Տարբերակ 1.
Արդյոք ովքեր են
Տոտալ զառանցանք: Նվիրում եմ Դուգլասին:
Երկիր մոլորակի արևելյան կիսագնդում, Ասիա ու Եվրոպա աշխարհամասերի հատման կետում, Անդրկովկաս կոչվող տարածաշրջանում (ոչ ոք չգիտի, թե ինչի են տարածաշրջանն անվանել Անդրկովկաս, երբ այն ուղղակի պետք էր անվանել Հատման Կետ, քանի որ այդ կետում են հատվում ոչ միայն Ասիան ու Եվրոպան, այլ նաև հյուսիսն ու հարավը, անտառներն ու անապատը, կանաչ մարգագետիններն ու այնտեղ արածող ոչխարները, Քուրն ու Արաքսը, Մերսեդեսն ու Երազը, Արագածն ու շուրջպարը, թոնրի լավաշն ու թարխունով ձուն .....) կա մի երկիր, որտեղ ապրում է մի բայղուշ ժողովուրդ: Ու այդ ժողովուրդը դժբախտ է ու եթիմ: Դժբախտ է, քանի որ ինքն էր այդպես որոշել ինչ-որ մի պահի, երբ դժբախտ լինելու գինը Լոնդոնի բորսայում մի քանի օր ավելի բարձր էր, քան երջանիկ լինելունը: Ահա հենց այդ օրերին էլ այդ ժողովուրդը որոշեց գնել դժբախտության բոլոր բաժնետոմսերը՝ հետո ավելի թանկ վաճառելու նպատակով: Բայց շաբաթվա վերջին գները նորից փոխվեցին ու այլևս երբեք դժբախտի գինը երջանիկից բարձր չեղավ ու բաժնետոմսերի ողջ փաթեթը իր բոլոր բոնուսներով, դիվիդենտներով, տոկոսներով, ֆյուչերսներով ու ֆորվարդներով հավիտյանս հավիտենից մնաց այդ ժողովրդի հիմնական ակտիվը: Սույ ներդրումային պորտֆելի վրա ժամանակ առ ժամանակ աչք են դնում մի քանի այլ նախանձ ժողովուրդներ, բայց բաժնետերը աչքի լույսի պես պահում է դժբախտության բաժնետոսմերի իր փաթեթը, քանի որ, նախ չի ցանկանում պղծել պապերի կատարծ ներդրումը, իսկ հետո էլ ցանկանում է սույն երկարաժամկետ ներդրումն ամբողջությամբ փոխանցել հաջորդ սերունդներին:
Ժողովուրդն այս եթիմ է, քանի որ ի տարբերություն մնացած բոլոր ժողովուրդների, որոնք համաձայն որոշ գիտական վերլուծություններին առաջացել են կապիկից, այս ժողվուրդը կապիկից չի առաջացել: Կապիկն է առաջացել այս ժողովրդից, իսկ մնացած ժողվուրդներն էլ առաջացել են հենց այդ կապիկից: Ու ոք չգիտեր, թե որտեղից է առաջացել այս ժողովուրդը, այսինք, այս ժողովուրդը ծնող չունի: Իսկ անծնող բոլոր անհատականություններին Հատման Կետի նորագույն բացատրական բառարանը բնութագրում է մեկ բառով՝ եթիմ:
Այս դժբախտ ու եթիմ ժողովրդի սիրած զբաղմունքներից առաջինը առավոտից իրիկուն մի սարին նայելն է, որն ընկած է դիտարկման կետից հարավ, բայց այդ ժողովրդի պատկերացումներում այդ սարն այնքան մեծ կարևորություն ունի, որ չնայած հարավային դիրքին, նրա հետևից է ամեն առավոտ ծագում արևը ու նրա հետևում է արևն ամեն օր մայր մտնում: Սույն աշխարհագրական պարադոքսը իր ողջ փայլով արտացոլվում է այդ ժողովրդի գեղանկարիչ զավակների կտավներում, որոնք վաճառվում են գրեթե ամեն տեղ, ու որոնք գնվում են այդ ժողովրդի ինչպես ներկա, այնպես էլ ժամանակավոր բացակա, ընդմիշտ բացակա, արտագնա աշխատանքի մեկնած, արտագնա աշխատանքից հետ եկած ու շուտով էլի գնացող, երբեք սարը չտեսած, սարը չտեսած ու տեսնել չցանկացող, բայց սարի մասին լսած, սարից իջած, նոր սարը հելած, սարերի ստորոտում արածած ու արածող գրեթե բոլոր ներկայացուցիչների կողմից:
Այս դժբախտ ու եթիմ ժողովորդի սիրած երկրորդ զբաղմունքը հինգ տարին մեկ անգամ իր դժբախտությանը, եթիմությանն ու սարին նվիված փառատոնի անցկացումն է, որը անհայտ պատճառներով կոչվում է «ընտրություններ»: Հատմակ Կետի բացատրական բառարանը «ընտրություննե» կոչվող փառատոնը ներկայացնում է որպես ժողովրդի ինչպես ներկա, այնպես էլ ժամանակավոր բացակա, ընդմիշտ բացակա, արտագնա աշխատանքի մեկնած, արտագնա աշխատանքից հետ եկած ու շուտով էլի գնացող, երբեք սարը չտեսած, սարը չտեսած ու տեսնել չցանկացող, բայց սարի մասին լսած, սարից իջած, նոր սարը հելած, սարերի ստորոտում արածած ու արածող գրեթե բոլոր ներկայացուցիչների կողմից թղթի կտորի վրա գրիչով նշան անելու ու արդեն օգտագործված թղթի կտորները նեղ անցքով արկղը նետելու գործողություն, որի արդյունքում որոշ սահմանափակ թվով դժբախտ եթիմների հաջորդ հինգ տարվա ընթացքում (այսինքն ժամանակավորապես) հնարավորություն է ընձեռվում որոշակիորեն նվազեցնել իրենց դժբախտության աստիճանը, այսինքն երջանկանալ, բայց ոչ մի դեպքում չի ազատում եթիմ լինելու վեհ կոչումից:
Փառատոնը տևում է մեկ ամիս:
Ոչ ոք չգիտի, թե ինչպես է դա ստացվում, բայց մեկ անգամ ժամանակավորապես երջանկացածներին հաջողվում է երջանկանալ նաև ամեն հաջորդ անգամը, և ի վերջո, որոշ դժբախտ եթիմների ժամանակավոր երջանկացումը վերածվում է անժամկետ երջանկացման:
Փառատոնի ընթացքում երջանկանալ ցանկացողները երջանկանալ չցանկացողներին խոստանում են կրկնակի, եռակի կամ նույնիսկ քառակի թանկ վաճառել Լոնդոնի բորսայում գնված բաժնետոմսերը, իսկ վաճառքից ստացված հասույթը հավասար բաժանել բոլոր դժբախտ եթիմների մեջ: Ենթադրվում է, որ գործարքի արդյունքում դժբախտությունը պիտի վերանա (հայտնի չէ, թե արդյոք բոլորն են իրոք ցանկանում, որ այն վերանա), չնայած բոլորն էլ հասկանում են, որ գործարքը երբեք չի կայանալու, քանի որ բաժնետոմսերի ողջ փաթեթը բաժանված է ժողովրդի բոլոր անդամների մեջ, իսկ անդամները ինչպես ներկա են, այնպես էլ ժամանակավոր բացակա, ընդմիշտ բացակա, արտագնա ............: Եթիմությունը վերացնել ոչ մեկը չի խոստանում, քանի որ այն համարվում է այդ ժողովրդի հիմնական ազգային առանձնահատկությունը, որը տարբերում է նրան մնացած բոլոր՝ կապիկից առաջացած ժողովուրդներից:
Փառատոնի ընթացքում, երջանկանալ ցանկացողներից ոմանք նաև խոստանում են, որ սարը մի քիչ հյուսիս կքաշեն (թող մոտ լինի), կամ երկիրը մի քիչ հարավ կտեղափոխեն (թող համ սարը մոտ լինի, համ էլ տաք լինի):
Փառատոնի ընթացում, որոշ դժբախտ եթիմներ երգում են:
Փառատոնից հետո, բոլոր դժբախտ եթիմները շարունակում են հիանալ սարով:
*********
Փառատոնի նախավերջին օրն էր: Հոգնուկ Դավադիտըլածյանը աշխատանքից տուն վերադրաձավ երեկոյան ժամը յոթին: Տաքսի ծառայությունում հնգօրյա հերթափոխից հետո (Հոգնուկը 48 ժամ, առանց մեկ րոպե հանգստի, մեքենա էր վարել) հազիվ ոտքի վրա կագնելով մի կերպ բացեց դուռը: Դուռը բացելուն պես գլխին թափվեցին դռան բոլոր հնարավոր արանքները խցկած քսանհինգ թուղթ ու ծրար, որոնց մեջ մեկ նամակ ջուր մատակարարող կազմակերպությունից՝ ջրի վարձով, մեկ նամակ էլեկտրականություն մատակարարող կազմակերպությունից՝ հոսանքի վարձով, մեկ նամակ կոյուղին սպասարկող կազմակերպությունից՝ կոյուղու վարձով, մեկ նամակ աղբահանող կազմակերպությունից՝ աղբահանության ու մալուխային հեռուստատեսության վարձով, մեկ նամակ գազ մատակարարողից՝ գազի վարձով ..... հեռախոսի վարձով, ինտերնետային կապի վարձով ....... ընդհանուր առմամբ տասներկու նամակ: Հոգնուկն առաձնացրեց այս նամակները ու անցավ նամակների մյուս խրցին՝ նույնպես տասներկու հատ: Սրանք Փառատոնի մասնակիցների գովազդային բուկլետներն էին: Ինը բուկլետը իրենցից ներկայացնում էին երջանկանալու կոլեկտիվ հայտերը: Բոլորի իմաստը գրեթե նույնն էր – առաջին էջի վրա կոլեկտիվ նկարներ էին՝ դժբախտ դեմքերով (սիբիրախտով հիվանդ կովի հայացքներով), այսինք մինչև ժամանակավոր երջանկանալը, իսկ երրորդ էջի վրա կոլեկտիվ նկարներ էին՝ երջանիկ դեմքերով (սիբիրախտի դեմ պատվաստված կովի հայացքներով), այսինքն փառատոնի ավարտից հետո: Առաջին ու երրորդ էջերի մեջտեղում զետեղված երկրորդ էջում փառատոնին ակտիվ մասնակցելու ուղերձ էր, համեմված սարի, հարավի, հյուսիսի, տաք ու սառի, թաց ու չորի, թանկ ու էժանի մասին անօգուտ տեղեկատվությամբ: Գոնե Հոգնածի համար նախորդ տասներկու նամակները կենսական ավելի մեծ նշանակություն ունեին: Փառատոնի հետ կապված ևս երեք բուկլետ կար, այս դեպքում երջանկանալու անհատական հայտերով: Իմաստը նույնն էր, բովանդակությունը նույնն էր, միայն նկարներն արդեն ոչ թե կոլեկտիվ էին, այլ անհատական, իսկ հայացքները հիշեցնում էին դաբաղով վարակված կովերի՝ որոնց ոչ մի պատվաստում չի փրկում և որոնց միայն պետք է ուղարկել հարկադիր սպանդի: Դեմքի այս արտահայտությունը նույնն էր ինչպես առաջին այնպես էլ երրորդ էջի վրա: Երկրորդ էջի վրա սարից բացի տեղեկատվություն կար նաև մոտակա արոտավայրերի մասին՝ կոնկրետ հասցեներով:
Բայց միակ նամակը, որն իրոք հետաքրքրեք Հոգնուկին, դա ինչ-որ նոր տաքսի ծառայության գովազդային բուկլետն էր: <Ի, արա է՞ս ովքե՞ր են», մտածեց Հոգնուկը: «Ի արա, էս ովքեր են» խոհափիլիսիփոյական միտքը միակն էր, որ միշտ հայտնվում էր Հոգնուկի գլխում, երբ ձեռքը որևէ թղթի կտոր էր վերցնում, և հատկապես եթե թղթի այդ կտորի վրա ինչ-որ բան էր գրված կամ նկարած լինում: Միակ տարբերությունն այն էր, որ երբեմն հարցական նշանը Հոգնուկի գլխում դրվում էր «էս»-ի վրա, իսկ երբեմն «ովքեր»-ի վրա: Այդ երեկո, այս միքտը հայտնվեց նրա գլխում տասներկու անգամ, երբ աջքի անցկացրեց կոմունալ վարձերի նամակները, տասներկու անգամ, երբ աչքի անցկացրեց փառատոնյան բուկլետները, և մեկ անգամ, երբ ձեռքը վերցրեց նոր տաքսի ծառայության գովազդային բուկլետը: Բայց այս վերջին անգամը Հոգնուկի գլխում այս միտքը հայտվեց իր ողջ խորությամբ ու լրջությամբ, իսկ հարցական նշանը դրված էր ինչպես «էս»-ի , այնպես էլ «ովքեր»-ի վրա:
Հոգնուկն ահավոր հոգնած էր, քանի որ հատկապես փառատոնի օրերին շատանում էին պատվերները, ու ստիպված աշխատում էր անընդմեջ 48 ժամ, սովորական 46 ժամի փոխարեն: Երբ պիտի պրծներ փառատոնը, որ Հոգնուկը վերադառնա իր նորմալ աշխատանքային ռեժիմին: Մինչև քնելը Հոգնուկը սորտավորեց նամակները, կարևորներն առանձնացրեց ոչ կարևորներից, ու ոչ կարևորները, հազար տարվա տաքսու վարորդ հմտությամբ, ուղղահայաց դիրքով կայանեց աղբարկղում: Դաբաղով ու սիբիրախտով վարակված, պատվաստված ու չպատվաստված բոլոր կովերն այժմ միասին գլխիվայր կայանված էին իրենց արժանի ձրի կայանատեղիում: «Լավ ա էս պառկովկի համար փող չեն վերցնում». մտածեց Հոգնուկն ու քնեց:
Էջանիշներ