Հովհաննես Իշխանյան

[StrangeLittleGirl]

Լույս է տեսել ժամանակակից հայ գրող Հովհաննես Իշխանյանի «Ուվալնյատի օրը» պատմվածքների ժողովածուն:

Շնորհանդեսը տեղի կունենա մայիսի 6-ին՝ ժամը 17:00-19:00 Բյուրոկրատ խանութում և նույն օրը 20:00-22:00 Ուլիխանյան ակումբում:


Ասում են` մահվան հրեշտակը, որ գալիս է մարդու մոտ` նրա մարմինը հոգուց բաժանելու համար, ամբողջովին ծածկված է աչքերով: Ասում են նաև, որ այդքան շատ աչքերը հրեշտակի համար չեն, ով ամեն ինչ տեսել է երկնքում: Լինում է այնպես, որ մահվան հրեշտակը` գալով հոգու հետևից, համոզվում է, որ շատ վաղ է եկել, որ մարդու համար դեռ չի եկել կյանքը թողնելու ժամանակը: Նա չի դիպչում մարդուն և չի երևում նրան, բայց նրան լքելուց առաջ թողնում է իր անթիվ աչքերից ևս երկու աչք:
Հովհաննես Իշխանյանի պատմվածքների հերոսները կյանքին նայում են սխալ ժամանակ եկած մահվան հրեշտակի պարգևած հավելյալ աչքերով: Հայտնի էլ չի` այն, ինչին հերոսները նայում են, կյա՞նքն է, թե՞ մահը, բանա՞կը, թե՞ քաղաքացիական կյանքը: Հստակ պատասխան չկա:
Սեդա Շեկոյան

[Malxas]

Իշխանյան ազգանունով մեկը կար: Ցավոք անունը չեմ հիշում: Ինչ որ հանրահայտ Իշխանյանի որդին էր: Բուկինիստում ինձ ասացին, որ հեղինակին կանչել են և բերած բոլոր գրքերը ետ են վերադարձրել, որովհետև ցենզուրաից դուրս բառեր են եղել մեջը...
Հուսով եմ սա այդ Իշխանյանը չէ:

[impression]

Հենց ինքն ա
բայց էդ նույն բուկինիստ կոչվածում լիքը Բուկովսկի կա, որ եթե բացած լինեին, լեղաճաք կլիներ իրանց ցենզուրան
այ ասա ձեր ցենզուրան ձեր գլխին կպնի, անգրագետներ, մի երկու հատ ոչ նորմատիվ բառ են տեսնում` ասում են ցենզից դուրս ա, բայց որ ֆիա-միաներ /տենց էր անունը?/ մեր ուղեղն անթաքույց ու առանց ամաչելու էն բանից են անում, բայց` "վեհի մեջ", էդ նորմալ ա
զզվում եմ բուկինիստից, անգրագետներից, երեսպաշտներից, դպրոցից ու սոխից

[Chuk]

Տենց էլ չառա

Ժող, դեռ կա՞ վաճառքում:

[impression]

էրեխեքն ինչ-որ ակցիա էին մտածել, չգիտեմ` անում են թե չէ, եթե անում են, ուրեմն երիտասարդականի անցումում հարցրեք

[Malxas]

Հենց ինքն ա
բայց էդ նույն բուկինիստ կոչվածում լիքը Բուկովսկի կա, որ եթե բացած լինեին, լեղաճաք կլիներ իրանց ցենզուրան
այ ասա ձեր ցենզուրան ձեր գլխին կպնի, անգրագետներ, մի երկու հատ ոչ նորմատիվ բառ են տեսնում` ասում են ցենզից դուրս ա, բայց որ ֆիա-միաներ /տենց էր անունը?/ մեր ուղեղն անթաքույց ու առանց ամաչելու էն բանից են անում, բայց` "վեհի մեջ", էդ նորմալ ա
զզվում եմ բուկինիստից, անգրագետներից, երեսպաշտներից, դպրոցից ու սոխից

Ամեն դեպքում ցենզուրայից դուրս բառերի տեղը գրականության մեջ չէ: Դրա անհրաժեշտությունը պարզապես չկա: Թեմաներից մեկում նշել եմ սկզբունքը: Եթե գրողը ցանկանում է ներկայացնել հերոսին, ով ցենզուրաից դուրս բառեր է օգտագործում, պետք է այդպիսի տպավորություն ստեղծի և ոչ թէ փողոցային բառերը նույնությամբ թխի: Սա իմ կարծիքն է:

[impression]

ու ոնց էդքանը տենց էլ չհասկացան Քինգը, Պալանիկը, Բուկովսկին, Շուկշինը... երևի իրենք գրականություն չեն, կամ երևի մեզ ավելի հարմար ա տենց մտածել

[Malxas]

ու ոնց էդքանը տենց էլ չհասկացան Քինգը, Պալանիկը, Բուկովսկին, Շուկշինը... երևի իրենք գրականություն չեն, կամ երևի մեզ ավելի հարմար ա տենց մտածել

Ես արտահայտեցի իմ կարծիքը: Գռեհիկ արտահայտվելու ձևը միայն գրականության մեջ չէ, որ անընդունելի եմ համարում: Առօրյաում ևս այն մտքի տգեղ դրսևորում է:

[Malxas]

ու ոնց էդքանը տենց էլ չհասկացան Քինգը, Պալանիկը, Բուկովսկին, Շուկշինը... երևի իրենք գրականություն չեն, կամ երևի մեզ ավելի հարմար ա տենց մտածել

Շատ ավելի մեծ գրողներ ու շատ ավելի մեծաքանակ գրողներ դրա հակառակն են հասկացել:

[Chuk]

Ես արտահայտեցի իմ կարծիքը: Գռեհիկ արտահայտվելու ձևը միայն գրականության մեջ չէ, որ անընդունելի եմ համարում: Առօրյաում ևս այն մտքի տգեղ դրսևորում է:

Ես էլ կողմ չեմ գրականության մեջ հայհոյախոսության ներմուծումից:
Բայց պետք է կարողանալ հստակ տարանջատել հայհոյանքի կիրառումը գռեհկաբանությունից:
Պետք է հստակ տարանջատել ըստ անհրաժեշտության ու տեղին հայհոյանքի օգտագործումը ուղղակի, ձևական, ստիպողաբար գրականության մեջ մտցնելուց:

Մի երևույթ է, երբ տվյալ խոսքին, ստեղծագործությանը, ասելիքին սազում է հայհոյանքը, մեկ այլ բան է, երբ հայհոյանքը գրում են «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար: Էս երկուսը պետք է հստակ տարանջատել:

Ես Հովոյի էս գիրքը չեմ կարդացել (չնայած երևի դրանում տեղ գտած որոշ գործեր կարդացել եմ), բայց կարծում եմ, որ ինքը ըստ անհրաժեշտության ու տեղին է օգտագործել:
Ու ընդհանրապես խորհուրդ եմ տալիս որևէ ստեղծագործության մասին կարծիք չկազմել առանց կարդալու կամ գոնե ծանոթանալու:

[Malxas]

Ես էլ կողմ չեմ գրականության մեջ հայհոյախոսության ներմուծումից:
Բայց պետք է կարողանալ հստակ տարանջատել հայհոյանքի կիրառումը գռեհկաբանությունից:
Պետք է հստակ տարանջատել ըստ անհրաժեշտության ու տեղին հայհոյանքի օգտագործումը ուղղակի, ձևական, ստիպողաբար գրականության մեջ մտցնելուց:

Մի երևույթ է, երբ տվյալ խոսքին, ստեղծագործությանը, ասելիքին սազում է հայհոյանքը, մեկ այլ բան է, երբ հայհոյանքը գրում են «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար: Էս երկուսը պետք է հստակ տարանջատել:

Ես Հովոյի էս գիրքը չեմ կարդացել (չնայած երևի դրանում տեղ գտած որոշ գործեր կարդացել եմ), բայց կարծում եմ, որ ինքը ըստ անհրաժեշտության ու տեղին է օգտագործել:
Ու ընդհանրապես խորհուրդ եմ տալիս որևէ ստեղծագործության մասին կարծիք չկազմել առանց կարդալու կամ գոնե ծանոթանալու:

Հասկացա ասածդ: Համաձայն եմ քո սկզբունքի հետ , բայց ո՞վ է հստակ սահմանելու հայհոյանքի ու գռեհկաբանության սահմանը: Դա շատ կարևոր է;
Մի անգամ էլ կրկնեմ կարծիքս; Վարպետ գրողը կարող է օարզապես տպավորություն ստեղծել, որ իր հերոսը հայհայում է:
Չպետք է նաև մոռանանք, որ մենք հայ ենք, իսկ հայհոյանքը հարիր չէ մեր ազգին ինչպես ռուսներին կամ վրացիներին, որոնց կյանքի հետ այդ հայհոյանքը միաձուլված է: Կարծում եմ հայ տղամարդկանցից շատերը չեն հայհոյում կանանց ներկայությամբ, իսկ երբ պատահմամբ հայհոյում են՝ շտապում են ներողություն խնդրել: Ուրեմն ինչո՞ւ հայհոյանք ներմուծել գրականություն, երբ դրա կարիքը առանձնապես չկա: Չէ՞ որ այդ գրականությունը նաև մեր կանանց և երեխաների համար է: Իսկ գրականությունը սովորեցնող և դաստիարակող պետք է լինի:
Առիթ եմ ունեցել կարդալու Վանո Սիրադեղյանի «Հիլդա, աննկուն տատիկ» պատմվածքը: Իմ կարծիքով գրված է վարպետորեն, բայց ես չհասկացա, թե ինչու գրողը լինելով հայ և խոսելով հայրենասիրությունից ու այլ բարձր բաներից, պատմում է մի բանի մասին, որն անհրաժեշտ չէ այս ազգին: Ոչ մի դեպքում անհրաժեշտ չէ:

Հուսով եմ կարողացա հասկանալի ձևով ներկայացնել իմ տեսանկյունը:

Գրքի մասին ոչ մի կարծիք չունեմ: Ցավոք դժվար երբևէ ունենամ, քանի որ շատ գրքեր դեռ հերթի եմ դրել, որ կարդամ: Ես միայն ընդհանուր սկզբունքի մասին եմ խոսել: Եթե նախորդ գրառման մեջ պարզ չեմ գրել՝ ուրեմն սրանով ճշտեցի:

[Chuk]

Հասկացա ասածդ: Համաձայն եմ քո սկզբունքի հետ , բայց ո՞վ է հստակ սահմանելու հայհոյանքի ու գռեհկաբանության սահմանը: Դա շատ կարևոր է;

Գրականությունը սահման չի ճանաչում, իսկ նման դեպքերում այդ սահմանը որոշողները հեղինակն ու ընթերցողներն: Ընթերցողները, ոչ թե չընթերցողները:

Կրկնում եմ. ես էլ չեմ ողջունում գրականության մեջ հայհոյանքներն ու նաև, ասենք, ժարգոնը: Բայց կան գործեր, որոնցում, կարդալուց հետո, տեղին եմ համարում:

Գրքի մասին ոչ մի կարծիք չունեմ: Ցավոք դժվար երբևէ ունենամ, քանի որ շատ գրքեր դեռ հերթի եմ դրել, որ կարդամ: Ես միայն ընդհանուր սկզբունքի մասին եմ խոսել: Եթե նախորդ գրառման մեջ պարզ չեմ գրել՝ ուրեմն սրանով ճշտեցի:

Կարծում եմ, որ սա կոնկրետ գրքի նվիրված թեմա է: Իսկ ընդհանուր սկզբունքի, գրականության մեջ հայհոյանքների օգտագործման մասին առանձին թեմա ունենք: Ու նաև կարծում եմ, որ այսուհանդերձ կոնկրետ գրքի մասին էիր գրել՝ ցիտելով ուրիշին:

[impression]

Մի անգամ էլ կրկնեմ կարծիքս; Վարպետ գրողը կարող է օարզապես տպավորություն ստեղծել, որ իր հերոսը հայհայում է:
Չպետք է նաև մոռանանք, որ մենք հայ ենք, իսկ հայհոյանքը հարիր չէ մեր ազգին ինչպես ռուսներին կամ վրացիներին, որոնց կյանքի հետ այդ հայհոյանքը միաձուլված է:

ասենք ոնց? սիրելի ընթերցող, այստեղ իմ գլխավոր հերոսն իրեն թույլ է տալիս յոթ հարկանի հայհոյանք, բայց քանի որ հնարավոր է, որ ընթերցողները կանայք էլ լինեն, կոչ եմ անում ձեր երևակայությանն ու պասիվ բառապաշարին` ամբողջացնելու այն բացը, որ ես` հեղինակս, հասկանալի պատճառներով ինձ թույլ չեմ կարող տալ: Նոր գլխի ընկա, որ ընթերցողը /աստված չանի/ գուցե հայ լինի, իսկ հայերին հարիր չէ հայհոյանք կարդալ կամ անգամ մտածել...

ՍԱՐՍԱՓ

[impression]

Շատ ավելի մեծ գրողներ ու շատ ավելի մեծաքանակ գրողներ դրա հակառակն են հասկացել:

հա, բայց ի տարբերություն քեզ, ես նրանց գոյությունը չեմ բացառում
ես չեմ ասում Տերյանը գրող չի, որտև չի հայհոյում, պարզ չի ասածս?

[Chuk]

ասենք ոնց? սիրելի ընթերցող, այստեղ իմ գլխավոր հերոսն իրեն թույլ է տալիս յոթ հարկանի հայհոյանք, բայց քանի որ հնարավոր է, որ ընթերցողները կանայք էլ լինեն, կոչ եմ անում ձեր երևակայությանն ու պասիվ բառապաշարին` ամբողջացնելու այն բացը, որ ես` հեղինակս, հասկանալի պատճառներով ինձ թույլ չեմ կարող տալ: Նոր գլխի ընկա, որ ընթերցողը /աստված չանի/ գուցե հայ լինի, իսկ հայերին հարիր չէ հայհոյանք կարդալ կամ անգամ մտածել...

ՍԱՐՍԱՓ

Լիլ, իրականում իսկապես շատ դեպքերում կարելի ա առանց քֆուրի յոլա գնալ... ոչ միայն յոլա գնալ, այլև անհրաժեշտ ինֆորմացիան փոխանցել: Ուղղակի չէի ուզի էս թեմայում սա գրեի, որտև կարծում եմ, որ ամեն դեպքում Հովոյի ստեղծագործություններում էդ դեպքերը չկան:

Բայց տեղեր կան, երբ հեղինակի գրած քֆուրը կարելի ա փոխարինել ընդամենը միջավայրի համապատասխան նկարագրության պայմաններում գրված «Ես քու՛...»-ով, ու նույն էֆեկտը ստանալ: Գուցե մի բան էլ ավելին: Միջավայրի նկարագրություն ասելով նկատի չունեմ «Արագածի պսակաձև գագաթը չէր երևում: Նա դեռ պատած էր ձյունի պես ճերմակ մշուշով, որպես մի ամոթխած հարսիկ, որ սքողում է յուր դեմքը անթափանցիկ շղարշով» տիպի նկարագրությունները, այլ ասենք էդ խոսքերն ասողի բոքսի հարվածից տափակած քիթը, կիսասպիտակ չորս օրվա թրաշն ու սուրճի՝ չորս օր չլվացած բաժակի մեջ հանգցրած սիգարետը:

Ուղղակի նորից եմ շեշտում, սա էն դեպքերում, երբ քֆուրներն ինքնանպատակ են դրվում: Կան դեպքեր, որոնցում դրանց կիրառումն ուղղակի անհրաժեշտություն ա դառնում: