Tig-ի խոսքերից
Չէի կարող սրան չպատասխանել:
Ի պատասխան ադրբեջանական ֆիլմերի փառատոնին Սաքունցի արտահայտած դիրքորոշմանը
Հենց ամենասկզբից ուզում եմ շեշտել, որ այս միջոցառման նկատմամբ բողոքը ոչ թե ֆիլմերի բովանդակությանն է վերաբերվում, կամ նրա անցկացման օրվան, այլ զուտ ցուցադրմանը: Այսինքն ադրբեջանական ֆիլմերի ցուցադրում կազմակերպելու դեմ է բողոքը, այլ ոչ թե ադրբեջանական ֆիլմերի դեմ: Սրանք էապես տարբեր բաներ են: Այստեղ խոսքը, ոչ թե ֆիլիմի քարոզչական լինել չլինելու մասին է, այլ ադրբեջանական ֆիլմերի փառատոն կազմակերպելու փաստը արդեն իսկ քարոզչություն է, որը թշնամու կերպարը որպես թշնամի կոտրելու միտում ունի, որը լի է վտանգներով: Ինչը բազմիցս մեզ ապացուցել է պատմությունը: Բուն խնդիրը նրանում չի, թե ի՞նչ է ասվելու այդ ֆիլմերով, այլ նրանում է, թե ինչո՞ւ է ասվելու:
Ինչ վերաբերվում է “Ոսկե Ծիրան” փառատոնում թուրքական ֆիլմերի ներկայացվելուն ու դրա դեմ բողոքի ալիք չբարձրանալուն, ապա ասեմ որ “Ոսկե Ծիրանը” կարելի է որակել որպես միջազգային փառատոն և այնտեղ ներկայացվում են տարբեր ազգերի ֆիլմեր ու շեշտադրումը դրված չի ազգային պատկանելիության վրա, այլ ֆիլմի որակի վրա է դրված: Այնպես որ այդ փառատոնը ոչ մի ընդհանուր եզր չունի Վանյանի կազմակերպածի հետ և համեմատության մեջ դնելը տրամաբանական չի: Եթե ադրբեջանցիները շատ են ցանկանում “Ոսկե Ծիրանին” մասնակցեն, թող մասնակցեն /եթե իրենք իրենց թույլ կտան իհարկե/: Թող իրենք ցանկություն հայտնեն, որ ուզում են մասնակնցեն, ոչ թե մենք իրենց համոզենք, կամ ստիպենք, կամ իրենց ֆիլմերը զոռով բերենք ներկայացնենք:
Հաջորդ հարցը տեղեկացված լինելու սահմանափակումն է: Նման հարց բարձացնելը ուղղակի անիմաստ է, քանի որ այդ ֆիլմերը ցանկացած մարդ, ցանկություն ունենալու դեպքում, կարող է դիտել ինտերների միջոցով: Եվ դրանց ցուցադրման փառատոն կազմակերպելով չի, որ պիտի ապահովվի դրանց մասին տեղեկացվածությունը: Այսինքն Վանյանը փառատոն կազմակերպելու փոխարեն, եթե շատ էր ցանկանում իր հավանած ֆիլմերը դիտողները շատ լինեին, ապա պիտի քարոզչություն ծավալեր և ասեր, ժողովուրդ ջան, սենց սենց հրաշալի ադրբեջանական ֆիլմեր կան, ցանկացողները կարող են այսինչ հղումներով դիտել, ու վերջ: Եվ դրա վերաբերյալ զուտ պիտակումներ, կամ որակումներ անելուց բացի, այլ բան չէր էլ իրականացվի: Իսկ նման փառատոններ կազմակերպելով արհեստականորեն խնդիր է ձևավորվում:
Հիմա անցնեմ արտահայտման իրավունքից զրկվելու մասին: Ոչ ոք Վանյանին չի արգելել իր կարծիքը արտահայտելու հնարավորությունից: Նա միշտ էլ ազատորեն արտահայտվել է և նրա կարծիքը մամուլում տարբեր հոդվածների տեսքով լավ տարածված է: Այստեղ խնդրիը թշնամական երկրի մշակությանին միջոցառում կազմակերպելու մեջ է, ոչ թե կարծիք արտահայտելու: Այսինքն սա խոսքի ազատության խնդրի չի: Իսկ դա արդեն բարոյահոգեբանական հարթույան հարց է, ոչ թե իրավական: Վոլտերից մեջբերման մասվ էլ ասեմ, այստեղ կարծիք արտահայտելու խնդրի չկա, սա զուտ նման միջոցառման կազմակերպման դեմ բողոք էր: Վոլտերը բնականաբար իրավացի է զուտ անձնական հարթությունում կարծիքների բախման պարագայում, բայց այս հարցը վեր է անձնական հարթությունից և պետք է դիտարկել հասարակական և պետական մակարդակներում: Իսկ հասարակական մակարդակում թշնամական երկրի մշակութային միջոցառում կազմակերպելը ուղղակի աբսուրդ է: Այն էլ այն դեպքում, երբ դու ես կազմակերպում, այն էլ միակողմանի, ոչ թե քո թշնամին է փորձում նման ձևով հաշտեցան եզրեր փնտրել: Բնականաբար պետական մարմինները իրավական դաշտի միջոցով իրավասու չեն արգելել նման միջոցառումների կազմակերպումը: Դրա համար այդ պարտականությունը իր վրա վերցրեց հասարակության այն մասը, որը մտածոգ էր այդ խնդրով: Այսինքն, եթե կամ մի երևույթ, որը հակասում է հասարակության բարոյահոգեբանական վիճակին և իրավական հարթությունում արգելման հնարավորություններ չկան, ապա բնականաբար հասարակությունը ունի բարոյական իրավունք դրա դեմ դուրս գալու: Այսինքն միջոցառման անցկացման վերաբերյալ գնահատական տրվեց, ոչ թե իրավական դաշտում, այլ հասարակական /բարոյական/: Եվ գնահատականը տրվեց ոչ թե անցկացնելուց հետո, այլ զուտ անցկացման գաղափարի վերաբերյալ, ինչն էլ հանգեցրեց դրա անցկացման խափանմանը, որը շատ բնական և օրինաչափ էր:
Ինչ վերաբերվում է քարերով ու ձվերով հարցին լուծում տալուն, ապա ասեմ, որ դա նույնպես բնական է: Ցանկացած հասարակական բողոք, նույնիսկ եվրոպական երկրներում ուղղեկցվում է նման երևույթներով: Ես չեմ ասում ձվեր նետելը լավ երևույթ է, բայց եթե հավաքված բազմությունը տեսնում է, որ իր պահանջները չեն կատարվում, բնական է, որ նա սկսում է ագրեսիվանալ, և այդ ագրեսիան դրսևորվում է, օրինակ՝ ձվեր նետելով: Ես ինքս պատրաստ եմ ձվեր նետել և դրա համար պատասխան տալ իրավական դաշտում: Ասենք ձեր կեղտոտված հագուստի քիմմաքրման համար տուգանք վճարել, բայց ոչ երբեք, ձեզ հասցրած բարոյահոգեբանական վնասի փոխհատությում տալ, քանի որ այդ հարցում, թե դուք, թե Վանյանը դեռ մի բան էլ պարտք եք հասարակության մի զգալի մասին բարոյահոգեբանական վրաս պատճառելու համար: Ի դեպ նշեմ, որ զուտ խաղաղ բողոք անցկացնելով խնդիրը չէր լուծվի, այսինքն փառատոնը կկայանար, իսկ դա արդեն կիմաստազրկեր բողոքի անցկացումը: Եթե բողոքողը իսկզբանե գիտի, որ չի հասնելու իր նպատակին, ապա նա չի էլ դուրս գա բողոքելու: Եվ եթե սա որակում եք որպես ֆիզիկական բռնություն, ապա Վանյանի արածը պիտի որակել որպես հոգեբանական բռնություն: Եվ իմ կարծիքով հոգեբանական բռնության հետրանքները շատ ավելի ծանր են լինում և դժվար բուժվող, քան ֆիզիկականինը:
Հիմա անցնեմ անվտանգության խնդրին: Ինչպես արդեն նշվեց՝ նման միջոցառումները միտված են երիտասարդության մեջ սերմանել այն գաղափարը, որ լինում է լավ և վատ ադրբեջանցի: Բնականաբար դա այդպես է: Բայց չի կարելի դա քարոզել և ասել, որ լինում է լավ կամ վատ թշնամի: Թշնամին թշնամի է: Եվ սահմանին կանգնած զինվորը ոչ մի վայրկյան անգամ ձգանը քաշելուց չպիտի երկմտի, թե իր դիմացի կանգնածը լա՞վ ազերի է, թե՞ վատ: Մարտի դաշտում, լավ ու վատ հասկացություն չպիտի լինի, կա մեկ հասկացություն՝ թշնամի: Եվ քանի դեռ մենք պետական մակարդակով գտնվում ենք թշնամական հարթության վրա, ապա թշնամու կերպարի մեղման վերաբերյալ ցանկացած միջոցառում պետք է դիտարկվի, որպես երկրի անվտանգության խնդիր: Եվ հետո ի՞նչ է նշանակում սեր սերմանել թշնամու նկատմամբ: Ինչպե՞ս կարելի է սիրել նրան, և ինչո՞ւ, ով քո թշնամին է և ամեն պահին պատրաստ է կրծել քո կոկորդը: Ի՞նչ է, նա սիրո՞վ է կրծելու կոկորդդ: Թշնամու նկատմամբ սեր քարոզելու քրիստոնեական լոզունգը կարծում եմ շատ թերի է մեկնաբանված: Իմ կարծիքով, երբ քո թշնամին հասկացել և ընդունել է իր սխալը, և ցանկանում է ուղղել այն, այսինքն նա այլևս թշնամական հարթության մեջ չի դիտարկվում և իր վարք ու բարքով և գործունեությամբ ապացուցել է դա, և ներում է հայցում, ապա միմիայն այդ դեպքում “սիրիր թշնամուդ” արտահայտությունը կարելի է կիրառել զուտ նրան ներելու տեսանկյունից: Մնացած դեպքերում թշնամուն սիրելու երևույթը աբսուրդային կատեգորիա է, որի պատճառով մեր ազգը շատ է տուժել:
Ինչ վերաբերվում է մարդու իրավունքներին: Մարդը, ընդհանրապես հասարակությունը իրավունք ունի իր ինքնապաշտպանական բնազդը համապատասխան մակարդակի վրա պահելու, որպիսի կարողանա դիմակայել իր թշնամուն: Իսկ նման միջոցառումները միտված են այդ բնազդի մակարդակը գցելուն: Այսինքն, եթե ինչոր մեկի ազատ գործունեությունը վնասելու է հասարակության ինքնապաշտպանական բնազդ ունենալու իրավունքին, և այդ հասարակության մի մասը հասկանում է դա, ապա նա ավտոմատ իրավունք է ձեռք բերում այդ գործունեության դեմ դուրս գալու և այն կանխելու համար: Եվ քանի որ իրավական դաշտը այդքնան ճկուն չի, որպիսի նման իրավիճակները կարգավորի, ապա մնում է մի ճանապարհ, որ հասարակությունը ինքն իր ուժերով դա կարգավորի: Եվ եթե ձեզ համար, ինչպես ասում եք, իրավունքի պաշտապանությունն է առաջնայինն ու կարևորը, ապա այս իրավունքը նույնպես պիտի պաշտպանեք: Ի դեպ հիշեցնեմ, որ այդ բնազդի անկման արդյունք են անցյալ դարասկզբի հայկական կոտորածները և ցեղասպանությունը իրականություն դարձել: Ու եթե դուք ցանկանում եք նորից նույն բանի միջով անցնել, ապա փառք աստծո, մեր հասարակության մի զգալի մասը այլևս սերտել է այդ դասը և չի պատրաստվում նորից նույն ճանապարհով անցնել: Եվ կանխելու է նման միտում ունեցող ցանկացած միջոցառում:
Էս պահին, ռեսուրս կար էդ խնդիրը լուծելու, չէ՞: Համաձայն եմ, որ լուծման ընթացքում, կիզակետում հայտնվեցին կեղծ հայրենասերներ ու աչոկ հավաքողներ, բայց խնդիրը լուծվեց չէ՞: Թեկուզև դրանց ակտիվացման հաշվին: Բայց որ խնդրի լուծման համար իսկզբանե բարձրաձայնել ու պայքարում էին իրոք մտահոգ մարդիկ, դա ոչ ոք չի կարող հերքել ու մյուսների հայտնվելը հեչ էլ չի նշանակում, որ նրանց արածը նույնպես պիտի որակել կեղծ հայրենասիրություն: Էս հարցը հնարավոր է չէ՞ 2-3 ակցիայի միջոցով լուծել, բա էլ ինչո՞ւ չլուծել, որ չխորանա ու չբարդանա, հետո չիմանանք, թե սրա տակից էլ ոնց դուրս գանք: Իսկ արդեն խորը խնդրիների լուծման համար շատ մեծ ռեսուրսներ են պետք ու մասշտաբային ակցիաներ: Թեկուզ հենց թուրքական մայկա հագնելու խնդրի լուծումը 2 ակցիայով չես լուծի ու ստեղ սոցիալական հարց էլ կա, էդ մայկա ծախողները դրանով են ընտանիք պահում... Լավ անցնենք առաջ:
Էջանիշներ