Վիպակները տարօրինակ գրական ձև են, հրատարակություններում դրանք չեն սիրում. սխալ չափսի են: Գոնե չորս հատ պետք է լինի, որ ստանդարտ չափսի գիրք ստանաս:
Գրեթե երեսուն տարի է անցել Սթիվեն Քինգի չորս վիպակից կազմված կազմված առաջին հավաքածուի՝ «Տարբեր Եղանակների» հրատարակությունից. չորս պատմություններ, գրված նրա կարիերայի ոսկե լուսաբացին: Վիպակները հիմնականում ֆանտաստիկայից հեռու էին, ու նրանցից երեքի հիման վրա ֆիլմեր նկարահանվեցին («Կանգնիր Կողքիս», «Փախուստ Շոուշենկից» ու «Ընդունակ Աշակերտուհին»): Նրանք սուր, խելացի, մռայլ պատմություններ էին, ասես հենց ֆիլմի երկարության՝ ավելի երկար, քան պատմվածքները, որոնք Քինգն իր կարիերայի ավելի վաղ շրջանում գրել էր տղամարդկանց ամսագրերի համար, ավելի կարճ, քան բլոկբաստեր-վեպերը, որոնք նա սկսել էր քանդակել Քերրիի հաջողությունից հետո (որն իր հերթին վիպակ էր, ձգված վեպի երկարության գրքի իրադարձությունների մեկնաբանության միջոցով):
Քսան տարի է անցել, ինչ հրատարակվել է «Կեսգիշերն Անց Չորսը»՝ Քինգի թեժ կեսօրվա շրջանից: Էլի չորս պատմություններ, պակաս նշանակալի (մեկ ֆիլմ՝ «Գաղտնի Պատուհանը», ու մեկ հեռուստասերիալ՝ «Լանգոլիերները»):
Այժմ՝ իր հագեցած կարիերայի երեկոյան, ստանում ենք չորս վիպակների «Լիակատար Խավար, Աստղեր Չկան» վերջին հավաքածուն: Համենայն դեպս, հեշտ է ենթադրել, որ սա վերջին հավաքածուն է: Նույն հաջողությամբ կարելի է հանգիստ սպասել, որ արդեն 63-ամյա Քինգը, որը խոսում է գրիչը ցած դնելու ու թոշակի անցնելու մասին, բայց ում համար գրելը դադարելն աներևակայելի է թվում, քսան տարի հետո ևս մի հավաքածու կթողարկի:
Քինգը վիպակի ֆորմատում ձգտում է խուսափել գերբնականից, կամ գոնե փոքրացնել դրա դերը: «1922»-ը՝ առաջին պատմությունը, իր գրած ամեն ինչի պես լավն է: Ոգեշնչված, ինչպես Քինգն է ասում հետգրության մեջ, Մայքլ Լեսիի 1973 թվականի լրագրերի քաղվածքների ու լուսանկարների «Wisconsin Death Trip» հավաքածուից (գիրք, որի կապակցությամբ երբեմն տպավորություն եմ ունենում, թե այնքան գրքեր է ոգեշնչել, քանի օրինակ վաճառվել է), այն շարադրվում է առաջին դեմքից. Ուիլֆրեդ Լիլենդ Ջեյմսը, փոքր ֆերմայի տեր Նեբրասկայում, սպանում է իր կնոջը, սկզբում համոզելով իր 14-ամյա տղային օգնել իրեն: «Ես խաբելով քաշում էին նրան դրա մեջ, խաղալով նրա վախերի վրա ու ջարդելով նրա լրիվ նորմալ նպատակները երկու ամսվա ընթացքում»,- պատմում է մեզ Ջեյմսը:- «Սա մի բան է, որի համար ես ավելի դառնորեն եմ ափսոսում, քան հանցագործությունը, իսկ պատճառները ցույց կտա այս փաստաթուղթը»: Ու ցույց է տալիս, այն էլ ինչպես: Կնոջ սպանությունն ու դիակը ջրհորի մեջ շպրտելը միայն սկիզբն է. հետևանքները Ջեյմսի, նրա տղայի ու իրենց հարևանների համար հեռու գնացող, հրեշավոր ու անխուսափելի են: Լարված ընթերցանություն է, երբեմն վախենալի, զզվելի, ի վերջո՝ սրտաճմլիկ, ու Քինգը պարզորեն ասում է, որ դա հեռու է իր սովորական տոնից: Գերբնականի ակնարկ կա, չնայած սահմանը ուրվականի կողմից հետապնդվելու ու խելագարության միջև մազից փխրուն է, ու Քինգն այն նրբորեն օգտագործում է մինչև վերջ:
«Մեծ Վարորդը»՝ երկրորդ վիպակը, Քինգի սովորական տոնով է գրված. հեշտ, չլարող ընթերցանություն, ինչը խաբուսիկ է: Ինչպես հեղինակի պատմություններից շատում, նրա հերոսը գրող է, այս դեպքում՝ Թեսսն է՝ մի շարք ոգեշնչումից զուրկ հանելուկային պատմությունների հեղինակ, ով եկել է փոքր գաղաքի ընթերցողական ակումբում զրույցի: Վերադարձի ճանապարհին նրան ուղղորդում են ավելի կարճ ճանապարհ, ինչից հետո նրան դաժանորեն բռնապարում ու գրեթե սպանում է համանուն «մեծ վարորդը»: Ազդու վրիժառության ֆանտազիա՝ սա պատմություններից միակն էր, որի գծերն առավել կանխատեսելի էին, ու ինձ այն ամենաքիչը դուր եկավ: Ամենամեծ հաճույքը պատճառեց պատմվածքի ետին պլանում ժամանակակից Ամերիկայի պատկերումը:
«Ազնիվ Երկարացում» սկսում է որպես ոճայնացված, քաղաքավարի, բարեհամբույր ու սիրաշահող պատմություն՝ ասես Ջոն Քոլլիերի գրչի տակից դուրս եկած «պայմանագիր սատանայի հետ» պատմվածք: Դեյվ Սթրիթերը մահանում է քաղցկեղից, որն արագ է ու անբուժելի: Հանելուկային պրն. Էլվիդն առաջարկում է երկարացնել նրա կյանքը. նա կստանա գոնե ևս 15 տարվա առողջ կյանք: Բայց կա մի պայման (նման դեպքերում միշտ էլ պայման կա). եթե Սթրիթերին լավ բաներ են պատահում, մեկին, ում նա ատում է, պետք է վատ բաներ պատահեն, այս դեպքում՝ նրա լավագույն ընկերոջը:
Չնայած սկզբի ոճայնացմանը, ընթացքում այն լրիվ ուրիշ ուղղությամբ է գնում: Պատմվածքն իր ուժը ստանում է «պայմանագիր սատանայի հետ» սյուժեին դավաճանելուց. չկա շրջադարձ ավարտում, չկա փրկության խելացի ձև: Այն վերածվում է սադիզմի երկարատև գործողություն, որին ընթերցողը սկզբում համաձայնում է, իսկ հետո ավելի ու ավելի սարսափում: Անագրամիկ պրն. Էլվիդը մեզ ասում է, որ ինքը «հոգի չէր ճանաչի, եթե նույնիսկ այն հետույքս կծեր», բայց մենք տեսնում ենք, թե ինչպես է Սթրիթերը կորցնում իր հոգին, ամեն անգամ՝ մի փոքր, մինչև էլ ոչինչ չի մնում:
Վերջին վիպակը («Հաջող Ամուսնություն») պարզ գաղափար ունի, հիանալի շարադրանք: Դարսի Անդերսոնը գրեթե 30 տարի է, ինչ ամուսնացած է հաշվապահ ու մետաղադրամների հավաքածու պահող Բոբի հետ: «Լավ ամուսնություն էր, մեկն այն հիսուն կամ դրան մոտ տոկոսից, որոնք երկար ժամանակ անց էլ կենդանի են մնում: Նա հավատում էր դրան նույն համոզվածությամբ, որով կհավատար, որ մայթով քայլելիս գրավիտացիան իրեն կպահեր գետնի վրա: Մինչև այդ երեկոն ավտոտնակում»: Բոբը մեկնել է գործուղման: Այդ երեկոյան Դարսին ավտոտնակում վկայություն է գտնում, որ Բոբը կարող է սերիական մարդասպան լինել: Բայց Բոբը տուն է վերադառնում:
Սրանք պատմություններ են փոխհատուցման ու հանցակցության մասին. հանցագործությունների մասին, որոնք անխուսափելի են թվում, այն մասին, թե ինչպես ենք աշխարհը համապատասխանեցնում մեզ ու ինքներս մեզ՝ աշխարհին: Ուժեղ, ու ամեն մեկն իր մռայլ ձևով:
Հետգրության մեջ Քինգը նշում է՝ նա ցանկացել է, որ պատմությունները մնան երևակայության մեջ: Ու նրանք մնում են: Մնում են ու երբեմն միգուցե նույնիսկ բորբոսնում: Բայց նրանք միշտ բավականություն են պատճառում ու լավ պատմություններ են հետդ գիշեր տանելու համար:
Ծանոթագրություն. «Bloomsbury» հրատարակությունն է թողարկել Նիլ Գեյմանի «Գերեզմանոցների Գիրքը»:
Էջանիշներ