1983 թ. հուլիսի 27-ին Լիսաբոնում 5 հայ երիտասարդներ գրավում են թուրքական դեսպանատունը։ Այնուհետև հաղորդագրություն է տարածվում Հայ Հեղափոխական Բանակի անունից. «Մենք որոշել ենք պայթեցնել այս շէնքը և մնալ նրա փլատակների տակ։ Սա ո՛չ ինքնասպանություն է, ոչ էլ խելագարության դրրսևորում, այլ ընդհակառակն՝ մեր զոհաբերումն է ազատության բագինին»։
1983-ի հուլիսի 27-ի գործողությունները քայլ առ քայլ
10:30-Հինգհոգանոց խումբը մտնում է դեսպանատան շրջափակը:
10:45-Դեսպանատան պահակների հետ բախում ունենալուց հետո դռան շեմքին ընկնում է նրանցից մեկը:
11:00-Զորավոր պայթյուն ու հրաձգության ձայներ են լսվում գրավված շենքից:
11:35-Խումբը հեռաձայնով հայտարարում է, որ ոստիկանության միջամտության դեպքում շենքը կպայթեցվի:
12:00-Շենքի վերին հարկում սկսվում է հրդեհ:
12:15-Ոստիկանությունը, շրջապատելով թաղը, իր մասնավոր ուժերով փակում է դեսպանատան երթևեկելի ուղիները: Կցորդի վիրավոր կինը և զավակը դուրս են գալիս շենքից:
12:30-Փարիզի և Լիսաբոնի մի քանի օրաթերթեր ստանում են գործողության ստանձման նամակ «Հայ Յեղափոխական Բանակի» կողմից, որում հայտարարում էր.«Որոշել ենք պայթեցնելով դեսպանատան շենքը` զոհել մեզ փլատակների տակ»:
13:00-Շենքի վերին հարկը բոցերի մեջ է գտնվում:
13:45-Ոստիկանությունը հարձակվում է շենքի վրա: Մի քանի րոպե հրաձգությունից հետո լսվում են ուժեղ պայթյուններ:
14:00-Ոստիկանությունը, շենք մտնելով, փլատակների տակ գտնում է 5 ածխացած դիակներ:
14:45-Պետական աղբյուրները պաշտոնապես արձանագրում են գործողության ավարտը՝ հայտարարելով. «Խմբի անդամները ռումբի պայթյունով ինքնասպան եղան»:
19 սեպտեմբեր 1983- Հինգ հերոսների մարմինները հասնում են Լիբանան:
20 սեպտեմբեր 1983- Հազարավոր հայերի ներկայությամբ Բեյրութի եկեղեցում կատարվում է հինգ հեղափոխականների հուղարկավորությունը:
Շատ հպարտ եմ, որ հայ ծնած եմ, որովհետեւ հայ պիտի մեռնիմ: Շատ ուրախ եմ այս գործողութեամբ: Հիմա մեր ապրած կեանքը իսկապէս որ կեանքէ զատ ամեն ինչի կը նմանի: Կապրինք ուրիշի տիրապետութեան տակ, ուրիշի խամաճիկներն ենք:
ՍԻՄՈՆ ԵԱՀԻՆԵԱՆ
Մենք ալ ազգ ենք, հին ազգ ենք եւ մեր իրաւունքն է ուրիշ ազգերու պէս ապրիլ մեր հողերուն վրայ: Մենք ալ կուզենք տեսնել մեր ժողովուրդը խաղաղ, հանգիստ իր Հայրենիքին մեջ եւ մտահոգ իր Հայրենիքով, ապագայ հայ սերունդը պատրաստելով:
ՎԱՉԷ ԴԱՂԼԵԱՆ
Ինչպես որ կըսե երգը. «Երբ չի մնում ելք ու ճար, խենթերն են գտնում հնար»: Այո, մենք խենթերն ենք, բայց չակերտեալ խենթեր: Եկեք, միացեք մեզի: Կը հավատամ, որ կը տիրանանք մեր հայրենիքին:
ՍԱՐԳԻՍ ԱԲՐԱՀԱՄԵԱՆ
Կուզիմ, որ իմ ընկերներս, որոնք ինձի հետ մեծցած են, նոյն միջավայրին մեջ մեծցած են, նոյն տեղերը յաճախած ենք, նոյն գործերը ըրած ենք, համոզուին այս մէկ կէտին եւ չըսեն՝ ընտանիքը, կեանքը, ապագան: Առանց մեր հողերուն ոչ ապագայ կայ, ոչ կեանք, ոչ ընտանիք կըլայ:
ԱՐԱ ՔԵՐՃԸԼԵԱՆ
Մենք շատ համբերեցինք եւ դեռ կը համբերենք: Համբերելը նոր բան մը չէ մեզի համար: Ես Թուրքիոյ ուղղակիօրէն կըսեմ, եթէ իր շունչը երկար է, դեռ թող պայքարի մեզի դէմ: Մենք դեռ կը համբերենք:
Ես կուզիմ երիտասարդութեան ըսել, թե երբէք թող չխրտնին, ինչքան ալ թուրքը զօրավոր ըլլայ մեզմէ աւելի նոր զէնքերով կամ նոր դիւանագիտությամբ: Մենք առաջինները չենք, որ կը քալենք: Մեզմէ առաջ շատեր քալած են եւ կը յուսամ, որ մեզմէ աւելի լաւերն ալ պիտի գան, մեզմէ աւելի գործեր պիտի ընեն:
ՍԵԴՐԱԿ ԱՃԵՄԵԱՆ
ԱՐԱՅԻ ՄԱՅՐԸ
«Ես հպարտ եմ, որ առանց գիտնալու հերոս մը մեծցուցի, բայց կը ցավիմ, որ շատ զաւակներ չեմ ունեցած` ուրիշ զինւորներ ալ տրամադրելու ազգիս»:
ՎԱՉԵԻ ՀԱՅՐԸ
«Վաչեն և իր ընկերները օրինակ պետք է լինեն մեր նոր սերնդին: Այս անձնազոհ տղաների նկարները ամեն հայի սրտի մեջ պետք է փորագրվեն և նրանց ճամփան շարունակվի առանց հուսահատության»:
Այս գործողությունը հայ ռազմաքաղաքական խմբավորումների իրականացրածներից առաջինն էր, որը կատարվեց մահապարտների միջոցով։
Տղե´րք, խոնարհվում եմ ձեր պայծառ անունների առջև։ Թող Աստված օգնական լինի մեզ, որ անավարտ չթողնենք գործը, որի համար դուք զոհեցիք ձեր կյանքը։ Որ վերևից չասեք. «Մեռելներն անոնք են, որոնց համար մենք մեռանք»...
Լիզբոն Հինգի Հիշատակին
Ահա այսպես արշավեցիք,
Լիզբոն զոհված լավ ընկերներ
Որ ակտովը ձեր կը կոչվիք,
Դրոյի ժառանգ վեհ խենթեր։
Դեմքերը ձեր կազնվանան,
Կը տանջեն սրտեր անպայման...
...Կերդվենք անբիծ պատվովը ձեր
Ընդարձակել պայքարը մեր։
Մեջբերել
Էջանիշներ