Հովհաննես Իշխանյան

[Արէա]

Արեա ջան քանի որ ակումբցիների մի բավական ստվար զանգված դա գրականություն ա համարում, այլ ոչ հայհոյախոսություն, ինձ թույլ կտամ մի փոքր հատված ստեղ տեղադրեմ... կարծում եմ դրանով Ակումբի կանոնադրությունը խախտած չեմ լինի, որովհետև մեծբերումս ժամանակակից հայ գրականությունից ա... Որոշ բառեր այնուամենայնիվ կաշխատեմ *-երով հնարավորինս քողարկել:

Հտաված «Զինվորական երթ» պատմվածքից


Հ.Գ. եթե հետաքրքրեց, շարունակությունն այստեղ՝ http://issuu.com/newarteria/docs/uvalnyati_or_arteria/1

Հ.Հ.Գ. Եվս մեկ անգամ ներողություն....

Ես սենց բան կյանքումս կարդացած չկամ, էս ի՞նչ ա ժողովուրդ, էս ի՞նչ զզվելի ապուշություն ա

[Chuk]

Քանի որ թեմայի սկզբում մի քանի գրառում էի արել՝ առանց գիրքը կարդացած լինելու, որոշեցի հիմա էլ գրել:

Ես էլ կողմ չեմ գրականության մեջ հայհոյախոսության ներմուծումից:
Բայց պետք է կարողանալ հստակ տարանջատել հայհոյանքի կիրառումը գռեհկաբանությունից:
Պետք է հստակ տարանջատել ըստ անհրաժեշտության ու տեղին հայհոյանքի օգտագործումը ուղղակի, ձևական, ստիպողաբար գրականության մեջ մտցնելուց:

Մի երևույթ է, երբ տվյալ խոսքին, ստեղծագործությանը, ասելիքին սազում է հայհոյանքը, մեկ այլ բան է, երբ հայհոյանքը գրում են «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար: Էս երկուսը պետք է հստակ տարանջատել:

Ես Հովոյի էս գիրքը չեմ կարդացել (չնայած երևի դրանում տեղ գտած որոշ գործեր կարդացել եմ), բայց կարծում եմ, որ ինքը ըստ անհրաժեշտության ու տեղին է օգտագործել:
Ու ընդհանրապես խորհուրդ եմ տալիս որևէ ստեղծագործության մասին կարծիք չկազմել առանց կարդալու կամ գոնե ծանոթանալու:

Գիրքը առա, կարդացի ոչ լրիվ: Չկարդացի, որտև դուրս չեկավ: Ու էնքան ասելիքը չէր դուրս չեկողը, ինչքան ոճը: Ամեն դեպքում «Երթը» լրիվ կարդացի: Ու դրա մասին իմ կարծիքը հենց էս մեջբերածս գրառման համատեքստում ա, որովհետև իմ պատկերացմամբ հայհոյանքների գործածումը տեղին չէր, ձևական, իսկ տեղ-տեղ ստիպողաբար էր: Տպավորությունս էնպես էր, որ հաճախ Հովոն ինքն իր համար էլ արհեստականորեն էր հայհոյանքները խցկում: Ցավում եմ, որ իմ տպավորությամբ Հովոյի գրածը առավել շատ «կռուտոյ» ու «ժամանակակից» երևալու համար ա: Ցավում եմ, որովհետև Հովոն տաղանդավոր ա, թեթև գրիչ ունի ու լավ ֆանտազիա:

Գրականությունը սահման չի ճանաչում, իսկ նման դեպքերում այդ սահմանը որոշողները հեղինակն ու ընթերցողներն: Ընթերցողները, ոչ թե չընթերցողները:

Կրկնում եմ. ես էլ չեմ ողջունում գրականության մեջ հայհոյանքներն ու նաև, ասենք, ժարգոնը: Բայց կան գործեր, որոնցում, կարդալուց հետո, տեղին եմ համարում:

Իմ կարծիքը ես որպես «դատավճիռ» չեմ գրում: Իմ կարծիքը հենց այս գրառմանս համատեքստում է: Ես, որպես ընթերցող, գտել եմ էն սահմանը, որից էն կողմն իմ համար գռեհկաբանություն ա: Այս գործը ես դասում եմ գռեհկաբանության սահմանին: Բայց ես նաև հասկանում եմ, որ ես չեմ թելադրողն ու որոշողը, ուրիշը կարող է այլ կերպ մտածի:

Բայց տեղեր կան, երբ հեղինակի գրած քֆուրը կարելի ա փոխարինել ընդամենը միջավայրի համապատասխան նկարագրության պայմաններում գրված «Ես քու՛...»-ով, ու նույն էֆեկտը ստանալ: Գուցե մի բան էլ ավելին: Միջավայրի նկարագրություն ասելով նկատի չունեմ «Արագածի պսակաձև գագաթը չէր երևում: Նա դեռ պատած էր ձյունի պես ճերմակ մշուշով, որպես մի ամոթխած հարսիկ, որ սքողում է յուր դեմքը անթափանցիկ շղարշով» տիպի նկարագրությունները, այլ ասենք էդ խոսքերն ասողի բոքսի հարվածից տափակած քիթը, կիսասպիտակ չորս օրվա թրաշն ու սուրճի՝ չորս օր չլվացած բաժակի մեջ հանգցրած սիգարետը:

Ուղղակի նորից եմ շեշտում, սա էն դեպքերում, երբ քֆուրներն ինքնանպատակ են դրվում: Կան դեպքեր, որոնցում դրանց կիրառումն ուղղակի անհրաժեշտություն ա դառնում:

Այս գրառման մասին էլ գրեմ: Կարծում եմ, որ «Երթի» ասելիքը կարելի էր փոխանցել առանց հայհոյախոսության կամ այդ աստիճանի հայհոյախոսության:

[Շինարար]

Ես չեմ կարդացել, բայց արդեն պատկերացնում եմ իմաստն ու բովանդակությունը: Մի հարց ունեմ. որևէ մեկին հետաքրքի՞ր է իմ բանակային կյանքի մանրամասները, բանակային՝ փողոցային բառապաշարով պատմված: Ինձ, որևէ մեկինը հետաքրիր չէ: Մենք տղեքով որ հարբում ենք, մի քանի հատ սենց գիրք ենք պատմում իրար, սա նորմա՞լ է, սա գիրք ու վեպ է կոչվո՞ւմ:

Չէ, Արեա, տենց չի: Ես որ ասում եմ` իրականության շատ ճիշտ արտացոլում ա, դա ասում եմ էդ բառի լայն իմաստով, ոչ թե բառացի, նենց չի, որ երկու հոգի իրար հետ քֆուրով խոսում են, մեր բանակի հայելին ա, ծուռ հայելի, որտեղ վատ կողմերը ընդգծված են երևում: Էլի եմ ասում, իրոք շատ ճիշտ, շատ լավ, տեքստի առումով ընտիր շարադրված, իմաստի առումով արդիական ստեղծագործություն ա, ուղղակի իմ ճաշակով չի:

[Արէա]

Չէ, Արեա, տենց չի: Ես որ ասում եմ` իրականության շատ ճիշտ արտացոլում ա, դա ասում եմ էդ բառի լայն իմաստով, ոչ թե բառացի, նենց չի, որ երկու հոգի իրար հետ քֆուրով խոսում են, մեր բանակի հայելին ա, ծուռ հայելի, որտեղ վատ կողմերը ընդգծված են երևում: Էլի եմ ասում, իրոք շատ ճիշտ, շատ լավ, տեքստի առումով ընտիր շարադրված, իմաստի առումով արդիական ստեղծագործություն ա, ուղղակի իմ ճաշակով չի:

Վերևում, MWMS-ի տեղադրած հատվածը, որքա՞նով ա արտացոլում իրականությունը, դու տենց բան տեսե՞լ ես, կամ լսե՞լ ես, կամ ասենք հազարից մեկ նման դեպք կարող ա եղած լինի, դու ուզո՞ւմ ես լսել էդ դեպքի մասին, քեզ հետաքրքի՞ր ա, դա իրականության արտացոլո՞ւմ ա:

[Շինարար]

Կարծում եմ, որ «Երթի» ասելիքը կարելի էր փոխանցել առանց հայհոյախոսության կամ այդ աստիճանի հայհոյախոսության:

Ես ընդհանրապես չեմ պատկերացնում, որ նորմալ գրողը չկարողանա ցանկացած ասելիք առանց քֆուրի գրել: Գալաթեայի ստեղծագործություններից մեկից <անբարոյականի որդի> հայհոյանքը հիշեցի, ու էնքան բնական էր կարդացվում, ու հաստատ իր գրածը չէր թուլացնում: Բայց դե ով իրավունք ունի գրողին թույլ չտալ, որ հայհոյի, կարանք ուղղակի, չենք ուզում, չկարդանք

[Գալաթեա]

Ես ընդհանրապես չեմ պատկերացնում, որ նորմալ գրողը չկարողանա ցանկացած ասելիք առանց քֆուրի գրել: Գալաթեայի ստեղծագործություններից մեկից <անբարոյականի որդի> հայհոյանքը հիշեցի, ու էնքան բնական էր կարդացվում, ու հաստատ իր գրածը չէր թուլացնում: Բայց դե ով իրավունք ունի գրողին թույլ չտալ, որ հայհոյի, կարանք ուղղակի, չենք ուզում, չկարդանք

Ես ե՞րբ եմ տենց բան ասել

[Շինարար]

Ես ե՞րբ եմ տենց բան ասել

Դեդեկտիվ էր: Կփնտրեմ, կգտնեմ, հղումը կտամ, բայց շատ լավ տպավորվել ա

[Շինարար]

Վերևում, MWMS-ի տեղադրած հատվածը, որքա՞նով ա արտացոլում իրականությունը, դու տենց բան տեսե՞լ ես, կամ լսե՞լ ես, կամ ասենք հազարից մեկ նման դեպք կարող ա եղած լինի, դու ուզո՞ւմ ես լսել էդ դեպքի մասին, քեզ հետաքրքի՞ր ա, դա իրականության արտացոլո՞ւմ ա:

Արեա, ես էդ ստեղծագրծության մասին իմ վրաբերմունքն ասացի, ես տենց չեմ սիրում, իսկ գրականության մեջ իրականության արտացոլման ձևի մասին մեր պատկերացումները կարան տարբեր լինեն, ինձ համար դա հենց իրական էր, իրոք կարդում ես, ու տեսածիդ համեմատ խորթ չի:

[Գալաթեա]

Դեդեկտիվ էր: Կփնտրեմ, կգտնեմ, հղումը կտամ, բայց շատ լավ տպավորվել ա

Վայ, քեզ պե՞տք ա
Եթե չես հիշում, փնտրել չարժի, Շին ջան:

[Արէա]

Արեա, ես էդ ստեղծագրծության մասին իմ վրաբերմունքն ասացի, ես տենց չեմ սիրում, իսկ գրականության մեջ իրականության արտացոլման ձևի մասին մեր պատկերացումները կարան տարբեր լինեն, ինձ համար դա հենց իրական էր, իրոք կարդում ես, ու տեսածիդ համեմատ խորթ չի:

Բնականաբար տարբեր են լինելու, ու պետք էլ չի որ նույնը լինեն, բայց էս թեման, էս բառապաշարով, էս վիճակով զզվելի ա իմ համար: Վերևում ասեցի որ հարբած ժամանակ ընկերներով նման պատմություններ ենք պատմում իրար, ներողություն եմ խնդրում, ստել եմ, ես կյանքում նման բառերով նման պատմություն չեմ պատմել, ոչ էլ իմ ընկերներից եմ լսել, սա չի իրականությունը, սա իրականության արտացոլում չի, սա եսիմ ինչ ա, էս նույն կերպ դժվար ապրուստն են ասում իրականության արտացոլում, բայց եթե մի երկու նման դեպք կա, էդ չի նշանակում, որ դա ա իրականությունը, ես սենց իրականություն չեմ տեսել: Ու իմ պատկերացրած գրականությունն էլ էս չի, սենց գրականություն չի լինում:

[Շինարար]

Վայ, քեզ պե՞տք ա
Եթե չես հիշում, փնտրել չարժի, Շին ջան:

Ախր հաստատ հիշում եմ, հիմա իմ ենթադրած գործում փնտրեցի, չգտա, երևի ուշադիր չէի կամ էլ հիմա հոգնած եմ, մի քանի անգամ էլ դա օրինակ եմ բերել, հո՞ չի կարա իմ ֆանտազիան լինի, խայտառակ կլինեմ

[Գալաթեա]

Բնականաբար տարբեր են լինելու, ու պետք էլ չի որ նույնը լինեն, բայց էս թեման, էս բառապաշարով, էս վիճակով զզվելի ա իմ համար: Վերևում ասեցի որ հարբած ժամանակ ընկերներով նման պատմություններ ենք պատմում իրար, ներողություն եմ խնդրում, ստել եմ, ես կյանքում նման բառերով նման պատմություն չեմ պատմել, ոչ էլ իմ ընկերներից եմ լսել, սա չի իրականությունը, սա իրականության արտացոլում չի, սա եսիմ ինչ ա, էս նույն կերպ դժվար ապրուստն են ասում իրականության արտացոլում, բայց եթե մի երկու նման դեպք կա, էդ չի նշանակում, որ դա ա իրականությունը, ես սենց իրականություն չեմ տեսել: Ու իմ պատկերացրած գրականությունն էլ էս չի, սենց գրականություն չի լինում:

Արէա ջան, չեմ կարծում, որ գտնվեն շատերը, որ մեջբերված հատվածը կարդան և հաճույքից նվաղեն՝ ընկղմվելով գրական հաճույքի օրորուն ալիքների մեջ:
Ու ի դեպ, շնորհակալություն Չուկին՝ հատվածը սփոյլերով դնելու համար, քանի որ սեփական ճիշտը ապացուցելու համար պարտադիր չի գտնել գործի ամենազզվելի հատվածը ու շպրտել ֆորում՝ ի տես բոլորի:

Ես համամիտ եմ, որ գրքում առկա են ավելորդ գռեհկաբանություններ, որոնք չլինելու դեպքում էլ բոլորս գիտենք, որ բանակ տեղը կլասիցիզմի թանգարան չի: Ու իսկապես տհաճ ա կարդալը:
Բայց մենք տարբերակ ունենք...մի քանի տող աչքի անցկացնել ու եթե չենք հավանում՝ գիրքը շպրտել մի կողմ:
Եթե քեզ համար դա ընդունելի բառապաշար ու իրականություն չի, մեկ ուրիշը կարա հավեսով կարդա:

[Արէա]

Ես համամիտ եմ, որ գրքում առկա են ավելորդ գռեհկաբանություններ, որոնք չլինելու դեպքում էլ բոլորս գիտենք, որ բանակ տեղը կլասիցիզմի թանգարան չի: Ու իսկապես տհաճ ա կարդալը:
Բայց մենք տարբերակ ունենք...մի քանի տող աչքի անցկացնել ու եթե չենք հավանում՝ գիրքը շպրտել մի կողմ:
Եթե քեզ համար դա ընդունելի բառապաշար ու իրականություն չի, մեկ ուրիշը կարա հավեսով կարդա:

Համաձայն եմ Գալաթեա ջան: Դժվար ապրուստն էլ լիքը մարդ հավեսով նայում ա, բայց դժվար ապրուստը թյուրիմացություն ա չէ՞:

Հ.Գ. ես հո չեմ ասում վառենք գրքերն ու հեղինակին, թող ինչ ուզում ա գրի, ում էլ սա դուր ա գալիս թող կարդա, ինձնից գնում էր կարծիք հայտնել՝ հայտնեցի:

[Գալաթեա]

Համաձայն եմ Գալաթեա ջան: Դժվար ապրուստն էլ լիքը մարդ հավեսով նայում ա, բայց դժվար ապրուստը թյուրիմացություն ա չէ՞:

Հ.Գ. ես հո չեմ ասում վառենք գրքերն ու հեղինակին, թող ինչ ուզում ա գրի, ում էլ սա դուր ա գալիս թող կարդա, ինձնից գնում էր կարծիք հայտնել՝ հայտնեցի:

Դժվար Ապրուստը շատ ավելի բարդ ու ծանր դեպք ա... նա ամենահզոր զենքով ա մատուցվում՝ հեռուստատեսությամբ:
Ես էս վերջերս պարզել եմ, որ մարդիկ օրվա ժամերը սերիալների անուններով են ասում... "Դժվար Ապրուստից առաջ...Եղբայրներից հետո... Ես շատ Գիտեմ Ինչի ժամանակ: Այ դա սարսափ ա:
Ինչ վերաբերում ա Իշխանյանի գրքին՝ այն սերունդ դեգրադացնելու համար չափից դուրս փոքր տիրաժով ա տպվել:

[impression]

Իմ կարծիքով Իշխանյանն ունի ոճ, ունի շնորհք, ունի տաղանդ
այլ հարց ա, թե ինչի մասին ա ինքը գրում
ինքը ունի ասելիք, բայց քանի որ, մեր բոլորի նման, ապրում ա անթափանց պատերով կոլբայի մեջ, ստիպված ա գրել մենակ էն, ինչը կատարվում ա կոլբայի ներսում կամ էդ կատարվածներին տալ սեփական գնահատականը