միրոն մի հատ էլ նայեք:
Մեֆ ջան, հեչ հավես չկա պաշտպանելու Նժդեհին, բայց ուշադիր կարդա սա ու ասա, որ իր դերը դեռ պարզ չեր:
Ծնվել է քահանայի ընտանիքում 1886 թ-ին՝ Նախիջևան գավառի Կզնուտ գյուղում։ Եղել է ընտանիքի չորրորդ երեխան։
Կրթությունը
Սկզբնական կրթությունը ստանալով տեղի ծխական հայկական դպրոցում, իսկ այն փակվելուց հետո` Նախիջևան քաղաքի ռուսական դպրոցում, ուսումը շարունակում է Թիֆլիսի ռուսական գիմնազիայում, որտեղ սովորելու ընթացքում էլ, 17 տարեկան հասակից, միանում է հայ ազատագրական շարժմանը։ Այնուհետև անցել է Սանկտ Պետերբուրգ և երկու տարի տեղի համալսարանի իրավաբանական բաժնում սովորելով՝ լքում համալսարանը ու ամբողջովին նվիրվում հայ հեղափոխության գործին՝ ցարիզմի ու սուլթանականության դեմ։ 1906 թվականին անցնում է Բուլղարիա, որտեղ Ռոստոմի աջակցությամբ և մակեդոնական ազատագրական շարժման ղեկավարների միջնորդությամբ ընդունվում է Սոֆիայի սպայական դպրոցը և այն հաջողությամբ ավարտելով՝ 1907 թ-ին վերադառնում է Կովկաս։
Զինվորական գործունեությունը
Բալկաններ
1907-թ մտնում է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության շարքերը և մասնակցություն բերում պարսկական հեղափոխական շարժմանը։ Զենք և ռազմամթերք տեղափոխելու համար, Նժդեհը 1909 թ վերադառնում է Կովկաս և ձերբակալվում ցարական իշխանությունների կողմից։ Բանտերում մնալով ավելի քան երեք տարի, տեղափոխվում է Բուլղարիա։
Երբ 1912 թ-ին սկսվեց Բալկանյան առաջին պատերազմը, հայերը Թուրքիայի դեմ կռվելու համար (հանուն Մակեդոնիայի և Թրակիայի ազատագրության), բուլղարական բանակի կողքին ստեղծեցին կամավորական վաշտ, որի ղեկավարները եղան Նժդեհն ու Անդրանիկ Օզանյանը։
Առաջին աշխարհամարտի նախօրյակին, «ներման» արժանանալով ցարական կառավարության կողմից, Նժդեհը վերադառնում է Կովկաս՝ Թուրքիայի դեմ մղվելիք պատերազմին մասնակցելու պայմանով։
Առաջին համաշխարհային պատերազմ
Առաջին համաշխարհային պատերազմ տարիներին լինելով զորավար Դրոի օգնականը 1918 թ-ի գարնանը վարում է Ալաջայի (բնակավայր Անիի շրջակայքում) կռիվները, որոնցով հնարավորություն ընձեռնեց նահանջող հայկական զորամասերին՝ անկորուստ անցնելու Ալեքսանդրապոլ միաժամանակ, իր մարդկանցով ապահովում է Նիկողայոս Մառի պեղումների արդյունքը հանդիսացող արժեքավոր հնությունների փոխադրումը Անիից։
Մոտենում էր 1918 թվականի մայիսը, վճռվում էր հայոց ճակատագիրը։ Ալեքսանդրապոլում կռվի բռնվելով թուրքական զորքերի դեմ, Նժդեհը իր խմբով նահանջում է Վանաձոր։ Այստեղ էին նահանջել խուճապի մատնված բազմահազար հայ փախստականներ. տեղի ժողովուրդը նույնպես տագնապի մեջ էր։ Սակայն Նժդեհի գլխավորությամբ իրականցվող Վանաձորի եռօրյա հերոսակամարտով՝ հայությունը հաստատեց իր հարատևելու կամքը, և այդ հավաքական կամքի զորացման գործում, անշուշտ, անուրանալի է Նժդեհի դերը։ Վանաձորում վարած կռիվների համար (որոնց ընթացքում վիրավորվել է) Նժդեհը արժանացել է ամենաբարձր քաջության շքանշանի։
Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն և Լեռնահայաստան
Հայաստանի Հանրապետության հռչակումից հետո, 1918 թ վերջին, Նժդեհը ՀՀ կառավարության կողմից նշանակվում է Նախիջևանի գավառապետ, իսկ 1919 թ օգոստոսից՝ Կապանի, Արևիքի և Գողթանի (Կապարգողթ) ընդհանուր հրամանատար։
Նժդեհը երբեմն ստիպված էր լինում չհնազանդվելու վերին իշխանության հրամաններին։ Մասնավորապես, երբ Ալեքսանդր Խատիսյանի կառավարության կողմից նրան հրամայված էր գաղթեցնել պաշարված Գողթանի հայությունը, Նժդեհը մերժեց այն, և, փոխարենը, սրբեց ու տեղահանեց գավառի թուրքական բնակավայրերը։ 1920 թ-ի օգոստոսին Հայաստանի և բոլշևիկների միջև կնքված զինադադարի, Զանգերզուրը, Արցախը և Նախիջևանը ժամանակավորապես զբաղեցվելու էին կարմիր բանակի կողմից: Սակայն Նժդեհը որոշում է մնալ Սյունիքում և մենակ չթողնել լեռնահայությանը։ Այդ ծանր օրերին էր, որ Նժդեհը հղացավ և գործի դրեց Դավիթբեկյան ուխտերը։ 1920 թվականի օգոստոսի 25-ին, Կապանի Կավարտ գյուղի եկեղեցում, Նժդեհի զինվորները ուխտեցին Դավիթ Բեկի անունով՝ հավատարիմ մնալ հայրենի երկրի ազատության, իրենց հրամանատար Նժդեհին և կռվել մինչև վերջին շունչը։ Մարտեր մղելով գերակշիռ 11-րդ կարմիր բանակի հետ մինչև 1921 թ., նա միայն լքում է Զանգեզուրը իշխանությունների կողմից երաշխիք ստանալուց հետո, ըստ որի Զանգեզուրը մնալու էր Հայաստանի կողմից: 1921 թ-ին Նժդեհն իր զինակիցներով անցնում է Պարսկաստան: Այնտեղ մնալով 4 ամիս, նա շուտով հեռանում է Բուլղարիա:
I don't like to commit myself about heaven and hell - you see, I have friends in both places.
Mark Twain
ապեր կարա՞ս գրառումներս կարդաս… Նժդեհի լինել ճլինելու հարց չի քննարկվում… խի կարող ա իրավունք չունե՞մ Նժդեհի թերությունների, սխալների մասին իմանալ… թե՞ աստված ա չի քննարկվում…
եղած բանին "չի եղել" չես կարող ասել… ինչպես լավ էնպես էլ վատ…
իսկ եթե Նժդեհը քո համար մի հատ ընենց կերպար ա որի թերությունների ու թուլությունների մասին չի կարելի բարձրաձայնել ուրեմն ընդունիր շնորհավորանքներս, դու հենց նոր անդամագրվեցի Հանրապատական կուսակցությանը ու քո ձայնն ավտոմատ կգնա Սերժին…
Վեյելե՛ք: Հատկապես, երբ ազգի մեծերի մասին ա ասում:
գիտեմ Դավ ջան… բայց արի սա չքննարկենք… գիտեմ փաստեր ես ասում… բայց հարցը մենակ փաստերը չեն…
Լավ, բայց գրել էիր, որ փաստերի վրա պետք ա լինի գիտական կարծիքը: Նկատի, որ էդ ցեղակրոն, բան-մանհաշվի չեմ առնում, միայն մինչև կարմիրների հաստատումը Հայաստանում:
I don't like to commit myself about heaven and hell - you see, I have friends in both places.
Mark Twain
Էն որ ասում ա՝ ես մենակ իմ մեռնելու օրը չգիտեմ: Մեֆ, երրորդ անգամ եմ մեջբերում գրածդ:
Ապեր, ի՞նչ ա քեզ տալիս Նժդեհի թերությունների, սխալների մասին իմանալը, որ դու ուզում ես դիտարկես պատմության համատեքստում: Օրինակ, դու գիտական լուրջ, արժեքավոր նշանակություն համարու՞մ ես Պապ թագավորի գոմիկ լինելը:
Հ.Գ. Ընտրությունների թեմայով արի չխոսենք, էլի. տարիքս թույլ չի տալիս, անչափահաս եմ, ուժ ու եռանդս թույլատրելի սահմաններից անցնում են
Ծայրահեղացված է, մի մոռացեք, ԽՍՀՄ օրոք է նկարված...
Դավ, Տրիբունի ասածը շատ տառացի ես մեկնաբանում: Ակումբում մարդիկ կան, որ կոնտեքստը թողած բառի հետևից են ընկնում, բայց դու, ախր հաստատ գիտեմ, որ լավ էլ ճիշտ ես հասկանում:Ու սա գրում ա ակումբում ամենաուժեղ վերլուծական կարողություններ ունեցող մարդկանցից մեկը:
Ապեր, իսկ եթե հակառա՞կ կողմից գաս. էդ մարդը ամեն ինչ էնքան ճիշտ ու հասկանալի ա ասել, որ դրանից կարողանում են օգտվել նաև...
Նժդե՞հն ա մեղավոր, որ էսօր մեր երկրում իրավիճակը էնպիսին ա, ինչպես կա:
Կինոն թողած՝ ինչ եք քննարկում...
Տրիբուն (27.01.2013)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ