Հավերժության դատապարտվածը

[armen9494]

Իսկ ինչի ես մտածում, որ թշնամին կկարողանար հարված հասցնել: Հենց Հայկը, և ոչ միայն ինքը, այլև բոլորն էին ասում, որ նրանք հաղթել են, և ոչ միայն ասում, այլև ապացուցում են: Միայն այն, որ նրանք հետապնդում էին փաղչող թշնամուն հերիք էր, որ հասկանաս, որ հաղթանակը նրանց կողմն էր: Այ ուրիշ բան, եթե դաշինքը լիներ հայերի ուզածով և հայերի թելադրած պայմաններով: Չգիտեմ, ես ինքս էս քայլը սխալ եմ համարում և կարծում եմ, որ քրմին սպանելու դեպքում Հայկին ոչ միայն չէին մեղադրի, այլև կպարգևատրեին, քանի որ ժողովուրդը հաստատ գոհ կլիներ: Պատերազմը կհաղթեին նաև զուտ այն պատճառով, որ Էլամը նրանց օգնում էր: Չգիտեմ, շատ կուզեմ, որ շարունակությունը կարդալով հասկանամ Հայկի արածի իմաստը: Դրա համար էլ ասում եմ, սպասում ենք շարունակությանը

[Արէա]

Իսկ ինչի ես մտածում, որ թշնամին կկարողանար հարված հասցնել: Հենց Հայկը, և ոչ միայն ինքը, այլև բոլորն էին ասում, որ նրանք հաղթել են, և ոչ միայն ասում, այլև ապացուցում են: Միայն այն, որ նրանք հետապնդում էին փաղչող թշնամուն հերիք էր, որ հասկանաս, որ հաղթանակը նրանց կողմն էր: Այ ուրիշ բան, եթե դաշինքը լիներ հայերի ուզածով և հայերի թելադրած պայմաններով: Չգիտեմ, ես ինքս էս քայլը սխալ եմ համարում և կարծում եմ, որ քրմին սպանելու դեպքում Հայկին ոչ միայն չէին մեղադրի, այլև կպարգևատրեին, քանի որ ժողովուրդը հաստատ գոհ կլիներ: Պատերազմը կհաղթեին նաև զուտ այն պատճառով, որ Էլամը նրանց օգնում էր: Չգիտեմ, շատ կուզեմ, որ շարունակությունը կարդալով հասկանամ Հայկի արածի իմաստը: Դրա համար էլ ասում եմ, սպասում ենք շարունակությանը

Արմեն ջան, չէր կարա Մեծ Քրմին սպաներ: Էդքան հեշտ բան հո չի թագավոր սպանելը: Տեսե՞լ ես "Հերոսը", մարդիկ ամբողջ կյանքն էին նվիրել մի նպատակի, սպանել միապետին ու չէին կարողանում: Հայկը ո՞նց էր վռազ վռազ գնալու սպաներ ու հետ գար: Չի լինում էդպիսի բան, ուզում ես անմահ եղի, ով ուզում ես եղի, չես կարա:

[armen9494]

Չէր կարա: Միակ ելքը կլիներ, եթե սպարապետը թքեր Մեծ Քրմի հրամանի վրա, ու զորքը նետեր Շարուքենը վիրավոր բանակի վրա: Բայց դե արդեն հասկացանք, որ սպարապետը այն մարդկանց թվին էր պատկանում, ովքեր հավատարմությունը ամեն ինչից վեր են դասում: Իսկ Էլամի հետ համաձայնության դաշինք կնքել էր ոչ թե Հայկը, այլ Մեծ Քուրմը` սպարապետի հորդորով: Իսկ արյունների խառնման պահը, թող ների Հայկը, երևի այնքան էլ լավ չի հիշում , իրականում այդպիսի բան դժվար եղած լինի, որովհետև Հայկը ընդամենը սովորական բանագնաց էր, որը գործնականում ոչ մի դեր չէր խաղում էդ դաշինքի մեջ:

Արէա ջան, ինքդ էս տեսնում, միայն այն փաստը, որ դու հայ էս, թույլ չի տալիս քեզ Հայկին դավաճան անվանել: Դու նույնիսկ համաձայն էս ասել, որ Հայկը սուտ է ասում, կամ սկլերոզ ունի, միայն թե ոչ դավաճան
Մի հարց տամ քեզ, դու ինքդ կարո՞ղ ես հավատարիմ լինել մի մարդու, որն ինքը հավատարիմ չի եղել ուրիշի նկատմամբ, խաբել է նրան և դրժել իր խոստումը: Կներես, բայց ես այդպիսի հավատարմությունը ապուշություն եմ համարում:

Հ.Գ. ասեմ, որ շատ ուրախ եմ, որ դու ու Լիոնը իմ հետ համամիտ չեք, որովհետև էս դեպքում հետաքրքիր քննարկում ա ստացվում: Ասեմ նաև, որ շատ կցանկանայի, որ քննարկման արդյունքը այն լիներ, որ ես սխալված լինեի, քանի որ ինձ էլ դուր չի գալիս այն, որ հայը դավաճան է:

[armen9494]

Արմեն ջան, չէր կարա Մեծ Քրմին սպաներ: Էդքան հեշտ բան հո չի թագավոր սպանելը: Տեսե՞լ ես "Հերոսը", մարդիկ ամբողջ կյանքն էին նվիրել մի նպատակի, սպանել միապետին ու չէին կարողանում: Հայկը ո՞նց էր վռազ վռազ գնալու սպաներ ու հետ գար: Չի լինում էդպիսի բան, ուզում ես անմահ եղի, ով ուզում ես եղի, չես կարա:

Եթե ոչ սպանել, ապա նա կարող էր ուղղակի թքած ունենար նրա խոսքի վրա: Հաստատ կարող եմ ասել, որ իր բանակում չէր գտնվի մի զինվոր, որը Հայկի հետ համամիտ չլիներ: Ինչ որա է, պատմությունը սա է և ինչ եղել է, արդեն անցել է: Ուղղակի հետաքրքիր քննարկում ստացվեց:

[Արէա]

Արէա ջան, ինքդ էս տեսնում, միայն այն փաստը, որ դու հայ էս, թույլ չի տալիս քեզ Հայկին դավաճան անվանել: Դու նույնիսկ համաձայն էս ասել, որ Հայկը սուտ է ասում, կամ սկլերոզ ունի, միայն թե ոչ դավաճան
Մի հարց տամ քեզ, դու ինքդ կարո՞ղ ես հավատարիմ լինել մի մարդու, որն ինքը հավատարիմ չի եղել ուրիշի նկատմամբ, խաբել է նրան և դրժել իր խոստումը: Կներես, բայց ես այդպիսի հավատարմությունը ապուշություն եմ համարում:

Հ.Գ. ասեմ, որ շատ ուրախ եմ, որ դու ու Լիոնը իմ հետ համամիտ չեք, որովհետև էս դեպքում հետաքրքիր քննարկում ա ստացվում: Ասեմ նաև, որ շատ կցանկանայի, որ քննարկման արդյունքը այն լիներ, որ ես սխալված լինեի, քանի որ ինձ էլ դուր չի գալիս այն, որ հայը դավաճան է:

Արմեն ջան արի սենց դեպք պատկերացնենք: Աստված չանի վաղը մյուս օրը պատերազմ սկսվի, դու էլ լինես որևէ զորամիավորման հրամանատար: Մեր նախագահը զգալով, որ ծանր վիճակում է, քեզ որպես պատվիրակ ուղարկում է Վրաստանի նախագահի մոտ դաշինք կնքելու, դու հաջողությամբ իրականացնելով առաքելությունդ վերադառնում ես Հայաստան: Պատերազմի ամենաթեժ պահին մեր հարգարժան նախագահը ինչ ինչ պատճառներով հրադադարի հրաման է տալիս, ու թուրքերի հետ խաղաղության ստորացուցիչ պայմանագիր է կնքում: Որից հետո թուրքերը հարձակվում են Վրաստանի վրա, իսկ մեր նախագահը ռազմական գործողությունների հրաման չի տալիս: Դու ի՞նչ կանես, վեր կկենաս կգնաս նախագահին սպանելո՞ւ: Եթե ոչ, արդյո՞ք որևէ մեկը իրավունք կունենա քեզ դավաճան համարելու:

[Lion]

Չէ, եղբայր, հավատա մի մարդու, ով պատմություն վատ չգիտի - պատերազմող երկրում կամ, սենց ասենք, այն պայմաններում, որում այդ պահին գտնվում էր Հայաստանը, ուրեմն այդ երկրում այդ պահին տիրակալ սպանելը ուղղակի ներսից կպայթեցնի այդ երկիրը: Ինքդ մտածիր, միանգամից ի հայտ են գալիս գահի թեկնածուներ, ամեն մի քիչ թե շատ զինական ուժ ու փառասիրություն ունեցող մարդ սկսում է իրեն երևակայել տիրակալ, սկսվում են վեճերը թե ինչու դու, այլ ոչ ես և այլն - մի խոսքով, դա ցանկացած երկրի համար մահացու մի բան է, հավատա:

Իսկ հաղթանակը, ոնց դու ասացիր, այդքան էլ միանշանակ չէր կամ, սենց ասենք, իր դասական իմաստով չէր: Հա, թշնամին կորուստներով հետ էր շպրտվել, մոտ 18 բյուրանոց (180.000) բանակից 60.000-ը շարքից դուրս էր եկել, բայց հայերն էլ տաս բյուրերից երկուսն էին կորցրել և այդ օրը հայերը այդպես հաջող դիմացան հենց մեծապես Հայկի տակտիկական հաջող հարվածի արդյունքում, քանի որ թշնամու գերակշռությունն էլ թվական տեսակետից պետք չէ մոռանալ: Հայերը, թեև հաղթեցին տակտիկական խաղում, բայց նրանց հաղթանակը ավելի շատ ստրատեգիական մակարդակի վրա էր, քանի որ Էլամցիք հարվածեցին Շարուքենի թիկունքին և արդեն ահա այս պայմաններում արդեն իսկ ծանր կորուստներ կրած Շարուքենը ստիպված էր նահանջի հրաման տալ...

[armen9494]

Արմեն ջան արի սենց դեպք պատկերացնենք: Աստված չանի վաղը մյուս օրը պատերազմ սկսվի, դու էլ լինես որևէ զորամիավորման հրամանատար: Մեր նախագահը զգալով, որ ծանր վիճակում է, քեզ որպես պատվիրակ ուղարկում է Վրաստանի նախագահի մոտ դաշինք կնքելու, դու հաջողությամբ իրականացնելով առաքելությունդ վերադառնում ես Հայաստան: Պատերազմի ամենաթեժ պահին մեր հարգարժան նախագահը ինչ ինչ պատճառներով հրադադարի հրաման է տալիս, ու թուրքերի հետ խաղաղության ստորացուցիչ պայմանագիր է կնքում: Որից հետո թուրքերը հարձակվում են Վրաստանի վրա, իսկ մեր նախագահը ռազմական գործողությունների հրաման չի տալիս: Դու ի՞նչ կանես, վեր կկենաս կգնաս նախագահին սպանելո՞ւ: Եթե ոչ, արդյո՞ք որևէ մեկը իրավունք կունենա քեզ դավաճան համարելու:

Ասեմ, որ հնարավորության դեպքում կսպանեի, իսկ էդ հնարավորություն չլինելու դեպքում, կշարունակեի պատերազմը: Վատագույն դեպքում, հենց իմ զորքից կհարցնեի: Թող ծիծաղելու չթվա, բայց իրոք կհարցնեի:

[Lion]

Արմեն ջան արի սենց դեպք պատկերացնենք: Աստված չանի վաղը մյուս օրը պատերազմ սկսվի, դու էլ լինես որևէ զորամիավորման հրամանատար: Մեր նախագահը զգալով, որ ծանր վիճակում է, քեզ որպես պատվիրակ ուղարկում է Վրաստանի նախագահի մոտ դաշինք կնքելու, դու հաջողությամբ իրականացնելով առաքելությունդ վերադառնում ես Հայաստան: Պատերազմի ամենաթեժ պահին մեր հարգարժան նախագահը ինչ ինչ պատճառներով հրադադարի հրաման է տալիս, ու թուրքերի հետ խաղաղության ստորացուցիչ պայմանագիր է կնքում: Որից հետո թուրքերը հարձակվում են Վրաստանի վրա, իսկ մեր նախագահը ռազմական գործողությունների հրաման չի տալիս: Դու ի՞նչ կանես, վեր կկենաս կգնաս նախագահին սպանելո՞ւ: Եթե ոչ, արդյո՞ք որևէ մեկը իրավունք կունենա քեզ դավաճան համարելու:

Ինչքան էլ բարդ իրավիճակ է, ինչքան էլ բարոյական նորմերի առումով այս ամենը մեզ խորթ է թվում, բայց... ոնց գցում-բռնում եմ ու Արէա-ն էլ կարծես հետս համաձայն է, Հայկին մեղադրել պետք չէ: Հետո, հա, ինքը բյուրավոր էր, բայց, ինչ է ստացվում, սպարապետն ասում է հանգիստ մնա, իսկ ինքը վերցնում է Կորճայքի բավականին արյունաքամ եղած բյուրն ու... ըստ էության ապստամբում է? Այսինքն մի այլ տեսակի քաղաքացիական պատերազմ է սկսում? Ընդ որում հաշվի առ, որ Հայկը Կորճայքի իշխան էր այնքանով, որ իրեն նշանակել էր Մեծ քուրմը և ընդունում էր սպարապետ Վահեն: Երկրի դեմ դուրս գալու դեպքում շատ հնարավոր է, որ կորճայքիցիք չենթարկվեին Հայկին ու այս անգամ էլ արդեն Կորճայքը կպայթեր ներսից` շղթայական ռեակցիայով պայթեցնելով նաև Հայաստանը...

Կարծում եմ, որ հետագա օրերին, և նույնիսկ Մենեսի հետ հանդիպման ժամանակ է դա լավ զգացվում, Հայկի ճնշված տրամադրության պատճառներից մեկն էլ այն էր, որ նա... ոնց գցում-բռնում էր, զգում էր, որ ճիշտ է վարվել, բայց այդ ճիշտը ոչ մի կերպ չէր մխիթարում նրան, քանի որ երկրի մի լայն հատված զիջվել էր թշնամուն ու ինքը այդքան հիանալի տղերք էր կորցրել...

Լինում է, այդպես էլ է լինում, երբ մեկը մի այնպիսի կոպիտ սխալ է թույլ տալիս, որ դրանից հետո, ինչ ուզում ես արա, նույնիսկ իդեալական քո ճիշտ պահվածքի դեպքում էլ ընդհանուր արդյունքը բավարար ու գոհացուցիչ չի լինում

[armen9494]

Էլի եմ ասում, շատ կուզենայի հավատալ, որ դա դավաճանություն չի, բայց... չի ստացվում ու վերջ
Մի բան կարող եմ ասել, խոսք տալուց առաջ (այն էլ այդպիսի խոսք) պետք էր մի լավ մտածել, կարող էս խոսքդ մինչև վերջ պահել, թե ոչ: Մի բան ասեմ, եթե Էլամը չգար մեզ օգնության, առաջին բառը, որ ասեիք, լինելու էր «ԴԱՎԱՃԱՆ»: Բայց եթե խորը նայենք, Էլամը մեզ էդ ժամանակ դեռ «պարտք» չէր, իսկ մենք արդեն նրան պարտք էինք և ոչ մի կերպ չհատուցեցինք այդ պարտքը, հլի մի բան էլ հուսախաբ արեցինք:
Լիոն ջան, դու էլ շարունակությունը տեղադրի, թե չէ էս երկու ժամա կանգնել, մնացել ենք նույն քննարկման վրա:

[Lion]

Այ ստեղ կարծում եմ ճիշտ ես, մենք իրոք որ այս էպիզոդում գլուխներս կախ մնացինք, քանի որ ոտնահարվեցին բոլոր բարոյական նորմերը: Դե հա, էլամցիք տուժվեցին... տխուր բան եղավ...

Հայկը դրա համար էլ էր իրեն շատ վատ զգում...

Օֆֆֆֆ, չգիտեմ, բարդ բան է...

[armen9494]

Այ ստեղ կարծում եմ ճիշտ ես, մենք իրոք որ այս էպիզոդում գլուխներս կախ մնացինք, քանի որ ոտնահարվեցին բոլոր բարոյական նորմերը: Դե հա, էլամցիք տուժվեցին... տխուր բան եղավ...

Հայկը դրա համար էլ էր իրեն շատ վատ զգում...

Օֆֆֆֆ, չգիտեմ, բարդ բան է...

Լիոն ջան, ուզում եմ լռեմ, բան չգրեմ էլ էս թեմայի շուրջ, բայց դե չես թողնում:
Որ ասում էս դավաճանեցինք, որպեսզի մեր վիճակը չվատանար: Խի ուրիշ էլ ո՞ր դեպքում ա պետությունը ուրիշ պետությանը դավաճանում: Միշտ էլ հանուն իրա շահերի ա դա անում, էս դեպքում նույնպես հանուն իրա շահերի դավաճանեց:
Ախր "իրեն վատ զգալը" ոոոոոոորն ա???????
Մի հատ լավ արտահայտություն կա` «Շնորհակալությունով ընտանիք չես պահի»: Հիմա ստեղ ա, Էլամցիների համար ինչ տարբերություն, Հակը իրեն լավ ա զգում, թե՞ վատ: Արդյունքը էն ա, որ իր երկիրը ոչնչացվեց ու էլամցիների համար (և կարծում եմ ոչ միայն Էլամցիների, այլև կողքից նայող այլ ժողովուրդների համար) հայերը դավաճան էին:

[Lion]

Ոչ մի տարբերություն եղբայր, ոչ մի - չոր արդյունքի տեսակետից իհարկե ճիշտ ես և այս դեպքում, մեծ հաշվով, ոչ-ոքի ներողությունն էլ ոչ-ոքի պետք չէր...

[Արէա]

Բնականաբար հայերը դավաճանեցին: Բայց ի՞նչ ա նշանակում "հայերը", Հայկը դավաճա՞ն էր, իսկ սպարապե՞տը, իսկ Սևա՞կը, իսկ կորճայքի արջորսները, որ իրենց բան ու գործը թողած երկիրն էին պաշտպանում դավաճա՞ն էին, ոչ իհարկե: Բայց այնուամենայնիվ հայերը դավաճանեցին, որովհետև դավաճանեց Մեծ Քուրմը: Բացի նրանից ոչ ոք, ոչ մեկի դավաճան կոչելու իրավունք չունի:

[armen9494]

Ոչ մի տարբերություն եղբայր, ոչ մի - չոր արդյունքի տեսակետից իհարկե ճիշտ ես և այս դեպքում, մեծ հաշվով, ոչ-ոքի ներողությունն էլ ոչ-ոքի պետք չէր...

Լավ, կարծում եմ էս հարցի շուրջ քննարկելու էլ բան չկա, շարունակի գրել, իմ կարծիքով Հայկը հետագայում այնպիսի սխրագործություններ կանի, որ էսրա մասին կմոռանանք:

[armen9494]

Բնականաբար հայերը դավաճանեցին: Բայց ի՞նչ ա նշանակում "հայերը", Հայկը դավաճա՞ն էր, իսկ սպարապե՞տը, իսկ Սևա՞կը, իսկ կորճայքի արջորսները, որ իրենց բան ու գործը թողած երկիրն էին պաշտպանում դավաճա՞ն էին, ոչ իհարկե: Բայց այնուամենայնիվ հայերը դավաճանեցին, որովհետև դավաճանեց Մեծ Քուրմը: Բացի նրանից ոչ ոք, ոչ մեկի դավաճան կոչելու իրավունք չունի:

Մի րոպե: Հայկը, սպարապետը, Սևակը, կորճայքի արջորսները ԳՈՒՄԱՐԱԾ ԷԼԱՄԻ ԶԻՆՈՎՈՐՆԵՐԸ իրենց բան ու գործը թողած ու՞մ երկիրն էին պաշտպանում: Իսկ երբ եկավ Էլամի հետ պատերազմի ժամանակը, Հայկը, սպարապետը, կորճայքի արջորսները (ավելի շուտ նրանցից ողջ մնացածները) ի՞նչ էին անում: Եթե ասենք չոր ձևով, ապա նստած իրանց տները իրանց ազատ երկիրն էին վայելում և, հնարավոր է, խղճում Էլամին: Դու մի հատ քեզ պատկերացրա Էլամի տեղը, քո համար և' Մեծ քուրմը կլիներ դավաճան, և' հայոց ազգը, և' նամանավանդ իր արյունով երդված Հայկը: Սխա՞լ եմ ասում: