Երբ Տիգրան Մեծի քո վարկածը պաշտպանող որևէ ոչ հայ պատմաբանի գիտական աշխատության հղում տաս` նոր քո վարկածը կնդունեմ որպես գոնե մի քիչ հնարավոր: Իսկ մինչ այդ գործ ունենք տիպիկ հայամետ պատմության մեկնաբանության հետ` մենք սաղից ուժեղ ենք էղել, մենք սաղից խելոք ենք էղել, էն էլ չգիտես ոնց հիմա էս վիճակում ենք:Լավ, թեր ու դեմ կարծիքներն արտահայտվեցին, թող յուրաքանչյուրն ինքը հետևություններ անի: Ի դեպ, եթե չեմ սխալվում, շուտով մեր առաջատար պատմաբաններից մեկը լույս կընծայի իր "Տիգրան Մեծ"-ը և այդ գրքում հեղինակը կպաշտպանի "իմ" թեզը (իրականում թեզն իրենն է, դա ես եմ իրեն կրկնում) Իսկ առայժմ ուղղակի նշենք, որ Արտակ Մովսիսյանի հենց նոր հրատարակած "Տիգրան Մեծ"-ում պաշտպանվում է նույն այս տեսակետը...
Դրա համար օրինակ երբ Կեսարին բռնեցին, փոխանակ կեղտոտ հռոմեացու վիզը կտրեին, հետ վաճառեցին Հռոմին:Ոչ մի "լուսապայծառություն", բայց նաև ոչ մի "զուտ փողասիրություն" - ծովահենների մոտ ամեն ինչ էլ պատահում է...
Բայց դե Սպարտակին օգնեց: Քաջ տղա Սպարտակն էլ, հենց որ հայկական դեսանտը էկավ, նենց ուրախացավ, որ զորքը բաժանեց ու հայ հեծելազորին տարավ Հռոմի վրա, մնացած զորքը թիկունքում թողելով /հարցա տրվում` էդ հայ հեծելազորում կոմմանդոներ են, թե Սպարտակի մոտիկ զինընկերներն են, որ Սպարտակը դեպի հյուսիս որոշեց տանի իրանց, ոչ թե բազում մարտերում կոփված սեփական զինվորներին/:Առանց ստրատեգիական բազայի կամ գոնե հաստատ կապի դրա հետ, առանց պաշարողական տեխնիկայի, առանց տեղական աջակցության... Իմ կարծիքով, նույնիսկ եթե Տիգրանն իր ողջ 55.000-անոց հեծելազորն ուղարկեր Ապենիններ այս պայմաններում, ուղղակի կկործաներ իր ռազմիկներին:
Լիոն, փորձել ես գեղարվեստական գրքեր գրել? Ինձ թվումա լավ կստացվեր:
Հիպոթեթիկ երկխոսությունԻսկ ինչու եք կարծում, որ Հայ ռազմիկները պետք է տարբերանշաններ կրեին? Կամ էլ միթե բացառում եք, որ ստրուկների մեջ հայեր էլ են եղել - դեռ հարց է, Պոմպեոսը կկարողանար գերել հայ հեծյալներին, թե ոչ, բայց եթե գերել էր, մերոնք կարող էին հանգիստ որպես ստրուկ ներկայանալ...
Պոմպեյ: Արա հայ ես?
Հայ հեծյալ գերի: /մաքուր լատիներենով/ Խի, էդքան նման եմ?
Պոմպեյ: Հա:
Կամ էլ երևի Կրասսն էր դեբիլ` երբ հայկական հեծելազորը քաջ ֆիդայի Սպարտակի գլխավորությամբ տվեց իրա բարրիկադները ճեղքեց, ոչ մեկ չզարմացավ` էս ովքեր են, ստրուկներ են? Մի հատ չհրամայեց, որ տեղը տեղին հնարավոր գերիներին տանջեն, պարզեն իրանք Սպարտակին որտեղից:
Հիպոթեթիկ տեսարան:
Կրասս: Արա հայ ես?
Թարմ տանջված հայ գերի /մաքուր հայերենով/: Բա ինչ եմ, ես քու....
Կապերությունը որպես երևույթ պատկանումա 10րդ դարին: Էլի ՄԹԱ 1ին դար չի հասնում, ինչքան ուզում ես ձգի:Սկզբունքները նույնն են - կապերություն:
Իհարկե բոլոր Հռոմի թշնամիները համագործակցում էին ծովահենների հետ, Սերտորիուսն էլ, Միհրդատն էլ, Տիգրանն էլ` բայց ասել, որ պետականորեն հովանավորում էին, արգելում թալանել պետական նավերը, ու պետք եղած դեպքում կանչում պատերազմի /ինչպես քո հիշատակած Անգլիայում, ի դեպ/, շատ հեռույա իրականությունից:
Իրականում գրեթե բոլոր պատմաբանները կորցնում են օբյեկտիվության վերջին նշույլները, երբ խոսքը գնումա սեփական երկրի մասին: Կրկին, դա չի նշանակում, որ հայրենասիրությունը վատ բանա:Իրականում պատմաբանը պետք է օբյեկտիվ լինի... ընդամենը
Էդ առումով համաձայն եմ: Անհաղթահարելի հռոմեացիք չէին, ուղղակի շատ ուժեղ ու կազմակերպված էին:Խիստ էր ասված - հռոմեացիների նկատմամբ բազում ահղթանակներ ունեն իրենց հաշվում պարթևները, հայերը, պարսիկները, սարմատները, գերմանացիները, գոթերը և այլն...
Նամանավանդ մթա. 69թ. Տիգրանակերտի տակ: Շատ տպավորիչ հաղթանակ էր, մինչև հիմա օրինակ են բերում որպես փայլուն հաղթանակի նմուշ:Տիգրանը Լուկոլլոսին հաղթեց բոլոր մակարդակներում, և բաց մարտում, և փակում:
Սենատորներ: Էս Սպարտակի բանակում լիքը հայ ենք բռնել, էս ինչա կատարվում, այ Տիգրան ջան? Բա ախպեր չենք?Իսկ սենատորները դեռ պետք է ապացուցեին, որ Տիգրանը օգնել է Սպարտակին
Տիգրան: Դրանք հայ ստրուկներ են, ախպերս որ դու ես, դրանց կիլիկացի ծովահեններն են բերել:
Սենատորներ: Լավ, Տիգրան ջան, համոզեցիր:
/լուռ տեսարան/
Հռոմում երևի մենակ վերջերս են լսել նետերի մասին:Համեմատությունը կոռեկտ չի - Աֆգանում կռվել են կալաշներով, Հռոմում եղել է ձեռնարամտ: Դրա համար ավելի լավ է համեմատել, թե ԱՄՆ միջին ծովային հետևակայինն է ուժեղ ձեռնամարտում, թե "Մարտեր առանց կանոնների" միջին սպորտսմենը...
Ինչ վերաբերվումա կռվելուն` ես ընկերական սպարինգվել եմ համ ԱՄՆ բանակայինի /պատկերացում անգամ չունեմ, մորպեխ էր թե չէ/, համ MMA ներկայացուցչի հետ: Առաջինին կարացել եմ դիմանամ ու մի բան անեմ, երկրորդը ինձ մի քանի վայրկյանում գետնովա ծեփել: Տարբերությունը ձեռնամարտային հմտության առումով ահռելի էր:
Մեջբերել
Էջանիշներ