Այսպիսով, եթե այս մռայլ կանխատեսումներն իրականություն դառնան, մենք 2012 թվականին հայտնվում ենք ամերիկյան լիակատար ազդեցության ոլորտի մեջտեղում գտնվող ռուսական ազդեցության կղզյակ-կույրաղիք, և ամենացավալին այն է, որ դեպքերի զարգացմանը ընդամենը կողքից հետևելու օսկանյանական քաղաքականությամբ մենք Ռուսաստանին էլ պետք չենք գա, ավելի ճիշտ էլի պետք կգանք, էլի մեզ կօգտագործեն, բայց 1920 թվականի սցենարով, վերջին րոպեին կհասնեն ու մեր մնացորդները կփրկեն հոշոտումից:
Կրկնում եմ, որ իմ գրած կանխատեսումը աքսիոմատիկ ճշմարտություն չի, բայց այն փաստերը, որոնց հիման վրա արված է այս կանխատեսումը, հրապարակավ փաստեր են, որոնք գաղտնի չեն և բաց ճշմարտություն են:
Ի՞նչ անել դիմակայելու համար այս մարտահրավերներին: Ի՞նչ անել , որ չլինի պատերազմ, կամ գոնե պատերազմի հավանականության դեպքում ունենալ ուժեղ դաշնակիցներ: Լուծումը մեկն է, այն է, որ մենք այնքան պետք լինենք աշխարհի հզորներին, որ մեր հակառակորդին թույլ չտան պատերազմել : Ու այստեղ հանգում ենք մեր իշխանության խնդրին, մեր իշխանության իշխանափոխության խնդրին: Ունենք հետևյալ տարբերակները.
1. Ամենահավանական և ամենակործանիչ տարբերակ - Սերժ Սարգսյանը շարունակում է Քոչարյանի քաղաքականությունը - արտաքին քաղաքականությունում միայն բարոյական հաղթանակներ, ներքին քաղաքականությունում տնտեսական մենաշնորհներ և կենտրոնացված մոնոպոլիա առանցքային բնագավառներում:
2. Քիչ հավանական, իսկ լինելու դեպքում էլ ձախողման ենթակա տարբերակ - Սերժ Սարգսյանը փորձում է անցկացնել ռադիկալ ռեֆորմներ արտաքին և ներքին քաղաքականությունում: Արտաքին քաղաքականությունը պահանջում է տարրական խարիզմա և փոխզիջումների գոնե թվացյալ պատրաստակամությունից բացի ճկուն բազմավեկտորություն, երկուսն էլ նրա մոտ, որպես պետական-քաղաքական գործիչ, բացակայում են: Ներքին քաղաքականությունում ռեֆորմների ցանկությունը մաքսիմում կվերածվի մի քանի օլիգարխների կոսմետիկ հաշվեհարդարների, ավելի խորը ռեֆորմներ նրան պարզապես թույլ չեն տա անցկացնել, իր իսկ հենարան բարձր նոմենկլատուրան ու բանակի գեներալիտետը թույլ չեն տա, որովհետև դա պիտի լինի նրանց կենսական շահերի հաշվին, հատկապես հիմա, երբ Հոկտեմբերի 27-ին ավելացավ նաև Մարտի 1: Ոչ մեկ իր իսկ ստեղծածը ի վիճակի չէ քանդելու: Սին երազանքներ են սպասել Սերժ Սարգսյանից ասենք տնտեսական մենաշնորհների վերացում, երբ դա իր իսկ կլանի գոյության պրեռոգատիվն է: Այսինքն ամեն ինչ կմնա նույնը, և ի վերջո վերադառնում ենք առաջին "կույրաղիքային" տարբերակին:
3. Իշխանափոխություն - միակ փրկիչ տարբերակը այսօրվա Հայաստանի համար, փրկիչ այն իմաստով, որ պահանջվում է ներքին և արտաքին քաղաքականության ռադիկալ փոփոխություն, այլապես գնում ենք դեպի կործանում: Կոնկրետ երկու բան է պահանջվում Հայաստանին, առանց մանրամասնելու, այն է, արտաքին քաղաքականություն - ամեն գնով դառնալ տարանցիկ երկիր, սկսած ամենափոքր ծրագրերից մինչև ամենահեռանկարայինները (և նաև ամեն գնով միանալ արդեն ստեղծված կամ ստեղծվելիք տարանցիկ ծրագրերին), և ներքին քաղաքականություն - տնտեսական մենաշնորհների վերացում (ժամանակին, երբ Կախա Բենդուկիձեն հրավիրվեց Վրաստան ռեֆորմներ անցկացնելու, նրա դևիզը հետևյալն էր - մենք վաճառում ենք ամեն ինչ, բացի մեր խղճից): Առաջին հերթին խոսքը վերաբերվում է արտաքին քաղաքականությանը: Վերջին 10 տարվա մեր "անկոտրում" կամ-կամը պետք է իսպառ ոչնչացվի, պետք է մշակվի յուրօրինակ "փուլային տարբերակ" բացարձակապես բոլոր հարցերում, վստահ լինելով գլխավոր սկզբունքում, որ Ֆիզուլիի ամեն քառակուսի կիլոմետրը եթե մեզ սարքում է փուլ առ փուլ տարանցիկ երկիր, ավտոմատիկորեն Ֆիզուլին դադարում է դառնալ ապագա վտանգավոր կրակակետ (ինչքան էլ ադրբեջանցիները դրանից հետո տասնամյակներ շարունակ "Ղարաբաղ բիզիմդիր" գոռգոչան), ինչպիսին նա ցավոք հավերժորեն դրոշմվել է Քոչարյանի ենթագիտակցության մեջ:
Բառիս բուն իմաստով "բառադի" արտաքին անկոտրում ու մոնովեկտոր քաղաքականությամբ մենք ինքներս մեզ, մեր հոժար կամքով նետել ենք Ադրբեջանի երկաթյա ճիրանների մեջ ու ամենասարսափելին այն է, որ նույնիսկ փորձ էլ չենք անում դուրս գալու, միայն ամբախ-զամբախ հոխորտում ենք ու մեկումեջ բարոյական հաղթանակներ նշում: Կոնկրետ օրինակ Բաքու-Կարս երկաթուղին է, որն իհարկե շրջանցում է Հայաստանը: Սկզբում մեզ կերակրում էին Գյումրի-Կարսի անփոխարինելիության հեքիաթով : Հետո մենք տարանք բարոյական հաղթանակ, որ Բաքու-Կարսը ֆինանսավորում չստացավ գեոպոլիտիկ կառույցներից, բայց ռեգիոնալ ֆինանսավորում միևնույն է ստացավ: Հետո մեզ սկսեցին կերակրել նրանով, որ նախատեսված սկզբնահաշվարկը քիչ են հաշվել, հետո էլի փող պետք կլինի, փող չեն ճարի ու կթողեն կիսատ: Հետո տարանք երկրորդ բարոյական հաղթանակը, պարզվում է մենք անհամբեր սպասում ենք կառուցման ավարտին, որ մենք էլ Ախալքալաքով միանանք, մոռանալով մի փոքրիկ փաստ, որ վրացական հատվածը ադրբեջանական փողերով է կառուցվում, այսինքն մեզ մոտիկ չթողնելու նախապայմանով, էլ չեմ ասում, որ դեռ ֆինանսավորում է պետք գտնել այդ երազանքի համար: Ու այսպես շարունակ:
Ինչպես փոխել ներկա քաղաքականությունը, այսինքն ինչպես ձերբազատվել ներկա իշխանություններից, որովհետև նրանք ցավոք ոչինչ չեն փոխելու: Միշտ ասել եմ, նորից եմ կրկնում, որ ցավոք հայ քաղաքական դաշտում առողջ օպոզիցիա, օպոզիցիոն առաջնորդ ի հայտ չեկավ, և ցավոք Լեվոն Տեր Պետրոսյանին այլընտրանք չկա: Բայց ինչ-որ տեղ դա նաև ունի իր պոզիտիվը, որովհետև այսօր Հայաստանի համար բացառիկ կարևորություն ունի արտաքին քաղաքականությունը, իսկ այդ բնագավառում մենք պարզապես չունենք նրա մակարդակի, նրա "քաշային կատեգորիա"-ի գործիչ, ոչ ոք նրանից լավ չի կարող "ծառայել" Հայաստանին, չկա այդպիսի մարդ, և հիրավի աններելի է այս ճակատագրական ժամանակ նրան գիրք գրելու ուղարկել: Նախագահական ընտրություններում նա "պարտություն" կրեց, ավելի ճիշտ պարտվեց բիրտ ուժին, որի բիրտությունը նույնիսկ նրա համար անսպասելի էր, ավելի ճիշտ անսպասելի էր, որ բանակն այդքան բացահայտ կխառնվի քաղաքականությանը: Հիմա դեռ լռություն է, բայց սա "վերքեր լիզելու" լռություն է, շատ շուտով նորից կսկսվի: Եթե Լեվոն Տեր Պետրոսյանին հաջողվեց այդքան մեծ զանգված կոնսոլիդացնել, հավատացած եմ, որ Մարտի 1-ից հետո նրա հետևից կգնան ավելի շատ մարդիկ: Ամբողջ հարցը նրանում է, թե ինչ պահանջներով պիտի գնան նրա հետևից:
Վերլուծելով ներկա աղքատիկ ինֆորմացիան, և վստահ լինելով, որ նա չի գնա Սահմանադրական Դատարանի որոշմանն ի դեմ, ես կարծում եմ, որ շուտով կսկսվի Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրությունների պահանջի զարգացում, բայց դա արդեն քաղաքացիական նախաձեռնությամբ մասնավոր անձի ինքնաառաջադրում չի, այսինքն սկզբում հարկավոր է կուսակցություն, հետո կուսակցությամբ գնալ արտահերթ ընտրությունների, եթե իհարկե արտահերթ ընտրություններ լինեն: ՀՀՇ-ն այս դեպքում բացառվում է, նա տեղից "անցած էտապ" է, էլ չեմ ասում ամբողջ նեգատիվը կապված այդ անվան հետ: Ենթադրում եմ, որ հիմա ակտիվ անդրկուլիսային բանակցություններ են գնում "Ժառանգություն" կուսակցության հետ , որն իմ վարկածի ճշմարտության դեպքում կդառնա ապագա Կուսակցության կորիզը, կամ հենց Կուսակցությունը: Հավատացած եմ, որ այս լռությունը կտևի մաքսիմում մինչև ապրիլի 17-ը, երբ Եվրոպառլամենտում պիտի լսվի Հայաստանի հարցը, ամենաուշը դրանից հետո կսկսվի նոր շարժում, ավելի հզոր, ու հիմա առավել ևս իշխանություններին դժվար կլինի անձնավորել ու սևացնել հակառակորդին, որովհետև կուսակցական պայքարն արդեն նույն մեթոդներով չեն կարող անցկացնել:
Բայց միևնույն է, ինչքան էլ հզոր լինի նոր կուսակցությունը կամ շարժումը, մենք արդեն ունենք դառը փորձ, որ դա ոչինչ չի որոշելու, փողն ու կրիմինալն էլ ոչինչ չեն որոշելու, գլխավորը Բանակի դիրքորոշումն է: Իսկ բանակը շատ հեշտ է վերածել կույր գործիքի քաղաքականության մեջ, հենց թեկուզ այն պրոզայիկ պատճառով, որ Գերագույն Գլխավոր Հրամանատարի հրամանը չկատարելը հարված է պետականության հիմքերին և բոլոր պարագաներում որակվում է որպես պետական դավաճանություն, կարճ և կոնկրետ: Դրա համար, որպեսզի այլևս մութ սենյակում սև կատու չորսանք, առաջնահերթ խնդիրը Մարտի 1-ին իրավական գնահատական տալն է, մինչև դա չլինի, անիմաստ ուտոպիա է ինչ-որ նոր բան սկսելը: Այն օրը, երբ դա կիրականանա, այդ օրը կդառնա ներկա իշխանությունների վերջի սկիզբը, հնարավոր է նույնիսկ ժամերի ընթացքում կործանում, առանց երկար-բարակ պրոցեսների: Իսկ քանի որ մենք լավ ենք ճանաչում մեր օրենքի տխրահռչակ բոսսերին, ուզենք-չուզենք այսօրվա դրությամբ ամբողջ հայության համար առաջնահերթ պահանջը մնում է Մարտի 1-ի միջազգային հետաքննություն: Եթե դա չլինի, ապագայում նորից ու նորից Բանակը դուրս կգա Երևանի փողոցներ, նորից մարտական զենքով կկրակի հայ ազգի վրա, ութն էլ կդառնա ութանասուն կամ ութ հարյուր, ու հրակայուն շպրիցների հեքիաթը արդեն կդառնա քաղցր հիշողություն, որովհետև հայ զինվորը նորից հավատարիմ կմնա ու պիտի հավատարիմ մնա ռազմական երդմանը, իսկ դիմացինի դիակը ցանկության դեպքում կարելի է նույնիսկ թլպատել և որպես մոջահեդ կամ մոսադիստ ներկայացնել, թևերին համապատասխան կիսալուսինը կամ Դավիթի աստղը խարանելով:
Դե ինչ, մնում է սպասել իրադարձությունների զարգացմանը ...
Մաքսիմուս
Էջանիշներ