Հայոց պատմություն: Այլ լույսի ներքո

[Varzor]

Հիմա` չէ, կրոնը հայ լինելու համար էական չէ, բայց միջնադարում, ինչպես կասեր ակադեմիկ բարթիկյանը, մարդու մասին դատում էին ըստ հավատքի և մարդն ըստ հավատքի էր որևէ ազգի պատկանում:

Հա, բայց հայերին հենց հայությունով էին դատում
Իսկ կրոնով ազգություն որոշելը մուսոլմանների մետ է տարածված: Ադրբեջանում որ մեկին հարցնում ես "ինչ ազգ ես?", ասում ա "մուսուլման եմ": Իսկ հային որ հարցնում են ասումա "հայ քրիստոնյա եմ"

Այո: Նախարարների տատանվողականության պայմաններում շարժումը հախուռն սկսվեց, քանի որ բոլորին, սկսած ամենավերջին գյուղացուց, դավադիտ էր արել պարսիկների կեղեքիչ քաղաքականությունը Հայաստանում: Իսկ դրան էլ գումարվեց կրոնափոխության պահանջը` իր անընդունելի պայմաններով - ոնց ես պատկերացնում, եթե ասեն հայրը պետք է իր աղջկա հետ ամուսնանա, իսկ որդին մոր հետ սեքսով զբաղվի, + տնտեսական կեղեքումը, ժողովուրդը չէր ապստամբի?

Մի խքռնի ալիքները: Ես նոր չեմ ասում, որ մազդեականությունը հայերի կողմից անընդունելի էր: Էդ նկարագրածդ ինցեստային տեսարանները պարտադիր պայման չէին, ուղղակի մազդեականության մեջ դրան վատ չէին նայում:
Համ էլ ինչ? Ադամի ու Եվայի երեխեքը` ույր ու եղբայր էդ նույնով չէին զբաղված?
Բայց ժողովուրդ կեղեքողը հենց հայ իշխաններն ու եկեցեղին էին, Վասակն էլ դրանցից մեկն էր: Կարողա պարսիկն անձամբ էր նալոգները դրել ու անձամբ էր հավաքում? Իշխանը դրել էր, իշխանը հավաքում էր, իրա ձեռով էլ տալիս էր պարսիկին: Նույնը` եկեղեցին" Ժողովուրդը կոտորվում էր էդ տզրուկների համար աշխատելով:

Իմ կարծիքով` նման էր, քանի որ ընդհանուր արմատներ ուներ` արիական հավատքը: Ուղղակի հայերի մոտ այն ուրիշ ուղով գնաց, այդ թվում նաև հելլենիզմի ազդեցության տակ և ավելի պրոգրեսիվ տեսք ընդունեց, իսկ պարսիկների մոտ, հակառակը, վերադարձ կատարվեց մինչհելլենական Աքեմենյանների զրահադաշտականությանը:

Նման էր զուտ որոշ կերպարներով, բայց սկզբունքը` գաղափարն էր տարբեր: Նույն նդկական արիականության հետ ծայրահեղ տարբերություններ կան: Արի սենց ասեմ` մազդեականությունը ոչ թե արիականությունն էր, այլ արիների կրոնի ու արիների մասին մնացած հուշերի խեղաթյուրված մի խառնուրդ: Իսկ հայերի մոտ հենց արիների կրոնն էր` սկզբնաղբյուրային, իհարկե որոշ հելլենիստական խառնուրդով:

Համաձայն չեմ: Նույն Գրիգորի գործունեության հեռանկարային արդյունքում մենք ունեցանք նաև այն փայլուն 1700-ամյա մշակույթը, որով հպարտանում ենք:

Հա, բա ոնց "փայլուն մշակույթ": Դե ինչ անենք: Դրանից առաջ ախր ոչ մշակույթ ունեյինք, ոչ էլ հպարտանալու բան: Հալալա Գրիգորին` մեզ մշակույթ բերեց
ԻՆչի ես նսեմացնում Վասակի մշակութային արժանիքը? Մարդը ընենց արեց, որ Ավարայր ունենանք, Վարդանանք ունենանք` սեփական սրբերի մի մեծ բանակ, որ երկնքում էլ մեծամասնություն կազմենք: Հպարտանալու առիթներ չեն?

Կաներ... եթե թողնեին: Նա մի ամբողջ ազգ էր ուզում ոչնչացներ:

Այ էսի, կներեսմ ուղղակի փչոց էր: Վասսակն ուզում էր ազգ ոչնչացնել???

Ոչ միայն - նա դավաճան էր, քանի որ դավաճանեց իր ազգի կենսապահովության իրավունքին, նա ուզեց ձուլել, ոչնչացնել հայերին:

Դե դու իրան ավելի լավ էս ճանաչում, ավելի լավ կիմանաս:

Ստեղ հարցն այլ մակարդակի վրա էր:

Էլի երկակի ստանդարտներ:
Ընգեր եթե պապերիս պատմածները չլինեին, ապա առակ միակ գրականության հիման վրա նրանք դավաճաններից դավաճանն էին` պայքարում էին սեփական ժողովրդի դեմ, Նոքսից ու հոգսից էին օգնություն խնդրում, երկիրն էլ ծախեցին: Ու մարդ կար, որ իրա պապը բոլշևիկ էր եղել ու տենց էլ պատմում էր թոռին` դաշնակցական տեռորի մասին: Ու եթե տենց շարունակվեր ևս 50-100տարի, ապա հաստատ իմացի, որ տենց էլ որպես դավաճան մնալու էին:

[Varzor]

Մի բան էլ ավելացնեմ ասածներիս:
Եթե Վարդան Մամիկոնյանի կողմում կռվեին հոները, որոնց հետ դաշինք կար, ու նաև բյուզանդացիները, ովքեր հենց հիմնական քսի տվողներն էին, այդ դեպքում, ո՞վ կլիներ հայրենասեր ո՞վ դավաճան: Եկրոկւ կողմում էլ հայեր կլինեին, որոնք օտարներին բերել էին իրար վրա

Malxas ջան: Դավաճան կլիներ նա, ով որ կպարտվեր ու ում մասին որ հաղթողը պատմական հիշատակություններ կթողներ: Սա պարզագույն ճշմարտություն է` դարերի խորքից եկած, դարերով ապացուցված:
Վասակը պարտվեց, հաղթեցին եկեղեցին ու Վարդանանք, հիշատակությունն էլ իրենք թողեցին` ՎԱՍԱԿԸ ԴԱՎԱՃԱՆ Է:

[Lion]

Տնեց անկախություն մեկ էլ 21-91թթ էչին ունեինք Լավ էլի, աբստամբություն էր, բայց անկախություն չէր: Հո մարզպանը ճապոնիայի կայսրը չէր?

Պարսից թագավորությունում գործող պետական կառավարման համակարգի կառուցվածքային տեսակետից 449-451 թվականներին մարզպանը չուներ այն իմաստը, ինչ սովորաբար: Ավելին, կարելի է ասել, որ ապստամբության սկզբի պահից սկսած մարզպան հասկացությունը կորցնում էր որևէ իմաստ:

Կատարյալ սուտ պնդում` ես չեմ փորձում դավաճանությունն արդարացնել, ես իմ տեսակետն եմ առաջադրում, որում ասում եմ, որ ինձ վրա չեմ կարող վերցնել պատասխանատվություն և 1600 տարի առաջվա դեպքերի սուղ ու կողմնակալ տեղեկությունների հիման վրա Սյունաց իշխանին միանշանակորեն անվանել դավաճան: Ընհանուր դիրքորոշումս արդեն գրել եմ, հեչ հավես չկա նորից կրկնելու: նախորդ գրառումս կարդա` վերջում հղում եմ արել:

Իսկ քեզ վրա կարող ես պատասխանատվություն վերցնել և օրինակ Մխիթար սպարապետին սպանողներին կամ Վարդիկ Մոկացուն դավաճան կոչել?

Հա, բա ոնց? Հոներիը հավայի արշավեցին պարսկաստան? Թե ընդեղ ավելի շատ թալանելու բան կար, դրա համար? Մեկ էլ բյուզանդացոց մատը հեչ խառը չէր
Հոներն էլ գիտեին, որ Ավարայրում պարսիկների քիթը ջարդել են, փղերին էլ խորոված արել: Բա հո փիղ ջարդողների վրա չէին գալու? մանավանդ, որ թալնելու բան չէր մնացել

Ապրես որ համաձայնեցիր: Ուրեմն քո փաստարկն առ այն, որ. "է) վատ մտահաղացում չէր, հաշվի առնելով այն, թե ինչ արեցին հոները հետո` հայերի գլխին էլ հետը:" ուժը կորցրած է ճանաչվում, ճիշտ եմ?

Վասակի մոտ էլ քաղաքական հաշվարկներում էլ սխալներ կային` քննությանը կտրվեց, մնաց վերահանձնում ու դրոս մնաց:

Այ հենց դրանում է Տրդատի ու Վասակի Տարբերությունը - առաջինը մեծ մի քաղաքական գործիչ էր, որի հաշվարկնա րդեն 1700 տարի է, իրեն արդարացնում է, իսկ երկրորդը - շարքային, շահամոլ մի դավաճան, որը նույնիսկ միջին դիվանագիտական ունակություններ էլ չուներ և նրա բոլոր հաշվարկները թարս դուրս եկան:

Հա, բա ոնց, հուս տանք մեզ:

Դա փաստ է:

???
Ես ուրիշ բան եմ ասում: Չեմ ասում, թե դրական բաներ չեն արել, ասում եմ, որ բավականաչափ էլ նսեմացվել են:

Ինչա նշանակում. "նսեմացվել են":

Տարիքը` որ թվի աղբյուր է այդ վրացականը ու քո կարծիքով ինչ աղբյուրից է վերցված?

Հաաա - Տես

ДАВИД БАГРАТИОНИ
ИСТОРИЯ ГРУЗИИ

Но сии повеления Издигерда не имели действия. Царь Арчил явным образом воспротивился его намерениям и иверцы /102v/ пребыли непоколебимы в православном исповедании христианства. Тогда иверцы и армяне под предводительством царя Арчила разрушили город, построенный Издигердом за окрестностями Дербента во время покорения сарматов. Мишкин, антропатанский правитель, послан был от Издигерда [81] для укрощения, по его мнению, возмущений, произведенных иверцами и армянами, и для наказания сих народов за непослушание к пременению веры. Сколько ни были многочисленны персидские войска под /103r/ начальством Мишкина, но 207 царь Арчил, соединясь с армянами, победил его в сражении близ места, где находится река Арпачай, и обратил персиян в бегство. В сей битве армянский полководец Вартан лишился жизни.

Վատ չի, չէ?? Ըստ վրաց տարբերակի իրենք հասցրել են ամեն դեպքում օգնել հայերին և քրիստոնյա միացյալ ուժերը հաղթանակ են տարել

Ով ասեց չոգնեցին? Վարդանի պես թառլան ստրատելատ էին ուղարկել, օգնական ուժերն էլ սահմանի մոտ սպասում էին, որ հանկարծ նեղն ընկենին` հասնեին օգնության ու Հայաստանը գրավեին

Ապեր, չօգնեցին չէ, դա փաստա - ինչի ես ավելորդ խոսացնում

[Lion]

Լիոն ջան, քանի անգամ ասեմ, որ էդ հարցին պատասխանելու չունեմ, քանի որ հարցն ինձ չի ուղղված` կարմ իրով ընդգծածս հատվածները իմ հետ կապ չունեն, քանի որ վասակասեր չեմ ու ոչ մեկին էլ չեմ արդարացնում կամ մեղադրում` էդ իմ կոմպիտենցիայից դուրս է: Ես միայն ենթադրություններ եմ անում, իսկ փաստերի հիման վրա էլ եզրակացություն եմ արել` ինքս ինձ համար:

Ի դեպ ասեմ, լավ էլ արդարացնում ես, համենայն դեպս ինձ մոտ լրիվ այդ տպավորությունն է: Իսկ եթե այնուհանդերձ. "ոչ մեկին էլ չեմ արդարացնում կամ մեղադրում", ուրեմն ստացվում է հենց այդպես, որ դու այդ հարցւմ կարծիք չունես, այսինքն - որևէ մեկին եթե որպես դավաճան ներկայացնեն պատմական կոնտեքստում, դու կարծիք չես ունենա: Ի դեպ, հոկտեմբերի 27-ի հետ ոնց ես? Նաիրի Հունանյանին. "արդարացնում ես, թե մեղադրում"?

Լավ, ապեր, հարցը սկզբի մասը սենց ձևակերպեմ, որ կոմպետենցիայի խնդիր չառաջանա ու հարցը հենց քեզ ուղված լինի. "որն է Վասակի և այս մյուս դավաճանների տարբերությունը"?

[Lion]

Ամեն ինչն էլ էական է: Էն, որ "305թ. Ղլարան ծյորիցը մի ղաշանք աղջիկ քինաց ճուր պիրելու ու կոժը վեր ընգավ կոտրվեց" դա էլ է էական::

Լավ, քո լոգիկայով գանք - այն ամենի համար, ինչ մենք հիմա ունենք կամ չունենք, մեղավոր է հենց Վասակ Սյունին, քանի որ, ոնց սիրալիր կերպով ասացիր. 305թ. Ղլարան ծյորիցը մի ղաշանք աղջիկ քինաց ճուր պիրելու ու կոժը վեր ընգավ կոտրվեց" դա էլ է էական:

Ընգեր երկիրը մենակ բառերով չի: Բայց էլ չեմ վիճի, դու գիտես:

Ես այդտեղ որևէ կածխվածություն չեմ տեսնում: Եթե որևէ մեկը տեսնում է, թող փաստեր բերի:

Հա, պատմական արդարություն էր` ուժեղ էին, հաղթել էին տիրում էին: Տենց չի? Մարդու իրավունքները տուտ նիպրիչոմ:

Չէ, տենց չի: Դա ուժեղի, բայց ոչ արդարի իրավունքն է:

Լուրջ ես ասում? Փաստ: Կրոնափոխության խնդիրը Վասակը չէր դրել, այլ պարսից արքան: Վասակն էլ առաջին հերթին պայքարում էր իր սեփական շահերի համար ու այն ամենի, ինչը որ ճիշտ էր գտնում:

Ոչ: Վասակը պայքարում էր կրոնափոխության համար, դա ակնհայտ փաստ է: Թե դա էլ կժխտես և կսկսեց պնդել, որ ինքը պայքարում էր քաղկեդունություն ընդունելու համար?

Է ես ուրիշ բան եմ ասել? Հելլենիզմի տարրերը Սելևկյանների ժամանակվանից կային: Ուղղակի Արտաշեսյանների օրոք ծաղկում ապրեց այն աստիճանի, որ արդեն հունարեն էին գրում

Դա թեմայի հետ կապ չունի: Եվ այսպես, թույլ տանք մեզ փաստել, որ մեկ փաստարկ ևս հօդս ցնդեց, իսկ ավելի կոնկրետ այն, որ Արտաշես I-ը կրոնականփոխություն իրականացրեց, անհիմն մի պնդում է:

Ասում եմ հիմքեր ունեմ կասկածի տակ դնելու Եղիշեի գրվածքի անաչառությունն ու արժանահավատությունը.
1. Եղոն Մամիկոնյանների բարեկամն էր ու եկեղեցու ներկայացուցիչը:
2. Գիրքը գրել է Մամիկոնյանների պատվերով
3. Գիքը գրեուց "փակի տակ" է եղել` մեկուսացված:
4. Լինելով սպարապետի անձնական գրագիրը, այնուամենայնիվ չի կարողացել ճշգրիտ տեղեկություններ հաղորդել զորքերի քանակի վերաբերյալ, ինչն առավել քան տարօրինակ է: Էդ նույնն է, որ շարային մասի պետը չիմանա, թե քանի զինվոր կա գնդում:
5. Բացի այդ գիրքն ուրիշ ժամանակակցական աղբյուր չկա, ինչը ևս տարօրինակ է: Բացի Եղոյից ուրիշ գրագետ տղա չէր մնացել? Սաղին Վարդանը տվեց փղերի ոտերի տակ?
6. Եկեղեցին դարերով առաջ է բոթել "բարոյական հաղթանակի" գաղափարը ու մինչև հիմա էլ չի կանգնում ասի` "արա մի տուֆտեք, Եղոն տենց բա չի գրել, մենք հաղթել ենք": Բա խի?

Ցանկացած դատավոր քեզ կասի, որ այդ ամենը հերիք չէ: Իմ բերած օրինակի վրա.

1. Հարևանի դեմ ցուցմունք տվող մարդը սպանվածի բարեկամն էր,
2. Նա դատարան էր եկել սպանվածի հարաատների դրդումով,
3. "Փակի տակի" պահը չես ապացուցել.
4. Լինելով կողքի տանը, չի կարողացել ճշգրիտ նշել հարևանի մահվան ժամը և այլ հանգամանքներ,
5. Սխալ է, կար Փարպեցու աշխատանքը,
6. Եկեղեցին նման գաղափար երբեք առաջ չի մղել, իսկ "բարոյական հաղթանակ/ռազմական պարտություն" բանաձևը ընդամենը դա XX դարի մտավորականության հիվանդ երևակայության արդյունքն էր:

Իտոգո - ես հիմք չեմ տեսնում գլոբալ իմաստով Եղիշեին չհավատալու և Վասակ Սյունուն արդարացնելու: Իսկ որ հաշվի առնենք նաև, որ դու ոչ մեղադրում ես, ոչ էլ արդարացնում, ապա դու մնում ես ձեռնպահ - իտոգո, 1.5:05 հոգուտ Եղիշեի

Էսքանը քիչ են այն բանի համար, որ 100%-ով հալած յուղի տեղ չընդունեմ Եղոյի գրածը?

Ես այդպես երբեք չեմ վարվել:

Եղբայր դե որ ակնհայտ տարբերությունը չս տեսնում, էլ ինչ ասեմ?
Նոր ուրիշ բան էիր ասում, հիմա խոսքը թեքում ես: Ասում ես Վասակի հիմնական նպատակը կրոնափոխությունն էր: Է Գրիգորինն էլ էր դա: Փաստացի երկուսի հիմնական նպատակները նույնն էին` կրոնափոխություն, էլ ինչ արտաքին ֆլան-ֆստան ես խառնում?

Ոչ: Գրիգորը ընդամենը Տրդատի ծառան էր, նա որևէ արտաքին ուժ երկրի ներս չմտցրեց:

Իսկ խնձորեսցիները դավաճան էին միանշանակ` դավաճանի բոլոր սահմանումների տակ ընկնում են.
1. սպանեցին իրենց իսկ ղեկավարին - Վասակը տենց բան չի արել
2. սպանեցին ազատագրական պայքարի ղեկավարին - սա վիճելի է, քանի որ ոնց որ ասում ես ոչ թե ազատագրական պայքար էր, այլ հանուն հավատքի
3. սպանեցին մի ռամիկի - Վասակն էլ արած կլինի:
4. սպանեցին մի մարդու, ով իրենց ազմիցս փրկել էր, ով նվիրված էր իրենց ու ում նախկինում հավատարիմ էին իրենք: - Վասակի պարագայում հակառակն էր` սպանեց մի մարդու, ով իրեն հավատարիմ էր եղել, սակայն այլևս հավատարիմ չէր, վտանգավոր էր, չէր ենթարկվում: Չնայած վախտին վատ չէին եղել, բայց դե դա անմիջական հավատարմություն չի:
Տեսար տարբերությունները?

Չէ, հեչ չտեսա:

1. Վասակը սպանեցին իր իսկ ղեկավարին - Վարդանը զոհվեց Ավարայրի ճակատամարտում,
2. պայքարը միանշանակ ազատագրական բնույթ ուներ և եկեղեցական հարցերը երկորրդական էին,
3. սպանեցին մի ռամիկի - Վասակն էլ արած կլինի:
4. Վասակը սպանեցին մի մարդու, ով իր ազգին բազմիցս փրկել էր, ով նվիրված էր իր ազգին ու ում նախկինում նա հավատարիմ էր:

[Lion]

Մի բան էլ ավելացնեմ ասածներիս:
Եթե Վարդան Մամիկոնյանի կողմում կռվեին հոները, որոնց հետ դաշինք կար, ու նաև բյուզանդացիները, ովքեր հենց հիմնական քսի տվողներն էին, այդ դեպքում, ո՞վ կլիներ հայրենասեր ո՞վ դավաճան: Եկրոկւ կողմում էլ հայեր կլինեին, որոնք օտարներին բերել էին իրար վրա

Կոպիտ սխալ է: Կրկնում եմ, չափանիշն այն չէ, թե որ կողմից ով է, այլ այն, թե որն է ազգի կենսական շահերը և ինչի համար է ազգի զգալի, մեծագույն մասը պայքարում:

Malxas ջան: Դավաճան կլիներ նա, ով որ կպարտվեր ու ում մասին որ հաղթողը պատմական հիշատակություններ կթողներ: Սա պարզագույն ճշմարտություն է` դարերի խորքից եկած, դարերով ապացուցված:
Վասակը պարտվեց, հաղթեցին եկեղեցին ու Վարդանանք, հիշատակությունն էլ իրենք թողեցին` ՎԱՍԱԿԸ ԴԱՎԱՃԱՆ Է:

Սխալ մոտեցում է: Կարելի է բազում օրինակներ բերել, երբ հաղթողը հաղթել է, հասել է հաջողության, բայց նույնիսկ իր գրած պատմությունը չի փրկել նրան "դավաճան" պիտակից - Վարանդայի Մելիք-Շահնազարը քեզ վկա: Ի դեպ, իր մասին ինչ կասես, ինքն էլ դավաճան չէր?

[Lion]

Հա, բայց հայերին հենց հայությունով էին դատում
Իսկ կրոնով ազգություն որոշելը մուսոլմանների մետ է տարածված: Ադրբեջանում որ մեկին հարցնում ես "ինչ ազգ ես?", ասում ա "մուսուլման եմ": Իսկ հային որ հարցնում են ասումա "հայ քրիստոնյա եմ"

Միջնադարում հային ճանաչում էին ամենից առաջ հայադավանությամբ:

Մի խքռնի ալիքները: Ես նոր չեմ ասում, որ մազդեականությունը հայերի կողմից անընդունելի էր: Էդ նկարագրածդ ինցեստային տեսարանները պարտադիր պայման չէին, ուղղակի մազդեականության մեջ դրան վատ չէին նայում:

Ոնց պարտադիր չէին? Հազկերտն ինքն էր իր աղջկա հետ ամուսնացած, դուխ ուներ որևէ մեկը այդ օրինակին չհետևել?

Համ էլ ինչ? Ադամի ու Եվայի երեխեքը` ույր ու եղբայր էդ նույնով չէին զբաղված?

Լավ, էլի, ապեր... դեմոս և գոգոսը քոքել պետք չի...

Բայց ժողովուրդ կեղեքողը հենց հայ իշխաններն ու եկեցեղին էին, Վասակն էլ դրանցից մեկն էր: Կարողա պարսիկն անձամբ էր նալոգները դրել ու անձամբ էր հավաքում? Իշխանը դրել էր, իշխանը հավաքում էր, իրա ձեռով էլ տալիս էր պարսիկին: Նույնը` եկեղեցին" Ժողովուրդը կոտորվում էր էդ տզրուկների համար աշխատելով:

Իհարկե, ուղղակի հարկերը կրկնապատկվել էին` պարսիկի անվան տակ: Ասածս էնա, որ պետք չի էդ երևույթը զուտ կրոնական քողի տակ նայել...

Նման էր զուտ որոշ կերպարներով, բայց սկզբունքը` գաղափարն էր տարբեր: Նույն նդկական արիականության հետ ծայրահեղ տարբերություններ կան: Արի սենց ասեմ` մազդեականությունը ոչ թե արիականությունն էր, այլ արիների կրոնի ու արիների մասին մնացած հուշերի խեղաթյուրված մի խառնուրդ: Իսկ հայերի մոտ հենց արիների կրոնն էր` սկզբնաղբյուրային, իհարկե որոշ հելլենիստական խառնուրդով:

Էդ եմ ասում, էլի, ոնց ու հուդայականությունը կամ, ավելի ճիշտ, եհովականությունն ու գրիգորյան ուղղության քրիստոնեությունը:

Հա, բա ոնց "փայլուն մշակույթ": Դե ինչ անենք: Դրանից առաջ ախր ոչ մշակույթ ունեյինք, ոչ էլ հպարտանալու բան: Հալալա Գրիգորին` մեզ մշակույթ բերեց

Չէ, սխալվում ես, ես հարցը չեմ դնում "կամ/կամ" հարթության վրա, ինչը կարծես հենց դու ես անում:

ԻՆչի ես նսեմացնում Վասակի մշակութային արժանիքը? Մարդը ընենց արեց, որ Ավարայր ունենանք, Վարդանանք ունենանք` սեփական սրբերի մի մեծ բանակ, որ երկնքում էլ մեծամասնություն կազմենք: Հպարտանալու առիթներ չեն?

Մարդը իսկական մի բ... տղա էր ու աստված տա, որ տենցներ մենք գոնե ապագայում քիչ ունենանք...

Այ էսի, կներեսմ ուղղակի փչոց էր: Վասսակն ուզում էր ազգ ոչնչացնել???

Ինքը չէր ուզում, բայց իր արարքը դրան կբերեր - անուղղակի դիտավորություն է, դիտավորության մի տեսակ, որը արարքի որակումը չի փոխում, բայց պատժի վրա ազդում է - սա կասի քեզ ցանկացած կարգին իրավաբան...

Դե դու իրան ավելի լավ էս ճանաչում, ավելի լավ կիմանաս:

Մերսի, տենցա

Էլի երկակի ստանդարտներ:
Ընգեր եթե պապերիս պատմածները չլինեին, ապա առակ միակ գրականության հիման վրա նրանք դավաճաններից դավաճանն էին` պայքարում էին սեփական ժողովրդի դեմ, Նոքսից ու հոգսից էին օգնություն խնդրում, երկիրն էլ ծախեցին: Ու մարդ կար, որ իրա պապը բոլշևիկ էր եղել ու տենց էլ պատմում էր թոռին` դաշնակցական տեռորի մասին: Ու եթե տենց շարունակվեր ևս 50-100տարի, ապա հաստատ իմացի, որ տենց էլ որպես դավաճան մնալու էին:

Հա, բայց ստեղ հարցը պապերի պատմածը չէ, այլ նպատակը և արդյունքը - այդ առումով ով էլ ինչ ասի, Նժդեհին չի կարող դավաճան հանել:

[Malxas]

Լիոն ախպեր, մի հարց եմ ցանկանում տալ քեզ, բայց խնդրում եմ կոնկրետ պատասխանես, առանց ուրիշ թեմաների վրա շեղվելու: Կարդալով քո գրառումները տեսա, որ հաճախ շահարկում ես կրոնափոխությունը, որ Վասակն իբր ուզում էր կատարել Հայաստանում: Հապա ի՞նչ կասես Փիլարտոս Վարաժնունու մասին եղբայր… Իմ իմանալով նա քո ամենասիրած պատմական կերպարներից է: Իսկ մի՞ թե իսլամ չընդունեց նա, երբ քաղաքական շահը ըստ նրա այդ պահանջեց: Մինչդեռ նրա ժամանակներում քրիստոնեությունը շաաատ ավելի արմատացած էր հայերի մեջ, քան Վարդանանց պատերազմի ժամանակ:

[Varzor]

Լավ, քո լոգիկայով գանք - այն ամենի համար, ինչ մենք հիմա ունենք կամ չունենք, մեղավոր է հենց Վասակ Սյունին, քանի որ, ոնց սիրալիր կերպով ասացիր. 305թ. Ղլարան ծյորիցը մի ղաշանք աղջիկ քինաց ճուր պիրելու ու կոժը վեր ընգավ կոտրվեց" դա էլ է էական:

Այո, տենց էլ կա` Վասակ Սյունու արարքները ներկային բերող անքակտելի իրողությունների շղթայի մի օղակն է: Այո, նրա արարքները էական էին մեր ներկայի կերտման գործում` անկախ նրանից, թե ինչ որակում կտանք այդ արարքներին:

Ես այդտեղ որևէ կածխվածություն չեմ տեսնում: Եթե որևէ մեկը տեսնում է, թող փաստեր բերի:

Ծխվածություն ա, դրա համար էլ չես տեսնում

Չէ, տենց չի: Դա ուժեղի, բայց ոչ արդարի իրավունքն է:

Ընգեր ջան, արդարությունը հարաբերական հասկացողություն է: Ցիգանը ձի գողանում բռնում են, նեղանում է, թե իր պապական արդար ադաթը չենք հարգում: Մազդեականը սուրբ հիմքերով աղջկա հետ ամուսնանում է, մեղադրում ենք ինցեստի մեջ: Ադրարությունը հարաբերական է:
Միշտ էլ իրավունքը ուժեղինն է: Բա որ հայերը ուժեղ էին ու գրավում էին արդար էր, թե անարդար? Տիգրան մեծով հպարտանանք, թե չէ?
Որպես կոնկրետ օրինակ բերեմ ուտիներին (ուդիններ)` ՄԵծ հայքի մեջ էին (Ուտիքը հիշում ես), բայց ըստ էության հայկական էթնոս չեն: Արդար էր, որ մերոնք նրանց իշխում էին հերիք չի, դեռ մի հատ էլ կռվացնում էին ուրիշների դեմ?

Ոչ: Վասակը պայքարում էր կրոնափոխության համար, դա ակնհայտ փաստ է: Թե դա էլ կժխտես և կսկսեց պնդել, որ ինքը պայքարում էր քաղկեդունություն ընդունելու համար?

Այ ախպեր ջան, ոնց ասեմ քեզ, որ հասկանաս? Էդ մարդը թքած ուներ կրոնի վրա, ինքը սեփական աթոռի համար էր կռվում, սեփական գահի ու իշխանության: Դժվար է դա հասկանալը?
Ոնցա հիմա գեղամյանը ՀՀԿ-ի ցուցակում? Վախտին էլ կոմունիստ էր, հետո միայնակ դհոլ էր: Պարզ չի ինչի համարա "կռիվ տալիս"?

Դա թեմայի հետ կապ չունի: Եվ այսպես, թույլ տանք մեզ փաստել, որ մեկ փաստարկ ևս հօդս ցնդեց, իսկ ավելի կոնկրետ այն, որ Արտաշես I-ը կրոնականփոխություն իրականացրեց, անհիմն մի պնդում է:

Ես չեմ ասել, թե Արտաշես 1-ինը կրոնափոխություն է կատարել, բայց կրոնական բարեփոխուներ կատարել է, ինքդ էլ նշեցիր: Ասածիս իմաստն այն էր, որ կրոնական փոփոխութոյւնների բերեց Արտաշեսյանների վարած քաղաքականությունը: Երկրի տերն իրենք էին` ոնց ասեին, տենց էր ինելու:

Ցանկացած դատավոր քեզ կասի, որ այդ ամենը հերիք չէ: Իմ բերած օրինակի վրա.

1. Հարևանի դեմ ցուցմունք տվող մարդը սպանվածի բարեկամն էր,
2. Նա դատարան էր եկել սպանվածի հարաատների դրդումով,
3. "Փակի տակի" պահը չես ապացուցել.
4. Լինելով կողքի տանը, չի կարողացել ճշգրիտ նշել հարևանի մահվան ժամը և այլ հանգամանքներ,
5. Սխալ է, կար Փարպեցու աշխատանքը,
6. Եկեղեցին նման գաղափար երբեք առաջ չի մղել, իսկ "բարոյական հաղթանակ/ռազմական պարտություն" բանաձևը ընդամենը դա XX դարի մտավորականության հիվանդ երևակայության արդյունքն էր:

1. Վասակը Եղոյի հարևանը չէր, այլ գաղափարական թշնամին: Ցանկացած դատարան էր քեզ կասի, որ այն վկին, որը ունի հիմքեր մեղադրայլն ատելու, կարեելի է հիմնավոր չընդունել:
2. "Փակի տակ" պահը եկեղեցին է ասում` ճգնավոր էր: Թե դա `էլ կհերքես?
3.Փաստորեն սպարապետի անձնական գրագիրը կողթի տանն էր? Ինքը չեր գրում հրամանների նամակները? Ինքը չեր գրում բանակի վիճակն ու օրակարգը? Դե ասա էն վախտ էլ ա հիմիկվա նման եղել` ծանոթով գործի են ընդունել, բեզդելնիկի նման իսկի գործից խաբար չի եղել, նույնիսկ չի իմացել զորքի քանակի մասին Տուֆտա դեմքա եղել փաստորեն:

Իտոգո - ես հիմք չեմ տեսնում գլոբալ իմաստով Եղիշեին չհավատալու և Վասակ Սյունուն արդարացնելու: Իսկ որ հաշվի առնենք նաև, որ դու ոչ մեղադրում ես, ոչ էլ արդարացնում, ապա դու մնում ես ձեռնպահ - իտոգո, 1.5:05 հոգուտ Եղիշեի

Չէ, խի ? 1600.5:0.5 Եղոյի օգտին` ինքը ավելի շուտ ա գրել, համ էլ իրա գրածների վրով Վարդանանց սրբացրել են

Ոչ: Գրիգորը ընդամենը Տրդատի ծառան էր, նա որևէ արտաքին ուժ երկրի ներս չմտցրեց:

Հա, բա ոնց? ծառան էր
Չես զգում, որ դեռ հարց է, թե ով էր ում ծառան:
Արտաքին ուժը հենց ինքն էր որ կար` պարթև էր, արքայադավաճան ու արքայասպան Անակի որդին, հունաց աշխարհում կրթութոյւն ստացած, հայոց գահը, հողն ու ջուրը ատող ու վրիժառու: Ու համ էլ շան օես դիմացկուն, չնայած չէ, շան պես չէ: Շունն էլ Խոր Վիրապումմէդքան չէր դիմանա:

Չէ, հեչ չտեսա:
1. Վասակը սպանեցին իր իսկ ղեկավարին - Վարդանը զոհվեց Ավարայրի ճակատամարտում,
2. պայքարը միանշանակ ազատագրական բնույթ ուներ և եկեղեցական հարցերը երկորրդական էին,
3. սպանեցին մի ռամիկի - Վասակն էլ արած կլինի:
4. Վասակը սպանեցին մի մարդու, ով իր ազգին բազմիցս փրկել էր, ով նվիրված էր իր ազգին ու ում նախկինում նա հավատարիմ էր:

1. Վարդանը Վասակի ղեկավարն էր??? Բա ինչի ես էդ մասին նոր ասում այ ախպեր, հավայի դրել ստեղ էդ տականքին արդարացնում ենք:
2. Դե հա, եկեղեցին երկրորդական չէ, վերջին տեղում էր: կարորեը սրտի աշխատանքն էր: Ընգեր համ ասում ես գլխավոր խնդիրը հավատափոխությունն էր, համ էլ ասում ես եկեղեցին երկրորդական էր: Քեզանից արդեն բան չեմ հասկանաում: Հիմա որն էր? Ես ինքան գիտեմ կրոնը փոխելու համար, սկզբից էդ կրոնի սպասավոներին են ֆուկ անում ու սրբավայրերը քանդում-ձևափոխում: Գրիգորի արածը չես հիշում? Կարողա քարոզելով ընենց արեցին, որ ժողովուրդ ինքնակամ քրմերին սովամահ արեց ու տաճարներն էլ քանդեց տարավ որպես անտիկվարյատ ծախեց?
3. OK
4. Ում էր փրկել? Հա, վայ մոռացել էի Վարդանն էր ղեկավարը, ուստի Վասակը պիտի իրեն հավատարիմ լիներ, ոչ թե Վարդանը վասակին: Դե ներող, թույն ինֆորմացիան թաքուն պահել չես ասում, հետո էլ զարմանում ես, թե ինչի ենք սենց ասում:

[Lion]

Լիոն ախպեր, մի հարց եմ ցանկանում տալ քեզ, բայց խնդրում եմ կոնկրետ պատասխանես, առանց ուրիշ թեմաների վրա շեղվելու: Կարդալով քո գրառումները տեսա, որ հաճախ շահարկում ես կրոնափոխությունը, որ Վասակն իբր ուզում էր կատարել Հայաստանում: Հապա ի՞նչ կասես Փիլարտոս Վարաժնունու մասին եղբայր… Իմ իմանալով նա քո ամենասիրած պատմական կերպարներից է: Իսկ մի՞ թե իսլամ չընդունեց նա, երբ քաղաքական շահը ըստ նրա այդ պահանջեց: Մինչդեռ նրա ժամանակներում քրիստոնեությունը շաաատ ավելի արմատացած էր հայերի մեջ, քան Վարդանանց պատերազմի ժամանակ:

Հա, իրոք, հարգում եմ ես էդ տղին, ափսոս, որ իրեն մեր պատմության մեջ էդքան էլ տեղ չեն տալիս: Ամեն ինչ պարզ է, ապեր - ինքը սկզբում քաղկեդոնություն ընդունեց, հետո` իսլամ, վերջում էլ վերադարձավ գրիգորականության, իրականում, ես վստահ եմ դրանում, մնալով մաքիավելիական տիպի մի գործիչ: Ինքը, ապեր... զուտ շահադիտական/ազգային նպատակներով

[Malxas]

Հա, իրոք, հարգում եմ ես էդ տղին, ափսոս, որ իրեն մեր պատմության մեջ էդքան էլ տեղ չեն տալիս: Ամեն ինչ պարզ է, ապեր - ինքը սկզբում քաղկեդոնություն ընդունեց, հետո` իսլամ, վերջում էլ վերադարձավ գրիգորականության, իրականում, ես վստահ եմ դրանում, մնալով մաքիավելիական տիպի մի գործիչ: Ինքը, ապեր... զուտ շահադիտական/ազգային նպատակներով

Էգ գուցե Վասակն էլ հետո քրիստոնեության վերադառնար:
Ինչքանով մեր եկեղեցուն գիտեմ նրան սրբերի շարքն էլ կդասեին, եթե իրենց պետք լիներ:

[Lion]

Այո, տենց էլ կա` Վասակ Սյունու արարքները ներկային բերող անքակտելի իրողությունների շղթայի մի օղակն է: Այո, նրա արարքները էական էին մեր ներկայի կերտման գործում` անկախ նրանից, թե ինչ որակում կտանք այդ արարքներին:

Ասում եմ, էլի "թիթեռնիկի էֆեկտն" է, որը հետաքրքիր, բայց իր բնույթով սխոլաստիկ մի բան է:

Ընգեր ջան, արդարությունը հարաբերական հասկացողություն է: Ցիգանը ձի գողանում բռնում են, նեղանում է, թե իր պապական արդար ադաթը չենք հարգում: Մազդեականը սուրբ հիմքերով աղջկա հետ ամուսնանում է, մեղադրում ենք ինցեստի մեջ: Ադրարությունը հարաբերական է:

ՀԱրդարությունը էնքան էլ հարաբերական չի, ինչքան այդ մասին ասում են: Կա համամարդկային բարոյականության մի ընդհանուր համակարգ, որի համապատասխանությունն էլ հենց արդարությունն է:

Միշտ էլ իրավունքը ուժեղինն է: Բա որ հայերը ուժեղ էին ու գրավում էին արդար էր, թե անարդար? Տիգրան մեծով հպարտանանք, թե չէ?
Որպես կոնկրետ օրինակ բերեմ ուտիներին (ուդիններ)` ՄԵծ հայքի մեջ էին (Ուտիքը հիշում ես), բայց ըստ էության հայկական էթնոս չեն: Արդար էր, որ մերոնք նրանց իշխում էին հերիք չի, դեռ մի հատ էլ կռվացնում էին ուրիշների դեմ?

Էտ հլը մեեեեծ հարցա, որ Ոդիները Ուտիքում մեծամասնություն են եղել...

Այ ախպեր ջան, ոնց ասեմ քեզ, որ հասկանաս? Էդ մարդը թքած ուներ կրոնի վրա, ինքը սեփական աթոռի համար էր կռվում, սեփական գահի ու իշխանության: Դժվար է դա հասկանալը?
Ոնցա հիմա գեղամյանը ՀՀԿ-ի ցուցակում? Վախտին էլ կոմունիստ էր, հետո միայնակ դհոլ էր: Պարզ չի ինչի համարա "կռիվ տալիս"?

Ըհըըըը, ճիշտա - ու էդ ընթացքում ժեռտվա էր տալիս իր ազգին - մանրուքա... էս դրա

Ես չեմ ասել, թե Արտաշես 1-ինը կրոնափոխություն է կատարել, բայց կրոնական բարեփոխուներ կատարել է, ինքդ էլ նշեցիր: Ասածիս իմաստն այն էր, որ կրոնական փոփոխութոյւնների բերեց Արտաշեսյանների վարած քաղաքականությունը: Երկրի տերն իրենք էին` ոնց ասեին, տենց էր ինելու:

Ես տենց բան եմ ասել

1. Վասակը Եղոյի հարևանը չէր, այլ գաղափարական թշնամին: Ցանկացած դատարան էր քեզ կասի, որ այն վկին, որը ունի հիմքեր մեղադրայլն ատելու, կարեելի է հիմնավոր չընդունել:
2. "Փակի տակ" պահը եկեղեցին է ասում` ճգնավոր էր: Թե դա `էլ կհերքես?
3.Փաստորեն սպարապետի անձնական գրագիրը կողթի տանն էր? Ինքը չեր գրում հրամանների նամակները? Ինքը չեր գրում բանակի վիճակն ու օրակարգը? Դե ասա էն վախտ էլ ա հիմիկվա նման եղել` ծանոթով գործի են ընդունել, բեզդելնիկի նման իսկի գործից խաբար չի եղել, նույնիսկ չի իմացել զորքի քանակի մասին Տուֆտա դեմքա եղել փաստորեն:

1. Հա, բայց միայն դա հիմք չի մարդու ասածներին չհավատալու համար: Կարողա և թշնամինա, և ճիշտա ասում:
2. Է հա ինչ, ճգնավոր լինելը դեռ չի նշանակում, որ իր գրվածքը "փակի տակ է":
3. Շատ հնարավոր է, որ ինքը չի եղել սպարապետի գրագիրը, ով գիտի, դա ընդամենը վարկած է:

Չէ, խի ? 1600.5:0.5 Եղոյի օգտին` ինքը ավելի շուտ ա գրել, համ էլ իրա գրածների վրով Վարդանանց սրբացրել են

Չէ դե, ոնց կարելի է, պիտի Վասակին սրբացնեին, որ դավաճանություն քարոզեին չէ? Շատ պռոդուկտիվ առաջարկա, խոսք չունեմ: Ուղղակի էդ պետքա բացատրել էն տղերքին, որ Վարդանանց անունը շուրթներին մահվան էին գնում...

Հա, բա ոնց? ծառան էր
Չես զգում, որ դեռ հարց է, թե ով էր ում ծառան:
Արտաքին ուժը հենց ինքն էր որ կար` պարթև էր, արքայադավաճան ու արքայասպան Անակի որդին, հունաց աշխարհում կրթութոյւն ստացած, հայոց գահը, հողն ու ջուրը ատող ու վրիժառու: Ու համ էլ շան օես դիմացկուն, չնայած չէ, շան պես չէ: Շունն էլ Խոր Վիրապումմէդքան չէր դիմանա:

Համաձայն չեմ և չեմ գտնում, որ ճիշտ է քրիստոնեության մի լայն հատվածի համար սուրբ հանդիսացող մարդուն այդպես վիրավորելը - եթե չգիտես, ասեմ, ինքը ոչ միայն ՀԱԵ սուրբն է, այլ նաև մյուս ուղղությունների:

1. Վարդանը Վասակի ղեկավարն էր??? Բա ինչի ես էդ մասին նոր ասում այ ախպեր, հավայի դրել ստեղ էդ տականքին արդարացնում ենք:
2. Դե հա, եկեղեցին երկրորդական չէ, վերջին տեղում էր: կարորեը սրտի աշխատանքն էր: Ընգեր համ ասում ես գլխավոր խնդիրը հավատափոխությունն էր, համ էլ ասում ես եկեղեցին երկրորդական էր: Քեզանից արդեն բան չեմ հասկանաում: Հիմա որն էր? Ես ինքան գիտեմ կրոնը փոխելու համար, սկզբից էդ կրոնի սպասավոներին են ֆուկ անում ու սրբավայրերը քանդում-ձևափոխում: Գրիգորի արածը չես հիշում? Կարողա քարոզելով ընենց արեցին, որ ժողովուրդ ինքնակամ քրմերին սովամահ արեց ու տաճարներն էլ քանդեց տարավ որպես անտիկվարյատ ծախեց?
3. OK
4. Ում էր փրկել? Հա, վայ մոռացել էի Վարդանն էր ղեկավարը, ուստի Վասակը պիտի իրեն հավատարիմ լիներ, ոչ թե Վարդանը վասակին: Դե ներող, թույն ինֆորմացիան թաքուն պահել չես ասում, հետո էլ զարմանում ես, թե ինչի ենք սենց ասում:

1. Այո - ռազմական դրություն էր և Վարդանն էր որոշում, որը ոնց պիտի լինի:
2. Ես ասում եմ, ուշադիր, որ անունը հավատափոխություն էր, բայց գլխավորը ազգին ձուլելն էր, կրոնափոխությունը շիրմա էր, ինչպես միշտ է եղել,
4. Բան չհասկցա:

[Lion]

Էգ գուցե Վասակն էլ հետո քրիստոնեության վերադառնար:
Ինչքանով մեր եկեղեցուն գիտեմ նրան սրբերի շարքն էլ կդասեին, եթե իրենց պետք լիներ:

Ապեր, ափսոս, որ ընգծածս բառի վրա անհրաժեշտ ուշադրություն չդարձրեցիր: Փիլարտոսը, որպես անձ, իր անձնական ընտրությունն արեց, իսկ Վասակը` փորձեց մի ամբողջ ազգի ճակատագրի հետ խաղալ - ահա թե որն է տարբերությունը:

[Varzor]

Պարսից թագավորությունում գործող պետական կառավարման համակարգի կառուցվածքային տեսակետից 449-451 թվականներին մարզպանը չուներ այն իմաստը, ինչ սովորաբար: Ավելին, կարելի է ասել, որ ապստամբության սկզբի պահից սկսած մարզպան հասկացությունը կորցնում էր որևէ իմաստ:

Հա, դե դու Հազկերտի հետ ավելի մոտիկ ես եղել` ավելի լավ գիտես, թե մարզպանի ֆունկիցնաերը որն էին:

Իսկ քեզ վրա կարող ես պատասխանատվություն վերցնել և օրինակ Մխիթար սպարապետին սպանողներին կամ Վարդիկ Մոկացուն դավաճան կոչել?

Այո, որոբհետև հստակ նշել եմ, թե ինչու` իրենք իրենց սպարապետին ու առաջնորդին սպանեցին: Ուստի դավաճաններ են` դավճանել են իրենց հրամանատարին ու ազգակցին: Բայց դու հաստատ նրանք նաև ազգի դավաճան ես համարում չէ?

Ապրես որ համաձայնեցիր: Ուրեմն քո փաստարկն առ այն, որ. "է) վատ մտահաղացում չէր, հաշվի առնելով այն, թե ինչ արեցին հոները հետո` հայերի գլխին էլ հետը:" ուժը կորցրած է ճանաչվում, ճիշտ եմ?

Սարկազմի մասին լսել ես?

Այ հենց դրանում է Տրդատի ու Վասակի Տարբերությունը - առաջինը մեծ մի քաղաքական գործիչ էր, որի հաշվարկնա րդեն 1700 տարի է, իրեն արդարացնում է, իսկ երկրորդը - շարքային, շահամոլ մի դավաճան, որը նույնիսկ միջին դիվանագիտական ունակություններ էլ չուներ և նրա բոլոր հաշվարկները թարս դուրս եկան:

Հա, բա ոնց , կեղծված ընտրությունները չլինեին Վարդանի պես քաղաքական գործիչը կլիներ մեր առաջին լեգիտիմ նախագահը:
Այ ախպեր Վարդանի քաղաքականությունը որտեղ տեսար? Հա, մոռացել էի, հոռոմների տակ լավ պարկում էր, եկեղեցու տակ էլ հետը, դե ձեռի հետ էլ դաշինք-մաշինք էր կնքում, որոնք այդպես էլ տեղի չունեցան: Էդ էր իր քաղաքականությունը?

Ինչա նշանակում. "նսեմացվել են":

Աճառյանի բառարանում նայել ես?

Հաաա - Տես

ДАВИД БАГРАТИОНИ
ИСТОРИЯ ГРУЗИИ

Վատ չի, չէ?? Ըստ վրաց տարբերակի իրենք հասցրել են ամեն դեպքում օգնել հայերին և քրիստոնյա միացյալ ուժերը հաղթանակ են տարել
Ապեր, չօգնեցին չէ, դա փաստա - ինչի ես ավելորդ խոսացնում

Ոնց չեն օգնել? Բա փղերին որ մանդարիններով խփելով սատկացրին, մանդարինը կաթողիկոսն էր աճացրել? Վրացիք էին բերել: Այ հենց մանդարին բերողներն էլ իրենց կամքից անկախ մասնակցել են ավարայրի ճակատամարտին:
Բայց վրացական աղբյուրն ասում ա, որ Հայ-վրացական զորքը Դերբենտից այնկողմ մի քաղաք է ավերել: Հազկերտն էլ գժվել է դրանից: Ըստ վրացիքի ստացվում է, որ հայերը վրացիքի հետ միասին ճամփա էին բացում հոներիկ համար: Բա Հզկերտը չգժվեր? Համ էլ ըստ վրացիքի Արչիլ արքան միավորվելով հայերի հետ հաղթել է Մուշկանին: Փաստորեն մենք չենք հաղթել, Վրացի Արչիլն է հաղթել, մեր օգնությամբ ու մեր հողում, Ավարայրի անուն էլ չեն տալիս: Արփաչայի անուն են տալիս: Արփաչայը որնա ընգեր ջան? Ծիստա, Ախուրյանը
Ու ինչի չես վստահում վրացական աղբյուրներին? Ըհը, եղավ երկու աղբյուր` թեմա կա?
Եվ այսպես. որ թվի էր բերածդ աղբյուրը?
Ընգեր, ըստ այդմ

[Varzor]

Հա, իրոք, հարգում եմ ես էդ տղին, ափսոս, որ իրեն մեր պատմության մեջ էդքան էլ տեղ չեն տալիս: Ամեն ինչ պարզ է, ապեր - ինքը սկզբում քաղկեդոնություն ընդունեց, հետո` իսլամ, վերջում էլ վերադարձավ գրիգորականության, իրականում, ես վստահ եմ դրանում, մնալով մաքիավելիական տիպի մի գործիչ: Ինքը, ապեր... զուտ շահադիտական/ազգային նպատակներով

Վայ մեռնեմ ես դրա սուրբ ու խելոք ջանին: Փու, կորչի հավատափոխ կեխտոտ Վասակը