Համաշխարհային շախմատ

[Moonwalker]

Յուրաքանչյուր մրցաշարին առանձին թեմա չնվիրելու ու «Հայկական շախմատ» թեման անհամապատասխան գրառումներից զերծ պահելու համար, կարծում եմ ավելի հարմար է մեծ շախմատին վերաբերվող առանձին թեմա ունենալ:

[Moonwalker]

Շուտով մեկնարկելիք արագ և կույր շախմատի «Ամբեր» գերմրցաշարին ընդառաջ մի փոքր նախաբան:
Առաջին «Ամբեր» մրցաշարն անցկացվել է 1992թ.-ին Ֆրանսիայի Ռոքբրյուն քաղաքում՝ ի նշանավորումն հոլանդացի միլիարդատեր ու շախմատային մեկենաս Յոոպ վան Օոստերոմի դստեր Մելոդի Ամբերի ծննդյան: Այն մրցաշարն անցկացվեց միայն արագ շախմատի ուղղվածությամբ ու ավարտվեց Վասիլի Իվանչուկի հաղթանակով (ի դեպ միակ շախմատիստն, ով մասնակցել է «Ամբեր»-ի բոլոր 20 մրցաշարերին): 1993թ.-ին մրցաշարի ընթացակարգն երթարկվեց որոշակի փոփոխությունների՝ նպատակ ունենալով այն դարձնել աշխարհում իր տեսակի մեջ միակը: Այդ տարվանից մրցաշարն անցկացվում է կրկնակի հանդիպման սկզբունքով՝ շախմատիստների զույգը մի օրվա մեջ իրար հետ մրցում են թե՛ արագ և թե՛ կույր շախմատում: 1993թ.-ին «Ամբեր»-ն անցկացվեց Մոնակոյում, որն այնուհետ դարձավ մրցաշարի տունը մինչև 2008թ.-ը, երբ այն անցկացվեց Նիցցայում: 20-րդ հոբելյանական մրցաշարի առիթով պարոն Օոստերոմն ու Մաքս Էյվեի հիմնադրամն որոշել են «Ամբեր 2011»-ը կրկին անցկացնել Մոնակոյում: Ու 2011թ.-ի մարտի 11-24-ը Մոնտե Կարլոյի հանգստյան համալիրը կընդունի պատմության մեջ վերջին «Ամբերի» մասնակիցներին (համաշխարհային վարկանիշային աղյուսակի առաջին տասնյակից բացակայում է միայն 8-րդ համար Մամեդյարովը).



1. Մագնուս Կարսեն (Նորվեգիա) - 2814
«Ամբեր»-ում նրա լավագույն արդյունքը անցյալ տարվա գումարային 1-ին մրցանակն է (կիսելով Իվանչուկի հետ):

2. Վիշվանաթան Անանդ (Հնդկաստան) - 2810
1994, 1997, 2003, 2005, 2006 (Մորոզևիչի հետ)թթ.-ի «Ամբերի» հաղթողն է:

3. Լևոն Արոնյան (Հայաստան) - 2805
«Ամբեր»-ի 2008 և 2009թթ.-ի առաջին մրցանակակիրն է:

4. Վլադիմիր Կրամնիկ (Ռուսաստան) - 2784
«Ամբեր»-ում առաջինն է եղել 1996, 1998 (Շիրովի հետ), 1999, 2001 (Թոփալովի հետ), 2004 (Մորոզևիչի հետ) և 2007թթ-ին:

5. Սերգեյ Կարյակին (Ռուսաստան) - 2776
Նրա լավագույն ցուցանիշն անցյալ տարվա 5-րդ տեղն է:

6. Վեսեին Թոփալով (Բուլղարիա) - 2775
Կիսել է «Ամբեր 2001»-ի առաջին մրցանակը Կրամնիկի հետ:

7. Ալեքսանդր Գրիշչուկ (Ռուսաստան) - 2773
4-րդն է եղել «Ամբեր 2006»-ում:

8. Վասիլի Իվանչուկ (Ուկրաինա) - 2764
«Ամբեր»-ում հաղթել է 1992-ին և 2010-ին (Կարլսենի հետ):

9. Հիկարու Նակամուրա (ԱՄՆ) - 2751
Նրա առաջին մասնակցությունն է գերմրցաշարին:

10. Վուգար Հաշիմով (Ադրբեջան) - 2736
6-րդն է եղել անցյալ տարի:

11. Բորիս Գելֆանդ (Իսրայել) - 2733
Նրա բարձրագույն նվաճումը Մոնակոյում 2001 և 2002թթ.-ի 5-րդ տեղն է:

12. Անիշ Գիրի (Նիդերլանդներ) - 2686
Նրա առաջն մասնակցությունն է «Ամբեր»-ում:

Մրցաշարի բացման արարողությունը մարտի 11-ին է, իսկ խաղերը կմեկնարկեն հաջորդ օրվանից Երևանի ժամանակով 18:30-ին: Հանգստյան օրեր են մարտի 16-ն ու 21-ը: Ամեն պարտիայի համար շախմատիսներից յուրաքանչյուրին կհատկացվի 25-ական րոպե: Արագ շախմատում ամեն քայլին կավելանա 10, իսկ կույր շախմատում 20 վայրկյան:
Ընդհանուր մրցանակային ֆոնդը € 227,000 է:

Աղբյուրը

Հաջողություն մաղթենք մեր առաջատարին: Ու եթե հաշվի առնենք, որ Լևոնն արագ շախմատն ընկալում է իբրև զվարճանք, նաև բարի ժամանց նրան:

[Moonwalker]

Այսօր Շախմատի համաշխարհային ֆեդերացիան՝ ՖԻԴԵ-ն հրապարակել է աշխարհի լավագույն շախմատիստների այս տարվա 2-րդ վարկանշային աղյուսակը: Դրա վերնամասն ունի հետևյալ տեսքը.

1. Վիշվանաթան Անանդ (Հնդկաստան) - 2817* - 2816,6** - ↑ 1*** - +6,6**** - 13*****
2. Մագնուս Կարլսեն (Նորվեգիա) - 2815 - 2814,9 - ↓ 1 - +0,9 - 13
3. Լևոն Արոնյան (Հայաստան) - 2808 - 2807,8 - 0 - +2,8 - 13
4. Վլադիմիր Կրամնիկ (Ռուսաստան) - 2785 - 2785,4 - 0 - +1,4 - 13
5. Վասիլի Իվանչուկ (Ուկրաինա) - 2779 - 2778,8 - ↑ 4 - +14,8 - 19
6. Սերգեյ Կարյակին (Ռուսաստան) - 2776 - 2776,0 - ↓ 1 - 0 - 0
7. Վեսելին Տոպալով (Բուլղարիա) - 2775 - 2775,0 - ↓ 1 - 0 - 0
8. Հիկարու Նակամուրա (ԱՄՆ) - 2774 - 2773,9 - ↑ 2 - +22,9 - 13
9. Շաքրիար Մամեդյարով (Ադրբեջան) - 2772 - 2772,0 - ↓ 1 - 0 - 0
10. Ալեքսանդր Գրիշչուկ (Ռուսաստան) - 2747 - 2746,7 - ↓ 3 - -26,3 - 13
...
29. Սերգեյ Մովսիսյան (Հայաստան) - 2716 - 2715,7 - ↓ 3 - -4,3 - 18
...
65. Գաբրիել Սարգսյան (Հայաստան) - 2676 - 2676,4 - ↑ 10 - +9,4 - 13
...
67. Վլադիմիր Հակոբյան (Հայաստան) - 2675 - 2675,0 - ↓ 4 - 0 - 0



* - կլորացված վարկանիշը
** - մաքուր վարկանիշը
*** - աղյուսակում դիրքի փոփոխությունը (2011թ.-ի հունվարի հմմ.)
**** - վարկանիշի փոփոխությունը (2011թ.-ի հունվարի հմմ.)
***** - անցկացրած պարտիաների թիվը (2011թ.-ի հունվար-մարտ ժ/միջոցում)

Աղբյուրը

[Moonwalker]

Ըհը
Մեկնարկեց վերոխոստացված «Ամբեր» շախմատային փառատոնը: Այսօր առաջին տուրում մեր առաջատար Լևոն Արոնյանը թե՛ արագ և թե՛ կույր շախմատի պարտիաներում մեծ առավելությամբ հաղթեց հոլանդացի հրաշամանուկ Անիշ Գիրիին:
Հաշվի առնելով կույր շախմատի առանձնահատկությամբ պայմանավորված սխալների առատությունն ու պարտիայի պարզությունը, կվերլուծենք միայն արագ շախմատի պարտիան:
Գնացինք

1. d4 f5 2. g3 Nf6 3. Bg2 g6 4. Nf3 Bg7 5. O-O O-O 6. c4 d6 7. Nc3 Nc6 8. d5
Ne5 9. Nxe5 dxe5 10. c5 Kh8 11. Qb3 h6 12. Rd1 g5 13. Bd2 a6 14. Be1 Qe8 15. d6
Հոլանդական (!!) պաշտպանության Լենինգրանդյան համակարգ՝ 5 Nf3 0-0 6 0-0 d6 7 Nc3 Nc6՝ Լևոնի պարտիաներում խիիստ հազվադեպ հանդիպող տարբերակ: Ակնհայտ է, որ Արոնյանը հավակնորդների մրցախաղին ընդառաջ խուսափում է իր նախընդրած տարբերակների «տնային» տարբերակներից
Նմանատիպ սկզբով հանդիպել է Ֆալկ - Շնելլ (Գերմանիա, 2008) պատրիան.
(15. Rac1 Qf7 16. Qb4 e4 17. e3 Ng4 18. Ne2 Ne5 19. Bc3 Nd3 20. Bxg7+ Qxg7 21.
Rxd3 exd3 22. Nd4 Qf6 23. f4 e5 24. dxe6 c6 25. Bf1 Bxe6 26. Bxd3 Rad8 27. Qc3
Bc8 28. Nf3 Qxc3 29. Rxc3 g4)
15... exd6 16. cxd6 c6 Թվում է թե սևերը պատրաստում են զինվորի առաջխաղացումը դեպի e4, բայց Լևոնն այլ կարծիքի է 17. Na4 e4
Լաքրոսս (2298) - Վելց (2169) պարտիայում (Վոլկինգեն, 2000) հանդիպել է.
(17... f4 18. Nc5 Bf5 19. Qxb7 Qh5 20. d7 Ng4 21. h3 fxg3 22. Qxa8 Rxa8 23. d8=Q+ Rxd8 24. Rxd8+ Kh7 25. hxg4 Qxg4 26. fxg3 Qxe2 27. Bf2 Qxb2 28. Rad1 Qxa2 29. g4 Bg6 30. R1d7 h5 31. Re7 Kh6 32. Rd6)
Էրնստ (2436) - Լոքդահլ (2259) պարտայում (Ստոկհոլմ, 2002).
(17... Nd7 18. Ba5 h5 19. Bc7 Rf6 20. Rac1 e4 21. f3 h4 22. fxe4 hxg3 23. Qxg3 f4 24. Qxg5 Rg6 25. Qh4+ Kg8 26. Qe7 Rxg2+ 27. Kxg2 Qg6+ 28. Kh1 Ne5 29. Rg1 Bg4 30. d7 Bf6 31.
Rxg4 Nxg4 32. Qe6+)
18. Nc5
Հնարավոր էր 18. Bc3 Nd5 +/−
18... f4? սևերը ստանում են տարածքային առավելության
(18... Nd5!?+/= իմաստ ուներ՝ բերելով բարդացումներ)
19. Bc3
Միայն ոչ 19. Nxb7 Rb8 20. d7 Bxd7=/+
19... e3 20. Bxf6 Rxf6 21. d7 exf2+ 22. Kf1 Bxd7 23. Nxd7
Տեսական հավասար դիրքի կբերեր. 23. Rxd7 Qh5 24. h3 g4 25. gxf4 Re8 26. Rxg7 gxh3=
23... Re6
Առավել հաջող կլիներ 23... Rf7 24. Nb6 (24. Qxb7?! Rd8+/=) 24... Rb8 25. g4 +/−
24. Nb6
Հնարավոր էր 24. Rd2!? b5 25. Kxf2 Qe7+/−
24... Re3 25. Qc4
Սպիտակների հիմնական շարունակությունն էր՝ 25. Qc2 Rb8 26. g4 h5 +/−
25... Rb8 26. Rd7
Որոշիչ առավելություն կտար՝ 26. Nd7!? Rc8 27. g4+−
26... fxg3
Հետաքրքրական է առավել ճիշտ ճանապարհը 26... Qh5 27. h3 g4 28. Qxf4+−
Ա) 28. Kxf2 Rbe8 29. Rxg7 Rxe2+
(եթե 29... Kxg7?!, ապա 30. Qd4+ Kg6 31. Qxf4=/+ (31. gxf4 $2 Rxe2+ 32. Kf1 gxh3 33. Qd3+ Qf5 34. Qxf5+ Kxf5 35. Bxh3+ Kxf4+ -)
30. Kg1 Rxg2+
(եթե 30... Kxg7?!, ապա 31. Bf1 (31. gxf4 դեռ անհնար է վերցնել զինվորը Rxg2+ 32. Kxg2 Qxh3+ 33. Kg1 Re3- +) 31... R2e4 32. Qc3+ Qe5 33. Qxe5+ R8xe5 34. gxf4 Rxf4 35. Nc4 +/−)
31. Kxg2 Qxh3+ 32. Kg1 Qxg3+ 33. Kf1
Qh3+ 34. Kg1 Qe3+ 35. Kf1 Kxg7 36. Qc3+ Qxc3 37. bxc3 f3 - +
Բ) 28. gxf4?! անկասկած ավելի թույլ է Rbe8 29. Rxg7 Kxg7 30. Qd4+ Kg8 31. Qc4+ Kh8 32. Qd4+ Kg8 33. Qc4+ Kg7 34. Qd4+ Kg8=
27. hxg3 Qh5 28. Kxf2 Rbe8 29. Re1
Տարբերակ է նաև 29. Rxb7 Rxe2+ 30. Kf1 Rxg2 31. Kxg2 Re2+ 32. Qxe2 Qxe2+ 33. Kh3 g4+ 34. Kh4 Bxb2 - +
29... Qh2 գրոհելով մեկուսացված զինվորի վրա 30. Qg4 R3e6 31. Rd3 ??
Պարտվող քայլ, դեռ կարելի էր պայքարել 31. Rf7 Kg8 32. Rxg7+ Kxg7 33. Nd7=
31... h5 32. Qxg5 Rf6+ 33. Rf3 Rxf3+ 34. Kxf3 Rf8+ 35. Ke3 Qxg2 36. Kd3
Պետք էր 36. Kd2, մոտենում է ջախջախումը՝ Qf2 37. Qxh5+ Kg8 38. Qg4 Rd8+ 39. Nd7
36... Qf2 37. Rh1
Փրկվելու վերջին չօգտագործված շանսը՝ 37. Qxh5+ Kg8 38. Qg4 Qxe1 39. Qe6+ Rf7 40. Kc2- +
37... Qd4+
Ոչինչ չէր տա նաև 37... Qxb6?! 38. Qxh5+ Kg8 39. Qh7+ Kf7 40. Rf1+ Ke6 41. Qe4+ Kd7 42.
Qg4+ Kd8 43. Qg5+ Ke8 44. Qg6+ Kd8 45. Qd6+ Ke8 46. Qe6+ Kd8 47. Qd6+ Ke8 48.
Qg6+ Kd8 49. Qd6+ +/=
38. Kc2 Qxb2+
Հնարավոր 38... Qxb6?!-ը բավական հեշտ հերքվում է 39.Qxh5+ Kg8 40. Qh7+ Kf7 41. Qf5+ Ke7 42. Qe4+ Kd8 43. Rd1+ Kc8 44. Qg4+ Kb8 45. Qxg7 =
39. Kd1 Qb1+ 40. Kd2 Qxh1
Այս ուղղով էլ Լևոնի առավելությունը ցցուն է՝40... Qxh1 41. Nd7 Rf1 -+
բայց 40... Qxa2+-ը ուղղակի մատային էր. 41. Kd1 Qb3+ 42. Kc1 Bb2+ 43. Kd2 Bc3+ 44. Ke3 Be1+ 45. Ke4 Qb4+ 46. Kd3 Qc3+ 47. Ke4 Re8+ 48. Kf5 Qe5+ 49. Kg6 Rg8+ 50. Kf7 Qe8+ 51. Kf6 Rf8
Անհույս դիրքում Գիրին հանձնվեց. 0-1

Պարտիայի վերջնական դիրքը.


Մյուս զույգերում՝
Հաշիմով - Իվանչուկ 2-0
Կարլսեն - Նակամուրա 1,5 - 0,5 (բլիցում հաղթեց Մագնուսը)
Անանդ - Թոփալիվ 1,5 - 0,5 (կույր պարտիան ավարտվեց հնդիկի հաղթանակով)
Գրիշչուկ - Կրամնիկ 2-0
Կարյակին - Գելֆանդ 0-2

Առաջին տուրից հետո 2-ական միավորով առաջին տեղում են Արոնյանը, Հաշիմովը, Գրիշչուկն ու Գելֆանդը:

[Moonwalker]

Կարճ ծանուցում վերջին տուրի մասին.

Գելֆանդ - Գրիշչուկ 0,5 - 1,5 (կույր շախմատում հաղթանակը վերջինի կողմն էր)
Կրամնիկ - Անանդ 1 - 1
Թոփալով - Կարյակին 1 - 1
Կարլսեն - Հաշիմով 2 - 0
Գիրի - Իվանչուկ 1 - 1
Նակամուրա - Արոնյան 0,5 - 1,5 (Լևոնը հաղթեց կույր շախմատում. գործնականում պարտված դիրքում հմտորեն պաշտպանվեց ու երկկողմանի ցեյտնոտում Նակայի թույլ տված 70. Rc7? և հատկապես 71. Rc4?? ահավոր սխալներից հետո հասավ հաղթանակի )

Երկրորդ տուրից հետո 3,5-ական միավորով աղյուսակը գլխավորում են Գրիշչուկը (ի դեպ մոտեցող Կազանի հավակնորդների մրցաշարում Լևոնի մրցակիցը հրաշալի տպավորություն է թողնում ), Կարլսենն ու Արոնյանը:
Այսօր սպասում ենք առաջատարների բախմանը Արոնյան - Կարլսեն


կույրերի հանրություն:ճճճ

[Moonwalker]

«Ամբեր» 21-րդ կարգի (չնայած ոչ վարկանիշային) գերմրցաշարի 3-րդ տուրում.

Արոնյան - Կարլսեն 1 - 1 (Հետաքրքիր է, որ արագ շախմատի պարտիայում Լևոնը փրկվեց միայն իր փայլուն՝ ես կասեի «գելի» դիրքային հոտառության շնորհիվ: Տակտիկական նկատառումներով խուսափելով իր հարազատ դեբյուտներից Լյովը միջնախաղի շեմին ունենում է մոտ -1,5-ի կարգի դիրք, բայց անընդհատ դիրքային մանևրներով հավասարեցնում է պարտիան՝ անգամ Մագնուսի դեմ:)
Հաշիմով - Գիրի 1,5 - 0,5
Իվանչուկ - Նակամուրա 0,5 - 1,5
Անանդ - Գելֆանդ 1,5 - 0,5 (Զարմանալ կարելի է, թե ոնց Բորիսը փախցրեց էդ կես միավորը)
Գրիշչուկ - Կարյակին 0,5 - 1,5 (Սաշային աչքով տվեցի )
Կրամնիկ - Թոփալով 1 - 1 (Պապական թշնամիների «զուգարանային» մրցավեճն ավարտվեց ոչ ոքի: Կույր շախմատում բուլղարացու ժամանակը սպառվեց (!?), իսկ արագում Վեսելինը վստահ դիրքային հաղթանակ տարավ: )

Այսպիսով երեք տուրից հետո միասնական աղյուսակի ամենավերևում են Արոնյանն ու Կարլսենը 4,5-ական միավորով, ընդ որում առաջինը գլխավորում է կույր շախմատի, իսկ երկրորդը արագ շախմատի առանձին աղյուսակները: Այսօր երկու առաջատարները կխաղան երկու հետնապահների հետ. Արոնյան - Իվանչուկ, Կարլսեն - Գիրի:


Արոնյանն ու Գիրին «կույր» պայքարում:

[Moonwalker]

Այսօր Շախմատի համաշխարհային ֆեդերացիան՝ ՖԻԴԵ-ն հրապարակել է աշխարհի լավագույն շախմատիստների այս տարվա 2-րդ վարկանշային աղյուսակը: Դրա վերնամասն ունի հետևյալ տեսքը.

1. Մագնուս Կարլսեն (Նորվեգիա) - 2835* - 2834,6** - 0*** - -0,4**** - 13*****
2. Լևոն Արոնյան (Հայաստան) - 2820 - 2820,4 (Իրականում Լևոնի ներկայիս վարկանիշը հավասար է 2825.3-ի, բայց Բունդեսլիգայի 3 պարտիաների վարկանիշները հաշվարկվելու են լիգայի ավարտից հետո: ) - 0 - +15,4 - 13
3. Վլադիմիր Կրամնիկ (Ռուսաստան) - 2801 - 2801 - 0 - +0 - 0
4. Վիշվանաթան Անանդ (Հնդկաստան) - 2799 - 2799 - 0 - +0 - 0
5. Թեյմուր Ռաջաբով (Ադրբեջան) - 2784 - 2784,4 - 0 - +11,4 - 13
6. Հիկարու Նակամուրա (ԱՄՆ) - 2771 - 2770,8 - ↑ 6 - +11,8 - 23
7. Ֆաբիանո Կարուանա (Իտալիա) - 2767 - 2766.5 - ↑ 10 - +30.5 - 32
8. Սերգեյ Կարյակին (Ռուսաստան) - 2766 - 2766,2 - ↓ 1 - -2,8 - 13
9. Ալեքսանդր Մորոզևիչ (Ռուսաստան) - 2765 - 2764,8 - 0 - +1,8 - 10
10. Վասիլի Իվանչուկ (Ուկրաինա) - 2764 - 2763,7 - ↓ 2 - -2,3 - 23

* - կլորացված վարկանիշը
** - մաքուր վարկանիշը
*** - աղյուսակում դիրքի փոփոխությունը (2012թ.-ի հունվարի հմմ.)
**** - վարկանիշի փոփոխությունը (2012թ.-ի հունվարի հմմ.)
***** - անցկացրած պարտիաների թիվը (2012թ.-ի հունվար-մարտ ժ/միջոցում)

Մի քանի հետաքրքիր փաստ էլ՝

• Լևոն Արոնյանի նոր՝ իր համար ռեկորդային 2820 վարկանիշը նրան դարձնում է բոլոր ժամանակների երրորդ վարկանիշն ունեցող շախմատիստը (Կասպարովից ու Կարլսենից հետո):
  
• 2001թ.-ի ապրիլից ի վեր առաջին անգամ բուլղարացի Վեսելին Թոփալովը տեղ չի գտել շախմատիստների լավագույն տասնյակում:
  
• Փոխարենն իտալացի Ֆաբիո Կարուանան առաջին փորձից տասնյակ ներխուժելով հանգրվանել է 7-րդ հորիզոնականում:
  
• Շախմատիստների լավագույն 100-յակում տեղ են գտել նաև մեր երկիրը ներկայացնող Սերգեյ Մովսիսյանը (2702, № 41), Վլադիմիր Հակոբյանն (2684, № 64) ու Գաբրիել Սարգսյանը (2674, № 72):

Աղբյուրը