Արմեն Մալխասյան «Ճակատագրական սիգարետը» դետեկտիվ

[Lion]

Ասում եմ... էդ որնա, ժելեն?

[Malxas]

Ասում եմ... էդ որնա, ժելեն?

Տուալետնի վոդա, ապեր

[Lion]

Ահա թե ինչ... դե միանգամից, հայերեն ասեիր, էլի Սաղ կարդացի, շատ հետաքրքրված եմ, սիրում եմ պատմություններ "պահարաններում եղած կմախքներ"-ի մասին: Հետաքրքիր է շարունակությունը...

[Արէա]

Տուալետնի վոդա, ապեր

Աաաա, փաստորեն հարդարվելու ջուր

Ես էլ մտածում եմ, ա՛յ մարդ, հարդի ջուրն ի՞նչ կապ ունի

[Malxas]

Ահա այսպիսի զվարճալի, ճղճղան ծիծաղով ու տգեղ հռհռոցներով համեմված ջրիկ մթնոլորտ էր տիրում քննիչների սենյակում, երբ բաց դռնից ներս մտավ մայոր Գալուստ Գալստյանը, այլ կերպ ասած այն մարդը, որից Պայքարը ահ էր կրում, թե կարող է իր գլուխը պոկել:

Մայորը բարձրահասակ էր, թիկնեղ և թխամաշկ: Թավ հոնքեր ուներ, ետ սանրված մազեր, որոնք ճակատի կողմից բավական նոսրացած էին: Աչքերը խորունկ էին և այնպիսի տպավորություն էին թողնում կարծես բազմաթիվ գաղտնիքներ են թաքցնում իրենց մեջ, իսկ հայացքը ծանր էր, մինչև ոսկորները զննող ու միջնաթափանց ծակող: Համազգեստը, որ մաքուր լվացված էր, խնամքով արդուկված և տեղ տեղ մաշված, շքեղությամբ աչքի չէր ընկնում, բայց փոխարենը շատ էր սազում նրան: Ինչպես մի անգամ դիպուկ նկատեց ծանոթներից մեկը` մայորը կարծես համազգեստը հագն էր ծնվել:

- Կարծես բոլորը երջանիկ են մեզ մոտ,- շատ գոհ, որ այսպիսի պահի է բռնացրել իր աշխատակիցներին ասաց մայորը ու մի թռուցիկ հայացքով ըմբռնեց այն ամբողջը, ինչը նկարագրելու համար այսքան ժամանակ վատնեցինք: - Իսկ դա հավանաբար այն բանից է, որ գործերն արել վերջացրել եք, կողոպտիչներին բանտ եք ուղարկել, իսկ մարդասպաններին գնդակահարել եք:

Շուշանիկը գունատվեց և զգաստ նստեց տեղը, Կարեն Գալստյանն իրեն հանցագործ զգաց, Զատիկյանը ջանաց նախկին լուրջ տեսքն ընդունել, իսկ Կարախանյանը դարակի մեջ թաքցրեց կիսով չափ լուծված խաչբառը: Ինչ վերաբերում է Պայքարին, ապա նա, կյանք տեսած վարորդը, նման այն շանը, որի տերը բարկացել է տանեցիների վրա, բայց հասկանում է, որ ոտքի տակ ընկնելով ինքն էլ մի աքացի կստանա, զգուշորեն մի կողմ սողոսկեց, որպեսզի մի հարմար պահի դուրս թռչի սենյակից:

- Լևոն Կարախանյան, այդ ինչ թաքցրիր դարակի մեջ: Կարելի± է տեսնել:
Հետաքրքիր կլիներ, եթե Կարախանյանը պատասխաներ` ոչ, չի կարելի: Իսկ հիմա հաստլիկը ոչ դրական, ոչ բացասական պատասխան տվեց և հուզված սկսեց այս ու այն կողմ ցնցել կլորիկ գլուխը: Նկատելով նրա շփոթմունքը մայորը առաջ մեկնեց ձեռքը:
- Հապա մի այստեղ տուր, գնդլիկ:

Կատարելով ևս մեկ երկու անվարժ շարժում Կարախանյանն ի վերջո ստիպված էր հանձնել իր թուլության առարկան: Մայորը մեքենաբար վերցրեց խաչբառների ժողովածուն և ուշադրությամբ նայեց հաստլիկի դեմքին` կարծես իր առաջ մի հանցագործ էր նրա հոգու խորքը թափանցելու միջոցով էր ցանկանում բացահայտել գործի էությունը: Երկու րոպե թերթելով քրքրված էջերը և լուռ ուսումնասիրելով կիսով չափ մրոտված վանդակները, որի ընթացքում Կարախանյանն առնվազն չորս անգամ սրբեց ճակատի քրտինքը, մայորը ետ վերադարձրեց ՙհանցանքի առարկան՚:

- Դու հնարամտության եզակի նմուշ ես, Կարախանյան,- բարեհոգի ասաց նա,- Չգիտեմ առաջին անգամ ով և երբ է հնարել խաչբառը, բայց համոզված եմ, որ մարդկության պատմության մեջ միակ մարդն ես, որ գլխի է ընկել խաչբառ լուծելու ամենահեշտ ձևը: Իսկապես. ինչո±ւ ավելորդ տեղը գլուխ ջարդել ու սրան նրան դիմել ձանձրացուցիչ հարցերով, եթե կարելի է եղած վանդակներին մեկը կամ երկուսն էլ ավելացնել ու գրել առավել մատչելի բառը: Դու իսկական գանձ ես: Քեզ նման քննիչ ունենալով կարելի է անհանգստություն չկրել, որ այսուհետ բաց գործեր կմնան: Մեկի փոխարեն դու ամբողջ երկուսին կնստացնես ամբաստանյալի աթոռին, կհարցաքննես ու կբռնացնես, կմեղադրես ու կբանտարկես, իսկ մեղավոր են նրանք, թե ոչ այնքան էլ կարևոր չէ, քանի որ դու բարձր թռիչքի թռչուն ես, խիստ մասշտաբավոր անձնավորություն, ում համար այսպիսի չնչին մանրուքները նույնիսկ ստորացուցիչ են: Իսկ ես, անմիտս, արդեն մտածում էի ետ կանչել չորս փորձառու քննիչներից գոնե երկուսին, որոնք այնքան ճարպկորեն հաջողացրին միառժամանակ արձակուրդ գնալ… Ի դեպ, ինչ վիճակո±ւմ է հացի խանութի վրա կատարված ավազակային հարձակման գործը, որ երեք օր է արդեն վարում ես: Հուսով եմ հանցագարծների քանակը հարկ եղած քանակից ավելին չէ…
Կարախանյանի ճակատը նորից քրտինքով էր ծածկվել, բայց խեղճ հաստլիկն այնքան էր հուզված, որ մտքով չանցավ թաշկինակով սրբվել: Սկսեց դողդոջյուն և անվարժ քրքրել թղթերը, բայց այդպես էլ ոչ մի բան չգտավ, իսկ մայորը անցավ հաջորդին:

- Սամվել Զատիկյան: Երբ ներս մտա քո ծիծաղը բոլորից բարձր էր հնչում: Անկասկած այն բանից, որ բացահայտել ես մսաթերային խանութի կողոպտման գործը, որն արդեն երկու օր է քո անգութ ձեռքերում է…

- Մայոր, խանութի կողոպտման գործը դեռ հետաքննում եմ, բայց մինչ այդ կցանկանայի ձեր ուշադրությունը հրավիրել կրպակի գողության մի հետաքրքիր մանրամասնի վրա, որը վերջերս բացահայտել էի…

- Իմ սիրելի Զատիկյան,- ընդհատեց նրան մայորը, - Կրպակի գործը, որտեղից թերթեր ու ամսագրեր էին տարել, որոնք ամիսներ շարունակ շարված էին եղել ցուցափեղկերում, քանի որ ոչ ոք դրանք չէր ցանկացել գնել, սոսկ այն պատճառով է հետաքննման պատվի արժանացել, որ գործ է հարուցվել ու չբացահայտվելու դեպքում բացասական կանդրադառնար ընդհանուր վիճակագրության վրա: Հասկանալի± է:

- Հասկանալի է,- մի կերպ թոթովեց Զատիկյանը, բայց մայորը ուրիշ կողմ էր սևեռել ուշադրությունը:

- Այդ ուր ես գնում, Պայքար,- հանկարծակի շուռ գալով նա դիմեց վարորդին, ով արդեն դռան մոտ էր հասել ու մի քայլի վրա էր փրկարար ազատությունից,- գուցե մեքենան լվանալո±ւ, որի վրա դեռ երեկ մի մատ փոշի կար:

- Շեֆ ջան, քեզ մոտ էի եկել շտապ գործով,- արդարացավ Պայքարը,- արգելակների առջևի ձախ կանդալից ձայն է գալիս, վախենամ թե մաշվել է, փորձանք բերի գլխներիս: Գիտես, դրանք երեք – չորս հազարը մեկ պետք է փոխել: Թե մի երկու հատ քսան լիտրանոց բենզինի չեկ դուրս գրես ծանոթիս մոտ կլուծեմ այդ հարցերը…

- Կստանաս վաղը կեսօրի մոտ: Իսկ հիմա, եթե թանկ ես գնահատում գլուխդ, գնա և լվա մեքենան:

Ճշմարտությունը նրանումն էր, որ կանդալները պետք էր փոխել հինգ հազարը մեկ, բայց Պայքարը, որ անվիճելի հեղինակություն էր այդ բնագավառում, կարողացել էր զգալիորեն կրճատել արգելակման կանդալների առանց այն էլ կարճատև կյանքը և բացի այդ էլ դրանց փոխելու էր ներկայացնում ոչ թե երեք – չորս հազարը մեկ, ինչի վրա մինչ այդ պնդում էր, այլ լավագույն դեպքում երկու հազարը մեկ: Իսկ երբ մեր ասածներին ավելացնում ենք, որ հարգարժան սևազգեստ վարորդը անարդարացի մարդ չէր և մեքենայի մյուս մասերի նկատմամբ էլ էր կիրառում իր թեորեաներն ու աճպարարությունները, պարզ է դառնում, թե ինչպիսի առատությամբ էին բենզինի քսան լիտրանոց կտրոնները հոսում դեպի նրա անհատակ գրպանը: Ինչևէ, Պայքարը ծլկեց ու շատ գոհ էր, որ էժան պրծավ, իսկ մայորը շարունակեց իր տեսչական այցը:

- Օրիորդ Շուշանիկ, կարծեմ այդպես է գրված ձեր անձնագրում, իսկ ազգանունը չեմ նշում, որպեսզի իմ պաշտոնավարությամբ հանկարծ հարված չհասցնեմ, ձեր նրբագեղ էությանը, որն իսկապես սքանչելի է: Ձեզ հանձնարարված էր վերցնել նուրբ բրդյա գործվածքների արտադրամասի, որտեղ գողություն էր կատարվել, մանման բաժնի բոլոր աշխատակցուհիների մատնահետքերը: Հուսով եմ կատարել եք:

Շուշանիկը հուզված ոտքի կանգնեց: Չէր համարձակվում նայել մայորի աչքերի մեջ:

[Malxas]

ԱհաÉÉÉÉÉ

[Malxas]

- Ես երկու անգամ զանգեցի, բայց նրանք ասացին, որ այս շաբաթ շատ զբաղված են, պետք է պլանը կատարեն և լավագույն դեպքում կկարողանային եկող շաբաթ, երբ…

- Օրիորդ Շուշանիկ,- ընդհատեց նրան մայորը,- երբ ընդունվում էիք մեզ մոտ մի երկար ճառ արտասանեցիք, որը հավանաբար նախօրոք անգիր էիք արել և, որի բովանդակությունը սեռերի հավասարությունը գովաբանող մի աննման ձեռնարկ էր: Կյանքը ցույց տվեց, որ իրավացի չեք: Ինչո±ւ չդիմեցիք Զատիկյանին կամ Կարախանյանին, երբ զգացիք ձեր անկարողությունը: Չնայած, ավելի տեղին կլիներ ձեզ նախատել, իմ աննման կտրիճներ (Այս ասելով մայորդը դիմեց տղաներին) : Գուցե պետք է տղամարդավարի միջամտեի±ք:

Տղամարդիկ ամոթահար կախեցին գլուխները: Շուշանիկը փորձեց արդարանալ:

- Չեք պատկերացնում, թե ինչ մարդ է…

- Պատկերացնում եմ, պատկերացնում, օրիորդ: Երևակայեք, որ ողջ կյանքս այդպիսի մարդկանց հետ եմ գործ ունեցել: Դե ինչ, տղաներ, վերջապես կօգնե±ք այս նուրբ աղջկան:

Մինչ Սամվել Զատիկյանը երկմտում էր, Լևոն Կարախանյանն առաջ գցեց իրեն: Կարեն Գալստյանը վերջերս էր աշխատանքի ընդունվել և չհանդգնեց նախաձեռնությունը ձեռքը վերցնել:

- Կարելի± է ես զանգեմ: Հենց ձեր ներկայությամբ կարգավորեմ հարցը, որպեսզի համոզվեք, թե ինչի է ընդունակ Լևոն Կարախանյանը, երբ ոչ թե զվարճանքի համար խաչբառ է լուծում, այլ իր աշխատանքով է զբաղված: Չեք նախանձի այն մարդուն, ով թալանել է հացի խանութը…

- Զանգիր, զանգիր,- պատասխանեց մայորը և կիսաձայն ավելացրեց,- միևնույն է, ուրիշ բանի պիտանի չես:

- Ինչ ասացի±ք, մայոր,- հարցրեց Կարախանյանը, ով չէր լսել նախադասության երկրորդ մասը:

- Ասում եմ կարող ես զանգել և ընկերներիդ ի ցույց դնել քո ողջ մասնագիտական իմացությունը:

- Հենց հիմա զանգեմ,- ոգևորված չարախնդաց Կարախանյանը, բայց ու դեռ գործի չանցած նորից հարց տվեց: - Իսկ կարելի± է տպավորությունն ուժեղացնելու նպատակով ձեր անունից խոսել: Թե մի բան այնպես չանեմ կարող եք ատրճանակը դատարկել գլխիս:

- Արա ինչպես ուզում ես,- ձեռքը թափ տվեց մայորը,- միայն տես հա, չափը չանցնես:

- Անհոգ եղեք մայոր,- վստահեցրեց Կարախանյանը և գործի անցավ:

Մեկ րոպե չանցած նա վստահեցնող կերպով աչքով արեց գործընկերներին ու սկսեց հավաքել համարը:

- Մայոր Գալստյանն է խոսափողի մոտ,- աշխատելով նմանակել ձայնը ասաց նա,- Սահակյանին միացրեք… Հարգարժան օրիորդ, երբ ասում եք, որ տնօրենը տեղում չէ, պետք է ուշադրություն դարձնեք, թե ում եք այդպես ասում, այնպես չէ±… Գրողի ծոցը թող գնա արդյունաբերության նախարարը իր բոլոր հրամանների հետ միասին: Հարցրեք ձեր տնօրենին ու նա ձեզ ինչպես հարկն է կբացատրի, որ մայոր Գալուստ Գալստյանի համբերությունն անսպառ չէ… Ախ կփորձեք միացնել, դե ինչ, նույնիսկ ավելորդ է ասել, որ ես դեմ չեմ…- երեսուն վայրկյան դադար:- Բարև ձեզ, արդյո±ք այն Սահակյանի հետ եմ խոսում, ով օրինապահ մարմիններին է դիմել հարյուրհիսուն ռուբլու բրդի գողության կապակցությամբ… Հավանաբար շուկայում ավելին արժե, չեմ վիճում: Իսկ դուք առաջվա պես շահագրգռվա±ծ եք գործի բացահայտմամբ, թե… փաստորեն շահագրգռված եք: Իսկ այդ դեպքում կարելի± է իմանալ, թե ինչու եք խոչընդոտում մատնահետքերի վերցմանը… Պլանն իսկապես պետք է տալ, ես նույնպես այդպես եմ մտածում ու որպեսզի չձախողեմ իմ սեփական պլանը, մտադիր եմ երկու օրով կնքել մանման արտադրամասը… Իհարկե ունեմ այդպիսի թույլտվություն… Փաստորեն կկարողանաք մի բան անել… Ինչո±ւ սպասել վաղվան, եթե քաղաքային տրանսպորտն ամենաշատը կես ժամում կարող է բանվորուհիներին տեղ հասցնել… Շնորհակալ եմ, անչափ սիրալիր եք:

Կարախանյանը վար դրեց հեռախոսը ու համակրելի ժպիտով նայեց մայորին: Վերջինիս հուսադրող հայացքը հիմք հանդիսացավ, որպեսզի հաղթական նայի ավելի երիտասարդ գործընկերներին: Խաչբառի հետ կապված թյուրիմածությունը, որը թվում էր, սասանել էր նրա հեղինակությունը, հարթված էր:

- Իսկ հիմա հավաքիր թղթերդ ու այստեղ արի, Կարախանյան,- բարեհոգի ասաց մայորը,- ինձ թվում է հանցագործին համարյա բռնել ես, ինչպես նախորդ բոլոր անգամները…

- Արդեն բռնված պրծած է,- գտնվելով ոգևորության ալիքի տակ ու չնկատելով ծաղրը պատասխանեց Կարախանյանը ու մի կերպ հավաքելով թղթերը և իր խոսքերի ճշմարտացիության մեջ մեկ անգամ ևս համոզվելու համար հպանցիկ աչք գցելով դրանց վրա ավելացրեց:- Համարյա ավարտված գործ է: Բազմաթիվ վկաներ կան ու հանցագործի ֆոտոռոբոտը պատրաստ է: Հաշված օրեր են մնացել նրան, իսկ գուցե` ժամեր: Տեսեք նկարը…

Մայոր Գալստյանը վերցրեց նկարը ու սկսեց ուշադրությամբ դիտել, իսկ Կարախանյանը շարունակեց:

- Օրը ցերեկով է կատարել հանցագործությունը: Ըստ վկաների ցուցումների բարձրահասակ է և սարսափելի ուժի տեր: Մահու չափ վախեցրել է հաց վաճառող տարեց տիկնոջը, ծեծի է ենթարկել օգնության եկած մի քանի քաղաքացիների, գրպանել է խանութի ողջ կանխիկ դրամը` երեսունութ ռուբլի վաթսուն կոպեկ, վերցրել հաց կտրելու դանակը և անհետացել:

- Լաաավ,- ծոր տվեց մայոր Գալստյանը,- իսկ հիմա դու խոսիր, Զատիկյան:

- Համարյա նույն բանը պետք է կրկնեմ: Ինձ մոտ այնպիսի տպավորություն է, որ երկու դեպքերում էլ նույն մարդն է գործել: Բարձրահասակ, ուժեղ, օրը ցերեկով ներխուժել է մսամթերքի խանութ, բռունցքի հարվածով նոկաուտի ենթարկել մսավաճառին` ազգությամբ եզդի միջին տարիքի տղամարդուն, գրպանել դրամարկղում գտնվող երկու հարյուր ռուբլին ու մսավաճառի հսկա դանակը: Մի քանի անցորդներ տեսել են այս ու հետագայում վկայություն տվել, բայց դեպքի վայրում վախեցել են միջամտել: Ֆոտոռոբոտները զարմանալիորեն նման են և վկայում են, որ իմ վարկածը ճշմարտությունից հեռու չէ…

Հեռախոսի զանգը ընդհատեց Զատիկյանին և թույլ չտվեց, որպեսզի նա վայելի իր խելացի դատողությունների տպավորության արդյունքը: Շուշանիկը վերցրեց խոսափողը:

- Լսում եմ…սպանություն Մրգաշատ գյուղի առանձնատներից մեկում… գրում եմ հասցեն…

Ամեն ինչ պարզ էր և բացատրությունների կարիք չկար: Մայորը ոտքի կանգնեց:

- Գործը կվարի լեյտենանտ Գալստյանը,- ասաց նա,- հրամայում եմ անմիջապես դեպքի վայր մեկնել:

Զատիկյանն ու Կարախանյանը նախանձով նայեցին իրենց երիտասարդ կոլեգային, բայց շատ կարճ: Ի±նչ կա զարմանալու, եթե գործը հանձնարարվում է մի սպայի, ով մեկ ուրիշ հանցագործության բացահայտմամբ զբաղված չէ: Չիշտ է, նա դեռ առիթ չի ունեցել որևէ գործ հետաքննելու, բայց եթե ղեկավարությունը այդպես է հարմար գտնում… Եվ խոսքը պարգևավճարի մասին էլ չէ, որպեսզի ընդվզման առիթ հանդիսանա արյունակցական սերտ կապը: Դե ինչ, Զատիկյանն ու Կարախանյանը հաջողություն մաղթեցին իրենց կրտսեր գործընկերոջը, ում երջանկությունից խանդավառված հայացքը մեծ հաշվով հասկանալի էր նրանց, բայց միայն այն մարդու տեսանկյունից, ով կյանքում առաջին անգամ ջունգլի է մտել և անտեսելով անհաղթահարելի դժվարություններն ու մահացու վտանգներն, հրճվում է թութակի երփներանգ գույներով:

[Lion]

Էս Զատիկյանն ու Կարախանյանը չեն, որ հիմա մեր երիտասարդ Գալուստի շեֆերն են դարձել??

[Mark Pauler]

ԱհաÉÉÉÉÉ

Malxas ջան, ոնց որ ամեն ինչ հասկանալի էր, բայց էս ինչ "ԱհաÉÉÉÉÉ" ա?
Մենակ չասես, որ սկզբից մի հատ էլ սաղ պիտի կարդամ, որ դա հասկանամ

[Mark Pauler]

Մի բան էլ` էս շեշտերի ու հարցականների փոխարեն ինչի՞ ա սիմվոլներ դրվում:
Է՛ս էլ շե՛շտը:

[Malxas]

Էս Զատիկյանն ու Կարախանյանը չեն, որ հիմա մեր երիտասարդ Գալուստի շեֆերն են դարձել??

Զարմանալի չէ, որ նկատեցիր: Այնքան ես ժամանակի մեջ հետ ու առաջ արել, որ ...

[Malxas]

Malxas ջան, ոնց որ ամեն ինչ հասկանալի էր, բայց էս ինչ "ԱհաÉÉÉÉÉ" ա?
Մենակ չասես, որ սկզբից մի հատ էլ սաղ պիտի կարդամ, որ դա հասկանամ

Մի բան էլ` էս շեշտերի ու հարցականների փոխարեն ինչի՞ ա սիմվոլներ դրվում:
Է՛ս էլ շե՛շտը:

Մի գրառումը երկու անգամ էի կատարել, ստիպված էի դիմել այդ ոչ լավագույն աճպարարությանը:

Երկրորդ թերությունը պարզապես կարելի է վերագրել իմ տգիտությանը: Չեմ կարողանում մի քանի նշանները նորմալ կոնվերտացիա անել:

[Mark Pauler]

Մի գրառումը երկու անգամ էի կատարել, ստիպված էի դիմել այդ ոչ լավագույն աճպարարությանը:

Երկրորդ թերությունը պարզապես կարելի է վերագրել իմ տգիտությանը: Չեմ կարողանում մի քանի նշանները նորմալ կոնվերտացիա անել:

լավ էլ ֆոկուս էր - մտքերի մեջ քցեց
Իսկ ինչ վերաբերվում ա հարցականներին ու շեշտերին ասեմ` կարաս օգտվես ակումբի հայերեն խմբագրից, էն որ գրած ա "միացնել հայերենը" ու թեկուզ օֆլայն, բայց ակումբում գրես կամ էլ գոնե քոփի-փեստ անելով էտ նշանները դնես: Ուղղակի էնքան գրագետ ես գրում` բոլոր առումներով, որ էտ նշանները ներվերիս վրա ազդում են:

[Malxas]

լավ էլ ֆոկուս էր - մտքերի մեջ քցեց
Իսկ ինչ վերաբերվում ա հարցականներին ու շեշտերին ասեմ` կարաս օգտվես ակումբի հայերեն խմբագրից, էն որ գրած ա "միացնել հայերենը" ու թեկուզ օֆլայն, բայց ակումբում գրես կամ էլ գոնե քոփի-փեստ անելով էտ նշանները դնես: Ուղղակի էնքան գրագետ ես գրում` բոլոր առումներով, որ էտ նշանները ներվերիս վրա ազդում են:

Շնորհակալություն, որ սովորեցրիր: Մյուս գրառումներում անպայման կուղղեմ:

[Lion]

Հետաքրքիրա գնում: Ապեր, էնդեղ մի հատ կրկնվող պոստ էլ կար: Փորձեցի մաիլով քեզ մի լավ "կոնվերտեր" ուղարկել, չստացվեց: Սպասում ենք շարունակությանը...