Սպարտակի ապստամբությունը

[Malxas]

Խնդրում եմ կարծիքներ արտահայտել ստրուկների ապստամբության մասին, որը տեղի ունեցավ մթա 1 - ին դարում Սպարտակի գլպավորությամբ:
Ով էր նա և ինչով էին պայմանավորված նրա հաջողությունները:

[Leo Negri]

Հիմա ժամանակ չունեմ երկար գրելու, գրեմ միայն, որ Սպարտակի ապստամբությունը երևի թե ինձ ամենահետաքրքրող Հռոմի պատմության դրվագներիցա, հետևաբար ես այն բավականին խորն եմ ուսումնասիրել:
Գրեմ միայն, որ լուրջ հիմքեր ունեմ կասկածելու, որ Սպարտակը ամենևին ազգությամբ թրակիացի չէր, ինչպես սովորաբար ընդունվածա համարել:

[Malxas]

Հետաքրքիր կլիներ լսել քո մեկնաբանությունը: Սպարտակի անցյալին վերաբերող շատ փաստեր, ինչքան գիտեմ չկան: Գրված է որ եղել է զինվոր, դասալիք, գլադիատոր, իսկ հետո էլ ապստամբությունը...

[Leo Negri]

Սպարտակի անցյալին վերաբերող շատ փաստեր, ինչքան գիտեմ չկան:

Եթե ուշադիր կարդալ էդ ժամանակվա հռոմեացի պատմիչների գրածները, համեմատել իրար հետ, հաշվի առնել, որ գրում են ազգի թշնամու մասին, ու խորը մտածել կարդացածի վրա, հնարավորա որոշ բաներ պարզել:

Գրված է որ եղել է զինվոր, դասալիք, գլադիատոր, իսկ հետո էլ ապստամբությունը...

Սպարտակը շատ լավ էր ծանոթ հռոմեական բանակի կառուցվածքին ու մարտավարությանը, շատ լավ էր ծանոթ էդ վախտվա իտալական ճանապարհներին, խայտառակ լավ գիտեր Հռոմը: Թրակիացի զինվորի համար /ու իրա մոտիկ, ապստամբների բանակում բարձր դիրք զբաղացնող գլադիատորների համար/ նման գիտելիքները զարմանալի ու անհնարին մոտ են թվում:

Էս էրկու իրեք օրը շատ զբաղված եմ, երբ ազատվեմ, էս թեմայում քայլ առ քայլ կաշխատեմ վերլուծել ապստամբությունը՝ սկսած Կապույայի լուդուսում տուրուդմփոցից ավարտած ապստամբության վերջնական ճնշմամբ երկու տարի անց:

[Lion]

Վերջին ժամանակներս արտահայտվում են բավականին հիմնավորված կարծիքներ այն մասին, որ Սպարտակի ապստամբությունը եթե չի էլ դրդել, ապա համենայն դեպս ապստամբներին ակտիվ օգնություն է ցույց տվել Մեծ Հայքի թագավորությունը` ի դեմս Տիգրան II Մեծի: Մի կողմ թողնելով հասկանալի քաղաքական հիմնավորվածությունը նշենք, որ սկզբնաղբյուրները ևս պարունակում են որոշակի տվյալներ նման հետևության համար:

Այսպես, համաձայն Ապպիանի (“Քաղաքացիական պատերազմներ”, գիրք 1, մաս 119) Բրատիոսյան թերակղզում (“սապոգի թաթում”) շրջապատված Սպարտակը. “… սպասում էր հեծելազորի, որն ինչ-որ տեղից եկավ նրա մոտ”: Ընդ որում, հեծելազորի ժամանումից հետո ապստամբները միանգամից ակտիվանում են և կարողանում են ճեղքել պաշարման օղակը (“Քաղաքացիական պատերազմներ”, գիրք 1, մաս 120): Հետաքրքիր է, որ հեղինակը որևէ կերպ չի որոշակիացնում Սպարտակին օգնության եկած հեծելազորի պատկանելիությունը: Սակայն պետք է հաշվի առնել, որ մինչ այս իրադարձությունները ապստամբած ստրուկների առաջնորդը սերտ կապեր էր հաստատել Մեծ Հայքի թագավորության ուղղակի ազդեցության ոլորտում գտնվող կիլիկյան ծովահենների հետ:

Այս պայմաններում, հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ հնարավոր չէ մատնանշել այլ պետություն կամ ուժ, որը շահագրգռված էր և կարող էր ծովով հեծելազոր ուղարկել Սպարտակին, կարելի է մեծ վստահությամբ պնդել, որ խոսքը հենց Մեծ Հայքի թագավորության հեծելազորի մասին է: Իսկ սա իր հերթին հիմք է տալիս ասելու, որ, ի դեմս Սպարտակի ապստամբության, ամեն ինչից զատ մենք գործ ունենք նաև Մեծ Հայքի թագավորության կողմից կազմակերպված արտաքին կարևորագույն ռազմա-քաղաքական օպերացիայի հետ:

[Leo Negri]

Այս պայմաններում, հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ հնարավոր չէ մատնանշել այլ պետություն կամ ուժ, որը շահագրգռված էր և կարող էր ծովով հեծելազոր ուղարկել Սպարտակին, կարելի է մեծ վստահությամբ պնդել, որ խոսքը հենց Մեծ Հայքի թագավորության հեծելազորի մասին է:

Առնվազն երկու հատ՝ Միհրդատ, Սերտորիուս:

[Lion]

Բնականաբար, այս երկուսի մասին ես էլ եմ մտածել: Սակայն միայն առաջին հայացքից են սրանք թվում հիմնավոր թեկնածուներ:

1. Միհրդատ – մ.թ.ա. 71 թ-ի սկզբին Միհրդատը և Պոնտոսը գտնվում էին կործանման եզրին: Լուկոլլոսը սեղմել էր Միհրդատին ծայրահեղության աստիճանի և սրա ուժերը հազիվ էին հերիքում (կամ ավելի ճիշտ` չէին էլ հերիքում) Լուկոլլոսի դեմ պայքարելու համար: Լիակատար պարզության համար նշենք, որ մ.թ.ա. 71 թ-ի մարտին իր վերջին զինվորների հետ խիզախորեն մարտնչող Միհրդատը վերջնական պարտություն կրեց Կաբեյրայի ճակատամարտում և, կորցնելով Պոնտոսը, ապաստանեց Մեծ Հայքում: Ավելացնենք նաև, որ մ.թ.ա. 71 թ-ի սկզբի վիճակով Միհրդատը նաև նավատորմ չուներ, որ ուժեր հասցներ Իտալիա, իսկ Բոսֆորն ու Դարդանելն էլ հռոմեական ամուր տիրապետության տակ էին:
2. Սերտորիոս – Սա սպանվել է … մ.թ.ա. 72 թ-ին և հիշատակված դեպքերին ուղղակի ֆիզիկապես չէր կարող մասնակցություն ունենալ:

Իսկ այժմ դիտարկեք Տիգրանի թեկնածությունը – գտնվում է ռազմա-քաղաքական վերելքի գագաթնակետում, ունի նավատորմ, շահագրգռված է Հռոմի թուլացմամբ, հակված է “հեծելազորային գործողությունների”…