Կա՞ այսօր Հայաստանում ձևավորված մտավորականություն

[Philosopher]

Կա՞ արդյոք Հայաստանում ձևավորված մտավորականություն, այնպիսի մտավորականություն, որն անհրաժեշտ է այսպիսի սոցիալ–քաղաքական, մշակութային, բարոյա–հոգեբանական վիճակում գտնվող երկրին։

[Ուլուանա]

Philosopher ջան, ինձ թվում է, քո այս գրառման մեջ բարձրացրած հարցն արդեն պարունակում է դրա պատասխանը. եթե ունենայինք այդպիսի մտավորականություն, երևի հիմա այսպիսի սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակում չէինք գտնվի, այսինքն՝ արդեն դուրս եկած կլինեինք... Համենայնդեպս, ես այդպես եմ կարծում։ Որքան նկատել եմ, մեր ներկայիս մտավորականության շրջանում քաոս է տիրում, ինչպես որ մյուս համարյա բոլոր ոլորտներում է։

Անհատներ, անշուշտ, կան, բայց, որքան հասկացա, տվյալ դեպքում խոսքը ընդհանուր պատկերի մասին էր։

[Idealistka]

Իմ կարծիքով մտավորականության որոշակի մասնատվածությունն է, հա՞, այս հարցի պատճառը, բայց այդ երեւույթն առկա է ո՛չ միայն մտավորականության ոլորտում: Այժմյան պայմաներում, կարծում եմ, պետք է խոսել մեր հասարակության մասնատվածության մասին: Արդյո՞ք նորմալ երեւույթ է մարդկանց մտածելակերպի այսչափ տարբերությունը: Բայց.... это уже совсем другая история.........., и намного более серьезная.

[Philosopher]

Philosopher ջան, ինձ թվում է, քո այս գրառման մեջ բարձրացրած հարցն արդեն պարունակում է դրա պատասխանը. եթե ունենայինք այդպիսի մտավորականություն, երևի հիմա այսպիսի սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակում չէինք գտնվի, այսինքն՝ արդեն դուրս եկած կլինեինք... Համենայնդեպս, ես այդպես եմ կարծում։ Որքան նկատել եմ, մեր ներկայիս մտավորականության շրջանում քաոս է տիրում, ինչպես որ մյուս համարյա բոլոր ոլորտներում է։

Անհատներ, անշուշտ, կան, բայց, որքան հասկացա, տվյալ դեպքում խոսքը ընդհանուր պատկերի մասին էր։

Հարցը ոչ այնքան մտավորականության շրջանում առկա քաոսն է, որքան նրանց գլխում եղած քաոսը, այսինքն՝ նրանցից յուրաքանչյուր գիտակցության մեջ առկա քաոսը։ Հայ մտավորականի աշխարհայացքը այսօր լավագույն դեպքում կերտվում է հայ և մասամբ էլ ռուս գրականության ու խոհափիլիսոփայական մտքի ազդեցությամբ։ Մինչդեռ 21–րդ դարի մարդուն հասկանալու համար, նրա խնդիրները ընկալելու համար, իսկ հայ հասարակությունը ու հայ մարդը ուզեն թե չուզեն ժամանակակից աշխարհի մասն են, թեև շատ թելերով էլ կապված են 19–րդ դարի հոգեբանությանն ու աշխարհայացքին, ահա մարդը, որ ցանկանում է խոսք ասել անցյալի ու ներկայի այս բարդ խառնուրդին, պետք է յուրացրաց լինի գոնե Յունգի ու Ֆրոմի փիլիսոփայությունը, գոնե պետք է կարդացած լինի Սարտր, Կամյու ու Մարկես, գոնե պետք է Կյերկեգորի ու Նիցշեի հետ մտածի մարդու ու նրա բնույթի մասին։ Այլապես նա կմնա ինֆտանտիլիզմով, մտավոր ու հոգևոր մարգինալիզմով ինքնասիրահարված մի խառնամբոխի ներկայացուցիչ։

Իմ կարծիքով մտավորականության որոշակի մասնատվածությունն է, հա՞, այս հարցի պատճառը, բայց այդ երեւույթն առկա է ո՛չ միայն մտավորականության ոլորտում: Այժմյան պայմաներում, կարծում եմ, պետք է խոսել մեր հասարակության մասնատվածության մասին: Արդյո՞ք նորմալ երեւույթ է մարդկանց մտածելակերպի այսչափ տարբերությունը: Բայց.... это уже совсем другая история.........., и намного более серьезная.

Մտավորականությունը մասնատված է այնպիսի հարցերում, որոնք նրան հասանելի չեն։ Օրինակ, եթե կազմվի մի հարցաթերթիկ, որտեղ տրվի ընդամենը երկու հարց. "Ինչպե՞ս կարելի է լուծել մարդու խնդիրը", և "Ինչպե՞ս պայքարել չարորակ ագրեսիայի դեմ"։ Քանի՞ հայ մտավորական կկարողանա ադեկվատ պատասխան տալ այս երկու հարցերին։ Իսկ դրանք քաղաքակրթական նշանակության հիմնարար հարցեր են, որոնց պետք է տիրապետի յուրաքանչյուր մտավորական։ Իսկ այնպիսի հարցերում, ինչպիսիք են ցեղասպանությունը և նրան հարակից թեմաները, հայ մտավորականները բավականին միասնական են, որովհետև նրանք հասկանում են՝ ով ում բարեկամն է այստեղ։ Ավելի լուրջ հարցերը, որոնք դուրս են աշխարհի ընկալման "իմ ցեղ–քո ցեղ" արխայիկ մոդելից, նրանց սահմանը չեն։

[CactuSoul]

Սա այն եզակի դեպքերից է, երբ կարծիքս համընկնում է բացարձակ մեծամասնության հետ: Մեր մտավորականությունը, այսպես ասած, «համեմատաբար մտավորականություն» է, այն էլ այնպիսին, որ ցերեկը ճրագով փնտրես, էլի հնարավոր է, որ չգտնես:

[Ուլուանա]

Առաջին անգամ եմ տեսնում այնպիսի հարցում, որտեղ մի տարբերակն անցնի միաձայն (գոնե այս պահի դրությամբ)... Մի կողմից տխուր է, մյուս կողմից էլ լավ է, որ գոնե իրատես ենք։

[Sirop]

եթե ունենայինք այդպիսի մտավորականություն, երևի հիմա այսպիսի սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակում չէինք գտնվի, այսինքն՝ արդեն դուրս եկած կլինեինք... Համենայնդեպս, ես այդպես եմ կարծում։

Այսինքն ինչ է ստացվում եթե ասենք մտավորականներով ձևավորված գրողների միություն ունենաինք սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակը ՕՔԵՅ կլիներ: Միքիչ շատ չի մտավորականների համար:

Չեք կարծում որ էս մտավորականների մասին խոսաքցությունները միքիչ ձևական էն

[Censor]

Մտավորականությունը որնա, интеллигенция-ն?..
Դե դրա վերաբերյալ մի հատ անեկդոտ ունեմ, որ լիարժեք արտահայտումա իմ կարծիքը

Поступили двое в институт.
Один другому говорит:
- Все, теперь мы студенты, молодые представители интеллигенции..
-Че?..
-Хр*н через плечо!! Интеллигенция мы теперь, бл*..

Պառդոն մայ ֆռենչ..

[Philosopher]

Այսինքն ինչ է ստացվում եթե ասենք մտավորականներով ձևավորված գրողների միություն ունենաինք սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակը ՕՔԵՅ կլիներ: Միքիչ շատ չի մտավորականների համար:

Եթե այդ գրողների միության անդամներ լինեին, ասենք, Քամյուի, Սարտրի, Հեսսեի, Կաֆկայի նման գրողներ, ապա նրանց գոյությունն ուղղակի անհամատեղելի կլիներ այսպիսի հասարակության և այսպիսի պետության գոյության հետ։ Խնդիրն այն է, որ մտավորականի գոյությունն ու հասարակության վերաբերմունքը մտավորականության նկատմամբ ուղղակիորեն փոխկապակցված են։ Մի կողմից, իհարկե, պետք է լինի լուրջ մտավորականություն, որպեսզի հասարակությունը դեպքով թեքվի դեպի նրանց գաղափարներն ու աշխարհընկալումը, մյուս կողմից, սակայն, հասարակությունը պետք է ձևավորի լուրջ, ինքն իրենից ու հենց այդ հասարակությունից ազատ մտավորականի ու մտավորականության հասարակական պատվեր, ինչը, ըստ էության, պատմական որևէ ժամանակաշրջնում հայ հասարակությունը չի արել. ո՛չ Խորենացու, ո՛չ Նարեկացու, ո՛չ Չարենցի, ո՛չ Մաթևոսյանի գոյությունը չի եղել հասարակական պատվերի արդյունք, ինչն էլ և դարձել է պատճառ, որ նրանց այդ ինքնակամ գոյությունը չի դարձել ազգային կեցության իմաստավորման ու վերափոխման խթան։ Այսօր ևս այդ պատվերը չկա։ Եվ ամեն ինչ սկսվում է նորից՝ իր հավերժական սկզբնակետից. ազգային բարձր ինքնագնահատակին հակադրվող ցածր ինքնաճանաչումն ու ցածր ինքնախնամքը։

Չեք կարծում որ էս մտավորականների մասին խոսաքցությունները միքիչ ձևական էն

Ձևական են, քանի որ մաքուր իմաստով մտավորականներ հայ մշակույթում քիչ են եղել, քանի որ մտավորական երևույթը բոլորովին չի նույնանում գրել, կարդալ կամ նկարել իմանալու հետ։ Եվ հասարակությունն էլ սովորել է, որ մտավորականը թույլ, մարգինալ, ստրկամիտ այն մարդն է, որը ուրախ է խաբվել ամեն խաբեբայի ու ուրախ է կաշառվել ցանկացածին, ով քիչ թե շատ գին կառաջարկի իրեն։ Այսպիսին է ազգային ավանդույթը։

[Հեթանոս Հրեշտակ]

Չունենք, ու չենք էլ ունենա ... քանի դեռ ժողովուրդն իրա էս աբորիգեն վիճակից դուրս չի եկել (էստեղ մի հատ ծիծակի սմայլիկ էր պետք, չգտա)

[Մախլուտո]

Philosopher ջան, ինձ թվում է, քո այս գրառման մեջ բարձրացրած հարցն արդեն պարունակում է դրա պատասխանը. եթե ունենայինք այդպիսի մտավորականություն, երևի հիմա այսպիսի սոցիալ-քաղաքական, մշակութային, բարոյա-հոգեբանական վիճակում չէինք գտնվի, այսինքն՝ արդեն դուրս եկած կլինեինք... Համենայնդեպս, ես այդպես եմ կարծում։ Որքան նկատել եմ, մեր ներկայիս մտավորականության շրջանում քաոս է տիրում, ինչպես որ մյուս համարյա բոլոր ոլորտներում է։

Անհատներ, անշուշտ, կան, բայց, որքան հասկացա, տվյալ դեպքում խոսքը ընդհանուր պատկերի մասին էր։

Ամեն երկրի մտավորականություն կարողանումա գործի միայն խոսքի ազատություն երևույթը իր մեջ պարունակող երկրում.... Էսօր Հայաստանում գործումա գրպանի պարունակության երևույթը. . . ու ինքնաբերաբար մարդ արարած լինելով շատ մտավորականներ էսօր Հացի հայթայթման ճանապարհին են ելել ու լքել մտավորականության շրջանը , որովհետեվ էսօր Հայաստանում մտավորական շրջաներում հաց չես գտնի էլ.... Պիտի երկրի տերերի հետ սեղան նստես ,որ օգտվես,,,, Էսօր Սոս Սարգսյանն է հեռացել մտավորական դաշտից, , , էլ ինչ մտավորականության մասին կարող է խոսք լինել? ու որ ես սենց նայում եմ ապագանելա էդ հարցում տխուր իրավիճակում. . . Աշկիս Էմմի կոչվածներն են վաղը միուս օր հայաստանի մտավորականություն կազմելու ու Super Sako - ի հետ տժժժժժժժժժժժալու

[hippy w.s]

Թող ինձ նորից ներեն մտավորականները, բայց որ հիմա իրանք սոված են էտելա իրանց մեղքը, մտավորականը պետքա լինի երկրի մտքի տերը, այն թելադրողը: Եվ եթե եսօրվա մեր երկրի մտքին կա թալանել ու տժժժաաալ, ուրեմն ետ իրանց մտաորականների մտքին էլա էլել: Ինչ վերաբերվումա խոսքի ազատությանը, ապա ոչ մի տեղ էլ խոսքը ազատ չի: Խոսքը ազատա եթե ձեռքիտ զենք կա, ուրեմն իսկական մտավորականը ենա որ խելացի մըտքերից(մեր դեպքում դուրս եկավ երկիրը թալանելու միտքը) բացի ունի զենք և պատրաստա ցանկացած պահի դուրս գալ բարիկադներ:
Last Poets- ճիշտ խոսքը ժամանակ չի ճանաչում:

[Մանոն]

Եկեք վերցնենք մասնակի դեպք՝ հենց մեր ակումբն ու քննարկենք, քանի՞ տոկոս է կազմում մտավորականությունը հենց ա՛յս միջավայրում: Philosopher ջան, քանի որ թեման հենց դու ես բացել, հարցս քեզ եմ ուղղում: Այ դու փորձիր մեկ օր հետևել, թե ակումբ «մտնող-դուրս եկողները» ավելի շատ ո՞ր թեմաներն են կարդում կամ ո՞ր թեմաներում գրառումներ անում: «Նոր գրառումներ» բաժնում երբ նայես՝ առաջնորդում են Offtopner-ը, դեսից-դենիցը, ժամանցն ու ի՞նչ կա չկան: Իսկ գրականություն, արվեստ ու մշակույթ, պատմություն ու էլի քանի՜-քանի՜ լավ թեմաներ ետ են մղվել ասես, չեն էլ ընթերցվում: Ու թող հազար անգամ ներող լինեն այն ակումբցիները, ովքեր իհարկե միշտ էլ լինում են այդ թեմաներում ու շոշափում են գլոբալ հարցեր, այնուամենայնիվ, կազմում են ակումբցիների փոքրամասնությունը, կասեի 20%: Ահա և ձեզ պատասխան…չկա այդ ձևավորված խավը, այդ կորիզը, որը պիտի տաներ մեր ժողովրդին իր ետևից: Իսկ նվիրյալ մտավորականներն էլ «խեղդվում» են միջինությունների արանքում, կամ թողնում ու հիասթափված հեռանում են: Ու դա ավաղ նկատվում է նաև ակումբում:

[Philosopher]

Եկեք վերցնենք մասնակի դեպք՝ հենց մեր ակումբն ու քննարկենք, քանի՞ տոկոս է կազմում մտավորականությունը հենց ա՛յս միջավայրում: Philosopher ջան, քանի որ թեման հենց դու ես բացել, հարցս քեզ եմ ուղղում: Այ դու փորձիր մեկ օր հետևել, թե ակումբ «մտնող-դուրս եկողները» ավելի շատ ո՞ր թեմաներն են կարդում կամ ո՞ր թեմաներում գրառումներ անում: «Նոր գրառումներ» բաժնում երբ նայես՝ առաջնորդում են Offtopner-ը, դեսից-դենիցը, ժամանցն ու ի՞նչ կա չկան: Իսկ գրականություն, արվեստ ու մշակույթ, պատմություն ու էլի քանի՜-քանի՜ լավ թեմաներ ետ են մղվել ասես, չեն էլ ընթերցվում: Ու թող հազար անգամ ներող լինեն այն ակումբցիները, ովքեր իհարկե միշտ էլ լինում են այդ թեմաներում ու շոշափում են գլոբալ հարցեր, այնուամենայնիվ, կազմում են ակումբցիների փոքրամասնությունը, կասեի 20%: Ահա և ձեզ պատասխան…չկա այդ ձևավորված խավը, այդ կորիզը, որը պիտի տաներ մեր ժողովրդին իր ետևից: Իսկ նվիրյալ մտավորականներն էլ «խեղդվում» են միջինությունների արանքում, կամ թողնում ու հիասթափված հեռանում են: Ու դա ավաղ նկատվում է նաև ակումբում:

Իհարկե, դա այդպես է, և իմ միակ գրառումը Օֆֆթոփանոցում հենց այդ խնդրին էր նվիրված: Կարծում եմ` այնտեղ ասել եմ այն հիմնականը, ինչ պետք էր ասել` որպես արձագանք քո գրառմանը: Իսկ քո ասած` 20 %-ը միայն ակումբում է հնարավոր, ընդհանուր առմամբ` հայ հասարակության պարագայում այդ տոկոսը հաստատ երկնիշ չէ:

[ihusik]

Դե իհարկե, ամեն ժողովուրդ արժանի է ինչպես իր իշխանությանը, այնպես էլ իր մտավորականությանը... Չնայած լավ կլիներ, որ մտավորականությունն իրեն տրված մտքի ուժի շնորհիվ հասարակությունից մեկ քայլ առջևում լիներ ու իր ետևից տաներ մնացածին: Անհատ մտածողներ են պետք, այլ ոչ թե ամբոխի ենթակա կամակատարներ, որոնց ուշադրությունը նյութական հարստությունն է, այլ ոչ թե մտքի, այդ իմաստով այո, շատ մտավորականներ նյութական, բայց ոչ մտավոր աղքատության մեջ են ապրել ու արարել ժողովրդի ապագան:

<<Միտքն (Գաղափարն) է կառավարում աշխարհը>>: - Պլատոն