Ողջույն բոլորին
Մի քանի օր առաջ անելանելի վիճակում էի հայտնվել: Մտածեցի ում հետ էլ կարող եմ կիսվել, եթե ոչ ակումբակիցների, որոնք բոլորից լավ ինձ կհասկանան: Իսկ թե ինչ էր եղել հիմա կասեմ: Կորցրել էի իմ ֆլեշկան, որն առանձնապես մի բան չէԲայց հենց դրա վրա էր գտնվում իմ նոր, դեռևս չվերջացրած վեպը, որի վրա մի տարուց ավելի աշխատել էի: 2 մեքենա էի տեխնիկական զննում անցկացնում, 1.000 անգամ ձեռքս գրպանս էի տարել ու զանազան թղթեր ու դրամ հանել ու դրել տեղը: Ինչ հիմնարկությունում որ եղել էի գնացի ու ստուգեցի, բոլորը պատրաստակամորեն փորձեցին օգնել, բայց ֆլեշկան չկար ու չկար: Համակարգիչի միջից էլ մաքրել էի թարսի պես
2 ժամ ապարդյուն փնտրելուց հետո զանգեցի մի լավ ընկերոջ ու ասացի - Դու ավելի լավ ես ճանաչում ինձ, քան ես ինքս, ըստ քեզ որտեղ կորցրած կլինեմ: - ի դեպ արդեն մեկ անգամ մեքենայիս բանալին գտել էր այդ մարդը նույն իրավիճակում
Ձեր ընթերցմանն եմ ներկայացնում մի գլուխ, որը ոչ ամենալավն է վեպի մեջ, ոչ էլ ամենավատը: Խմբագրված և սրբագրված չէ, տառասխալները խնդրում եմ որպես դիտողություն չներկայացնել: Կխնդրեի նաև կարծիքներ հայտնել ըստ էության: Քննադատություն անելը մարդու պարտքը չէ
Գարնանային զով երեկո էր: Համարյա ամբողջ օրը հորդ անձրև էր տեղացել և չնայած այն բանին, որ երբեմն ամպերի տակից ծիկրակել էր արևը` գետինը չորացնելու նրա բոլոր երկչոտ փորձերն ապարդյուն էին անցել: Խաչբերդ գյուղը կարկատնավոր թիկնոց հագած թափառաշրջիկի էր նման, որը անձրևից պատսպարվելու տեղ չէր գտել և այդ պատճառով ոտքից գլուխ թրջվել էր: Ամենուր տեսանելի էին բնության ամենաջրառատ տարերքի հետքերը: Տանիքներից կաթկթում էր, տեղ տեղ ջրափոսեր էին առաջացել, իսկ որոշ հատվածներում ցեխն այնքան մածուցիկ էր ու կպչուն, որ ճանապարհը հավասարապես անանցանելի էր թե մարդկանց և թե անասունների համար: Այդպիսի օրերին գյուղի բնակիչները սակավ էին տանից դուրս գալիս և եթե չլիներ անասուններին կերակրելու հոգսը, նրանք կգերադասեին ոտքերը լայն մեկնած պառկել թախտին կամ հատակին, չոր խոտի վրա, ծուլորեն ննջել ու անհոգ կերպով հորանջել` մտքում գոհ լինելով այն բանից, որ բնությունը չնախատեսված մեկ հանգստյան օր նվիրեց:
Այդպիսի անեղանակ օրերը իրենց անցկացվելու ձևն ունեին: Երեկոն իջնելուն պես երեք չորս ընտանիքներ հավաքվում էին մեկի տանը կամ ամբարում, որտեղ որևէ ճարտասան` սովորաբար անգրագետ, բայց փայլուն հիշողության տեր, ժողովրդական ասքեր ու հինավուրց հեքիաթներ էր պատմում: Պատմությունները որպես կանոն երկար էին և հաճախ անհրաժեշտություն էր առաջանում հետաձգել այն հաջորդ անգամվան:
Ռուբենի ընտանիքը չէր մասնակցում այդպիսի հավաքույթների: Ինքը տանտերը, հաճախ էր բացակայում տանից, որպես կանոն հետը տանում էր Ստեփաննոսին և Գաբրիելին, իսկ Բեաթրիսը մնում էր տանը, աղոթում նրանց բարեհաջող վերադարձի համար ու տան տնտեսությունը վարում: Այս անգամ սակայն Բեաթրիսը մենակ չէր: Ռուբենը Կոռոմոզոլ էր մեկնել, բայց Ստեփաննոսին հետը չէր տարել: Առավոտյան մի աննշան պատրվակով բարկացավ վրան, ասաց որ իշխանի մոտից վերադառնալուն պես կվռնդի ու գնաց: Իհարկե ոչ մի խանգարող բան չկար, որ նախքան իշխանի մոտ գնալը կարգավորեր իր ու Ստեփաննոսի հարաբերությունները: Զինազկիր ծառայի պայմանագրի խզումն իր տերերի հետ հաշվարկի ու գրագրության հետ որևէ կերպ կապված չէր, սակայն փաստն այն էր, որ այս անգամ Ստեփաննոսը իրեն քաշեց փշոտ ու տատասկոտ իր երկար լեզուն և բոցաշունչ ելույթով հերթական հրաժարականը չներկայացրեց:
Բնավ չէր կարելի ասել, թե տանը աշխույժ եռուզեռ էր: Բեաթրիսը տան առօրյայով էր զբաղված, իսկ Ստեփաննոսը մի անկյունում նստած սամարղանդյան դեղնավուն թղթի վրա ինչ որ բան էր խզմզում: Տանտիրուհու պնդմամբ դրանք սատանայական նշաններ էին, իսկ այդպիսի կարծիքի Բեաթրիսը եկել էր այն բանից հետո, երբ տան այսպես կոչված ծառան, հրաժարվել էր ցույց տալ շարադրվածքի բովանդակությունը և բազմաթիվ խորամանկ հնարքներ էր գործի դրել այդ նպատակով: Ընդ որում Ստեփաննոսն այնքան խորասուզված էր եղել իր գործի մեջ, որ չլսելու էր տվել անասունների կերակրելուն վերաբերվող Բեաթրիսի բոլոր հրամայական կոչերը, իսկ թղթի վրա կախարդական հմայիչ նշաններ անելու ընթացքում նրա երեսին հաճախ երանելի ժպիտ կամ կարոտալից արցունքներ էին երևացել: Երեկոյան կողմ, երբ անձրևն արդեն դադարել էր, իսկ Ռուբենն ու Գաբրիելը դեռևս չէին վերադարձել, մի տարօրինակ զուգադիպությամբ Բեաթրիսն ու Ստեփաննոսը միառժամանակ ավարտեցին իրենց անձնական աշխատանքը: Տանտիկինը մի կողմ դրեց ավելը, իսկ ծառան խնամքով թաքցրեց գրենական պիտույքները:
- Անձրևը կտրվեց, տիրուհի,- տեղում ձգվելով ասաց Ստեփաննոսը,- բայց պատասխանի չարժանացավ:
Պատերազմում զինակիր, իսկ խաղաղ ժամանակներում տան ծառա Ստեփաննոսը հորանջեց, ապա տրորեց հոգնատանջ աչքերը և մի մարդու տարակուսանքով, որ խորը քնից արթնանալուն պես իրեն Լուսնի վրա է հայտնաբերել ասաց:
- Ռուբենն ու Գաբրիելը դեռ չկան, հավանաբար Կոռոմոզոլում կգիշերեն: Այսպիսի եղանակին շանն էլ դուրս չեն թողնի: Գիտեմ, թե ինչպես է իշխանը հոգ տանում իր զորականներին: Հարազատ եղբորից չի տարբերում նրանց: Հիմա տերերը որսի թարմ միս են ճաշակում ու վրայից արյան պես ալ կարմիր գինի են խմում:
- Ախ դու բարեհաճում ես տերերին հիշել.- կրակի հանդիպած ականի պես պայթեց տանտիկինը:- Երեք անգամ Ասլան շունը հաչեց, բայց դու քո սատանայական գրերից ակնթարթ իսկ չկտրվեցիր, որպեսզի տեսնես, թե ով է: Գուցե տերերն էին վերադարձել, գուցե թուրքերն ու իշխան Օշին էին կողոպտում մեր գյուղը, գուցե աշխարհի վերջն էր եկել…
- Աշխարհի վերջը շան հաչոցով չի ավետվում, տիրուհի,- զարմանալի անվրդովությամբ ու բնավ չթաքցնելով այն թողտվական ու ներողամտական ժպիտը, որպեսզին կարելի է ցուցաբերել լոկ աստվածային գործերից անտեղյակ կնոջ նկատմամբ, առարկեց Ստեփաննոսը:- Իսկ Ասլան շան հաչոցները լավ եմ տարբերում: Թշնամու տեսնելուն պես նա կկտրեր կապն ու հարձակման կանցներ, գողերի ու պատահական անցորդների դեպքում կհաչեր բարձր ու անընդմեջ, հարևաններին` որոնց ճանաչում է, ողջույն - հաչոց կուղղեր, բայց և ներս չէր թողնի մինչև մեր գալը… Իսկ Ասլանի այսօրվա երեք ելույթները պայմանավորված են սոսկ այն բանով, որ շունը է, պետք է հաչի, որպեսզի հաչելը չմոռանա…
- Ինչպես որ դու ես շաղակրատում, որպեսզի շաղակրատելը չմոռանաս: Դե ինչ, իսկը տեղին է դա, քանի որ այսօրվա ընթացքում խուլ ու մունջ ճգնավորի պես գամված էիր տան մի անկյունի, որի վրա կարելի է կարծել, թե սիրահարված ես:
- Իզուր ես ինձ նախատում տիրուհի,- հոգոց հանեց Ստեփաննոսը,- Ծեր մարդ եմ ես: Ամբողջ օրը Սուրբ գիրքն եմ կարդացել ու աղոթել հոգուս փրկության համար: Բազմաթիվ են իմ մեղքերը, իսկ ապաշխարհելու համար քիչ ժամանակ է մնացել:
- Բարեպաշտ գործ է, խոսք չունեմ, Սուրբ երրորդությունը քեզ օգնական,- հեգնեց տիրուհին,- իսկ թղթի վրա հավանաբար հատ հատ գրի էիր առնում մեղքերդ, որպեսզի հանկարծ նրանցից մեկը չմոռանաս ու մոռոցված յուրաքանչյուրի պատճառով քավարանում տասը ավելորդ տարի չանցկացնես:
Ստեփաննոսը գողացված հավը բերանի մեջ բռնված աղվեսի պես անակընկալի եկավ, բայց արագ տիրապետեց իրեն և ջանաց մտածել այնպիսի պատասխաններ, որոնք մեկընդմիշտ կազատեին նրան տանտիրուհու համառ հետապնդումներից:
- Ես ընդամենը մանկական հիշողությունների էի տրվել,- անխռով ասաց նա,- Մտքումս վերականգնում էի Անի քաղաքի շինությունները, ապա ջանում հանձնել դրանք թղթին:
- Մի թե,- կեղծ զարմանք արտահայտեց տանտիրուհին, որին շատ լավ հայտնի էին Ստեփաննոսի խորամանկությունները:- Իսկ այս անգամ Անի քաղաքի որ շինությունն էր արժանացել քո լուսապայծառ հիշողության ու թղթին հանձնվելու պատվին:
- Աբուլ Մամրանի մզկիթը,- արագ պատասխանեց Ստեփաննոսը և վերջնականապես համբերությունից հանեց տանտիրուհուն, որի դիրքերն ընդամենը մեկ վայրկյան առաջ այդքան անսասան էին և ամուր:
- Սրբապիղծ հեթանոս, պիղծ և նենգավոր մարդ,- բացականչեց Բեաթրիսը,- չհամարձակվես իմ տանը, սուրբ խաչելության և տիրամոր նկարի առաջ այդպիսի խոսքեր արտասանել: Քո սատանայական ներկայությունն է պատճառը, որ մեր ընտանիքի գլխին այսպիսի դժբախտություններ եկան: Որդիս նույնիսկ եկեղեցու գրկում մոլորության մեջ ընկավ: Մի կողմից նա ցանկանում է նվիրվել քրիստոնեական սուրբ վարդապետությանը, իսկ մյուս կողմից մերժել է մի չքնաղ աղջկա սերը, որի հետ նշանված է…
Տանտիրուհին սկսեց հեկեկալ: Ստեփաննոսը սրտանց խղճաց նրան, բայց չկորցրեց ոգու արիությունը:
- Գաբրիելի պարագայում ամեն բան լավ կլինի, տիրուհի: Գիտենայիր, թե որքան խելառություններ եմ արել նրա տարիքում: Սարկավագ եղածս տարիներին ինքս էլ մի անգամ ցանկացա կուսակրոն քահանա ձեռնադրվել, բայց մի աղջկա սերը, որի աչքերի մեջ նայելու համար այս տարիքիս էլ կհրաժարվեի երկրային ու երկնային բոլոր հրաշքներից, ձեռք քաշեցի այդ մտքից: Աստծո մատը հավանաբար խառն էր այստեղ: Ես ամեն գնով նպատակադրվել էի ամենայն հայոց կաթողիկոսի աստիճանի հասնել, իսկ այդ երանելի բարձունքում գտնվող մարդկանց թիվն այսօր առանց այն էլ չորս անգամ գերազանցում է բավարար եղածը: Մեր տղան ուշքի կգա: Մի փոքր ժամանակ է ուղղակի անհրաժեշտ, որպեսզի բնությունը, այլ կերպ ասած երկրի վրա հաստատած աստծո օրենքները կատարեն իրենց գործը: Որքագն կարող է մարդը մեկ ոտքի վրա քայլել, երբ երկու առողջ ոտքեր ունի: Որքան ժամանակ է մարդ ընդունակ անոթի նստել, երբ շրջապատված է աստծո կողմից օրհնված բազմաթիվ ուտեստեղենով… ի դեպ, քաղցած եմ Բեաթրիս: Կերակրիր ինձ, քո տան հավատարիմ ծառային, ով բազմաթիվ տարիներ ոտքերիդ առաջ է դրել իր անմահ հոգին և ջերմ սիրտը:
- Ում է պետք քո անարյուն, չորացած սիրտը և մեղսագործ հոգին, որից հավասար սոսկումով կհրաժարվեն ինչպես դրախտն ու դժոխքը, այնպես էլ քավարանը: Քանի անգամ, երբ Աբուլ Մամրանի մզկիթը պատկերելու սրբապիղծ գործին էիր նվիրել աստծո կողմից սխալմամբ քո տնօրինությանը հանձնած ժամանակը, ձայն տվեցի որպեսզի մաքրես անասունների տակն ու խոտ գցես առաջները, կուտ շաղ տաս հավերին ու կերակրես Ասլան շանը, որից տասն անգամ ավելի օգուտ կա, քան քեզանից:
շարունակելի
Մեջբերել
Էջանիշներ