Բուժաշխատողների խնդիրները և դրանց լուծումները

[StrangeLittleGirl]

Կեցցեն: Վերջապես ուշքի էկան: Մի օր սա տեղի էր ունենալու: Մնում ա՝ հետևողական լինեն, որ ամեն ինչ ճիշտ հունով ընթանա, թե չէ իրոք արդեն սարսափելի ա բժշկի վիճակը

[Tig]

[Tig]

[Tig]

Նախագահը կօգնի՞ ատամնաբույժներին
2013-01-28 20:07:09

«Դե, ի՞նչ ա էղել որ, ամիսը 3000 դոլար փող են աշխատում, թող մի 200 դոլար էլ հարկ մուծեն»,- ոչ պաշտոնական քննարկումներում այսպես էր մեկնաբանում ԱԺ Առողջապահության, մայրության և մանկության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արա Բաբլոյանը «Արտոնագրային վճարների մասին» օրենքն ու ատամնաբուժական յուրաքանչյուր բազկաթոռի համար մտցված 80 հազար դրամ վճարը: Օրենսդիր մարմնում բոլոր հարցերը լուծող ՀՀԿ խմբակցությունում նստած առողջապահության ոլորտի գլխավոր գիտակի նման մոտեցումն էլ, ըստ երևույթին, դրվել է այս օրինագծի հիմքում և «օգնել» դրան առնչված մեր օրենսդիրներին ու գործադիրներին՝ «ճիշտ կողմնորոշվել»:

Ատամնաբույժների աշխատած «հազարավոր դոլարները», երևի թե, հանգիստ չեն տվել նաև նախարար Դումանյանին, ով ևս «Արտոնագրային վճարների մասին» օրենքի կնքահայրերից մեկը պետք է լինի և ում գիտությամբ ու թողտվությամբ էլ, հավանաբար, օրենքն ընդունվել է՝ առանց ատամնաբույժների հետ նախնական քննարկումներ անցկացնելու:

Դեռևս ամբողջությամբ չհաստատված, բայց արդեն իսկ շրջանառվող լուրերի համաձայն, ատամնաբույժների գլխին կախված «դամոկլյան սուրը» բռնողներից մեկն էլ Սամվել Ալեքսանյանն է: Ասում են՝ ատամնաբույժների դեմ կազմակերպված «դավադրության» հիմնական նպատակը այստեղ ևս մոնոպոլիա մտցնելն է. անտրամաբանական վճարների պատճառով բազմաթիվ կլինիկաներ կփակվեն, բազմաթիվ ատամնաբույժներ՝ հատկապես լավագույն մասնագետները, որոնք ավելի քան վստահ են իրենց մրցունակության վրա, կարտագաղթեն, որից հետո, ըստ երևույթին, կբացվեն նոր կլինիկաներ՝ մոնոպոլիստին պատկանող կլինիկաների ցանց, որտեղ արդեն մնացած ատամնաբույժները՝ որպես վարձու աշխատողներ, ստիպված կլինեն աշխատել գրոշների դիմաց: Ընդունված օրենքով էլ սրա օգտին խոսող որոշ փաստարկներ կան. 4 և ավելի ատամնաբուժական բազկաթոռ ունեցող կլինիկան կարող է 80 հազարի փոխարեն վճարել 46 հազար դրամ: Ալեքսանյանն իրեն պատկանող «Մալաթիա» բժշկական կենտրոնում արդեն իսկ մեծ ատամնաբուժարան է բացել՝ երևի թե, դեռ առաջինը «Նատալի Ֆարմ»-ի հետագա «պլաններում»: Եթե այս վարկածը հաստատվի և ալյուրի, շաքարավազի, անասնակերի և մյուս մոնոպոլիաներին զուգահեռ Ալեքսանյանին հաջողվի իր «մուրազին հասնել» նաև ատամնաբուժության՝ ավելի քան եկամտաբեր բիզնեսում, ապա Սամվել Ալեքսանյանին այսուհետ «Հայաստանի թիվ մեկ օլիգարխի» փոխարեն կարելի կլինի կոչել պարզապես «Հայաստանի հզորագույն անձնավորություն»:

Սամվել Ալեքսանյանի, Արա Բաբլոյանի, Դերենիկ Դումանյանի հետ, թե առանց նրանց, Հայաստանում գործող 10-12 հազար ատամնաբույժներն այսօր հայտնվել են ավելի քան աննախանձելի վիճակում: Թե ինչպե՞ս է նախագահի կողմից ստորագրվելիք օրենքներին «դաբրո» տվող Վիկտոր Դալլաքյանը (Նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ, ԱԺ-ում նախագահի մշտական ներկայացուցիչ) վրիպել և թույլ տվել, որ Սերժ Սարգսյանը նման օրենք ստորագրի, զարմանալի է, սակայն ատամնաբույժները դեռ մինչև վերջ չեն հուսալքվել և ասում են, թե իրենց միակ երաշխիքը նախագահն է, իրենք պետք է կարողանան նախագահին բացատրել ընդունված օրենքի վտանգավորությունը, քանի որ նման սխալ թույլ տվածներից և ոչ մեկը չի գնա ու խոստովանի, թե ատամնաբույժների հետ քննարկում չեն կազմակերպել, ո՞նց արդարանան, թե էդպիսի կոպտագույն սխալ են արել:

Շաբաթ օրը Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի դահլիճում շուրջ 1200 ատամնաբույժներ՝ հիմնականում կլինիկաների տնօրեններ, հավաքվել էին հենց այդ նպատակով՝ հասկացնելու, որ եթե օրենքը չվերանայվի, հանրապետությունում գործող 10-12 հազար ատամնաբույժներ (նրանց կողմից կերակրվող ընտանիքներն էլ հաշված՝ մոտ 50 հազար հոգի) կհայտնվեն ծանր վիճակում: Ատամնաբույժները հատկապես վիրավորված են այն փաստից, որ իրենց մի տեսակ դուրս են շպրտել բժիշկների շարքից և, որ հատկապես ստորացուցիչ է 10 տարի և ավելի բժշկական կրթություն ստացող այս մասնագետների համար, ատամնաբուժարանները հավասարեցրել են խաղատների, բիլյարդի, թենիսի սեղանների, վարսավիրանոցների հետ:

«Նույնացնելով զեխության հետ և մարդասիրական գործունեության նկատմամբ արհամարհանք դրսևորելով՝ միևնույն ժամանակ տարանջատել են ատամի պահպանման համար կիրառվող ռենտգենի, վիրաբուժական և մյուս ծառայությունները: Միգուցե բամբակի, թքամանի և ատամի սրսկման համար և՞ս առանձին վճար պահանջեն: Ինչո՞ւ բազկաթոռ կամ սեղան, այլ ոչ թե գյուղամեջի գերան կամ ութոտնուկ, ինչո՞ւ 80 հազար դրամ և ոչ թե՝ 800 հազար: Առողջապահությունը հավասարեցրել են հաճույքին ու զվարճանքին»,- այս և այլ բովանդակությամբ տարբեր ելույթներ կարելի էր լսել բորբոքված ատամնաբույժներից: Հատկապես մեծ ոգևորություն առաջացրեց բժիշկներից մեկի՝ Մարո Մկրտչյանի ելույթը: Բժշկուհին հայտարարեց, թե իրենք են մեղավոր, քանի որ լուռ, առանց որևէ մեկին ասելու, տրտնջալու, բոլոր դժվարությունները միայնակ հաղթահարելով կայացրել են ոլորտը. «Բազմիցս հարկայինի աշխատողներն ասել են՝ ինչի չգիտե՞նք, թե պլոմբն ինչ գումարով եք դնում, ինչի չգիտե՞նք՝ իմպլանտն ինչքանով եք դնում: Իսկ չգիտե՞ն՝ ինչ է, թե որքան ատամնաբույժներ են այս տարիներին դիմել դեսպանատներ՝ երկրից հեռանալու, որքան ատամնաբույժներ վարկեր ունեն բանկերում, որքան ատամնաբույժներ են պարտքով նյութեր վերցնում խանութներից: Գիտե՞ն, թե ինչ դժվարությունների միջով ենք անցել, ինչպես են մեր ծնողները վաճառել իրենց ունեցածը մեզ կրթություն տալու, հետո էլ աշխատանքի համար պահանջվող նախնական ներդրումներն ապահովելու համար»:

Բժիշկները կանխատեսում են, որ օրենքի գործադրման դեպքում վարձակալությամբ գործող ատամնաբուժարանները կփակվեն, մտցված վճարների և տույժերի պատճառով (ՀԴՄ «չխփելու» դեպքում տուգանքը հասցվել է 500 հազար դրամի՝ էլի, ըստ երևույթին, տնտեսվարողներին պարզապես սնանկացնելու նպատակով) մի կերպ գոյություն պահպանածները ևս կհայտնվեն վտանգի տակ: Այս օրենքով երևի թե խաչ քաշվի նաև վերջին տարիներին բավական լայն թափ ստացած «դենտազբոսաշրջության» վրա: Հայաստանը խորհրդային երկրների շարքում այսօր առաջատար է թե՛ իր մասնագետներով, թե՛ տեխնիկական հագեցվածությամբ: Բազմաթիվ տուրիստներ նախընտրում են հենց Հայաստանում լուծել իրենց ատամների հետ կապված հարցերը: Ընդունված օրենքով՝ առանձին վճարներ են սահմանվել նաև ատամնապրոտեզների սեղանների համար, իսկ մեկ պրոտեզը մինչև ավարտուն տեսք ստանալը մի քանի սեղան է անցնում, ինչը, բնականաբար, կբերի նաև ատամնատեխնիկական ծառայությունների առնվազն եռակի թանկացման, այնպես որ նման ծախսերի դեպքում այլևս անիմաստ կլինի Հայաստան գալը՝ հաշվի առնելով, որ տուրիստն ատամները բուժելու ընթացքում գումար է ծախսում նաև հյուրանոցի, սննդի և այլ հարցերի վրա:

Ատամնաբույժներն ասում են, թե լավագույն մասնագետները միանշանակ կարտագաղթեն (բորբոքված ատամնաբույժներից շատերն են ասում, թե սա դիտավորյալ է արված՝ իրենց արտագաղթը կազմակերպելու համար), ինչի պատճառով երիտասարդները կզրկվեն ավագ մասնագետների օգնությունից: Երիտասարդներին, սակայն, կլինիկաներն այլևս շահագրգռված չեն լինի աշխատանքի ընդունել, ինչը նշանակում է, որ նրանց ևս ուղիղ օդանավակայան ենք ուղարկում: Այս փոփոխությունների դեպքում (եթե հանկարծ ու նախագահն էլ սրա դեմը չառնի) ատամնաբուժական ծառայությունների գների կտրուկ բարձրացմանը զուգընթաց կընկնի նաև որակը (հիմա իրենց հարգող ատամնաբույժները միմիայն բարձրորակ, թանկարժեք նյութեր են օգտագործում. հարկային փոփոխությունների դեպքում, եթե ատամնաբույժները ցանկանան շարունակել նույն ոգով, ապա նույն ծախսերի պարագայում՝ հարկեր, կոմունալ վճարումներ, աշխատակիցների աշխատավարձեր (բուժքույր, հավաքարար), նյութեր, գործիքներ, պարզապես կսնանկանան):

Որ ցանկացած ոլորտում պետությունը պետք է որոշակի կարգուկանոն մտցնի և հարկ եղած դեպքում անհրաժեշտ շտկումներ կատարի, քննարկման ենթակա չէ: Որ ատամնաբուժական ոլորտը ևս կարիք ունի կանոնակարգման՝ հատկապես այն պահով, որ յուրաքանչյուր՝ ինստիտուտի անուն կպցրած բուդկայում «բարձրագույն ատամնաբուժական կրթություն» ստացածն իրեն ատամնաբույժի տեղ չդնի ու մտքով անցած տեղում ատամնաբուժական կլինիկա բացելով՝ չսկսի մարդկանց գռփել ու նրանց առողջության հետ խաղ խաղալ (որքան էլ նույն «ատամնաբույժն արևելյանները» փորձեն բողոքել), ևս չպետք է քննարկման ենթարկվի: Բայց երբ ինչ-որ մեկի խելքին փչում է պետության անունն օգտագործելով, օգտվելով ամանորյա խառնաշփոթից՝ «անակնկալ» մատուցել և տասնյակ հազարավոր մարդկանց (այն էլ այն մարդկանց, որոնց շնորհիվ պետությունը միմիայն դրական վարկանիշ է ձեռք բերում) աշխատանքից կտրել և ստիպել գոյության նոր ճանապարհներ որոնել, ոչ թե պետք է ուղղակի քննարկվի, այլ հարկավոր է քննարկել ինչպես հարկն է, գտնել մեղավորներին և պատժել այնպես, որ հետագայում նույնանման արկածախնդիրների մտքով անգամ չանցնի համանման փորձ անել և ավելորդ դժգոհություն մտցնել՝ առանց այն էլ հազար ու մի դեռևս չկարգավորված խնդիրների պայմաններում ապրող ՀՀ քաղաքացիների շրջանում: Եթե, իհարկե, Հայաստանի Հանրապետությունն իսկապես նպատակ է դրել դառնալ ապահով երկիր, իսկ ապահով երկրում, ինչպես հայտնի է, բժիշկներն ավելի քան ապահովված են ու հարգված:

Լուսինե Կեսոյան

Աղբյուր՝ lurer.com

[StrangeLittleGirl]

Նե՜նց լավ կանեն, որ ստոմատոլոգները մի հատ տեղը տեղին գործադուլ անեն: Իսկականից գնալով հաբրգում ա էս պետությունը: Միակ իսկական մրցունակ ոլորտն ա, էն էլ սենց համը հանում են: Լուրջ եմ ասում՝ ես իմ ապահովագրությամբ եվրոպաներում կարամ ատամներս ձրի բուժեմ, բայց գալիս եմ Հայաստան, փող եմ տալիս, որտև գիտեմ՝ լավ են գործ անում: Ուֆ, ջղայնացա:

[Tig]

[Tig]

[Brian_Boru]

Նե՜նց լավ կանեն, որ ստոմատոլոգները մի հատ տեղը տեղին գործադուլ անեն: Իսկականից գնալով հաբրգում ա էս պետությունը: Միակ իսկական մրցունակ ոլորտն ա, էն էլ սենց համը հանում են: Լուրջ եմ ասում՝ ես իմ ապահովագրությամբ եվրոպաներում կարամ ատամներս ձրի բուժեմ, բայց գալիս եմ Հայաստան, փող եմ տալիս, որտև գիտեմ՝ լավ են գործ անում: Ուֆ, ջղայնացա:

Բեսպրեձել:

[Tig]

Ես մի բան չեմ հասկանում, եկամտահարկից բացի աթոռահարկը որն ա?
Լրիվ են էշի տեղ դնում:

Ատամնաբույժները բողոքեցին, ընտրեցին «զանգ» կախողներին և մի լավ «շուխուռ» արեցին։ Ու ոչ միայն դժգոհեցին, այլ հայրենիքից հեռանալու սպառնալիքով հանդես եկան։ Պարզվում է՝ 2013թ–ից շրջանառության մեջ մտած նոր հարկային օրենսդրությունը հարկային բեռը թեթևացնելու փոխարեն «ցեխն» է գցել որոշ տնտեսավարողներին, այդ թվում նաև ատամնաբույժներին։

«Ես փոքր ատամնաբուժարան ունեմ և նոր օրեքով դեռևս չեմ հարկվել։ Բողոքողներին միացել եմ և հույսով սպասում եմ, որ իշխանությունները խոհեմ կգտնվեն և կվերանայեն օրենքը»,–eMedia.am–ի հետ զրույցում ասում է ատամնաբույժ Վահե Կարապետյանը (հերոսի անունը փոխված է)։

Ստորագրած նոր օրենքի համաձայն, բացի եկամտահարկից, որը ատամնաբույժներն արդեն վճարում էին, այժմ պետք է ամսական վճարեն 1-ից 3 նստատեղի համար՝ 80 հազարական դրամ, ամեն հաջորդի համար՝ 48 հազար դրամ:

Առողջապահության նախարար Դերենիկ Դումանյանը կարծում է, որ որոշ դեպքերում հարկման պահանջը կրկնակի է դրված։ Մասնավորապես, դա վերաբերվում է ռենտգեն ծառայության, օրթոպետիկ տեխնիկական սեղանների, համալսարանական կլինիկաներում ատամնաբուժական աթոռների, ինչպես նաև զննման կաբինետների համար վճարներին։

«Տեխնիկական սեղանիկի վրա էլ են հարկ դնում, այնտեղ նստում՝ 5000-անոց պրոտեզներ են սարքում, նույնը՝ ռենգենի վրա, առանց որի նորմալ ատամնաբուժարան ուղղակի չի աշխատում», – նշում է ատամնաբույժ Կարինեն (անունը փոխված է)։

Դումանյանը լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ չթաքցրեց, որ նախքան նոր օրենքը շրջանառության մեջ դնելը ֆինանսների նախարարությունը խնդիրը չի քննարկել առողջապահության նախարարության հետ։ Արդյունքում, ծագած խնդիրների պատճառով, հարցը մնաց առկախ։ Այս պահին ուսումնասիրություններ ու քննարկումներ են ընթանում, որոնց մասնակցում են նաև ատամնաբույժները։

Էկոնոմիկայի նախարար Տիգրան Դավթյանը, անդրադառնալով ատամնաբույժների բողոքներին, ընդգծում է, որ իրենք կանխավ նպատակ չեն ունեցել հարկային նոր օրենսդրությամբ ատամնաբուժարանների գործունեությանը վնաս հասցնել։ Նա ևս առիթ ունեցավ լրագրողներին ասել, որ ստորագրված փաստաթուղթը հնարավոր է և փոփոխության ենթարկվի։

«Այնպես չէր, որ նախկին հարկը քիչ էր։ Եկամտահարկի դեպքում բավականին գումար էր կազմում։ Իսկ հիմա հաստատագրված վճար է, խնդիրն այն է, որ արդյոք ես կկարողանամ այնքան եկամուտ ունենալ, որ 80 հազար վճարեմ»,–ասում է Վահեն։

Նա համոզված է, որ սա հատուկ է արվում, որպեսզի համեմատաբար եկամտաբեր համարվող բժշկության այս ճյուղից ավել գումար գանձվի։ «Եթե խնդիրը հօգուտ մեզ չլուծվի, փակելու եմ ատամնաբուժարանս և տեղափոխվելու եմ Սամարա, այնտեղ գործ հիմնելու»,–շեշտում է ատամնաբույժը։
Իսկ մինչ պատկան մարմինները դանդաղորեն կհասկանան խնդիրը և վերջնական որոշում կընդունեն, ի հայտ է գալիս խնդրի ընդգծված սոցիալական, ինչ որ իմաստով ցինիզմի հասնող կողմը։

«Սպասենք–տեսնենք ինչ ա լինում՝ նոր գնանք ատամնաբույժի մոտ...»,–ասում է ուսանողուհի Նառան։

Աղբյուր՝ emedia.am