-Ախպե՛րս, ну, քեզ ասում եմ՝ մի գնա: Գիտես՝ ես որ ասեցի, էդ հաստատ լինող բան ա:
-Հա, բայց ինչի՞: Ախր մի պատճառ ասա, որ բան հասկանամ:
-Ես տեսել եմ լինելիքը: Քեզ համար քի՞չ ա էդ: Չեմ հասկանում, ну, չե՞ս հավատում: Մի բան եղե՞լ ա, որ ասեմ ու չլինի:
-Ի՞նչ ասեմ, ախպերս: Դե, սենց շանս հազարից մեկ ա լինում: Ձեռս չի գնա՝ տանեմ տոմսը հետ տամ:
Հայկ պապիկը փորձում էր անցնել նեղ, սառցապատ ոլորանը, մի քանի անգամ սայթաքեց, փնթփնթաց քթի տակ, սովորության համաձայն դժգոհեց պետությունից ու աշխարհից, բայց մտքերը այլ ուղղությամբ էին հոսում:
“Ա՜, դե, լոպազ գյադեն մի բան էր, ասեց: Իրան Նոստրադամուսի տեղն ա դրել: Մեկ ա, գնալու եմ: Սաղ կյանքս սենց շանս չեղավ, որ հմի կա, էլ ինչ բաց թողեմ: Ասում՝ սամալյոտը կպայթի: Ինչի՞ ա պայթում, որ: Մեջը հասարակ քաղաքացիներ են լինելու, հո՞ քաղաքական գործիչներ չեն լինի, որ պայթեցնեն: Լինե՞ն: Էհհ, չէ, որ լինեին, լուրերով կասեին, որ էսինչ շունն ու շանգյալը գնալու են Ֆինլանդիա: Չէէ, գնալու եմ, ինչ ուզում ա՝ իրանից հնարի: Սովետի ժամանակ չկարացանք գնալ, բայց հո՞ ուզում էինք: Սահա՛կ տղա, բերնիդ ջրերը գնացին, որ իմացար մեր կուրսի Նորիկը Գրողների միության կողմից գնացել ա Ֆինլանդիա Մարտտի Լարնիի հետ հանդիպելու: Ինչե՜ր էր բերել հետը՝ սաղ ինգպրտնի ընտիր ապրանք էին: Բա էն ֆիննական կոշիկները, նայում էիր, հավեսդ քաշում էր: Սաղի ուշադրությունը Նորիկն էր:
Է՜, բա որ էդ գուշակ գյադեն ճիշտ ա ասում, էսքան ապրեցինք , հմի մեր հողի՞ն էլ հալալ չլինենք: Կարելի ա, էս անգամը տոմսը հետ տան, փողը վերցնենք, հաջորդ անգամին գնամ”:
…
Մի ամիս առաջ այս նույն ճանապարհը սառցապատ չէր, բայց Հայկ պապիկը այստեղով անցնելիս նորից փնթփնթում էր: Տալիս էր, առնում ու չէր կողմնորոշվում:
“Լավ, էլի, հիմա որ տանեմ, պիտի սկսի վրաս խոսալ: Մանո՛ւշ, Մանո՛ւշ, թողնեն, դու ամբողջը օրը վրաս հաչաս. “Ծխախոտ մի՛ ծխի, սուրճ մի՛ խմի…թոքերիդ վնաս ա, ստամոքսդ քայքայեցիր”: Դե, ասա, դնենք, մեռնենք, էլի: Մի անգամ ենք ապրում, որ ամեն ինչ “չի կարելի” լինի, էլ ի՞նչ հասկանանք էս կյանք կոչված ոչուփուչից: Օ՜ֆ, օ՛ֆ: Գիտես՝ ծխելը չեմ կարում թողնեմ, ի՞նչ ես առավոտից իրիկուն քարոզ կարդում: Տենց ես արել, էլի, որ ստիպված…թաքուն եմ ծխում ”:
Հայկ պապիկը ինքնագոհ ժպտաց:
“Է՜հ, աշխա՛րհ, աշխա՛րհ, փոքր ժամանակ մամայից-պապայից էի թաքցնում, հիմա էլ կնգանիցս: Հլա կնանիքն են բողոքում ”:
Փնչալով օրորեց գլուխը, գունդ թքեց ոտքերից քիչ այն կողմ: Մի վայրկյան անց ժպտաց՝ գոհունակությամբ հիշելով որդուն, ով ամեն շաբաթ ծախսելու փող ու մի քանի տուփ ծխախոտ էր տալիս թոշակառու հորը:
“Արամս էլ չլիներ, մի պաչկա պապիրոսն ի՞նչ ա, չէի կարա քաշի: Կախարդը, թոշակս չստացած, հաշվարկն արած ա լինում. “7000-ը՝ լույս, 9000-ը՝ գազ, 2000-ը՝ ջուր” ու էլի ինչ զիբիլ կա … “մնացածն էլ կբերես, տանն ինչ պետք է, ես կգնեմ”: Չի մտածում՝ տղամարդ ա, մի քանի հազար թողեմ մոտը, պետք եղած ժամանակ՝ ծախսի: Էս կտրոնը որ տեսավ, կսկսի. “Ընդամենը՝ 300 դրամ. ի՞նչ ես գնել, ե՞րբ ես գնել, ինչո՞ւ ես գնել ”, ու Աստված ինձ փրկի, թե գլխի ընկավ, որ պապիրոս եմ առել, վա՜յ, սաղ շներին կկապեն, Մանուշին բաց կթողնեն: Է՜հհ, չեմ տանի, ստեղ գցեմ, գնամ: 06884919 Բ՝ պահո՜, ինչ էլ լավ համար ա, բա՞ որ հենց էս կտրոնը մի բան շահի, հետո հո կփոշմանես, Հա՛յկ տղա: Գլխիդ կտաս, բայց էլ հետ բերել չի լինի: Սաղ կյանքդ էդպես ես արել, որ հմի էս օրին ես ”:
Հայկ պապիկի միտքը եկան անցած-գնացած տարիները, քիթը մի քանի անգամ վեր քաշեց, երբ հիշեց, թե ոնց ութ տարեկանում գիշերը պահմտոցի խաղալուց չհամբուրեց Լուսիկին, ոնց տասնհինգ տարեկանում այդպես էլ վախեցավ ու իրենց դասարանի Անուշին սիրո խոստովանություն չարեց, ոնց մաթեմատիկայի դասախոսին խաշ ուտելու չտարավ ու մնաց աշնանային, ոնց Սովետի փլուզումից հետո անգործ թափառեց, բայց այդպես էլ չդիմեց քավորին, որ գործի ընդունի՝ նախազգալով, որ կարող է մերժել…
“Չէ՜, տանելու եմ, գրպանումս կպահեմ, վաղն ա լինելու շահող կտրոնի խաղարկությունը, ուշադիր կնայեմ, թե չհամընավ, հետս դուրս կհանեմ, մի տեղ կգցեմ”:
…
-Հա՛յկ, հինգ րոպեից խաղարկությունը կսկսվի: Կապույտ բաժակի մեջ եմ դրել բոլոր կտրոնները, վերցրու, բեր հյուրասենյակ, ես հիմա թեյդ կլցնեմ:
-Հայկիկին ասա՛, թող բերի, ես ծեր մարդ եմ, րոպեն մեկ կասես` էս արա, էն արա:
-Երեխան դաս է սովորում, որ դու երկու քայլ անես, մե՞ծ բան է:
-Դա՜ս է սովորում, չէ մի չէ, էդ չամադանով դա՞ս ա սովորում:
-Եթե դու դեռ 20-րդ դարում ես, հիշեցնեմ, որ հիմա 21-րդ դարն է:
-Էդ գյադեն կամ էն գազարագույն տեղն ա մտե, սրա-նրա հետ չաչանակում ա, կամ էլ գոնկա-մոնկա ա խաղում:
-Տա՞տ, պա՞պ, էլի սկսա՞ք: Կտրոննե՞րն ա պետք, հիմա բերեմ:
“Էս թամբալը սաղ օրը կպած ա էդ չամադանին, ուրիշ անգամ լոմով էլ տեղից չէիր շարժի, էս ինչի՞ ա՝ հմի սենց ձեռուոտ ընգե”:
-Ա՛ռ, տատի՛կ, էս էլ կտրոններդ:
-Շնորհակալություն, Հայկի՛կ ջան, շատ ապրես: Իմ ազգի շառավիղն ես իսկական, թե չէ պապիդ ազգին քաշեիր, մի օգուտ քեզնից չէինք տեսնի: Բայց դե պապդ ամենայուրահատուկ ներկայացուցիչն է իրենց ազգի. ինքն իր ընտանիքին էլ չի փորձում օգնել: Սահակը երկվորյակ եղբայրն է, բայց միայն տեսքով նման են. օդից բաներ է հնարում ու իր ընտանիքը ըստպահանջի պահում:
-Աղչի՛, շատ չե՞ս խոսում,-Հայկն իրականում այդքան զայրացած չէր, ուղղակի ուզում էր, որ Մանուշը դադարեր շոշափել իր թեման,- ինչ ա թե հայոց լեզվի ուսուցչուհի ես, կրա՞կն ընկանք, հո աշակերտներդ չե՞նք, նստել, դաս ես տալի:
-Թող Սահակը մոմ թափելով, գուշակություններով միլիոններ աշխատի, դու էլ միայն ինձ վրա գոռգոռա:
-Միլիոննե՜ր, չէ մի չէ, միլիարդներ: Հազիվ ապրում են, էլի: Հազար եմ ասել՝ աչքդ քո դռանը պահի: Աստծուն փառք տուր, որ տղեդ աշխատում ա, դու պարապում ես, ես էլ թոշակ եմ ստանում, նորմալ ապրում ենք :
-Լավ, քո ասածն է, մեկ է, դու այդ խելքին եղել ես, այդպես էլ կմնաս: Հիմա կսկսվի խաղը, ես կտրոնները դասակարգեմ… վա՞յ, 18 կտրոն է, պիտի 17 լիներ: Սպասիր՝ նորից հաշվեմ՝ 1, 2, 3, 4…, չէ՛, 18 հատ է: Երեկ երեկոյան 17 կտրոն ունեինք, այսօր գնումներ չենք արել, ո՞նց եղավ, որ 18 դարձավ:
-Թոռա՛նդ հարցրու, ի՞նչ ես աչքերդ վրաս չռել:
-Կարող եմ անգամ ասել, թե որն է ավելացել, ըհը, հենց սա՝ 0688-ովը: Գնվել է մեր փողոցի խանութից: Բայց ո՞վ է Հովիկենց խանութից գնումներ անում: Այնտեղ ամեն ինչ այնքան թանկ է, որ ավելի լավ է մի քանի մետր ավել քայլել, քան նույն ապրանքը գլխից դուրս բարձր գներով գնել:
“0688, ոնց որ ծանոթ թիվ ա”:
-Հայկի՛կ, այս կտրոնը և՞ս կապույտ բաժակի մեջ էր դրված:
-Չէ՛, տատի՛կ, էդ պապիկի գրպանից եմ հանել:
-Ի՞նչ:
-Էսօր, որ հեռախոսին զանգել էին, գրպանից հանեցի, որ բերեի, տեսա՝ էդտեղ կտրոն կար: Հիմա էլ բերեցի, որ բոլորն էլ ստուգեք:
-Հա՛յկ տղա, դու ի՞նչ ես գնել 300 դրամ արժողությամբ: Հը՞:
- Եսիմ: Ի՞նչ ես հարձակվել վրաս, մեծ մարդ եմ, շատ չեմ հիշում: Դու խաղիդ ուշադիր, արդեն սկսվեց:
“Յա՜, էս ինչ փորձանք էր: Հենց էսօ՞ր պիտի Հայկիկը տեսներ էդ կտրոնը: Բայց ախար էն օրը դարպասի մոտ էդ անտերը ոնց որ թե ընկավ ցեխի մեջ: Հա, էլի, էն որ թաշկինակս հանեցի, էդ էլ հետը ընկավ: Կարո՞ղ ա գրպանումս ուրիշ թուղթ ա էղել, էդ ա ընկել: Եսիմ. կարող ա: Համ էլ 0688-ով էր… Լավ, բա հիմի ի՞նչ անեմ, հենց էս անտեր խաղը պրծավ, կախարդը վրա կտա ”:
Մինչ Հայկը մտատանջումների մեջ էր, Մանուշը ուշադիր լսում ու գրի էր առնում հանված թվերը, որպեսզի վերջում ստուգի՝ չնայախ գրեթե բոլոր կտրոնների թվերն անգիր գիտեր: Հաղորդավարի ձեռքի շարժումների հետ Մանուշի սիրտը վերուվար էր լինում:
-Մա՛մ, հը՞, կա՞ն թվեր, որ համընկնում են:
Ամեն ամիս “Շահող կտրոնի” խաղարկության ժամանակ հարսը խոհանոցից մի քանի րոպեով մտնում էր հյուրասենյակ, սկեսրոջը տալիս նույն հարցը՝ հույս ունենալով, որ գոնե այդ անգամ մի 5000 դրամ կշահեն:
Այս անգամ սկեսուրը հիասթափված չկիսաշրջվեց ու ձեռքը թափ չտվեց: Սերինեն նորից կրկնեց հարցը:
-Սերինե՛ ջան, ոնց որ այս անգամ մի բան կշահենք: Սպասի՛ր, թող բոլոր թվերն հանի, կխոսենք:
Մանուշը լարված էր, հայացքը չէր կտրում էկրանից:
Սերինեն թաց ձեռքերը սրբեց գոգնոցով ու նստեց սկեսրոջ կողքին: Սիրտը տալիս էր, որ այս անգամ գոնե այնքան կշահեն, որ “իր ու կեսուրի՝ Վարդուշենց խանութում տեսած բլենդերը կգնեն”:
-Ժողովո՛ւրդ, ես մի կես ժամով իջնում եմ բակ:
-Հայկի՛կ, մութ է, ինչի՞ ես իջնում:
-Մա՛մ, Արտակը զանգեց: Իջնեմ, մի քիչ խոսենք, գամ:
-Լավ, զգո՛ւյշ կլինես:
-Լավ, էլի, մա՛մ, ոնց որ 5 տարեկան եմ:
-5 չես, 15 ես, շա՛ն լակոտ, մորդ հետ ո՞նց ես խոսում:
-Պապի՛կ, լավ, էլի, որ չխոսայիր, չէր լինի: Գնացի:
Հայկիկը վերցրեց դրամապանակն ու ինքնագոհ ժպտալով՝ դուրս գնաց:
-Սերինե՛ ջան, մի անգամ էլ դու նայիր այս կտրոնի թվերին, հա՞:
Խաղն ավարտվել էր, Մանուշն արդեն մի քանի վայրկյանում ստուգել էր բոլոր կտրոնները: Մեծ մասի առաջին թիվն արդեն չէր համընկել, 3 կտրոն ունեցել էին մինչև 3 թվի համընկնում, և միայն 1-ն էր, որ…
-Մա՞մ, էս 8 թիվն էլ համընկնո՞ւմ են: Ըհը, նայի՝06884929Բ: Մաաաաամ, շահել ենք:
- Հա՛, ոնց որ թե շահել ենք, աղջի՛կս: Վերջապես, հա՞, մեր դուռն էլ բացվեց, հա՞:
-Հաաա, մա՛մ, հրաշք ա: Մա՛մ, իսկ ի՞նչ ենք շահե:
-Այս անգամ գլխավոր մրցանակը 5 օրով Ֆինլանդիայում հանգստանալու հնարավորությունն է: Սերի՛ն, դեռ հավատս չի գալիս, որ շահել ենք:
-Իմն էլ, մա՛մ:
-Ինչի՞ եք էդպես գոռգոռում: Չեք թողնում՝ մարդ հանգիստ մի քանի րոպե զուգարան մտնի: Ի՞նչ ա էղել:
-Պա՛պ, շահել ենք:
-Հա՛յկ ջան, քո բերած այն կտրոնը շահել է: Տեսա՞ր՝ ասում էիր. “Մանո՛ւշ, հիմար բաների ես հավատում, հմիկվա լատարեներին չեն հավատա”, տեսա՞ր, որ քո իսկ բերած կտրոնն էլ շահեց:
-Հա՞ որ: Ի՞նչ եմ շահել:
-Բոլորովս ենք շահել, Հա՛յկ ջան: Հինգ օրով Ֆինլանդիա ենք գնալու: Ժամանակին մեղրամիս չտարար, հիմա քո շնորհիվ արտասահման ենք գնալու՝ քո սիրած Ֆինլանդիան:
-Դե, լավ ա, լավ ա: Էգուց առավոտը Արամիս հետ կգնանք էդ անտերի գրասենյակ, սաղ մեկ-մեկ կիմանանք: Հմի էդ լավ տրամադրությամբ սեղան քցեք, հաց ուտեմ. մի ժամ ա ՝ սոված թողել, ընգել եք կտրոն-մտրոնով:
-Հիմա՛, հիմա՛, պա՛պ ջան:
“Լավ պրծա. կոտկտալու տեղ՝ ճակատս ա պաչում”:
…
-Հայկո՛, տուր մի մուխ էլ անեմ, լավն ա: Արա՛, հորս արև, տրամդ լավ բարձր ա, ի՞նչ կա:
-Ոչ մի բան, Արտա՛կ ջան, ա՛ռ, հանգիստ ծխի, ես էլ գնամ, շատ մնացի, հեսա տնեցիքը կսկսեն զանգել:
-Տունը չի փախչի: Կգնաս, չես մնա:
-Լավ, Արտս, առավոտը կհանդիպենք:
-Բայց, հորս արև, խի՞ ես շտապում, արա՛:
-Ոտերս մրսել են, տեղը ափդեյթ անելու ժամանակն ա:
-Արա՛, մի քիչ ուղեղ դաունլոդ կանես, որ գլուխդ ափդեյթ տաս, նոր գաս, հա-հա-հա:
-Շատ ես լեզվիդ տալիս: By, գնացի:
-Գնա՛ , բայց , հորս արև, էգուց շուտ կզարթնես, որ, դասերը չսկսված, դպրոցում լինենք. Միլենկայի հետ պայմանավորվել ենք:
-Լավ, բարի գիշեր:
-By-by:
Երկու ժամից ավել կանգնելով դրսում՝ Հայկիկը տուն էր շտապում:
“Արա՛, ոչ մեկը չջոգեց: Բայց լավ ստացվեց: Ստեղ են ասել՝ lucky boy ”:
Այդ առավոտյան էր, որ դասից տուն դառնալիս իրենց թաղի Հովիկենց խանութից հորից վերցրած շաբաթական ծախսերի գումարով մի տուփ ծխախոտ գնեց ու տուն եկավ: Մանրի հետ ձեռքն էին խցկել ապրանքի դիմաց տրվող կտրոնը: Արդեն տանն էր, երբ մոտը մնացած գումարն հաշվելիս, տեսավ կտրոնը:
“Ընդամենը՝ 300 դրամ: Արա՛, դեմք են էս վաճառողները. 1300 դրամանոց ապրանք ես առնում, 1-ն ուտում, գրում են՝ 300: Կտրոն-մտրոն՝ սաղ հանրապետությունով մեկ տունտունիկ են խաղում, արա՛”:
Մյուս հարցը, որ անցավ Հայկիկի մտքով, այն էր, թե ինչ անել կտրոնի հետ: Եթե դներ կապույտ բաժակի մեջ, տատիկը անպայման կնկատեր ու հետաքննություն կկազմակերպեր, գցեր աղբամանը՝ նույնը: Մտածեց, որ կպահի մոտը, երբ տնից դուրս գա, հետը կտանի, մի տեղ կշպրտի:
Երեկոյան, երբ տատն ու պապը կտրոն բերելու կռիվ էին անում, Հայկիկը օգտվեց առիթից՝ իր գրպանի կտրոնը խցկելով մյուս կտրոնների մեջ: Չէր էլ մտածում, որ տատը այդ պահին անգամ կարող է նկատել նոր կտրոնի առկայությունը: Երբ արդեն նկատվել էր, պարզ էր, որ մեղքը պիտի բարդվեր պապիկի վրա, որովհետև “նրանից ամեն ինչ սպասելի է, կանի ու իրեն կպահի սիսեռակեր հարսի պես”: Տատիկը ցանկացած հարցում պատրաստ էր մեղավորի դերում պապիկին տեսնել:
“Լավ պրծա”,- տան դուռը բացելուց առաջ մի անգամ էլ անցավ Հայկիկի մտքով:
Շարունակելի
Մեջբերել
Ingrid-ի խոսքերից
Էջանիշներ