Արդեն 15 դար է, հայերի առջև ծառացած է “Ինչ անել ու ոնց անել» խնդիրը:
Այս ակումբում բազմաթիվ թեմաներ կան, ուր քննարկվում և քննադատվում է եղածը, բայց չեմ հանդիպել մի թեմայի, ուր մոտեցումներ ու լուծումներ կառաջարկվեն քաղաքական ու հասարակական անհապաղ լուծում պահանջող հարցերին:
Մեզ հուզող բոլոր հարցերն են միահյուսված: Ըստ որում ցանկացած գործ ընկալվում է որպես ինչ որ մեկ ուրիշի պարտականություն: Ու էսպես, այլոց կամքին, կամ իրավասությանը նայելով ու սպասելով, դառել ենք անընդունակ, անօգնական, դանադալոշ, հիվանդ հասարակություն, որը արդեն շատ լուրջ ինքնաբուժման կարիք ունի:
Մեծ արյամբ շաղաղված պատմություն ենք թողել մեր ետևից, փրկարար սասունցի դավիթների սպասելով: Վերջին 20 տարվա մեջ էլ, մի ապաշնորհ, անբարտավան անինքնասերին փոխարինելու է եկել հաջորդը ու այս շղթայի պառակտման օղակը դեռ չի էլ նշմարվում:
Հարցը լուծողը շատ վաղուց ոչ թե քվեաթերթիկը պետք է լիներ, այլ մեր՝ ազգային ու ներհասարակական ինքնագիատակցության վերակենդանցումը:
Մենք՝ հենց մեր հասարակությունն է վերարտադրում մեր ողբալի հրապարակային դեմքերին ու դրանցից կերտվող իշխանությունը:
Աբսուրդի շարունական վերականգնումը հուշում է, որ մեզանում շատ խորքային դեֆեկտ կա նստած, որը անխաթար շարունակում է իր աշխատանքը:
Իմ խորին համոզմամբ, դա հասարակական կարծիքի, որպես զսպող- կարգավորող գործիքի, ի սպառ բացակայությունն է մեզանում: Ցանկացած ոչնչություն կարող է իր անհասկացող, միայն լափելու ունակ մռութը խրել իրենից լուսատարի հեռու գործերի ու մարդկանց ճակատագրերի մեջ, այլանդակել ամեն ինչ ու մնալ հասարակական ազդու պարսավանքից հեռու՝ պաշտպանված իր պես անասունների զինված բանդաների հետևում: Հայաստանի տերն ու տիրականը այլևս ԲՏ-ն է իր ձեռնածու կենդանակերպերով հանդերձ: Իրենց ի մի բերող կազմակերպող, հովանավորող վերին իշխանավորների գոյության հիմքն էլ է այդ նույն ճիվաղը:
Վերջերս Հրանտ Տեր Աբրահամյանը բերել էի 93 թվին ԲՏ—ուն ֆիզիկապես չեզոքացնելու, զսպելու վրացիների վառ օրինակը: Ես ֆորում մտնելու օրվանից եմ դա տարբեր ձևերով քննարկել: Հույս ունեի, թե վրացական մենթալիտետի մի պատառիկ էլ մի գուցե մեզանում կա ու կաշխատի: Եվ որ ջահելության մոտ իրենց ճիշտը առաջ տանելու, իրենց արժանապատվությունը վերահաստատելու պահանջը վերջապես կբերի նույնանման պրոցեսի: Վերջերս երիտասարդները հայտնեցին իրենց վճռականությունը, այդ գործն սկսելու-տեսնենք, թե իրականում ինչ կարվի:
Իսկ մինչ այդ բաղձալի օրերը, մենք՝ ֆորումի անդամներս, փորձենք սկզբի համար հասկանալ, թե ինչը մենք ինքներս՝ ամեն մեկս կարող է ու պետք է անի, և ինչը մենք պետք է պարտադրենք մեր ընտրանուն: Իհարկե հասարակությունը միատարր չէ, տարբեր շահեր են առկա նույնիսկ փոքր համայնքի սահմաններում: Բայց ես համոզված եմ, որ ռացիոնալի, նորմալի, մարդկայինի կողմնակիցները տասնյակ անգամ ավելի են աննորմալից: Երբ նորմալն ու դեգեներատը իրար դեմ են դուրս գալիս հրապարակում, ապա հարցը լուծում է փոքրաթիվ զինված ԲՏ-ն: Փոքր տարածքներում, համայնքներում, զինվածի դերը մինիմալ է և իրար դեմ դիմաց են մնալու մոտավորապես 10-ը մեկի դեմ: Դա հաղթական հարաբերակցություն է: Ու ամեն մի նոր հաղթնակ, հասարակական արժեքային նորություն է մտցնելու, արդյունքի հասնելու հույս է տալու, փոխելու ներհասարակական հարաբերությունները:
Քաղաքացիական հասարակություն ասածը շատ բարդ բան է, մեր խելքին ու խառնվածքին դեռ որ հասանելի չի: Բայց մարդկանց նույնիսկ փոքր խմբերի համար շահագռգիռ հարցերում ինքնուրույն, կամ ստիպելով հարց լուծելը հնարավոր է ու խոստումնալից:
Հուսով եմ, որ կարձագանքեք այս թեմային ցանկացած ձևով -վերլուծությամբ, կոնկրետ մտքերով ու առաջարկներով:
Պայմանը մեկն է՝ առաջարկը պետք է մշակված լինի մինչև ավտոմատ ինքնաիրագործման աստիճան:
---------- Ավելացվել է՝ 18:19 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 18:18 ----------
Շարունակություն
Փորձեմ մի օրինակի վրա ցույց տալ, թե ինչ կարգի գործեր է հնարավոր անել:
Օրինակ կարդացի այն մասին, որ մի քանի գյուղ տանող միակ ճանապարհը ավիրակ է: http://www.youtube.com/watch?v=aAYwA...ayer_embedded#!
Ոնց է ստացվել այսպես՞: Շատ պարզ, գյուղացիք կարծում են, որ դա իրենց գործը չի, թող իշխանությունը, գյուղապետերը կամ ինչ որ այլ քեռիներ այդ հարցը լուծեն: Ոչ մեկի մտքով չի անցել, որ այ ժողովուրդ, լավ ասֆալտ չեն անում, բայց մենք ենք վարի գնում: Արեք գոնե գյուղերով հավաքվենք, գնանք, քարերով, ավազով, խճով, մեր հնարավորության սահմաններում գոնե ժամանակավոր դզմզենք, անցանելի սարքենք ճանապարհը ու պատասխանատուների մերերին էլ ամեն առիթով՝ կնունք, ծնունդ, թաղում ու ինքնահող՝ մի լավ, հրապարակավ հիշենք:
Վերջապես հայտնի է «Գյուղ կանգնի գերան կկոտրի հին ասացվածքը»: Ասացվածքը եղել է, բայց կիրառումից դուրս է մնացել, որովհետև շարունակական ազգային-պետական պարտություններից հետո ներհասարակական հարաբերություններն էլ են խաթարվել՝ մարդիկ դառել են իրար հանդեպ անվստահ, իրարից քիչ կախյալ, կամ միայն իրար վատություն անող:
/Չեղավ մի դեպք, որ բացի քելեխ խժռելուց մի այլ կապակցությամբ հայ գյուղը կանգներ:/ «Գյուղ կանգնելու» իմաստը ոչ միայն քանդելու այլ կառուցելու խորհուրդն էլ պետք է ունենա իր մեջ: Ներկայիս հայկական «գյուղը» պետք է կարողանա «կանգնել»՝ ԲՏ-ուն կազմաքանդելու համար և նաև արարելու, սարքելու, միասին պաշտպանվելու համար: Պատմականորեն մեր հասարակական ամենամեծ կամ ամենավստահելի միավորը գյուղն է եղել: Հիմա նորից հասել ենք դրան-գյուղ, մաքսիմում քիչ թե շատ միավորված մարդկանց միություն, փոքր համայնք: Եկեք գոնե այդ ինքնագիտակցական հասարակական շահային ռեսուրսի մակարդակով փորձենք հարցեր լուծել:
Իսկ ինչում կլինի կենկրետ մեր՝ ակումբի անելիքը՞:
էս ճանապարհի և նման այլ օրինակների հիման վրա կարելի է ակումբի անունից նամակներ կազմել այդ գյուղերի, /խմբերի, համայնքների/ ժողովրդին իրենց պրոբլեմի լուծման վերաբերյալ մեր տեսակետի շարադրմամբ: /որ եթե տեսնում եք ձեր տերերը չեն անում, ինքներդ կազմակերպվեք, արեք, տըտըտը տըտըտը /Ես ինքս կարող եմ կազմել ու ձեզ հետ համաձայնեցնել տեքստը/:
Կանեն-իրենց գործն է, չեն անի, մի որոշ ժամանակ անց, կարելի կլինի մի մեծ ամոթանքի նամակ էլ տպել տալ որևէ թերթում: Էլի չեն անի, արդեն երևի նման այլ մերժված դեպքեր էլ կուտակված կլինեն, և կարելի կլինի հրապարակային քննարկման դնել, թե ինչու աշխարհի նորմալ երկրներում աշխատող գիտակից մարդուն /homo sapinens/ հատուկ հասարակական մեխանիզմը չի աշխատում հենց Հայաստանում՞:
Ասածս այն է, որ քաղաքացիական հասարակություն սարքել իշխանությունների դեմ ցաք ու ցրիվ պայքարելով՝ երևի անհնար է: Բայց զգաստ, ինքնապահանջկոտ հասարակության սկիզբ դնել իշխանություններին մի կողմ թողած- փորձելու բան է՝ իմ կարծիքով շատ հնարավոր:
Սա տարբերակ է՝ ոմանց համար անընդունելի, ոմանց համար –ծիծաղելի:
Օրինակ ամերիկյան հասարակական կյանքում կա volunteer աշխատանք հասկացողությունը, երբ հասարակական այս ու այն կարևոր գործի համար մարդիկ գնում են՝ անվճար աշխատում: Մեզանում ոչ միայն դա չկա, այլ պախարակված է այդ մոտեցումը -բոլորը կմտածեն՝ հո իրենք համբալ չեն ու դրանով կփակվի ցանկացած նախաձեռնություն:
Իսկ ինչ մեխանիզմով է աշխատում volunteerism-ը այլ հասարակությունների մեջ՞:
Աշխատում է հասարակական դրվատանքի ու նախատինքի մեխանիզմով: Պարզության համար բերեմ մի ծայրահեղ օրինակ:
Օրինակ, ենթադրենք թե մի հիմնարկում մեկը մտնում է մեկ տեղանոց զուգարան ու տեսնում է, որ այն կեղտոտած է: Եթե մտնողը գիտի, որ կա զուգարանը մաքուր պահելու պատասխանատու, ապա նա իսկույն դուրս է գալիս ու գնում է այդ «իշխանավորի» մոտ բողոքով: Եթե չկա այդպիսին, ապա բավական ծանր վիճակում է հայտնվում, որովհետև կամ պետք է իսկույն դուրս գա, մի թղթի կտոր կպցնի դռանը, որ հաջորդին զգուշացնի այդ մասին, կամ էլ ինքնուրույն փորձի մաքրել : Սրանք են ելքերը- եթե մտավ, օգտվեց, չմաքրեց ուրիշի թողած կեղտերն էլ ու առանց մյուսներին զգուշացնելու դուրս եկավ ու եթե մեկը նկատեց, որ այդ մարդուց հետո է զուգարանն այդպիսին դառել, ապա էդ մարդու հետագա ճակատագիրը հաստատ շատ վատն է լինելու: Մեկը մյուսին կհաղորդի, որ այսինչ մարդը անասուն է, ու քիչ ժամանակ անց ողջ շրջապատը կխորշի այդ սուբյեկտից:
Այսինքն հասարակական կարծիքը ստիպում է մարդուն ուրիշի թողած կեղտն էլ մաքրել, միայն թե իր անունը չկապնվի այդ փաստի հետ ու չպախարակվի:
Սա է: Հասարակության ինքնամաքրման այլ հայտնագործություն չկա արանքում: Ամեն մեկից հաշիվ պետք է պահանջվի իր արած ու չարածի համար, այլ ոչ թե իրա լակոտի, կամ քեռու տղու ԲՏ-ունը ցեղովի պարտակվի, կամ էլ նույնիսկ գովաբանվի:
Եկեք արթնացնենք մեզանում նորմալ մարդուն, հետո այդ արթնացած մարդուն կտեսնենք մնացած բոլոր անհրաժեշտ գործերում և մի գուցե առաջ էլ գնանք:
Sagittarius-ի խոսքերից
Էջանիշներ