Նոր շարք

[StrangeLittleGirl]

Վերջապես ռիսկս հերիքեց, որ սկսեմ մանրից հրապարակել պատմվածքների նոր շարքս: Դրանք սկսել եմ գրել երկու ամիս առաջվանից, ոգեշնչման աղբյուր են Գերմանիայում և Նիդեռլանդներում ունեցած փորձառությունս: Շարքի համար վերնագիր դեռ չեմ որոշել (ավելի շուտ որոշել եմ, բայց հայերեն չի հնչում): Պատմվածքներն իրար հետ փոխկապակցված են, հերոսները հաճախ կրկնվում են, բայց մեկը մյուսի շարունակությունը չէ:

Բարի գալուստ Նիդեռլանդներ


Նոր քաղաք տեղափոխվելիս իմ հիմնական խնդիրը բնավ ընկերների բացակայությունը չէ: Շատ արագ կարողանում եմ ավելի քան երկու տասնյակ մարդկանց հետ ծանոթանալ (դեռ մի քանի պահեստային հնարավորություն էլ մտքիս մեջ ունենալով) ու նրանց հետ, օրինակ, խմելու գնալ, ընթրել, կինո նայել, քննարկել և այլն:
Այն, ինչ կարոտում եմ, դեմ առ դեմ շփումներն են, պարբերական հանդիպումները, ընդհանուր հետաքրքրությունների մեջ խորանալը: Իսկ ոչ հայերի հետ մի սահման կա, որը երբեք չեմ կարողանում անցնել: Երեք տարի առաջ միայն սլովենուհի Մարուշան ինձ անցկացրեց էդ գծի վրայով, բայց հիմա էլ նա հեռու է:
Մի խոսքով, մշակութային շոկ որպես այդպիսին չեմ ապրում: Ուղղակի փնտրում եմ: Չհավատալով, չվստահելով: Ամեն նոր ծանոթության մեջ հույս եմ դնում: Բայց այդպես էլ չեմ կարողանում սահմաններս անցնել, ու բոլոր խոսակցությունները սկսվում և ավարտվում են նրանով, թե ինչու եմ կլինիկական լեզվաբանի մասնագիտություն ընտրել, թե կյանքն ինչպիսին է Հայաստանում:
Էդպես էր նաև կիրակի օրը, երբ դասընկերներս մեկնել էի չգիտեմուր, իսկ ես նախընտրել էի քաղաքում մնալ ու ինձուինձ դեպրեսվել:
Եղանակը լավն էր: Վեշերս հավաքել, կանալի ափին նստել, կարդում, գրում-մրում էի: Մեկ էլ ինչ-որ մեկը համարձակվեց դեպրեսնյակս ընդհատել` հոլանդերեն ինչ-որ բան ասելով: Արդեն մտածում էի` ըհը, նորից մեկի հեծանիվի տակ ընկա կամ ուզում է շանն էստեղ չիշիկացնել, խանգարում եմ: Միանգամից խնդրեցի անգլերեն արտահայտվել:
- Լավ եղանակ է գրելու համար,- ասում է անգլերեն:
Ինձ խանգարողը մի 22-23 տարեկան աղջիկ էր (կամ էլ ավելի մեծ. էստեղ մարդիկ լավ են պահպանվում): Հոլանդուհի լինելու համար 2 մետրանոց բոյ չուներ, բայց կոլոտ էլ չէր: Մազերը շատ մուգ էին, բայց սև էլ չէին, այլ բաց շագանակագույն, ալիքաձև իջնում էին ուսերի վրա: Այ հագնվածով իսկական հոլանդուհի էր. ոչ մի թիթիզություն, ոչ մի ավելորդություն: Առավոտն ինչ գտել է, հագել, դուրս է եկել:
- Եղանակը գրելու հետ կապ չունի,- ջղայնացած պատասխանում եմ:
- Լավ, ինչպես կուզես: Ուղղակի չգիտեի խոսակցությունը ոնց սկսել:
- Դրա կարիքը կա՞ր:
- Ինչու՞ չէ: Տեսնում եմ` ստեղացի չես: Ի՞նչ վատ կլիներ ծանոթության շրջանակը լայնացնել:
- Էդ ասենք ինձ համար, բայց քեզ ի՞նչ կտա:
- Ես էլ դրա կարիքն ունեմ,- ասում է ու ձեռքը մեկնում,- Մարիա:
- Բյուրակն,- սեղմում եմ ձեռքը` շատ լավ հասկանալով, որ մի երկու ժամ հետո կամ մի ուրիշ օր հարցնելու է, թե ինչպես է գրվում անունս, իսկ ես հասկանալու եմ, որ ուղղակի չէր հիշում,- ուրախ եմ ծանոթության համար: Փաստորեն, տեղացի չե՞ս:
- Դե չէ... Խրոնինգեն մի ամիս առաջ եմ տեղափոխվել: Մինչև էդ ծնողներիս հետ էի ապրում Հոլանդիայի հարավում: Ուզեցի ինքնուրույն կյանք վարել: Միակ տարբերակն ուրիշ քաղաք գնալն էր` ուսումը պատրվակ բռնելով:
- Տարօրինակ է նման բան լսել հոլանդացուց:
- Ծնողներս հոլանդացի չեն, մի քիչ տարօրինակ են... իսկ դու ի՞նչ ես անում:
- Ես էլ եմ քո օրին,- պատասխանեցի, ու հաստատ Մարիան չէր պատկերացնում, թե ինչ աստիճանի էի նրա օրին,- սովորում եմ:
- Ինչքա՞ն ժամանակ է` ստեղ ես:
- Երկու շաբաթ:
- Առաջին անգա՞մ ես Հոլանդիայում:
Էստեղ սկսեցի ներվայնանալ, որովհետև զրույցը շարունակվում էր հոլանդական ձևով, նույն հարցերով, որոնց հասցրել էի մի քանի հարյուր անգամ տարբեր մարդկանց համար պատասխանել վերջին երկու շաբաթների ընթացքում:
- Չէ, բայց արի թեման փոխենք, հա՞: Հոգնել եմ էս խոսակցություններից:
- Լավ, էդ դեպքում թեմա առաջարկիր:
- Ո՞վ է քո սիրած գրողը:
- Դոստոևսկին:
- Օ~, հոլանդերե՞ն ես կարդացել, թե՞ անգլերեն:
- Ռուսերեն:
- Ո՞նց, դու ռուսերեն գիտե՞ս:
- Մինչև էստեղ տեղափոխվելը ծնողներիս հետ ու դպրոցում ռուսերեն էի խոսում: Հետո եկանք էստեղ, հոլանդական դպրոց գնացի, հոլանդերենը դոմինանտ դարձավ, բայց մինչև հիմա էլ տանը մեկ-մեկ ռուսերեն եմ խոսում:
- Մմմմ, շատ լավ է, որ զգամ էդ լեզուն մոռանում եմ, կարող եմ քեզ դիմել:
- Վայ, դու՞ էլ ռուսերեն գիտես:
- Հա, դպրոցում անցել ենք:
- Մենք էլ անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն ենք անցել:
- Հա, գիտեմ. դուք` հոլանդացիներդ, պոլիգլոտ եք:
- Ես հոլանդացի չեմ... ըըըը... մենակ քաղաքացիությամբ:
- Լավ, կներես, դուք` Հոլանդիայի քաղաքացիներդ:
Էդպես մի երկու ժամ Մարիայի հետ անկապ-անիմաստ զրուցեցի: Ինչքան էլ փորձում էի խոսակցությունը հետաքրքիր դարձնել, հեչ չէր տարբերվում մնացած հոլանդացիների հետ ունեցած անկետա լրացնողի զրույցից: Մենակ կարծեմ մի հարց չտվեց: Այն է` ի՞նչ եմ անելու ավարտելուց հետո: Էդ հարցն էլ սովորաբար տալիս են, որպեսզի վստահ լինեն, որ իրենց երկրում չես մնալու: Հետո, երբ մութն ընկավ, ինչ-որ բան հորինեցի ու ասացի, որ պիտի գնամ: Գրեց մեյլի հասցեն, խնդրեց, որ ֆեյսբուքում գտնեմ, ավելացնեմ, մեկ-մեկ շփվենք, հանդիպենք, խմենք:
Տուն հասնելուն պես մեյլի հասցեն փնտրեցի ֆեյսբուքում: Բերեց պրոֆիլը. Մարիա Սաակյան:

[StrangeLittleGirl]

Համերգի տոմսը


Պլյուս-մինուս 10-15 տարի առաջ, Երևան

Քարը տրաքվի, մի տասնհինգ տարեկան կլինեմ: Չգիտեմ` պատմվածքի հեղինակն ինձ ինչ տարիք է տալիս, բայց բարիշեցինք դեռահասի վրա: Ռոք եմ լսում, բայց ռոքերներն ինձ պրիզնատ չեն գալիս, որովհետև երակ կտրելու հետ սեր չունեմ, մամայից թաքուն չեմ ծխում-խմում, իրենց բռփեջ բիձաներին էլ չեմ լսում: Ես 90-ականների ռոքեր եմ, բայց վզիս ու թևերիս ժինջիլներ չեմ գցում:

Մեր դասարանի աղջիկները Backstreet Boys են լսում, բայց ես տենց էլ չսիրեցի էդ նրբիկ հոգիներին: Ոչ էլ Լեոնարդո ԴիԿապրիոյին եմ սիրահարված, իսկ Նատլյա Օրեյրոյի լացակումած դեմքը ներվերիս վրա ազդում է: Աստված չանի, որ մաթեմիս okul defteri-ի վրա Ռիկի Մառծինը լինի: Բեղերն ու ակնոցները պատրաստ են: Շատ էլ որ մյուս աղջիկների սիրտը ճաքում է:

Հա բայց ես էլ եմ նորմալ դեռահաս, չէ՞: Հո սենյակիս պատերը տկլոր չէի թողելու: Դրա համար լիքը պոստերներ եմ կպցրել: Ճղած ջինս էլ եմ հագնում, շատ էլ որ հարևան Թաքուշ տատին ինձ տեսնելիս հա անիծում է, իսկ ռոքերները մեկ է պրիզնատ չեն գալիս: Հեսա ջինսիս վրա սիրածս երգերի բառերն եմ գրելու: Ռոքեր ձյաձյաներն ասում են, որ ճաշակս շատ նեղ է:

Ինը տարեկանից Ալանիս Մորիսեթով եմ տարված (ախ աղջիկ վախտերս): Էսպես սկսվեց. տեսա Ironic-ի կլիպը, դուրս էկավ: Էնքան դեբիլ էի, որ մտածեցի` ավտոյի մեջ գժվող չորս աղջկերքը խմբի տարբեր անդամներ են, ոչ թե տարբեր գույնի շորերով Ալանիս: Հա, ուրեմն Վերնիսաժում արծաթից վզնոց եմ պատվիրել ALANIS գրությամբ: Տենց մի նայեք, հիմա Ալանիսի մասին ամեն ինչ գիտեմ: Ծնվել է Օտտավայի Ռիվերսայդ հիվանդանոցում` երկվորյակ Ուեյդից տասներկու րոպե շուտ: Ամբողջ օրն իր երգերն եմ լսում, մեկ-մեկ` ռադիո, բայց ռադիոյով էլ Ալանիս եմ պատվիրում:

Ինձ շրջապատում փոքրիկ Ալանիս են ասում:

Պատմվածքի հեղինակն ինձ խնդրեց, որ Թորի Էյմոսի մասին էլ մի քիչ խոսեմ: Շատ չհասկացա` ինչին էր պետք: Ասեց` տասը տարի կանցնի, կիմանաս:

Բացի Ալանիսից պատահում է, որ Թորի Էյմոս էլ եմ լսում, բայց դե Ալանիսին չի հասնի: Թորիի մասին ռուսական ու չեխական ամսագրերը ոչ մի բան չեն գրում: Մեջտեղի էջերում պոկովի պոստեր չկա: Դրա համար պատերիս վրա ով ասես չկա, բայց Թորին` չէ:

Մոռացա ասել. նկարել էլ եմ սիրում, բայց Թորիին կյանքում չեմ նկարել ու մտքովս չի էլ անցնելու (հեղինակն ա տենց ասում, ես մեղք չունեմ): Կենսագրությունն անգիր չգիտեմ: Չի էլ հետաքրքրում: Մենակ մի տեղ կարդացել եմ, որ Ալանիսի սիրած երգչուհիներից է` JLP ալբոմի ներշնչանքը: Ո՞նց, ընթերցողը չգիտի՞ JLP-ն ինչ է: Լավ, մի ջղայնացի, ասում եմ. Jagged Little Pill:

Երկար ժամանակ Թորիի դիսկերը չունեի, որովհետև Երևանում չգիտեին` էդ ով է: Մի անգամ քաղաքի զապիսնոցներից մեկից From the Choirgirl Hotel-ի կասետն առա: Ուրախությունից պարում էի: Մի անգամ էլ պիրատսկի Best Of կպցրեցի: Բայց դե վերջերս արտասահմանից առաջին երեք ալբոմները բերել են: Շատ էլ որ արդեն ունեմ: Մեկ ա ասում են, որ առաջիկա տասը տարիների ընթացքում էդպես էլ չեմ սովորելու հիշել, թե որ երգը որ ալբոմից է:

Սիրում եմ կորել Թորիի տեքստերի մեջ: Պատահում է` կենտրոնանում եմ մի երգի վրա ու օրեր շարունակ փորձում հասկանալ, թե Թորին ինչ է ուզում ասել: Մեր օրերում դեռ ինտերնետ չկա տներում, որ արխային մտնեմ, ման գամ, մի քանի բացատրություն գտնեմ:

Մի ընկերուհի ունեմ, հետը նամակագրական կապ եմ պահում: Հա, Երևանում է ապրում, հեռախոսի համարն էլ ունեմ, բայց մեկ է իրար նամակներ ենք գրում: Ու էնքան երկար: Մի անգամ ռեկորդ եմ խփել` 20 հատ A4: Էդպես էջերով Թորիի երգերն ենք վերլուծում:

"Look I'm standing naked before you
Don't you want more than my sex
I can scream as loud as your last one
But I can't claim innocense"

Ի տարբերություն Ալանիսի, Թորին իմ կուռքը չի (հեղինակն ասում է` էստեղ գրի «ստվերում է մնացել»), այլ երկրորդ սիրելի երգչուհին: Դրա համար մենակ երգերով իրեն գիտեմ: Ասում են` հետո որ սկսեմ շատ գրել, ամբողջ գիշեր Թորիին եմ լսելու, բայց երբեք չեմ խոստովանելու, որ Թորիին Ալանիսից շատ եմ սիրում:

Որ մի քիչ մեծանամ ու ավելի զբաղված լինեմ, նոր ալբոմների մասին մեկ-երկու տարի ուշացումով եմ իմանալու:
Բայց հենց Թորիի ազդեցությունից էր, որ Ալանիսի երկրպագուների ֆորումում գրանցվելիս առաջին անգամ օգտագործեցի strangelittlegirl մականունը, ու դա ինձ կպնելու է ամբողջ կյանքիս համար. մինչև էս պատմվածքի վերջը տարօրինակ փոքրիկ աղջիկն եմ լինելու:

Մի երևակայական կերպար եմ հորինել: Անունը դրել եմ Թորի: Նրա համար մի ամբողջ կենսագրություն եմ հորինել: Ներվայնացնում եմ (թյուրիմացաբար) ինձ սիրահարված ընկերներիցս մեկին: Գիտի թե էդ Թորին կա:
Հիմա կա ռադիո ու կամ ես` ամբողջ օրը դիջեյների նյարդերը սղոցող դեռահասս, բայց դեռ չեմ հասկանում, որ իմ վարքը ներվահան անող է: Ինձ գիտեն որպես Ալանիսի ոչ պաշտոնական ներկայացուցիչ: Ջղայնանալիս Թորի անունով եմ զանգում: Դեռ միամտաբար կարծում եմ, որ ձայնս չեն ճանաչի:

Մի քանի տարի հետո, երբ իմ սեփական բջջայինն ունենամ, ընկերուհիս մեսիջն էսպես կսկսի. «Թորի ջան…»: Իսկ երբ YouTube-ը մեջտեղ գա, Թորին կլինի միակ երգչուհին, որի համերգային տեսագրությունները ժամերով կնայեմ ու չեմ հոգնի, երբեմն էլ կերազեմ, որ մի օր կենդանի կտեսնեմ:

- Ո՞վ է քո սիրած կատարողը:
- Ալանիս Մորիսեթը:

3 ամիս կամ ավելի առաջ, Երևան

Արդեն մեծացել եմ:

Թորիի պաշտոնական լուրերն եմ ստանում: Աշնանը` նոր ալբոմ, որին կհետևի համերգային շրջագայությունը: Ինձ նույնիսկ թույլ եմ տալիս օրերն ու վայրերը նայել, որովհետև արդեն գիտեմ, որ սեպտեմբերին Գերմանիայում, իսկ հոկտեմբերից` Նիդեռլանդներում եմ լինելու:

Ամեհարմարն Ամստերդամն է: Մի քանի օր անց նոր նամակ. Ամստերդամում երկու համերգ է լինելու: Տոմսը դեռ չեմ գնում. Եվրոպայում կլինեմ, հանգիստ սրտով էդ հարցով կզբաղվեմ:

1 ամիս ու մի քիչ առաջ, Բեռլին

Համակուրսեցիներիս հետ սեղանի շուրջ նստած քննարկում ենք, թե ինչով ենք զբաղվելու հաջորդ ամսում:
- Ուզում եմ համերգ գնալ,- հայտարարում եմ:
- Ու՞մ,- հարցնում են:
- Թորի Էյմոսի:
Շատ ուշ եմ իմանում, որ նրանցից շատերն այդ անունն առաջին անգամ են լսում:
- Տոմսն ինչքա՞ն է,- հարցնում է գերմանացի համակուրսեցիս:
- 50 եվրո:
- Թանկ է: Ո՞վ է քո սիրած կատարողը:
- Ալանիս Մորիսեթը:

Այդ երեկո մտնում եմ ինտերնետ, փորձում տոմսը գնել: Հայկական կրեդիտ քարտս չի ընդունում, իսկ գերմանական քարտովս Նիդեռլանդներում հնարավոր չէ օնլայն բանկինգ անել: Որոշում եմ սպասել մինչև Նիդեռլանդներ կհասնեմ, հոլանդական հաշիվ կունենամ:

Ուղիղ 1 ամիս առաջ

Գերմանացիների ականջից հեռու, քաշել եմ Թորիի ամբողջական ալբոմը: Ընտիր բան է: Դասական ստեղծագործությունները վերամշակել, երգեր է սարքել: Էս ալբոմից չեմ պոկվում: Ոչ մի վայրկյան: Համերգին անպայման պիտի գնամ:

"You've left your ghost
Until tomorrow
And then he must be sent
To a strange address
In the Mediterranean"

- Ո՞վ է քո սիրած կատարողը:
- Ալանիս Մորիսեթը:

8 օր առաջ, Խրոնինգեն

Հոլանդական հաշվեհամարս նոր եմ բացել: Չէ, էսպես չեղավ: Մինչև քարտս ստանամ, մինչև գերմանականից փող փոխանցեմ, համերգի օրը կգա-կանցնի: Ուրիշ բան է պետք մտածել:

Կայքից իմանում եմ, որ համերգից ութ օր առաջ կարելի է հեռախոսով տոմսեր պատվիրել: Ըհը, իսկը օրն է: Բայց տոմսեր կարելի է փնտրել նաև տուրիստական գրասենյակներում և free record shop խանութներում:

Տուրիստական գրասենյակում ինձ ասում են, որ տոմսերը վերջացել են:
- Ո՞նց,- ջղայնանում եմ,- ախր կայքը ցույց էր տալիս, որ դեռ կա:
- Սովորաբար վերջին տոմսերը պահում են համերգի օրը տոմսարկղում վաճառելու համար: Փորձեք զանգահարել նրանց:

Դուրս եմ գալիս ու համարը հավաքում: Ավտոմատ ձայնը բարբաջում է, որ իմ հեռախոսից նման զանգեր կատարել չի կարելի: Գժվում եմ: Պետք է շտապ օպերատորի խանութ գտնել ու խնդրել, որ սարքեն: Կամ էլ free record shop-ում բախտս փորձել:

- Տոմսերը վաճառվել են,- նույն պատասխանն եմ ստանում երաժշտական խանութում:
- Ո՞նց,- էլի գժված եմ: Չէ, մի բան պետք է անել:
- Կառաջարկեմ Այնտհովեն գնալ. էնտեղ էլ համերգ կա:
- Հա, ուզում եմ,- պատասխանում եմ առանց մտածելու:

Վճարում եմ մոտ 60 եվրո, ու տոմսը ձեռքիս մեջ է: Բայց տրամս էն չի: Ախր ես Ամստերդամ էի պլանավորել: Ախր բարեկամուհուս հետ արդեն պայմանավորվել էի, որ չորս օրով իր մոտ եմ լինելու: Ախր գուցե հնարավոր լիներ Ամստերդամում տոմս ճարել: Իսկ եթե չլինե՞ր: Ինչքա՞ն էի գլխիս տալու, որ ժամանակին մարդավարի էս հարցով չեմ զբաղվել: Այնտհովեն գնալով ծախսերս էլ են շատանում: Իսկ թոշակս դեռ չկա: Վերջիվերջո, հասկանում եմ, որ Թորիին տեսնելու եմ ոչ թե ութ, այլ հինգ օրից, ու որ վերջապես տեսնելու եմ, ուրախանում եմ: Սոված կմնամ, բայց Թորիին տեսնելու կգնամ:

1 օր առաջ, Խրոնինգեն

Հեծանիվ քշել եմ սովորում: Անընդհատ ընկնում եմ: Բա որ վնասվա՞ծք ստանամ ու չկարողանա՞մ համերգ գնալ:
9 ժամ առաջ, Խրոնինգեն

Հոլանդերենի դասախոսը մեզ քաղաքն է ցույց տալիս: Եղանակը լավն է: Չեմ լսում նրան: Ուշք ու միտքս Այնտհովեն գնալն է: Համակուրսեցիներիս հրավիրում է իր տուն սուրճ խմելու, իսկ ես չեմ մնա. պիտի մեկնեմ:

6 ժամ առաջ, ճանապարհ

Հազիվ եմ հասցնում գնացքին: Եթե բաց թողնեի, էլի չէի ուշանա: Բայց դե անծանոթ քաղաք է: Լավ կլինի` շուտ հասնեմ:

3 ժամ առաջ, Այնտհովեն

Սոված եմ ու չիշիկ ունեմ: Մի սենդվիչ կայարանից ճարում եմ: Սրճարանում կապուչինո կխմեմ հանուն նրանց զուգարանից օգտվելու:

Կան խելառներ, որոնք օվկիանոս են կտրում Թորիի համերգի համար: Ես էլ նույնը կանեի, եթե էդքան փող ունենայի: Ուրիշների աչքերով մի խելառ էլ ես եմ, որովհետև հանուն Թորիին տեսնելու ծախսել եմ ամսական կրթաթոշակիս մեկ տասներորդը, երկրի ծայր հյուսիսից ճամփորդել հարավ, իսկ գիշերն Աստված գիտի որտեղ եմ մնալու (եթե Ամստերդամ չհասնեմ):

Երազանքիս իրականացմանը երկու ժամից էլ պակաս ժամանակ է մնացել: Մտաբերում եմ, որ Թորին միակ կատարողն է, որին նայել եմ ուզում, անվերջ նայել:

Ես նրա երգերից փախած տարօրինակ փոքրիկ աղջիկն եմ: Թորին գիտի՞, որ strange little girl-ն այսօր դահլիճում է լինելու:

"Strange little girl, where are you going?"

Գուգոն ինձ լավ խաբեց. դահլիճն ավելի մոտ էր, քան ցույց էր տվել, իսկ ես բնազդաբար հենց այդ կարճ ճանապարհն էի ընտրել:

Չեմ գտնում: Հանգիստ, դեռ երեք ժամ ունես: Հենց մնա մի ժամ, ճանապարհը կհարցնես:
Ուսումնասիրում եմ Այնտհովենը: Նկարում եմ օդից կախված թփերը: Մի մեծ ու սիրուն ավտոբուս խանգարում է: «Ինչ-որ Թորիի ավտոբուսը լինի»,- ծիծաղում եմ:

Մի քիչ էլ առաջ եմ գնում, տեսնում լիքը խելառ, բեղ-մորուսով ռոքերների, հիպիների, փանքերի ու լիքը նման անուններով կերպարների, որոնք կանգնած են Tickets & Info գրության տակ, գարեջուր են լակում: Նայում եմ կոլայի շշիս ու ժպտում: Չլինի՞ էս է դահլիճը: Մուտք չունի: Բայց երևի այ էս մարդիկ են գալու Թորիի համերգին ու տոմս են փնտրում: Ես իմն ունեմ:

Առաջ եմ շարժվում: Չէ, դահլիճը չկա: Փողոցում քարտեզ է պատահում: Պարզվում է` շատ եմ գնացել: Ախ դու խաբլան Գուգո: Հետ եմ քայլում: Նորից նույն սիրուն ավտոբուսը, կողքի շենքի վրա էլ գրություն. Backstage entrance: Ուրեմն իսկականից Թորիինն է: Շենքի մոտով անցել եմ առանց կռահելու, որ հենց այդտեղ է համերգը լինելու: Տեսնես` Թորին ներսու՞մ է: Նա ունենու՞մ է այն meet&greet կոչեցյալներից: Դա ինչպե՞ս է կատարվում, չգիտեմ: Ես էն խելառ ֆանատներից չեմ, որ երազում են իրենց կուռքին դիպչելու մասին: Ոչ էլ ինքնագիր է պետք. ստորագրություն է, էլի: Տեսնես` քանի՞ միլիոն հատ է Թորին դրանցից բաժանել: Ոչ էլ մեռնում եմ հետը նկարվելու համար: Ուղղակի կուզեի կանգնել նրա առաջ ու ասել.

- Բարև, ես տարօրինակ փոքրիկ աղջիկն եմ: Այ տենց:

1 ժամ առաջ, Այնտհովեն

Համերգին սպասելու ժամերն ավելի դանդաղ են անցնում, քան գնացքում անցկացրած երեք ժամը:

Կես ժամ առաջ, Այնտհովեն

Տոմսս երեք անգամ թանկ վաճառեցի փռչոտ ռոքերներից մեկին և մեկնեցի Ամստերդամ:

[StrangeLittleGirl]

Ինտելեկտուալները

Մարիան ուշացած մտավ գրախանութ, որտեղ երկու շաբաթը մեկ ինտելեկտուալ մրցույթներ են կազմակերպվում: Այդ օրը համակուրսեցիներից ոչ ոք նրան ընկերակցելու ցանկություն չէր հայտնել, ու ստիպված էր մենակ գալ: Ստիպվա՞ծ էր: Այդ երեքշաբթիները նրա Բեռլինյան կյանքի ամենասպասված օրերն էին, ու եթե որևէ մեկը համարձակվեր հարցնել` ո՞նց չես ալարում մենակ գալ, Մարիան կարտասաներ նախօրոք պատրաստած պատասխանը. «Չեմ ուզում հերթական միայնակ երեկոն անցկացնել»:

Սեղանների շուրջ արդեն թիմերը ձևավորվել էին: Մոտեցավ խաղի կազմակերպիչ անգլուհի Բեքիին, որը դեռ նախորդ անգամվանից մի տեսակ համակրանքով էր լցվել Մարիայի հանդեպ և ուզում էր ամեն կերպ աջակցել նրա թիմին` հուշելով դժվար հարցերի պատասխանները:

- Կօգնե՞ք` որևէ թիմի միանամ,- շշնջաց:

Բեքին հերթով մոտեցավ բոլոր սեղաններին և հարցրեց.

- Խաղացողի կարիք ունե՞ք:

Չնայած երևում էր, որ շատ թիմեր ընդամենը երեք հոգուց էին բաղկացած, բոլորը քաղաքավարությամբ մերժում էին` նշելով, որ իրենց խմբի չորրորդ-հինգերորդ անդամներն ավելի ուշ են միանալու:

Բայց Բեքին հին գայլ էր ու գիտեր, թե ինչպես խնդիրը լուծել: Եվս մեկ անգամ աչքի անցկացրեց բոլոր սեղանները և նկատեց մեկը, որի շուրջը հավաքվածները նրան անծանոթ էին, իսկ դա նշանակում էր, որ առաջին անգամ էին այնտեղ:

- Ձեզ համար նոր խաղացող եմ բերել,- առարկություն չընդունող տոնով հայտարարեց և չորրորդ աթոռը մոտեցրեց սեղանին:

- Մարիա,- ներկայացավ թիմի անդամներին:

- Լիզ:

- Մայք:

- Դունյա:

- Որտեղի՞ց ես,- հարցրեց Լիզը:

- Հայ եմ:

- Աաա,- միաժամանակ արտաբերեցին Մայքն ու Լիզը: Մարիան արդեն այնքան էր ներկայացել տարբեր ազգերի, որ «աաա»-ի տոնայնությունից հասկանում էր, թե դիմացինն իր երկրի մասին ինչ գիտի: Մայքի ու Լիզի դեպքում դա նշանակում էր. «Մենք քո երկրի մասին երբևէ չենք լսել կամ էլ լսել ենք, բայց չենք հիշում: Ուղղակի չափից դուրս քաղաքավարի ենք, որ այդ մասին ասենք»:

- Մենք Իռլանդիայից ենք,- շարունակեց Լիզը` ցույց տալով իրեն ու Մայքին: Մարիան արդեն սովորել էր, որ այդ բոլոր «մենքերը» նշանակում են, որ զրուցակիցները կամ ամուսիններ են, կամ իրար հետ ապրող չամուսնացածներ: Դեռ կարճ ժամանակ առաջ ինքն իրեն հարց էր տալիս, թե տարբեր լեզուներում ինչի համար է բայը խոնարհվում նաև առաջին դեմք հոգնակի թվով, որովհետև այն գրեթե չի գործածվում: Հետո հասկացավ, որ դա նախատեսված է հատուկ նման դեպքերի համար, երբ այլ անձի հետ բնակվելու արդյունքում վերանում է Եսը, դառնում է մենք:

- Սիրում եմ ձեր մշակույթը,- ժպտաց Մարիան` քաղաքավարությամբ թաքցնելով, որ այդ «սիրում եմ»-ն իրականում նշանակում էր «գժվում եմ», որ իր կյանքի ամենամեծ երազանքներից մեկն Իռլանդիայում ապրելն էր: Իսկ Մայքն ու Լիզը նույն քաղաքավարի «Աաա»-ն արձակեցին` խոսակցությունը չշարունակելով:

- Ես Սերբիայից եմ,- ասաց Դունյան:

- Աաա,- այս անգամ Մարիայի հերթն էր, որ այս բացականչությունը նշանակում էր. «Ես ռուսերեն գիտեմ, հետևաբար սերբերեն մի քիչ հասկանում եմ, ու իմ ներկայությամբ թաքուն բաներ չես կարող խոսել»:

- Բայց երկար տարիներ Ավստրալիայում է սովորել,- շտապեց ավելացնել Լիզը` բացատրելով Դունյայի` առանց օտար առոգանության անգլերենը:

- Իսկ դու որտեղի՞ց ես,- հարցրեց Դունյան, որը չգիտես ինչպես բաց էր թողել խոսակցության այդ հատվածը:

- Հայ եմ:

- Աաա,- ու սա նշանակում էր. «Մենք էլ թուրքերին չենք սիրում»:

Սկսվեց հարցերի հաջորդ շարանը.

- Ի՞նչ ես անում Բեռլինում:

- Սովորում եմ,- ու որովհետև գիտեր հաջորդ հարցը, անմիջապես ավելացրեց,- լեզվաբանություն:

- Այսինքն դու շատ լեզուներ գիտես,- հիացած բացականչեց Մայքը:

- Հա, բայց դա կապ չունի իմ անցած լեզվաբանության հետ: Ի դեպ, ժամանակին իռլանդերեն էլ եմ փորձել: Չկարողացա, շատ դժվար էր:

- Իռլանդերե՞ն: Ինչու՞: Ավելի անիմաստ լեզու չե՞ս գտել:

- Ճիշտն ասած, ուզում էի մի լեզու սովորել, որով աշխարհում քչերն են խոսում:

- Գուցե ուելսերեն փորձեիր: Դա իռլանդերենի չափ մեռած չէ:

- Ասում ես ի՞նչ լեզուներ գիտես:

- Ռուսերեն, հոլանդերեն, անգլերեն, շվեդերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն ու արաբերեն :

- Մենք մենակ անգլերեն գիտենք,- նորից այդ մենքը,- քո երկրում մայրենի լեզուն ռուսերե՞նն է:

- Չէ, հայերենը, բայց հայերեն չգիտեմ:

- Մարդ ո՞նց կարող է իր մայրենի լեզուն չիմանալ,- միասին զարմացան Լիզն ու Մայքը:

Խաղը սկսվեց: Շատ հարմար թիմ էր կազմվել. կինոների մասին Լիզն ու Մայքն ամեն ինչ գիտեին, Դունյան նկարչության, ճարտարապետության ու պատմության վարպետ էր, իսկ Մարիան երաժշտությունից ու գրականությունից էր գլուխ հանում: Թեև խաղի կեսից պարզ դարձավ, որ հաղթելու հնարավորություն չունեն, ամեն դեպքում վերջին տեղերում էլ չէին: Մայքը, Լիզն ու Մարիան պիտի որ պատասխանեին Իռլանդիային վերաբերող բոլոր հարցերին, իսկ դրանք քիչ չէին, քանի որ կազմակերպիչներից մեկն իռլանդուհի էր:

- Ե՞րբ է Իռլանդիայի անկախության օրը,- հնչեց հարցը:

Մայքն ու Լիզն իրար նայեցին:

- Մենք տենց բան ունե՞նք… երևի պիտի գրենք` նման բան չկա:

- Չէ, կա,- պնդեց Մարիան,- ուղղակի չեք տոնում: Ապրիլի 24-ին է:

- Ամոթ մեզ, չգիտեինք:

- Ես էլ չէի իմանա, եթե…

Մարիան չհասցրեց խոսքն ավարտել: Հնչեց հաջորդ հարցը:

Ընթացքում մի քիչ գրականություն.

- Ո՞ր գրքում են իրադարձությունները տեղի ունենում Դուբլինում, չնայած բազմաթիվ էջերին, քսանչորս ժամվա պատմություն է, իսկ գլխավոր հերոսի ազգանունը Բլում է:

- Սա մենք գիտենք… հեղինակն անգլիացի է,- հայտարարեց Լիզը:

- Հա, հա, Դիքենսը չէ՞ր,- հաստատեց Մայքը:

- Բայց… «Ուլիսեսը»,- գրեթե շշուկով ասաց Մարիան` վախենալով վիրավորել իռլանդացիներին:

- Հա, ճիշտ ես, «Ուլիսես»:

Ու պատասխանների թերթիկին գրեցին. «Ուլիսես», Դիքենս:

- Ջոյս,- փորձեց ուղղել Դունյան, որը նույնպես հարցի պատասխանը գիտեր,- Ջեյմս Ջոյս:

- Չէ, չէ, մենք վստահ ենք, որ Դիքենսն է:

- Վերջին հարցը,- հայտարարեց խաղավարը,- ո՞ր նախկին սովետական պետությունն է վաղն իր անկախության քսան ամյակը տոնում:

- Վաղն ամսի քսա՞նն է, թե՞ քսանմեկը,- հարցրեց Դունյան,- եթե քսանմեկն է, ուրեմն Բելիզի մասին հաստատ գիտեմ, բայց դա ի՞նչ նախկին սովետական պետություն: Համ էլ նրանցը քսանամյակ չէ: Մարիա, դու ի՞նչ կասես: Պիտի որ ավելի տեղյակ լինես:

- Գաղափար չունեմ: Նիդեռլանդներում եմ մեծացել,- արդարացավ Մարիան:

- Գրենք Ուկրաինա,- առաջարկեց Դունյան:

- Հա, հաստատ Ուկրաինան է, հիշեցի,- հաստատեց Մարիան:

[StrangeLittleGirl]

Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգին

Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգու կենտրոնում շրջանաձև նստած էին հինգ երիտասարդ կանայք: Նրանց շուրջը հինգ միանման մանկասայլակներ էին կանգնած, որոնց տերուտիրականներն իրենց մայրերի գրկում ուրախ ժպտում էին, մինչ հինգ երիտասարդ կանայք գերմաներեն չաչանակում էին: Շրջանի կենտրոնում սփռոց էր փռված, վրան` հյութեր ու քաղցրավենիք:

Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգու կենտրոնում շրջանաձև նստած հինգ կանանցից մի քիչ դեպի արևմուտք իրար գլխի լցված գարեջրի դատարկ շշեր կային:

Թխամաշկ տղամարդը Հերման Հեսսեի «Տափաստանի գայլը» և գերմաներեն-անգլերեն բառարանը թևի տակ մտավ Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգի, քայլեց դեպի հյուսիս-արևելյան կողմը, ժակետը փռեց խոտերին, պառկեց վրան ու գիրքը բացեց:

Մարիան «Շեքսպիր և որդիներ» գրախանութի թղթե տոպրակը ձեռքին մտավ Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգին և հարմարվեց հյուսիս-արևմտյան մասում: Պայուսակը դրեց խոտերին, ծալապատիկ նստեց` զգալով առավոտվա անձրևի թացությունը, բացեց «Շեքսպիր և որդիներ» գրախանութի թղթե տոպրակը, վերցրեց Հերման Հեսսեի «Տափաստանի գայլը» ու սկսեց կարդալ:

Թխամաշկ տղամարդը նստեց, բառարանը բացեց, ինչ-որ բան նայեց, նորից անցավ գրքին:

Կենտրոնում նստած հինգ կանայք հյութերն ու քաղցրավենիքը հավաքեցին, սփռոցը ծալեցին, մանկիկներին դրեցին սայլակների մեջ ու հեռացան:

Երկար մազերով ու ավելի երկար մոխրագույն մորուքով բարձրահասակ տղամարդը մտավ Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգին ու նստեց արևմտյան ծայրում: Գրպանից հանեց կարմիր ու սպիտակ վանդակներով թաշկինակը, փռեց գետնին, տոպրակից դուրս բերեց ելակով տորթը, դրեց վրան և սկսեց կտոր-կտոր բերանը տանել:

Կողքի պարահրապարակից հինգ-վեց տարեկան մի աղջիկ մտավ այգի ու սկսեց խոտերը պռճոկել:

Մարիան մրսեց, պայուսակից վերնաշապիկը հանեց ու կծկվեց մեջը:

Թխամաշկ տղամարդն էջը թերթեց:

Երիտասարդ հայրիկը մանկասայլակով մտավ Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգին, մյուս ձեռքին` գարեջրի շիշ:

Թխամաշկ տղամարդը գլուխը բարձրացրեց ու նկատեց Հեսսեի գրքի հետևում կորած Մարիային:

Մարիան էջը թերթեց:

Երիտասարդ հայրիկը մի քանի պտույտ արեց և դուրս եկավ այգուց:

Սիրահարված տղան ու աղջիկը մտան Բեռլինի Պրենցլաուեր բերգ թաղամասի փոքրիկ այգին, հարավ-արևելյան մասում ծածկոց փռեցին, նստեցին ու գրկախառնվեցին:

Երկար մազերով ու ավելի երկար մոխրագույն մորուքով բարձրահասակ տղամարդը վերջացրեց ելակով տորթն ու շուրթերը լիզեց:

Մարիան գլուխը բարձրացրեց ու տեսավ գրկախառնված տղային ու աղջկան, երկար մազերով ու ավելի երկար մոխրագույն մորուքով բարձրահասակ տղամարդուն, խոտերը պռճոկող երեխային ու թխամաշկ տղամարդուն, որն այդ պահին բառարանում բառ էր նայում:

Անձրև սկսվեց:

Խոտերը պռճոկող երեխան այգուց դուրս վազեց:

Երկար մազերով ու ավելի երկար մոխրագույն մորուքով բարձրահասակ տղամարդը վանդակավոր թաշկինակը ծալեց, դրեց գրպանը, հեռացավ:

Մարիան պայուսակից հանեց դեղին անձրևանոցն ու մի ձեռքով պահեց գլխավերևում:

Սիրահարված տղան ու աղջիկը ծածկոցը հավաքեցին, իրար ձեռք բռնած հեռացան:

Թխամաշկ տղամարդը մարմնով ծածկեց գիրքը:

Անձրևը դադարեց:

Մարիան անձրևանոցը դրեց պայուսակի մեջ:

Մարիան էջը թերթեց:

Թխամաշկ տղամարդը բառարանը բացեց:

Ձեռնափայտով ծերունին մտավ Բեռլինի Պրենցլաուերբերգ թաղամասի փոքրիկ այգին ու նստեց հարավային մասուն գտնվող միակ նստարանին:

Թխամաշկ տղամարդն էջը թերթեց:

Մարիան գիրքը փակեց, դրեց «Շեքսպիր և որդիներ» գրախանութի թղթե տոպրակի մեջ, կանգնեց, պայուսակից հանեց ականջակալները, երաժշտություն միացրեց ու կամացուկ դուրս եկավ այս պատմվածքից:

Թխամաշկ տղամարդը գիրքը փակեց, ժակետը վերցրեց, կոշիկներն ուղղեց, կանգնեց ու քայլեց դեպի պատմվածքի ելքը:

[StrangeLittleGirl]

Ճակատիս մուրը


Անհամբեր եմ:
Խոհանոցի դատարկ շշերի անկյունից ընտրեցի մեծերից մեկը, մեջը ջուր լցրեցի ու տեղավորեցի ուսապարկիս կողքի ցանցավոր գրպանիկում. գուցե ճամփին ծարավեմ: Արդեն պատրաստ եմ, կարող եմ դուրս գալ: Բանալին պտտեցրի առաջին անգամ. չմոռանամ փակել: Երկրորդ անգամ. ապահովության համար: Ձեռքերս դողում են:
Հեծանիվով սլացա դեպի կայարան, կանգնեցրի մնացած հեծանիվների կույտի մեջ ու քայլեցի դեպի գնացքները: Քիչ մնաց. ընդամենը երեսուն րոպեից կտեսնեմ մանկության ընկերոջս` Թոմին: Անհամբե՞ր եմ: Էն էլ ոնց: Բեռլինից Էբերսվալդե մեկնող գնացքը շուտով կգա ու ինձ կտանի Թոմի մոտ: Կճանաչե՞մ նրան: Շատ էլ որ Ֆեյսբուքը կա: Տնաշենը մի նկար էլ չի դնում: Էխ, Թոմաս, առաջվա թըմբը՞լն ես մնացել, թե՞ նիհարել ես: Մազերդ էլի երկարացնու՞մ ես, թե՞ ինչ ինքդ քեզ վրա իշխանություն ունես, կտրել ես: Բեղ-մորուք պահու՞մ ես, թե՞ ամեն առավոտ պարտաճանաչ թրաշվում ես:
Գնացքը եկավ: Ըհը, նստեցի ու դեմքս հենեցի պատուհանին: Թոմին վերջին անգամ քսան տարի առաջ եմ տեսել: Հինգերորդ դասարան էինք: Ուսումնական տարին պրծավ, ու Թոմը հետ գնաց Բելգիա` պապայի մոտ: Դրանից հետո խեր-խաբար չկար: Ու հանկարծ մի շաբաթ առաջ Ֆեյսբուքով ընկերության առաջարկի հետ մի կարճ նամակ է գալիս. «Լսել եմ, որ դեռ Բեռլինում ես ապրում: Մի ամսով Էբերսվալդեում գործուղման եմ: Չհանդիպե՞նք»:
Բոլոր կանոններն ասում էին, որ Թոմը պիտի Բեռլին գար, ոչ թե ես Էբերսվալդե մեկնեի: Մինչև հիմա հին ընկերներիցս ով տարածքում հայտնվում էր, միշտ նրանք էին ինձ հյուր գալիս` հաշվի առնելով իմ` կենտրոնական տեղում գտնվելը, ու նրանց` Բեռլինը տեսնելու ցանկությունը: Բացի դրանից, Թոմն աշխարհի որ ծայրից էլ գար, անհնար էր, որ Բեռլինով չանցներ: Բայց երկու ոտքը դրեց մի կոշիկի մեջ, վայ-վույը կապեց թե` ես մոտդ էկողը չեմ, դու արի Էբերսվալդե: Մի քաղաք էլ լիներ: Անդուր-անհետաքրքիր, տիպիկ արևելագերմանական քաղաք էր, որտեղ միայն մի անգամ էի եղել: Արդեն չեմ էլ հիշում, թե ինչ էի կորցրել այնտեղ: Կարո՞ղ ա Վիսոցկու հետքերով էի գնացել: Ինչքան գիտեմ, ինքն էնտեղ ապրել է:
Եվ ուրեմն որոշեցի շաբաթ-կիրակիս Թոմին նվիրել: Բայց էդքան ժամանակ ի՞նչ էինք անելու: Իրար ասելիք կունենայի՞նք: Ի՞նչ իմանամ, թե ինչ մարդ է ստացվել Թոմից: Փոքր ժամանակ իրար կիսասիրահարված էինք: Դպրոցի հետևում թաքնվում էինք ու իրար նայում: Դրանից ավել բան չենք արել, լուրջ եմ ասում: Սկի իրար ձեռք չենք բռնել: Չէ, սխալ եմ ասում: Երկրորդ դասարանում իրար տրուսիկ ենք ցույց տվել, ու ես նախանձում էի Թոմին, որ արջուկներով, ոչ թե փոռիկներով տրուսիկ էր հագել: Հետո շուխուռ գցեցի, որ Թոմի տուտուզին արջուկներ կան: Կարծեմ ծնող-մնող կանչեցին, որովհետև մի անգամ դասերից հետո մամաս բացատրեց, որ տրուսիկ ցույց տալ չի կարելի:
Ի՞նչ գործ ուներ Էբերսվալդեում: Փաստորեն Թոմի մասին ոչինչ էլ չգիտեի: Էնքան մեծ էր ոգևորությունս, որ հարցեր չտվեցի. ի՞նչ մասնագիտություն ունես, ինչու՞ ես գալիս Էբերսվալդե, ավելի կարգին քաղաք չկա՞ր, վերջը հասարակածին հասա՞ր: Դեռ էն ժամանակներից միշտ ասում էր, որ հասնելու է հասարակածին ու կանգնի` մի ոտքը հյուսիսային, մյուսը` հարավային կիսագնդում:
Թոմն աշխարհագրություն շատ էր սիրում: Դասի ժամանակ միշտ մրցում էինք, թե ով ավելի շատ մայրաքաղաքներ գիտի: Երբ համոզվեցինք, որ երկուսս էլ բոլոր երկրներինը գիտենք, անցանք գետերին ու լճերին, սահմանակից պետություններին, լեռներին ու ձորերին, ծովերին ու օվկիանոսներին: Բայց էն ժամանակ Էբերսվալդեի մասին խոսե՞լ ենք: Չէ, մեզ համար Գերմանիան Բեռլինով էր սկսվում ու ավարտվում:
Ու մեկ էլ ուղեղս ծնգացրեց, որ մի բան մոռացել եմ: Ուսապարկս բացեցի, որ համոզվեմ: Հա էլի, Թոմի համար պատրաստած խորհրդանշական նվերը` էն ժամանակների մեր սիրած գիրք «Մաթիլդան», տանն եմ թողել: Ի՞նչ անեմ: Դեռ շատ չեմ հեռացել, ընդամենը մի կայարան: Որ ուզենամ, հետ կգնամ, հաջորդ ժամվա գնացքը կնստեմ: Բա որ դուրը չգա՞, որ «Մաթիլդան» եմ նվիրում: Ասի` ավելորդ սենտիմենտալություն: Կամ էլ չասի, մեջը պահի, ինձ էլ թե` վայ, շնորհակալ եմ, միշտ ուզեցել եմ «Մաթիլդայի» սեփական օրինակն ունենալ:
Գնացքը կանգնեց, ու ես ինձ դուրս գցեցի, նստեցի հակառակ ուղղությամբ շարժվողը: Հասա իմ կայարան, հեծանիվս վերցրի ու սլացա դեպի տուն: Ճամփին երևակայությանս զոռ եմ տվել: Երևի սենց էլ պետք ա լիներ: Հիմա էդ գնացքի հետ մի բան կկատարվի: Ասենք, կպայթի, ու ես կուրախանամ, որ «Մաթիլդան» մոռացել էի: Թոմը կանհանգստանա: Իսկ ես կգրեմ նրան, որ հաջորդ գնացքով եմ գալու, «Մաթիլդային» շնորհակալություն ասա: Կասի` Մաթիլդան ո՞վ է: Իսկ երբ հանդիպենք, պինդ գրկախառնվելուց հետո նրան հանձնեմ գիրքը ու բացատրեմ, թե ինչ է տեղի ունեցել, կժպտա: Չէ, չգիտեմ ինչ կանի, բայց հաստատ անռեակցիա չի մնա:
Մտա տուն: Հա էլի, «Մաթիլդան» սիրուն փաթեթավորված, դրված էր սեղանին` աչքիս առաջ, որ իբր չմոռանամ: Էդ է. պայթող գնացքից փրկեց, ճակատագիր էր: Նայեցի հայելու մեջ: Ճակատիս ոչ մի բան էլ չկար գրված: Մենակ մի քիչ մուր էր քսվել. երևի գնացքի պատուհանն էնքան էլ մաքուր չէր: Որ ուզենայի, կնմանեցնեի T տառին ու կասեի` ըհը, Թոմը ճակատիս գրված է:
«Մաթիլդան» դրեցի պայուսակիս մեջ, կոմպը միացրեցի, որ Թոմին գրեմ ուշացման մասին: Ձեռքի հետ էլ լուրերը ստուգեցի: Չէ, Բեռլին-Էբերսվալդե պայթող գնացքի մասին ոչ մի տեղեկություն չկար: Երևի դեռ չեն հասցրել հաղորդել էդ մասին: Դե լավ հա, անկապ բաներ եմ մտածում: Գիրքը մոռացել էի, որովհետև անջո եմ, ոչ թե որովհետև պիտի պայթող գնացքից փրկվեի:
Դուռը փակեցի: Չեմ հիշում` բանալին մի անգամ պտտեցրի, թե երկու, թե ընդհանրապես չպտտեցրի, բայց հետ գալու ու ստուգելու ժամանակ չկար: Նստեցի հեծանիվս ու` դեպի կայարան: Այ հիմա հաստատ քիչ մնաց. կես ժամից Թոմին կտեսնեմ:
Նստեցի հաջորդ գնացքը: Դեմքս պատուհանին չհենեցի. հանկարծ նորից չմրոտվեմ, Թոմը ասի` էս փնթին ով էր: Ուսապարկս բացեցի ու նորից ստուգեցի. «Մաթիլդան» տեղում էր: Թոմը կհարցնի, թե ինչու եմ ուշացել: Արժե՞ ասել, որ գիրքը մոռացել էի: Կմտածի` ինչ անջատվածի մեկը դուրս եկավ կամ էլ` շատ էր հուզվել, որ ինձ պիտի հանդիպի: Բա էդ դեպքում ուրիշ ի՞նչ կարող եմ հորինել: Ասենք, հեծանվիս անիվը ծակվել էր կամ նախորդ գնացքը չեկավ: Իսկ գուցե ոչ մի հարց էլ չտա: Լավ, հանգիստ, քիչ մնաց:
Բայց կճանաչի՞ ինձ: Դուրը կգա՞մ: Բա որ հիասթափվի տեսքիցս, հեռվից տեսնի ու սուսուփուս հեռանա: Էշություններ եմ դուրս տալիս: Ի՞նչ պիտի լինի որ: Մենք օտար ենք իրար: Քի՞չ է պատահել, որ դպրոցական հին ընկերներիս հանդիպել եմ, ու հետները խոսելու թեմա չեմ ունեցել:
Արդեն մոտենում ենք Էբերսվալդեին: Երկու րոպեից գնացքը կկանգնի, ու կտեսնեմ Թոմին: Տոմս ստուգողը մոտեցավ: Կհասցնի՞ բոլորինը ստուգել: Ուր որ է` կայարան ենք հասնում:
...
Անթարթ նայում եմ Թոմին: Երևում է` չճանաչեց: Իսկապես, այլևս առաջվանը չեմ, շատ եմ փոխվել: Կայարան չհասած գնացքը պայթեց, ու մարմինս ցրիվ եկավ: Մենակ աչքիս թայը գտա, որը կանգ էր առել Թոմի ոտքերի մոտ: Բա հիմա ի՞նչ եմ ասելու նրան:
Իսկ Թոմը գոհունակությամբ ժպտում էր: Երբ համոզվեց, որ հայացքն իրենից չկտրող մի հատիկ աչքն իմն է, սկսեց խոսել հետս.
- Որ չասեիր` ուշ ես գալու, բախտդ կբերեր, հիմա սաղ կլինեիր: Շնորհակալություն զգուշացնելու համար:
Աչքս թարթեցի ու հարցական նայեցի Թոմին: Բացատրեց.
-Գիտես` հե՞շտ էիր մարսելու դպրոցով մեկ տրուսիկիս մասին շուխուռ անելը:

[StrangeLittleGirl]

Չնայած էս մեկը մի քիչ հնոտ ա, բայց նոր թեմա չբացելու համար էստեղ եմ տեղադրում: Էս էլ Ինքնագրի մրցանակին էի ներկայացրել, բայց շորթ լիսթից էն կողմ չանցա

Նատաշի երազանքը


Նրան փոքրուց սովորեցրել էին, որ երբ մեկը փռշտում է, անպայման ասել «առողջություն», իսկ փողոցում ծանոթ մարդ տեսնելիս անկախ ամեն ինչից բարևել, բայց չգիտեր, որ կոնֆետի թուղթը գետնին գցել չի կարելի: Նրան չէին բացատրել, որ փողոցն ամեն պատահական տեղից անցնել չի կարելի, որ կարմիր ու կանաչ մարդուկները հենց էնպես չեն իրար փոխարինում:

Անունը Նատաշա էր, որովհետև խոպանչի հայրը Ռուսաստաններում էդ անունով սիրուհի էր ունեցել ու որոշել էր, որ եթե աղջիկ ունենա, անպայման պիտի Նատաշա լինի, չնայած դժվարանում էր ասել՝ ատում էր էդ անունը, թե ոչ: Ու էնպես էղավ, որ Նատաշան էնքան ռուսի նման ստացվեց, որ ամոթ կլիներ՝ հայ մեծանար: Միամիտ մարդիկ կասեն՝ տելեգոնիա. հոր էն սիրուհու գեներն են, իսկ մի քիչ բանից տեղյակները կհարցնեն՝ էդ ո՞նց վեց ամսական ծնվեց:

Որպեսզի աղջիկն անվանն ու արտաքինին համահունչ լինի, Մայրաքաղաքից հարս եկած մորական կողմի տատը փոքրուց հետը ռուսերեն էր խոսում. ձեռի հետ էլ լեզու կիմանա, ինտելիգենտ տատին կքաշի:

Մինչև տասնյոթ տարեկան դուրս չէր եկել իր հայրենի Տալիսեմ քաղաքից, որտեղ սովորել էր չլինել այնտեղ, որտեղ շատ տղաներ կան հավաքված, առանց հսկողության տնից բացակայել միայն դպրոց ու պապայի համար սիգարետ առնելու գնալիս (մնացած գնումները մայրն էր անում), իսկ դասարանի քեֆերին մասնակցել եղբոր ուղեկցությամբ: Դիսկոներ ու սրճարաններ հաճախելու հարցը չէր քննարկվում, որովհետև Տալիսեմում նման բաներ չկային, ու Նատաշան դրանց մասին լսում էր իր ավագ զարմուհիներից, որոնք արձակուրդին վերադառնում էին Մայրաքաղաքից ու զարմանահրաշ բաներ պատմում այնտեղի գիշերային կայֆերի մասին՝ բաց թողելով խիստ ինտիմ մանրամասներ, որոնք Նատաշան շատ ավելի ուշ պիտի կռահեր Մայրաքաղաքում հայտնվելուց հետո:

Էդ ժամանակներում մոդա էր, որ սաղ պիտի բարձրագույն կրթություն ստանային՝ անկախ նրանից, թե քանի տարի էին դպրոց գնացել, իսկ քանի որ Նատաշան Տալիսեմի թիվ հինգ միջնակարգ դպրոցի պարծանքն էր, կասկած չկար, որ համալսարան ընդունվելու գոնե փորձ պիտի աներ: Ինչ խոսք, չուզողները շատ էին. «Չես կարա, սաղ փողով ա», «Էդ քո խելքի բանը չի», բայց Նատաշան դրանից ավելի էր ոգևորվում, ավելի շատ վիզ դնում, գիշերները չքնելու ժամերը կտրուկ ավելացնում ու գրքերի վրա էնքան քրտնում, որ հետո ստիպված էր լինում չորացնել. նախապես գծած ծրագիր ուներ. համալսարան, աշխատանք, ամուսնանալ, ընտանիք, էրեխեք, ու հիմա մոտենում էր առաջին կետին: Նրան քաջալերում էր հայերենի դասատուն, որն ամենաշատն էր հպարտանում Նատաշայով. որոշ չափով ռուսախոս աղջիկը հայրենասիրական գրագետ շարադրություններ էր գրում, դեռ օլիմպիադաների էլ մասնակցում:

Վերջը հասավ նվիրական օրը, ու մամայի հետ եկավ Մայրաքաղաք, հանձնեց քննություններն ու ընդունվեց: Մաման թողեց-վերադարձավ Տալիսեմ, ու Նատաշան Մայրաքաղաքում մենակ մնաց: Առաջին անգամ էր էդ մեծ ու անծանոթ գժանոցում, որտեղ մութն ընկնելուց հետո էլ փողոցները մարդաշատ էին, որտեղ պետք էր հետևել կարմիր-կանաչ մարդուկներին, որտեղ կոնֆետի թուղթը գետնին գցելիս հանկարծ առաջը կկանգներ պլակատով մի ջահել, վրան գրած՝ տեր կանգնենք մեր քաղաքին, որտեղ շնչելու օդ չկար, ու երեկոյան ստից քամու տակ զբոսնելը կոչվում էր մաքուր օդին դուրս գալ: Կար նաև համալսարանը՝ բազմաթիվ, տարբեր բարբառներով խոսող անծանոթ համակուրսեցիներով, անհավես, բայց երբեմն՝ ուսանողի հետ «Դուքով» խոսող դասախոսներով ու անընդհատ ականջների տակ բզզացող դեկանատից եկող «Հանկարծ դասերից չբացակայեք, չուշանաք, շենքի տարածքում չծխեք, դասի ժամանակ հեռախոսներն անջատեք» հրահանգներով:

Դասընկերների հետ ծանոթանալիս հպարտությամբ հայտարարում էր, որ ինքը տալիսեմցի Նատաշան է: Նրա ծննդավայրի մասին լսելիս տղաները քթների տակ ծիծաղում էին, իսկ Նատաշան վիրավորվում էր՝ մտածելով, որ իրեն գավառացու տեղ են դնում: Մի քանի անգամ նույնիսկ ոչ բարեհունչ արտահայտություններ և առաջարկություններ են արել, որոնց Նատաշան սկզբում արձագանքել է բուռն՝ լսարանից փախչելով ու աղջիկների զուգարանում լացելով, իսկ հետո, երբ արդեն հասկացել է բանն ինչում է, տղաների հետ ծիծաղել է ու ինքը սկսել անեկդոտներ պատմել. «Տալիսեմցի աղջկան ասում ես՝ նստի, պառկում ա»:

Նատաշան համալսարանում մի ընկերուհի ձեռք բերեց, որը Մայրաքաղաքում ծնված-մեծացած լկստված աղջիկ էր: Գլխի չափ ծամոնը ճպճպացնելով, ճղած ջինսերով, կիթառ-բանով էր շրջում, ծխում-խմում էր, ամեն երրորդ բառն անգլերեն հայհոյանք էր, ձեռ էր առնում մարզերից էկած համակուրսեցիներին՝ բոլորին անվանելով գեղացի, բայց եսիմ ոնց մոտիկացել էր Նատաշայի հետ: Անունը Շելլի էր:

- Շելի,- կրկնեց Նատաշան, որ չմոռանա:

- Fuck! Դու էլ չես կարում ասես: Շել-լի,- ուղղեց,- էրկու լ-ով:

Շելլիի ոչ հայեցի անունն իր ռոքերական շրջապատից էր մնացել, որտեղ պարտադիր բոլորը մականուններ էին ընտրում ու պարտադիր անգլերեն: «Ռոքի լեզուն անգլերենն ա»,- ասում էին նրանք:

Շելլին նեղվում էր, որ Նատաշայի մոտ անգլերեն արտահայտությունները չէին անցնում: Համ էլ մասնագիտության համար պետք էր: Զարմանում էր՝ ոնց էր ընդունվել, որ անգլերեն բան չէր հասկանում: Դրա համար հա հորդորում էր, թե՝ գնա, անգլերեն սովորի, քեզ պետք ա, բայց Նատաշան հա ականջի հետև էր գցում:

Երբ Շելլին համոզվեց, որ Նատաշան կյանքից շատ է հետ մնացել, որոշեց մի բարի գործ անել ու էդ բացը լրացնել: Տարավ Քաղաքի հին մասը, ցույց տվեց 19-րդ դարից մնացած շենքերը: Նատաշային դուր չեկավ. ինքն իր գյուղի կիսաքանդ (կամ էլ կիսակառույց, ում ոնց հարմար ա) տներն էր ուզում: Տարավ ռոք համերգ: Նատաշան կեսից փախավ. ինքը Ռազմիկ Ամյան էր լսում՝ սրտիկը քարացել է: Ծնունդին Ռեմարկ նվիրեց: Հետո իմացավ, որ Նատաշայի սիրած գիրքը Դեկամերոնն էր, բայց էդպես էլ հանելուկ մնաց. կարդացե՞լ էր արդյոք:

Շելլին ներվայնանում էր իր ու Նատաշայի սարուձոր տարբերություններից, բայց արդեն ուշ էր. հետը մոտիկացել էր: Ճարահատյալ փողոցն անցնել սովորեցրեց ու բացատրեց, որ եթե ուզում է, որ պլակատով տղան հետևից չգա, պետք է կոնֆետի թուղթն աղբամանը նետել: Իսկ երբ տարավ խմելու, պարզվեց, որ Նատաշան իրենից բեթար ալկաշ է. Շելլին գարեջուր խմեց, ընկերուհին՝ օղի:

Հետո, երբ մեկը մյուսի հետևից արտասահման գնալու առիթներ բացվեցին, Շելլին առաջին շարքերում էր, ու Նատաշան գիտեր, որ մտերիմ ընկերուհին տարվա մի քանի ամիսը բացակայում էր երկրից, բայց թե որտեղ էր լինում, դժվարանում էր ասել: Նրա համար աշխարհը պուճուր էր: Մինչև համալսարանում սովորելը գիտեր՝ Տալիսեմն է, դրանից մի քիչ հեռու էլ Մայրաքաղաք կոչվող առեղծվածային վայրը: Մեկ էլ լսել էր Ռուսաստանների մասին, որտեղից հայրը պարբերաբար փող էր ուղարկում, իսկ տարին երկու անգամ ինքն էր գալիս: Չնայած աղջկա թախանձագին խնդրանքներին, էդպես էլ հայրը նրան չտարավ աշխարհ ցույց տալու: Նատաշայի իմացած մնացած աշխարհագրությունը լրիվ տեսական էր: Դպրոցում անցել էր, որ ինչ-որ տեղ Ամերիկա կա, էն էլ մի օր մեջը կասկած մտավ, երբ պապը լուրերը նայելուց հետո հայտարարեց.

- Բալա ջան, էդ Ամերիկա, բան-ման, սաղ սուտ են: Էս երկրի ջոջերը հորինել են, որ մեզ խաբած պահեն:

Մեկ էլ գիտեր, որ ինչ-որ Պոլշա կամ Գերմանիա կամ Վենգրիա կան, բայց դրանք օգտագործում էր որպես հոմանիշներ, ու երբ նրան հարցնում էին, թե Շելլին ու՞ր է կորել, պատասխանում էր՝ Պոլշայում ա կամ Գերմանիայում ա կամ Վենգրիայում ա՝ մի վայրկյան անգամ չկասկածելով, որ Շելլին Ֆրանսիայում էր կամ Իսպանիայում կամ Իտալիայում:

Երրորդ կուրսում հանկարծ Նատաշան սկսեց դասի գալ աչքերը վարդագույն քսած: Շելլին, որն այլևս անգլերեն չէր հայհոյում, ձեռ առավ.

- Լսի, ոնց որ գիշերը քնած չլինես:

- Տի շտո, բա չքսվե՞մ:

Նրան ասել էին, որ կինը պիտի քսվի, իսկ հեռուստացույցով մի հայտնի երգչուհի հայտարարել էր, որ նաև պիտի խնամված լինի: Չէր կարողացել պարզել, թե էդ խնամվածությունն ինչ գույն ու դոզա ունի:

Հենց էդ չարաբաստիկ երրորդ կուրսում էր, երբ տալիսեմցի մի աղջիկ Նատաշային համոզեց, որ խնամված լինելու համար թևերի վրայի գրեթե անտեսանելի բաց դեղին մազերը թրաշի ու աննշան բեղերը պռճոկի: Իսկ էդ աղջիկն իսկական փռչոտ, բեղ-մորուսով յաման տալիսեմցի էր: Ուսանողական տարիներին տղա չեղավ, որ չկպցնի, իսկ վերջին կուրսում ջահել դասախոսներից մեկի հետ ամուսնացավ, էրեխա ունեցավ, թե՞ էրեխա ունեցավ, հետո ամուսնացավ:

Նատաշան մինչև համալսարանն ավարտելն էլ բացի մազ հանելու սովորությունից ուրիշ ոչնչով չնմանվեց իր համաքաղաքացի աղջիկներին: Չնայած տղաների հետ ասում-խոսում-ծիծաղում էր, մինչև վերջ էլ որևէ մեկի հետ չհամբուրվեց: Չէ, ի՞նչ եմ ասում: Սկի ձեռ-բան չբռնեց կամ նույնիսկ ժամադրության չգնաց:

Համալսարանն ավարտելուց հետո Նատաշան գործ ճարեց ու սկսեց էշի նման աշխատել: Գիտեր, որ էդպես է աղջկա բանը: Գնար Տալիսեմ, էլի պիտի էշի նման չլվեր, բայց տունը ռեմոնտ անելով, հետո էլ մամային օգնելով, որովհետև մեծ ախպորն ամուսնացնում էին: Իսկ դա իր դիպլոմի հետ հեչ սազական չէր:

Բայց Նատաշային գործի տեղը սիրում էին. հիմնական աշխատանքից բացի սաղի համար ճաշ էր սարքում, կերակրում, հավաքում, լվանում: Մի խոսքով, իսկական տուն տանելու աղջիկ: Ու քսաներկու տարեկանում վերջապես հասկացավ, որ ամեն դեպքում արժե որևէ մեկի տուն գնալ: Ո՞վ էր ամենալավ թեկնածուն: Բռնեց, սկսեց գործի տեղի արաբ Համիդի հետ հայացքներ փոխանակել: Համիդը Սիրիայից էր, ու Նատաշայի քարտեզի վրա Ռուսաստանների կողքին ավելացավ ևս մեկ նվիրական պետություն: Էս ամեն ինչը պատմեց Շելլիին, որը նույն տեղում, բայց կողքի սենյակում էր աշխատում, Համիդին շատ լավ (չէ, շաաաաաաատ լավ) ճանաչում էր: Սա ծիծաղեց ու մտքի մեջ ասեց. «Խե˜ղճ Նատաշա: Քսաներկու տարեկանում տղամարդկանց հետ նենց ես, ոնց որ ես տասներկու տարեկանում էի», իսկ բարձրաձայն պատասխանեց.

- Բայց հեչ տալիսեմցու նման չես է… դու էն ասա՝ մուսուլմա՞ն ա:

Ստեղ Նատաշան հասկացավ, որ էնքան էլ լավ բան չի, որ ադաթավոր քրիստոնյա հայ ընտանիքի աղջիկը մուսուլմանի տուն հարս գնա, պատասխանեց.

- Յա նե զնայու, չեմ հարցրել:

- Դե ուրեմն կստուգես թլպատված ա, թե չէ,- ու Նատաշայի ձեռը մի բան դրեց,- առ, պետք կգա:

Բայց երբ բանը հասավ դրան, իսկ ավելի ճիշտ՝ Նատաշան հասավ բանին կամ բանը հասավ Նատաշային, լրիվ մոռացավ դրա մասին, ու քսաներկու տարի քնած տալիսեմցու բնազդը ոտքի ելավ: Թքած ուներ Համիդը մուսուլման է, թե չէ: Թքած ուներ, որ ջարդած անգլերենով հազիվ մի երկու բառ էր փոխանակում հետը, իսկ սեքսի բառապաշար ընդհանրապես չէր հավաքել: Թքած ուներ, թե ինչ կմտածեին ծնողներն այլազգի փեսա ունենալու մասին: Հազիվ հասցրեց մի հայացքով գնահատել Համիդի մազակալումը հասկանալու համար, որ միջին սեռական կոնստիտուցիայի է, որ էդ հեչ էլ վատ չի հիպերսեքսուալ տալիսեմցու համար: Համիդը թքած ուներ ամեն ինչի վրա:

Մի անգամ էլ թունդ պաչպչոցի ժամանակ, երբ Նատաշան Համիդին էր ուզում, իսկ Համիդի ուզել-չուզելը մատնում էր ցցված փինըսը (Շելլին տենց էր ասում), որին վայրկյաններ անց ազատեց ներքնաշորի սեղմող կապանքներից, դեմ տվեց Նատաշային.

- Suck it.

Նատաշայի աղքատիկ անգլերենն էդ բառը չգտավ ուղեղի մեջ: Համիդը երևի հասկացավ, որ Նատաշային չհասավ: Դրա համար մեղմացրեց պահանջը.

- Kiss it.

Տարիներ անցան: Շելլին մայրաքաղաքից գնացել էր էն նույն Ամերիկան, որի գոյությունը կասկածի տակ էր առել Նատաշան: Ընկերուհիները չէին կարողանում իրար հետ շփվել, որովհետև Նատաշան Ֆեյսբուք-մեյսբուք չգիտեր, իսկ Շելլին ուրիշ բանի հավես չուներ: Դրա համար չիմացավ, որ Նատաշան վերջը ամուսնացավ Համիդի հետ, բայց Սիրիա չգնաց. հաշտ ու խաղաղ, երջանիկ ապրում էին Մայրաքաղաքում, երեխաներ ունենում: Երբ լիքը-լիքը տարիներ անց վերադարձավ, տեսավ Նատաշային, որն արդեն իր պես սպիտակ երեք երեխա ուներ: Ավագը դպրոցում էր, կրտսերը՝ գրկին, իսկ միջնեկը՝ Ֆատիման վազվզում էր: Շելլին մոտեցավ ու փորձեց հետը շփվել.

- Արջուկդ կտա՞ս խաղամ:

Ֆատիման վազեց մոր մոտ.

- Mummy, mummy, what does she say?

[StrangeLittleGirl]

iRegion-ի հատուկ մրցանակ ստացած պատմվածք

Կատվի գրաֆիկը


1. Գրաֆիկայնացում

Առաջին օրը թեզի ղեկավարը մի գրաֆիկ տվեց, ասաց՝ կլրացնես: Օրերը բաժանված էին քսան րոպեանոց ինտերվալների: Ասաց՝ ամեն քսան րոպեն կներկես: Կարմիրը գրելն էր, կապույտը՝ կարդալը, կանաչը՝ խմբագրելը: Ասաց՝ գրանցիր, որ ինքդ տեսնես, թե ամեն օր ինչքան ժամանակ ես թեզիդ տրամադրում: Ասաց՝ ձգտիր էնպես անել, որ հավասար լինի, ոչ թե մի օր ոչինչ չանես, մի օր հինգ ժամ աշխատես:

Վերցրեց թուղթն ու սկսեց հաշվել: Հաշվեց, թե ինչքան էր կոմպի մոտ նստած գրում (սոցիալական ցանցերը հանեց հաշվարկից): Հաշվեց, թե քանի րոպե էր գրադարանում կարդում, հոդվածներ ու գրքեր քչփորում, նշումներ անում: Հաշվեց ու ներկեց: Գունավոր սիրուն-սիրուն սյունակներ ստացվեցին:

Գաղափարը դուրը եկավ, ու որոշեց կյանքի մյուս ոլորտների համար էլ կիրառել: Նույն թղթից մի քանի հատ տպեց: Սկսեց հաշվել, թե օրը քանի րոպե է գրում: Հաշվեց բլոգում գրառումներ կատարելը: Հաշվեց պատմվածքները: Ու էս տեքստս էլ հաշվարկի մեջ ներառեց: Հետո անցավ գիրք կարդալը գրանցելուն: Հաշվեց, թե քանի ժամ է գնացքում կարդում: Հաշվեց, թե պառկած ժամանակ քանի րոպե է հոգնած նայում գրքի էջերին՝ մինչև աչքերը կփակվեն: Սկսեց հաշվել նաև Ֆեյսբուք մտնելու ժամերը: Ու սկսեց խաբել: Թեզին տրամադրած ամեն տասնհինգ րոպեն կլորացնում, քսան էր սարքում: Ֆեյսբուքում անցկացրած ամեն կես ժամը կլորացնում, քսան էր սարքում:

Երբ նկատեց, որ հայերենը մոռանում է, սկսեց հաշվել նաև հայերեն խոսելու ժամանակը: Սյունակները գնալով կարճանում էին, բայց մի վանդակից պակաս չէին դառնում, որովհետև անգամ երեք րոպեի համար մի ամբողջ քսան րոպեանոց վանդակ էր ներկում: Սկսեց ընդգրկել նաև Ֆեյսբուքում հայերեն ստատուս գրելը, հայերեն մեկնաբանություն թողնելը, հետո նաև՝ հայերեն մտածելը, հայերեն երազ տեսնելը, լողանալիս հայերեն երգելը, փողոցում հայերեն հայհոյելը (հետո ի՞նչ, որ հայ աղջկան սազական չէ): Բայց էլի օրը մի վանդակից չէր անցնում: Մի օր դա էլ էր նվազելու ու անհետանար:

2. Հայերենի խնդրի լուծումը

Հաշվելով բոլոր գրաֆիկների սյունակները՝ հասկացավ, որ ամեն ինչ կարգին է, բացի հայերենից: Նրան սազական չէր մայրենի լեզուն մոռանալը: Բա որ հետ գնար Հայաստան, ո՞նց էր խոսելու: Մաման ի՞նչ կասեր, ի՞նչ կասեր հայերենի դասատուն ֆեյսբուքահայությունն ի՞նչ կասեր: Բլոգնյուզում էլ հաստատ անստորագիր հոդված կհայտնվեր, խայտառակ կանեին, դեռ ազգի դավաճան էլ կհանեին: Ամոթ էր, հազար ամոթ: Դրա համար պետք էր ժամանակին հայերենի սյունակը երկարացնել:

Երկար-բարակ մտորեց, ինտերնետը փորփրեց, գտավ Արշակին: Գերմանիայում էր ծնվել, հայ ծնողներ ուներ: Հետները հայերեն էր խոսում, բայց որովհետև կրթությունը գերմանական էր, գերմանացիների հետ էր շփվում, հայերենը շատ հետ էր մնացել: Դրա համար մարդ էր ման գալիս, որը կօգներ հայերենը լավացնի՝ փոխարենը խոստանալով գերմաներեն սովորեցնել: Նանեն կարդաց հայտարարությունն ու անմիջապես գրեց Արշակին:

Սկսեցին շաբաթը մեկ հանդիպել, ու գրաֆիկի մեջ ամեն երկուշաբթի վեց վանդականոց մի երկար սյուն գոյացավ՝ ազդարարելով, որ Նանեն երկու ժամ հայերեն է խոսել: Եթե դասախոսին լսեր, պիտի էդ երկու ժամը բաժաներ ամբողջ շաբաթվա մեջ՝ օրը քսան րոպե սարքելով: Բայց Արշակին ամեն օր քսան րոպեով տեսնելը խելագարություն էր. առանց էդ էլ ամեն երկուշաբթի երկու ժամ կորում էր հասարակական տրանսպորտում: Բացի դրանից, դասախոսին մեղմ ասած չէր հետաքրքրում, թե Նանեն ինչքան է տառապում մայրենի լեզուն փրկելու համար:

3. Առաջին հանդիպումը

Իրար դեմքով չէին ճանաչում, բայց դժվար չէր Ալեքսանդերպլացի ժամացույցի մոտ հավաքված բազմաթիվ դեմքերի միջից հայկականը զանազանելը. Արշակը սև աչք-ունքով, պարանոցին՝ խաչ, որ թուրքերից տարբերվի: Նանեն անմիջապես մոտեցավ, ձեռքը սեղմեց ու ներկայացավ: Արշակը գերմաներեն խոսեց: Չհասկացավ: Անցավ անգլերենի: Հետո հայերենի: Իրականում ամբողջ երկու ժամվա մեկ ժամ հիսուն րոպեն հայերեն խոսեցին, ինը՝ անգլերեն, իսկ գերմաներենին տրամադրվեց ընդամենը մի րոպե:

- Չես ասում գերմաներեն չսովորացրիմ:

- Ինձ ավելի հաճելի ա հայերեն սովորացնելը, քան գերմաներեն սովորելը:

«Ու հայերենը չմոռանալը»,- մտքի մեջ ավելացրեց Նանեն:

Արշակը Նանեին մինչև գնացք ուղեկցեց:

- Հայերը հաջող անելուց պաչու՞մ են,- հարցրեց Արշակը, բայց գերմանական ձևով գրկեց:

Հայկական պաչիկը գիտե՞ք, երբ երկու հոգու այտեր անկապ քսվում են իրար, բայց օդում հնչում է շրթունքների ճպպոցը: Էդպես էլ գերմանական գրկախառնությունն է. թևերը տարածում են, թեթևակի հպվում իրար ու անունը դնում, որ գրկեցին:

Տուն գնալու ճամփին Նանեն մտածեց, թե ինչ կարող է լինել մարդու լեզվի հետ: Արշակը հաստատ օրը քսան րոպեից երկար էր հայերեն խոսում, բայց ուժեղ գերմանական առոգանություն ուներ, իսկ բառապաշարն էլ լրիվ մանկական էր: Քերականական սխալների մասին չէր էլ ուզում մտածել, որովհետև ամեն վայրկյան ուղղում էր դրանք՝ վստահ չլինելով, որ այլևս չի կրկնի: Մտածում էր՝ իրե՞ն էլ է նույնը սպասվում, եթե գնալով կրճատվեն հայերեն խոսելու րոպեները: Մտածում էր՝ շաբաթը երկու ժամը հերի՞ք էր, թե՞ ուրիշ լուծում էլ պիտի գտներ խայտառակությունից փրկվելու համար:

4. Լրիվ ուրիշ լուծում

Նանեի ու Արշակի դասերը պարբերաբար դարձան: Երկրորդ հանդիպումից սկսած գրկախառնվում էին գերմանական ձևով, բայց հայկական սրտով, իսկ ավելի ճիշտ՝ գնալով ավելի երկար էր Արշակը Նանեին իր գրկում պահում: Զբոսնում էին այգիներում: Արշակը սիրում էր տեղի-անտեղի Նանեին բզել, նայում էր ուղիղ աչքերի մեջ ու ժպտում: Զրուցում էին տարբեր թեմաներով՝ սկսած առողջ ապրելակերպից, վերջացրած իրենց տեսած վերջին կինոներով ու հայ ազգի փայլուն ապագայով:

Նանեն սկսեց առանձին գրաֆիկ պահել, թե քանի րոպե է Արշակն իրենով հետաքրքվելու նշաններ ցույց տալիս: Եթե բոլոր ակնթարթները գումարեր, ամեն հանդիպման ընթացքում հազիվ մի րոպե տևեր՝ ավելացրած բարևի ու հաջողի տասնհինգ վայրկյանանոց գրկախառնությունները: Ամբողջն իրար հետ մեկուկես րոպե: Բայց Նանեն ամեն անգամ քսան րոպեանոց վանդակ էր ներկում: Ներկում էր նաև, երբ Ֆեյսբուքով որևէ կոմպլիմենտ էր ուղարկում կամ ստատուս էր լայքում: Ներկում էր, երբ էս-էմ-էս էր ստանում՝ անկախ բովանդակությունից:

Արշակը բանավոր խոսքի մեջ էլ սկսեց հետաքրքրվելու նշաններ մտցրեց: Դրանք նույնպես գրանցվեցին:

- Դպրոցից պատմի,- մի անգամ ասաց:

- Ի՞նչ պատմեմ: Դպրոցս չեմ սիրել: Վատն էին մեր դասարանի տղաները: Գրատախտակի բարձիկը վերցնում էին, սեղմում դեմքիս, մինչև ուշքս գնում էր, ընկնում էի:

- Ի՞նչ: Չհասկացա:

Պետք էր ավելի պարզ բացատրել:

- Գիտե՞ս գրատախտակն ինչ ա:

- Հա, թաֆել:

- Չէ, բլեքբորդ:

- Հա՜:

- Գրատախտակին գրում ես չոքով:

- Ահա:

- Then you wipe with a բարձիկ:

- Ա՜:

- Այ էդ բարձիկը սեղմում էին դեմքիս: Til I lost consciousness.

Լռություն: Հետո.

- Էնտեղ լինեի, քեզ կպաշտպանեի:

Նանեն ոտքից գլուխ չափեց Արշակին ու մտածեց, որ լավ է՝ էնտեղ չի եղել, որովհետև իրենց դասարանի ջան ու ջանդակով տղաները մի վայրկյանում կսատկացնեին նրան:

Նրան հաճելի էր Արշակի տարվածությունը, բայց մեղքը գալիս էր, որովհետև գիտեր, որ եթե նույնիսկ Աստված վերևից իջներ, ասեր՝ սիրիր Արշակին, չէր սիրի:

5. Ինչու՞ տենց որ

Արշակը Նանեից հինգ տարով փոքր էր: Ասենք, տարիքի հետ խնդիր չուներ: Բայց փոքր-փոքր էր, խելքը չէր հասունացել, ու հաճախ ներվայնանում էր, երբ ստիպված էր լինում մամայավարի բացատրել, որ հայերենն աշխարհի ամենահին լեզուն չէ, ու որ բոլոր ժողովուրդները բնավ հայերից չեն առաջացել: Էն էլ չիմացավ՝ համոզվե՞ց, թե՞ շարունակեց էդպես միամիտ մնալ:

Հենց անգլերեն որևէ բառ էր ասում, դասատուավարի գոռում էր Նանեն.

- Հայերե՛ն:

Վախենում էր Նանեի խիստ հայացքներից, միանգամից անցնում էր հայերենի, նույնիսկ եթե քննարկվող թեման այնքան բարդ էր, որ հայերենի բառապաշարը չէր հերիքում արտահայտվելու համար:

Արշակը հայերեն տառերը չգիտեր, հետևաբար չէր կարող Նանեի գրածները կարդալ, հետևաբար Նանեն չէր կարող նրա մասին գրել: Իսկ Նանեն երազում էր, որ մի օր բլոգի գրառումների մի մասը կձոնի սիրած մարդուն:

Արշակը համոզված էր, որ հայերը ընտրյալ ազգ են, իսկ Նանեն գտնում էր, որ աշխարհի մնացած ազգերի պես են՝ ոչ ավելի լավը, ոչ ավելի վատը: Ու կռիվ էր դառնում: Ջղայնացած ժամանակ Նանեն կհարցներ.

- Էդ մի հիմարությունը որտե՞ղ ես կարդացել:

Արշակը կարդալուն դեմ չէր, եթե նյութն ինտերնետի հանրամատչելի հակագիտական աղբն էր: Փորձում էր մինչև հոգու խորքը իր կարծիքի ճշմարտացիության մեջ համոզված Նանեին դասեր տալ՝ վկայակոչելով խիստ կասկածելի աղբյուրներ: Ինչ-որ տեղ էլ կարդացել էր, որ դեղերը չարիք են մարդկության համար, ու դրանք պետք է միայն անհետաձգելի դեպքերում օգտագործել: Նանեն կռիվ արեց ու մի կերպ համոզեց, որ անհետաձգելի դեպքից չէ, որ դեղեր է խմում, որ պոչը չաճի: Մի ուրիշ տեղ էլ Արշակը կարդացել էր, որ բանջարեղենն ու մրգերը ռադիոակտիվ նյութեր են պարունակում, անցել էր բացարձակ մսակերության: Այդ մասին լսելուց հետո Նանեն սկսեց վախենալ. ի՞նչ իմանաս՝ մի տեղ չի կարդա, որ մարդակերությունն օգտակար է:

Ջղային ու հակառակ կարծիքներ հայտնելով չէր ուզում նեղացնել Արշակին, բայց ոչ էլ ուզում էր, որ նրա հետաքրքրվածությունը պակասեր: Իսկ ամենից շատ չէր ուզում նրա հետ համաձայնել:

Արշակը չգիտեր Կաֆկան ով էր: Նանեն սկսեց մանրամասն բացատրել. մարդ ես, գուցե անունը մոռացել է: Չէ, ոչ մի զանգակ չզնգաց նրա ուղեղում: Իսկ հետո Արշակը հպարտությամբ հայտարարեց, որ գիրք կարդալ չի սիրում, որ դա ժամանակի ավելորդ կորուստ է: Հենց էդ պահին էր, որ Նանեն համոզվեց՝ Արշակին մոտիկ չի թողնելու:

6. Ինչպես բանը բանից անցավ

Մի օր Նանեին կինո հրավիրեց: Չգնաց: Սուրճ խմելու հրավիրեց: Չգնաց: Համերգ հրավիրեց: Չգնաց:

- Բա ու՞ր գնանք:

- Այգի,- ծիծաղեց, ու դասերը շարունակվեցին այգում, որտեղ ավելի հաճախ սկսեց Նանեին գրկել, իսկ նա չէր դիմադրում: Ու սյունակները գնալով ավելի ու ավելի էին երկարում:

- Ի՞նչ կենդանի ես սիրում,- մի օր հարցրեց:

- Կատու:

- I hate cats.

- Հայերե՛ն:

- Կատուներ չեմ սիրում:

- Why?

- Իրանք նայում են քեզ, որ հաց տաս, բայց եթե մի վատ բան անես, revenge են վերցնում:

- Վրեժ:

- Ինչու՞ ես կատու սիրում:

- Լավն են: Չենթարկվող, ազատ, չես կարող վզկապ հագցնել, փողոց դուրս գալ:

- Բայց դա լա՞վ ա: Շունի հետ կարաս դուրս գաս: Շունը չի գնա քեզնից:

- Շունի չէ, շան: Դրա լավը ո՞րն ա: Անհետաքրքիր, հավատարիմ: Ինչ էլ անես, քեզ կսիրի: Պետք չի, որ իրա սերը վաստակես:

- Էդ լավ ա:

- Լա՞վ ա: Կուզեի՞ր, որ մարդիկ էլ տենց լինեին. ենթարկվող, կանխատեսելի: Ում սիրեիր, ինքն էլ միանգամից քեզ սիրեր:

- Բայց դրանք մարդիկներ չեն:

- Մարդիկ: Կապ չունի:

- Կենդանին ուրիշ ա:

- Ուրիշ չի:

Նկատեց, որ հերթական վեճը պարտվում է, բայց մի վերջին ճիգ գործադրեց:

- Կատուի ձայնը չեմ սիրում:

- Մլավո՞ցը:

Նանեն ինչ-որ բան էր ուզում ասել, բայց հայերեն բառը չգտավ: Դեղն էլ մոռացել էր խմել:

- Մյաու:

- Վա՜յ:

- Սա՞ չես սիրում: Մյաու:

- Որ լսում եմ, ուզում եմ փախնեմ:

- Մյաու:

- Հերիք ա,- ականջները բռնում է:

- Նմա՞ն եմ կատվի: Մյաու: Էնքան կմլավեմ, որ կգնաս:

- Չէ, չէ, չէ:

- Մյաու, մյաու, մյաու:

- Տհաճ ա էս ձայնը:

- Մյաու, մյաու:

- Let’s change the subject.

- Մյաու:

- Please.

- Մյաու, մյաու,- Նանեն մլավելու գրաֆիկ էլ ուներ:

Նայեց Արշակի աղերսող հայացքին: Նայեց նրա սիրահարված դեմքին: Նայեց ուղիղ աչքերի մեջ: Երևի սիրտը թպրտում էր: Նանեինն էլ: Էստեղ միայն համբույրն էր պակասում: Մոտեցավ ու գրկեց: Նանեն չդիմադրեց ու փաթաթվեց Արշակին: Գլուխը դրեց կրծքավանդակին ու սկսեց հաշվել սկզբում սրտի զարկերը, հետո շնչառությունը: Հա, արագացել էր: Լավ էր: Արշակը շոյեց Նանեի մազերը, իսկ նա աչքերը փակել էր: Ըհը, ժամանակն էր: Դեմքը մոտեցրեց դեմքին: Շուրթերը մոտեցրեց շուրթերին: Իսկ Նանեն ճանկռեց, ֆշշացրեցը ու պոչը շարժելով հեռացավ՝ Արշակի գրպանում թողնելով մլավելու գրաֆիկը:

[StrangeLittleGirl]

Տնաշեններ, մեկ-մեկ գոնե ձեն հանեք, իմանամ՝ տարածքում մարդ կա Էս մեկն Անտարեսին ներկայացված-չհաղթած-չշորթլիսթվածն ա:

Նա, ով ինձնից վատն էր

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, երբ Միմին՝ թայվանցի համակուրսեցիս, հարցրեց, թե երբ եմ նախատեսում Ֆինլանդիա մեկնել: Բոլորովին պատահաբար այնպես էր ստացվել, որ միայն չորսով էինք հաջորդ կիսամյակը հյուսիսում անցկացնելու: Երկու գերմանուհիները սեպտեմբերի 28-ի համար արդեն գնել էին Բեռլին-Հելսինկի տոմսը, իսկ ես 29-ին էի մեկնելու, որովհետև մինչ այդ ծնողներս էին ինձ այցելելու: Միմին էլ ենթադրաբար Ամստերդամից առանձին էր գալու, որովհետև ուզում էր սեպտեմբերյան արձակուրդը հոլանդացի ընկերոջ մոտ անցկացնել:
- Ամստերդամ-Հելսինկի տոմսերը թանկ են,- ասաց,- ավելի էժան կլինի, եթե Բեռլինով գնամ: Համ էլ չեմ ուզում մենակ լինել, որ չկորեմ:

Մի քիչ ջղայնացա: Ընդհանրապես, սիրում եմ մենակ ճամփորդել ու սիրում եմ հատկապես այն ժամանակ, երբ անծանոթ երկիր եմ գնում: Էս դեպքում որևէ մեկի ներկայությունը կարող է միայն խանգարել, որովհետև լրացուցիչ զգոնության հետ պետք է նաև ուշադիր լինել, որ իրար չկորցնենք: Իմ ճամփորդական դաժան փորձը ցույց է տվել, որ հատկապես դժվար է հենց այնպիսի մարդկանց հետ, որոնք «չեն ուզում մենակ լինել, որ չկորեն», որովհետև կանգնում ու սպասում են, թե երբ պիտի հրահանգ տաս որևէ ուղղությամբ քայլելու, ընթացքում անհետանում են, ու չգիտես՝ որտեղ փնտրես, իսկ երբ ամեն դեպքում նախաձեռնում են որևէ ուղղություն գտնել, ապա պարտադիր սխալվում են:

Սուսուփուս ասացի թռիչքիս օրն էլ, ժամն էլ, համարն էլ: Տոմսը գնեց: Հաջորդ օրը.
- Կարո՞ղ եմ մի գիշեր քեզ մոտ մնալ: Հոլանդիայից ամսի 28-ին եմ գալու: Գիտես, մեր չվերթն առավոտյան շուտ է:
- Լավ, բայց ծնողներս են էստեղ լինելու: Չգիտեմ՝ այդքան քնելու տեղ կլինի՞, թե՞ ոչ:
Կարծում էի, որ էսքանը հերիք էր հասկանալու համար, որ ինձ մոտ գիշերելն այնքան էլ ցանկալի չէր:

Օգոստոսի վերջին բոլոր համակուրսեցիներս հանձնելու էին իրենց սենյակներն ու մեկնեին հանգստանալու: Միմին էլ նույնն արեց: Ես իմը պահեցի ծնողներիս այցելության համար: Սակայն օրեր անց իմացա, որ նրանք նախընտրում են հյուրանոցում մնալ, հետևաբար իմ բնակարանում մենակ էի լինելու:

- Ընկերս ոնց որ ինձ այլևս չի ուզում,- մի օր ասաց Միմին, սակայն լավ չհասկացա՝ լացակումա՞ծ էր, թե՞ ոչ, որովհետև նրա սովորական խոսքն էլ լացկան երանգ ունի,- երևի չկարողանամ մինչև սեպտեմբերի վերջ մոտը մնալ: Կարո՞ղ եմ կոնֆերանսից հետո քեզ մոտ գալ:

Չմերժեցի, բայց էդպես էլ չհասկացա՝ ասե՞լ էի, որ ծնողներս հյուրանոցում են մնալու, թե՞ իմանալով, որ ինձ մոտ են լինելու, այնուամենայնիվ, հարցնում էր:
Իսկ կոնֆերանսը Նիդեռլանդների Խրոնինգեն քաղաքում պետք է տեղի ունենար, որտեղ մի կիսամյակ սովորել էինք, ու գոնե ես ահագին ուրախ էի, որ նորից էնտեղ պիտի գնայի: Դրա համար ուզում էի տոմսս էնպես պատվիրել, որ մի քիչ երկար մնամ Խրոնինգենում:
- Գալի՞ս ես կոնֆերանսից հետո ճամփորդենք,- հարցրեց
Դեմ չէի. մինչև ծնողներիս գալը մի քանի ազատ օր ունեի:
- Փարի՞զ,- առաջարկեց:
Ընդհանրապես, մտքիս կար մի օր Փարիզ գնալ, բայց միայն էն պայմանով, որ մեն-մենակ էի լինելու: Լավ, ասենք, հենց հասնենք, Միմիին մի կերպ կցրեմ: Դեռ չգիտեի, որ էդքան հեշտ ցրվողը չի:
Փարիզը շատ թանկ դուրս եկավ:
- Բելգիային ի՞նչ կասես:
Եթե հետս մարդ կա, ավելի շատ սիրում եմ գնալ վայրեր, որտեղ նախկինում եղել եմ: Նման դեպքերում նույնիսկ հաճելի է ուրիշի ընկերակցությունը ու ինչ-որ տեղ գիդի դեր կատարելը: Միմին դեմ չէր:
- Ո՞ր քաղաքներն ես ուզում: Բրյու՞ժ, Գե՞նտ:
- Բրյուսել:
- Մենակ էդ չէ:
Ինձ համար Բրյուսելից ապուշ քաղաք չկա աշխարհում:
- Իսկ եթե Կոպենհագե՞ն,- հանկարծ ասաց,- էնտեղ ջրահարս կա:
Խրոնինգենում երկար մնալը ջրահարսի հետ չէի փոխի:

Տարբերակների մեջ մտնում էին նաև գերմանական մի քանի քաղաքներ, բայց էնքան էլ չէր ուզում, որովհետև նոր երկիր չէր տեսնելու, նոր պտիչկա չէր դնելու:
Ամեն դեպքում, ես չէի ուզում իմ հին ծրագրերից հրաժարվել:
- Իսկ եթե Խրոնիգնենու՞մ մնանք, ամսի 15-ին հետ գանք:
- Չեմ ուզում Խրոնինգեն:
- Արի էսպես: Ես իմ գնացքի հետդարձի տոմսն առնում եմ 15-ով: Եթե ուզում ես, կարող ես մենակ Կոպենհագեն գնալ: Արի իրարից կախված չլինենք:
- Լավ, համ էլ գուցե ընկերոջս հետ հաշտվեմ:
Օգոստոսի վերջին Միմին մեկնեց ընկերոջ մոտ, ես՝ Իռլանդիա հանգստանալու: Մի շաբաթ անց պիտի Խրոնինգենում հանդիպեինք:
Եկավ օրը, ու ես ու Միմին հանդիպեցինք Խրոնինգենի կայարանում, միասին քայլեցինք դեպի հյուրանոց, որովհետև նույն սենյակում պիտի մնայինք:
- Ո՞նց են գործերդ ընկերոջդ հետ,- հարցրի:
- Վատ,- ասաց,- ամբողջ օրը եփում, թափում, լացում էի: Էդ էր իմ օրակարգը: Համարյա չէինք խոսում: Նրան պետք էր մեկը, ով իրեն կկերակրեր ու հետը սեքս կաներ: Ուրիշ ոչինչ: Ես նրա մոտ էլ չեմ գնա: Քեզ հետ կվերադառնամ Բեռլին:

Աչքս լույս: Միմիի ընկերոջը երբևէ չէի տեսել: Միայն իր պատմածներից գիտեմ, որ քառասուն տարեկան գործազուրկ հոլանդացի է:
- Ընկերս բավականաչափ հարուստ չէ,- ամիսներ առաջ դժգոհել էր,- երևի թողնեմ նրան:
Իսկ հյուրանոցում հետաքրքիր էր Միմիին հետևելը: Առաջին անգամ էր, որ համակուրսեցիներիցս որևէ մեկին առավոտից երեկո տեսնում էի, հետևաբար իմանում էի, թե ինչով է շնչում, ինչով է հետաքրքրվում:
Քնելուց առաջ ասաց.
- Ես մեյլ չեմ ստանում:
- Էսօր ես էլ չեմ ստացել,- ժպտացի, բայց արագ-արագ կոմպիս մեջ մի կատվի նկար գտա և ուղարկեցի Միմիին,- իսկ դու կստանաս:
Երբ նույն արտահայտությունը հաջորդ օրը նույնպես կրկնեց, ջղայնացա.
- Մեյլ ստանալու համար պետք է մեյլ գրել:
Կոնֆերանսի ավարտից հետո պիտի մնալու այլ տեղ ճարեինք: Խրոնինգենում բնակվող ընկերուհիներիցս մեկն այդ օրերին էնտեղ չէր լինելու: Իր սենյակի բանալիները տվել էր ինձ, որ երեք գիշեր էնտեղ մնամ:
- Մնալու տեղ չունեմ,- նվնվում էր Միմին:
- Հետս արի: Խոսել եմ ընկերուհուս հետ: Դեմ չէ:
- Դու ամեն տեղ ընկերներ ունես,- ու ձայնի մեջ լսվեց նախանձը:
Եկավ օրը, ու տեղափոխվեցինք ընկերուհուս տուն: Առավոտ էր: Ճամպրուկներս տեղավորեցի ու դուրս եկա. կոնֆերանսն արդեն ավարտվել էր, ահագին ժամանակ ունեի, ու կարող էի Խրոնինգենում ապրող ընկերներիս հերթով հանդիպել: Ինչու՞ առիթը բաց թողնել: Երբ վերադարձա, Միմին նստած էր մահճակալին ու բառիս բուն իմաստով ոչնչով չէր զբաղվում: Անգամ կոմպ չկար ձեռքին:
- Էսօր ի՞նչ արեցիր,- հարցնում եմ:
- Ոչինչ:
Նստեցի կոմպի մոտ ու չըխկ-չըխկ, գրում եմ: Պատասխանում եմ մեյլերիս: Բլոգումս գրառումներ եմ անում: Մասնակցում եմ զանազան քննարկումների:
- Էս ինչ շատ մեյլեր ես ստանում,- հանկարծ ասաց:
- Ինչի՞ց որոշեցիր:
- Անընդհատ ստեղնաշարիդ ձայնն եմ լսում:
- Էնքան էլ շատ չի. ընդամենը մեկն էր:
- Բա ի՞նչ ես էդքան չխկացնում:
- Գրում եմ: Պիտի հասցնեմ մինչև ամսվա վերջ:
- Ինչի՞ համար:
- Հավեսի:
Միմիի նեղ ակնաճեղքերը խառնվեցին իրար: Էդպես էլ չհասկացավ, թե ինչ եմ գրում հավեսի համար:

Հաջորդ օրը դուրս չեկա. ուզում էի ամբողջ օրը գրելուն տրամադրել: Վերջիվերջո, որոշել էի, որ այս արձակուրդի ընթացքում իմ հիմնական զբաղմունքը գրելն է լինելու, ու բնավ չէի ափսոսում, որ Խրոնինգենյան անձրևոտ մի օր պիտի տանիքի տակ անցկացնեի:

[StrangeLittleGirl]

Երաժշտությունը միացրեցի, ականջակալներս հագա, որ ոչ ոք չխանգարի, մեծ բաժակով գրեյփֆրութի հյութը կողքս դրեցի, նստեցի կոմպի մոտ ու սկսեցի չխչխկացնել: Մեկ էլ լսում եմ՝ ինչ-որ մեկը նվնվում է: Շուռ գամ, տեսնեմ Միմին դեռ անկողնում պառկած, խաղալիք մուկը գրկած ինչ-որ բան է ասում: Ականջակալներս հանեցի ու խնդրեցի, որ կրկնի:
- Ավարտելուց հետո երևի հետ գնամ Թայվան:
- Ես էլ հետ եմ գնալու Հայաստան,- ժպտացի:
- Դա ամենավատ բանն էր, որ կարող էր ինձ հետ կատարվել:
- Իսկ ես ուրախ եմ, որ հետ եմ գնում:
- Մեր երկրում բարձրագույն կրթություն ունեցող ջահելները չեն կարողանում լավ վարձատրվող աշխատանք ճարել:
- Մերում էլ,- ու ավելի լայն ժպտացի՝ նկատելով, թե ինչպես է Միմիի դեմքը կամաց-կամաց մթնում,- բայց ես ուրախ եմ, որ հետ եմ գնում:
- Էդպես էլ եվրոպացի ամուսին չճարեցի, որ ինձ պահի: Դրա համար չեմ կարող մնալ արևմուտքում,- ինձ ինչ-որ բան հասկացնելու վերջին ճիգ արեց, իսկ ես համառորեն չէի հասկանում:
- Փորձիր աշխատանք ճարել ու ինքդ քեզ պահել: Ես այդպես կանեի, եթե ուզենայի մնալ:
- Հավես չունեմ լեզու սովորելու:
Չպատասխանեցի: Ականջակալը նորից խցկեցի ականջս ու շարունակեցի չխկչխկացնել:

Մինչև երեկո Միմին մնաց անկողնում պառկած էդպես էլ որևէ բան չանելով: Մութն ընկնելուն պես քնեց, իսկ ես շարունակեցի մինչև կեսգիշեր չխկչխկացնել՝ անընդհատ՝ մտքիս մեջ ուրախանալով, որ ի տարբերություն Միմիի, բազմաթիվ հետաքրքրություններ ունեմ, որոնք ինձ չեն թողնում ձանձրանալ:

Հաջորդ առավոտ, երբ արթնացա ու նախաճաշեցի, Միմին դեռ քնած էր: Արդեն կոշիկներս էի հագնում, որ տնից դուրս գամ ու վերջին օրս վայելեմ Խրոնինգենում, երբ Միմին աչքերը բացեց ու նվվաց.
- Ու՞ր ես գնում:
- Զբոսանքի: Երեկոյան էլ ընկերուհուս հետ պայմանավորված եմ: Իսկ դու ի՞նչ պլաններ ունես:
- Ոնց ասես:
- Լավ, արի կենտրոնում միասին ճաշենք:
Հույս ունեի՝ մենակ չմնալու հեռանկարը Միմիին տնից կհանի: Ու չէի սխալվում, որովհետև չհրաժարվեց: Ավելին՝ նույնիսկ առաջարկեց, թե որտեղ կարելի է գնալ ու առաջնորդեց այդ ուղղությամբ:

Եղանակը վատն էր: Ճաշելիս նայում էինք պատուհանից դուրս՝ հույս ունենալով, որ անձրևը կկտրվի: Չգիտեի Միմիի ծրագրերի մասին, բայց ես ուզում էի ընկերուհուս հանդիպելուց առաջ մի կուշտ թափառել Խրոնինգենում ու կարոտս առնել: Իսկ ավելի ուշ պիտի հավաքվեինք իմ հոլանդացի ընկերներից մեկի տանը միասին ընթրելու ու իրար երես տեսնելու: Այս մեկին կարող էի Միմիին հրավիրել: Թաքուն շարժառիթս էր նրան ցույց տալը, թե որքան շատ ընկերներ ունեմ Խրոնինգենում, իսկ հետո վայելելը նրա խառնված ու նախանձոտ հայացքը, չհասկանալը, թե ինչպես պատահեց, որ ես այդքան շատ մարդու գիտեմ, ինքը՝ ոչ:

Անձրևը վերջապես կտրվեց, ու մենք դուրս եկանք:
- Ո՞ր ուղղությամբ ես գնում,- հարցրի Միմիին: Սովորաբար սա լավ տարբերակ է, երբ ուզում ես որևէ մեկից ազատվել: Պատասխանը ստանալուն պես կեղծ ափսոսանքով հայտնում ես, որ դու հակառակ կողմ պիտի գնաս, հրաժեշտ տալիս ու աննպատակ քայլում՝ վայելելով մենակությունդ: Բայց Միմիի դեպքում այս հնարքը չգործեց, որովհետև պատասխանեց.
- Որ ուղղությամբ ասես:
Իհարկե, գայթակղիչ է մարդկանց հրամայելն ու քեզ ենթարկեցնելը, բայց սա էդ դեպքերից չէր, որովհետև աշխարհում ամենաշատն ուզում էի Միմիից ազատվել ու մենակ թափառել: Ես մարդկանց սիրում եմ, ինձ էդպես թարս մի նայեք: Պարզապես ժամանակ առ ժամանակ ուզում եմ ինքս ինձ հետ մնալ ու կողքից չլսել որևէ տեսակի մարդկային ձայն, հատկապես երբ այն նման է նվնվոցի կամ մլավոցի:
- Ես ուղղակի զբոսնելու եմ քաղաքում մինչև ժամը հինգը:
- Բայց եղանակը վատն է: Գուցե նորից անձրևի:
- Ես սիրում եմ անձրև,- հայտարարեցի՝ հուսալով, որ գոնե վատ եղանակը նրան ուրիշ տեղ կուղարկի:
- Դե լավ… հուսանք, որ չի անձրևի:
Ու Միմին միացավ թափառումներիս:

Երբ մտնում էի գրախանութ, ներվային շարժումներ էր անում, որ շուտ դուրս գամ: Երբ կանգնում, երկար նայում էի ինձ համար որևէ նշանակություն ունեցած վայրերին, սկսում էր տոննաներով հարցեր տալ: Երբ մեջտեղից ճղվելով փորձում էի սրա-նրա հետ հոլանդերեն խոսել, ինքն անպայման անգլերեն էր մեջ ընկնում ու փչացնում լեզուն մարզելու փորձերս:

Չորս անց կես էր: Արդեն քաղաքը ոտքի տակ էի տվել՝ ոչ մի վայրկյան չկարողանալով ազատվել Միմիի նվնվան ներկայությունից: Մի քանի անգամ էլ անձրևի տակ մնացինք:Սրճարանում թեյ էինք խմում, որ տաքանանք: Երկուսս էլ լուռ էինք: Ես նոթատետրիս մեջ նշումներ էի անում, իսկ Միմին բացակա հայացքով հետևում էր փողոցում անցնող-դարձողին: Սպասում էի, որ էսքան թրջվելուց հետո վերջապես վեր կկենա ու կգնա:
- Կմիանա՞ս մեզ,- բերանիցս դուրս թռավ:
- Բայց դու ընկերուհուդ հետ…
- Դե ամեն դեպքում, եթե ուզում ես, միացիր մեզ:

Ցավոք, Միմին տուն չգնաց: Բայց ես էլ, ընկերուհիս էլ սովորեցինք չնկատել նրան, որովհետև մեզնից մի քանի մետր հետ էր ընկել ու լուռ քայլում էր՝ առանց խոսակցությանը խառնվելու: Նրա ներկայության մասին իմանում էինք միայն մեր հետևից լսվող տիպիկ ասիական մանր քայլերի կտկտոցից:

Երկու ժամ անց հավաքվեցինք իմ հոլանդացի ընկերոջ տանը, որտեղ բացի մեզնից ներկա էին ևս քառասուն միջազգային ուսանողներ: Մեծ մասին չէի ճանաչում. նոր էին եկել: Հին ընկերներիցս շատերն էլ արդեն գնացել էին: Հազիվ մի քանիսը կային, որ դեռ էնտեղ էին, ու գուցե կյանքիս մեջ վերջին անգամ էի տեսնում նրանց: Դրա համար նրանցից պոկ չէի գալիս: Ուրախ-ուրախ կիսվում էինք նորություններով՝ փորձելով մոռանալ, որ շուտով աշխարհի տարբեր ծայրերում ենք հայտնվելու:
Մի պահ էր միայն, որ մոտեցա Միմիին, որը տարօրինակ կերպով մենակ չէր մնացել. հոլանդացիներին հաջողվել էր նրան զրույցի մեջ ներքաշել : Հարցրի, թե ոնց է:
- Մարդիկ,- ասաց,- էստեղ մարդիկ շատ են: Ես չեմ սիրում մարդկանց:

Թեև պայմանավորվել էինք, որ ժամը տասնմեկին ենք դուրս գալու, ժամը իննից Միմին սկսեց բզել ինձ, թե՝ գնանք: Բացատրեցի, որ մենք նախապես էդպես չէինք որոշել, որ կան մարդիկ, որոնց գուցե կյանքիս մեջ վերջին անգամ եմ տեսնում, ու կուզեի մի քիչ երկար շփվել նրանց հետ, որ վերջիվերջո եթե շատ է հոգնել ու ձանձրանում, կարող է ինքը գնալ, ես ավելի ուշ կգամ:
- Ճանապարհը չեմ գտնի,- նվվաց:
Կատաղությունս հազիվ զսպելով արտաբերեցի.
- Կես տարի էս քաղաքում ես ապրել ու ճանապարհը չե՞ս գտնի:
Ասիական անմեղություն իջավ դեմքին, աչքերը սկսեց արագ թարթել: Ասես հենց նոր չարություն արած ու բռնված երեխա լիներ, որն ամեն կերպ ուզում էր մեղքն ընկերոջ վրա գցել: Երևի իրեն պետք էր խղճահարություն առաջացնել, որովհետև ուղղակի պատասխան տալու փոխարեն ցածրաձայն արտաբերեց.
- Էստեղ ընկերներ չունեմ:
- Որ տնից մեկ-մեկ դուրս գայիր, կունենայիր, համ էլ քաղաքը կիմանայիր:

Այնուամենայնիվ, վերադարձա ընկերներիս մոտ ու հերթով բոլորին հրաժեշտ տվեցի: Նրանք զարմացան, որ էդքան շուտ ենք գնում:
- Վաղը երկար ճամփա ունենք գնալու,- արդարացա՝ ինքս ինձ ատելով, որ թանկագին ընկերներիս հետ ևս երկու ժամ անցկացնելը զոհեցի մի թայվանցու կապրիզներին, որին ես չէի ընտրել, բայց գուցե իմ մեղավորությունն էր, որ փորձում էի շրջապատս նրա հետ կիսել. նա իսկապես մարդկանց չի սիրում, հատկապես երբ նրանց տանը չի պատրաստվում երկու շաբաթ անվճար ապրել:

Հաջորդ առավոտ ճամփա ընկանք: Երբ նստեցինք գնացք, Միմին հայացքը հառեց դիմացի նստարանին, ու յոթ ժամ շարունակ նույն դիրքում մնաց: Միայն երբեմն-երբեմն աչքերը փակում էր ու քուն մտնում, մեկ-մեկ էլ գլուխը թեքում էր դեպի ինձ, որ հասկանար՝ ինչ եմ անում: Իսկ ես կարդում էի: Երբ մի գիրքն ավարտեցի, պայուսակիցս մյուսը հանեցի ու սկսեցի կարդալ: Դա զարմացրեց Միմիին, բայց ոչինչ չասաց: Ինձ դուր էր գալիս նրան զարմացնելը: Կուզեի ասել, որ երրորդ գիրքն էլ ունեի, ու եթե նույնիսկ այն չլիներ, կարող էի գրել կամ երաժշտություն լսել: Ուզում էի ճնշվեր, վատանար, նախանձեր, գժվեր, որ իմ կյանքն ավելի հետաքրքիր է, քան իրենը:

Երեկոյան հասանք իմ տուն: Ճամպրուկները գետնին դնելուց հետո առաջին բանը, որ արեց, ջեռուցիչն ամենաբարձր հինգ միավորի վրա միացնելն էր: Նրան ասացի, որ երբ դրսում տասնվեց աստիճան է, սովորաբար ջեռուցումը չեմ միացնում, իսկ հինգի վրա նույնիսկ ձմռանը չի եղել: Բացատրեցի, որ շոգ կլինի, իսկ ջեռուցչի կողքը դրված կոմպս էլ կհալվի: Առաջարկեց կոմպս վերցնել և ուրիշ տեղ գնալ:

Մտա ննջարան, որն այնքան փոքր է, որ միայն մի մահճակալ է տեղավորում ու որը երեք պատ և մի մեծ պատուհան ունի: Մութ էր արդեն: Դուռը փակեցի,պատուհանը լայն բացեցի ու թարմ օդը ներս թողեցի: Դրսի լույսերն արդեն վառվում էին՝ լուսավորելով դատարկ փողոցները: Լռությունն ընդհատվում էր միայն կողքի սենյակից լսվող նվնվոցով, որն ամբողջ սրտով արհամարհում էի: Առավոտյան կզարմանա, թե ինչու է իմ ննջարանի օդն ավելի թարմ:

[ivy]

Էդ շեղաչքանու մասին արդեն էնքան եմ կարդացել, ինձ թվաց՝ սա էլ էի կարդացել
Մի կողմից էնքան է դուրս գալիս, որ էդքան հաճախ ես քո մասին գրում, որովհետև ինձ հետաքրքիր է քո թեման՝ էդ ամբողջ ճամփորդական ու միջազգային կյանքով: Բայց մյուս կողմից էլ հասկանում եմ, որ ուրիշներին կարող է էնքան էլ հետաքրքիր չլինել ու մեջը «պատմվածք» չտեսնեն: Դե թքած իրենց վրա

[ivy]

Փաստորեն իսկականից կարդացել էի
Խառնեցի սաղ իրար

[StrangeLittleGirl]

Փաստորեն իսկականից կարդացել էի
Խառնեցի սաղ իրար

Հա, կարդացել էիր մրցույթի ուղարկելուց առաջ քո դատին էի հանձնել:

Ռիփ, համաձայն եմ էդ կողմից, որ ասում ես՝ իմ մասին գրել-բան, բայց մյուս կողմից սաղ գրողներն էլ քչից-շատից իրանց մասին են գրում: Ուղղակի էս մեկն էն դեպքերից ա, որ համարյա ամեն ինչ իրանց անունով են կոչվում: Անկեղծ ասած, դրանից ես էլ եմ նեղվում

[ivy]

Հա, կարդացել էիր մրցույթի ուղարկելուց առաջ քո դատին էի հանձնել:

Ռիփ, համաձայն եմ էդ կողմից, որ ասում ես՝ իմ մասին գրել-բան, բայց մյուս կողմից սաղ գրողներն էլ քչից-շատից իրանց մասին են գրում: Ուղղակի էս մեկն էն դեպքերից ա, որ համարյա ամեն ինչ իրանց անունով են կոչվում: Անկեղծ ասած, դրանից ես էլ եմ նեղվում

Հա, դե մարդ ինչ էլ գրի, հնարավոր չի, որ իրենից գոնե ինչ-որ մի մասնիկ մեջը չլինի, բայց քոնը շատ ուղիղ կերպով դու ես, թեև հեչ չարժի նեղվել դրանից

[StrangeLittleGirl]

Հա, դե մարդ ինչ էլ գրի, հնարավոր չի, որ իրենից գոնե ինչ-որ մի մասնիկ մեջը չլինի, բայց քոնը շատ ուղիղ կերպով դու ես, թեև հեչ չարժի նեղվել դրանից

դե ասում եմ՝ ստեղ նույնիսկ աշխարհագրական անուններն եմ պահել

[Sagittarius]

Բայց դու էտ Միմիին խի՞ տենց չես սիրում, համ էլ ես էլ եմ ջեռուցումը ողջ ձմեռ հինգի վրա պահում