Շրջափակման ազդեցությունը Հայաստանի տնտեսության վրա

[Բիձա]

http://www.aravot.am/am/articles/politics/0/view/all

Առավոտի էս համարի ճակատին գասպարյան վովան է՝ ֆորմով: Կառկառուն դեմք է: Էս տղու վրի ամեն ինչը, սկսած պագոններից, վերջացրած դոշին խփած մյուս բոլոր օրդեններով ու մեդալների պլանկեքով կեղծ է: Մյուս կողմից էլ որ սրան համեմատում ես մյուս շատ-շատ ավելի բեթար գեներալների հետ, զգում ես հայկական գեներալիտետի անծայրածիր դիապազոնը:
Օբյեկտի հաշվով էլ է ստում: Սաղը, գեներալները, մինիստրները, դիրեկտորները, սաղ շեֆերն ու շեֆատակերը, էս կարգի ու հատ-հատ ջոկած սուբյեկտներ են: Բա սրանք կթողնեն որ ուրիշը մի պատառ կուլ տա ու մարսի՞:
Շրջափակում ասածը դրսից չի: Դա սրա ու իրա նմանների ներքին շուրջկալն է, որից պրծնելը փաստաթղթեր ստորագրելով չի:

[My World My Space]

մի տարի առաջ կրիզիսի մասին մի շատ լավ անեկդոտ կար, ու էսօր էլ արդիական ա մեր համար նաև սահմանների փակ լինելու հանգամանքից ելնելով.

- Հայրիկ, իսկ կրիզիսը մեր վրա հետք կթողնի՞.
- Չէ՛ բալես, հետք կթողնի հարուստների վրա, մենք պարզապես կոչնչանանք......

[Mephistopheles]

http://www.aravot.am/am/articles/politics/0/view/all

Առավոտի էս համարի ճակատին գասպարյան վովան է՝ ֆորմով: Կառկառուն դեմք է: Էս տղու վրի ամեն ինչը, սկսած պագոններից, վերջացրած դոշին խփած մյուս բոլոր օրդեններով ու մեդալների պլանկեքով կեղծ է: Մյուս կողմից էլ որ սրան համեմատում ես մյուս շատ-շատ ավելի բեթար գեներալների հետ, զգում ես հայկական գեներալիտետի անծայրածիր դիապազոնը:
Օբյեկտի հաշվով էլ է ստում: Սաղը, գեներալները, մինիստրները, դիրեկտորները, սաղ շեֆերն ու շեֆատակերը, էս կարգի ու հատ-հատ ջոկած սուբյեկտներ են: Բա սրանք կթողնեն որ ուրիշը մի պատառ կուլ տա ու մարսի՞:
Շրջափակում ասածը դրսից չի: Դա սրա ու իրա նմանների ներքին շուրջկալն է, որից պրծնելը փաստաթղթեր ստորագրելով չի:

Բիձա ջան, ինչքան էլ որ ճիշտ ես ասում, այնուամենայնիվ եթե մենք մեր ներքին խնդիրները փորձենք լուծել և կասկած չկա որ հաջողության կհասնենք, ապա դա կլինի միայն հնարավորության պատուհան որպեսզի մենք շրջափակումը վերացնենք… շրջափակումը չի կարող ազդեցություն չունենալ մեր տնտեսության ու արտաքին և ներքին քաղաքականության վրա… դրա ազդեցությունը բավականին մեծ է որպեսզի անտեսենք… իհարկե կարելի է ասել որ թե փակ և թե բաց սահմաններով մերտնտեսությունը չի զարգանա քանի որ այն մենաշնորհային է, բայց եթե մենաշնորհը վերացնենք ապա միևնույնն է նրա զարգանալու հեռանկարները այնքան էլ մեծ չեն, նամանավանդ մեր երկրի պայմաններում որտեղ ներմուծումն ու արտահանումը կեսական է… մենք ինքնաբավ երկիր չենք և տրանզիտը նույնպես մեր ռեսուրսներից մեկն է որից մենք այսօր չենք օգտվում…

եթե որևէ գործարար թորձի մեծաքանակ հումգ ներմուծել Հայաստան արտադրություն հիմնելու նպատակով ապա գները հաստատ շատ ավելի թանկ կլինեն քան բաց ճանապարհների պայմաններում… միայն հայրենասիրությունից դրդված կարող ես որոշ ժամանակ ավելնորդ ծախսերը տանել, բայց դա անորոշ ժամանակով չի կարող տևել…

ցանկացած քաղաքական գործչի, կամ տնտեսգետի եթե ցույց տաս Հայաստանի իրավիճակը ես 100%-ով համոզված եմ որ պիտի ասեն "you have to get those boarders opend, I don't care how but you've got to do it"…

Ցանկալի կլինի որ մի տնտեսաբան ներկայացնի Հայաստանի տնտեսական պոտենցիալը փակ սահմաններով…

ես նաև կարծում եմ որ անգամ իշխանափոխությունից հետո մենք սահմանների հարցը եթե չլուծենք, ապա շատ հեշտությամբ մի քանի տարի հետո նորից սահելու և վերադառնալու ենք նույն մենաշնորհային վիճակին… սովորաբար ցանկացած դեֆիցիտ տանում է մենաշնորհի

[Վիշապ]

...
եթե որևէ գործարար փորձի մեծաքանակ հումգ ներմուծել Հայաստան արտադրություն հիմնելու նպատակով ապա գները հաստատ շատ ավելի թանկ կլինեն քան բաց ճանապարհների պայմաններում…

Օրինակ ի՞նչ և որտեղի՞ց։ Ո՞ր ճանապարհների բաց կամ փակ լինելու դեպքում։ Թուրքիայի չէ՞ նկատի ունես, ինչու՞ չես նշում, որ Թուրքիայի սահմանի փակ ու բաց լինելու դեպքում, այլ նենց վերացական ասում ես «բաց սահմաններ» կամ «փակ սահմաններ»։ Օրինակ շաքարավազի ներկրման ճանապարհածախսի վրա ազդելու է՞ Թուրքիայի բաց սահմանը։ Իսկ ցորենի՞, իսկ ալյումի՞նի, ուրանի՞, կարա՞գի, ծխախոտի՞, ավտոմեքենաների՞... Ազդելու է մենակ թուրքական ապրաքների վրա չէ՞ Մեֆ։ Ի՞նչ են թուրքական ապրանքները՝ հագուստեղեն, կենցաղային իրեր, կահույք, ավտոմեքենաների պահեստամասեր, շինանյութ։ Մեծամասամբ՝ աղբ, որոնց մեծ մասը հանգիստ կարելի է արտադրել Հայաստանում և որոնց գերակշիռ մասի ավելի որակով այլընտրանքը կա Հայաստանում։ Շատերի չինական նույն կարգի այլընտրանքը ավելի էժան է։ Սա է՞ Հայաստանի զարգացման հեռանկարի հիմնաքարը, հա՞։ Մտցրու բոլորի մեջ Վրաստանով շրջանցվելու տրանզիտի ծախսը, ու՞։ Էդ տրանզիտի ծախսը մեզ պիտի փրկի, հա՞։

[My World My Space]

Օրինակ ի՞նչ և որտեղի՞ց։ Ո՞ր ճանապարհների բաց կամ փակ լինելու դեպքում։ Թուրքիայի չէ՞ նկատի ունես, ինչու՞ չես նշում, որ Թուրքիայի սահմանի փակ ու բաց լինելու դեպքում, այլ նենց վերացական ասում ես «բաց սահմաններ» կամ «փակ սահմաններ»։ Օրինակ շաքարավազի ներկրման ճանապարհածախսի վրա ազդելու է՞ Թուրքիայի բաց սահմանը։ Իսկ ցորենի՞, իսկ ալյումի՞նի, ուրանի՞, կարա՞գի, ծխախոտի՞, ավտոմեքենաների՞... Ազդելու է մենակ թուրքական ապրաքների վրա չէ՞ Մեֆ։ Ի՞նչ են թուրքական ապրանքները՝ հագուստեղեն, կենցաղային իրեր, կահույք, ավտոմեքենաների պահեստամասեր, շինանյութ։ Մեծամասամբ՝ աղբ, որոնց մեծ մասը հանգիստ կարելի է արտադրել Հայաստանում և որոնց գերակշիռ մասի ավելի որակով այլընտրանքը կա Հայաստանում։ Շատերի չինական նույն կարգի այլընտրանքը ավելի էժան է։ Սա է՞ Հայաստանի զարգացման հեռանկարի հիմնաքարը, հա՞։ Մտցրու բոլորի մեջ Վրաստանով շրջանցվելու տրանզիտի ծախսը, ու՞։ Էդ տրանզիտի ծախսը մեզ պիտի փրկի, հա՞։

նեա.... Վիշ ջան Թուրքիայի սահմանը բաց լինելու պարագայում մենք կունենանք տրանզիտի այլընտրանք, ու այլևս կախված չենք լինի Վրաստանի "բարի կամք"-ից, Վրաստանն էսօր ինչ գին խելքը բրդի կարա ուզի, մենք էլ ճարահատյալ պիտի տանք: Իսկ այլընտրանքը ամեն դեպքում կառաջացնի մրցակցություն Թիֆլիսի ու Անկարայի միջև` ավելի շատ աշխատել քան մյուսը: Չնայած չեմ բացառում, որ Անկարան ու Թիֆլիսը պայմանավորվածություն ձեռք բերեն համարժեք գներ սահմանել:

Բաց սահմանները պետության զարգացման համար շատ լուրջ կռվան է, սակայն ոչ հայաստանի համար, որտեղ ասենք շաքարավազի գներն աճում են միջազգային գնաճի կրկնապատիկով, միջազգային շուկայում գների անկումից չեն իջնում, մյուս անգամ բարձրանալուց կրկին են բարձրանում` անվերջ աճող պրոգրեսիայի տեսքով.....

Էնպես որ բաց սահմանների հարցը լավ ա փակենք, քանի դեռ գները ոչ թե սահմաններն են որոշում, այլ մի քանի անհատներ....

[Վիշապ]

նեա.... Վիշ ջան Թուրքիայի սահմանը բաց լինելու պարագայում մենք կունենանք տրանզիտի այլընտրանք, ու այլևս կախված չենք լինի Վրաստանի "բարի կամք"-ից, Վրաստանն էսօր ինչ գին խելքը բրդի կարա ուզի, մենք էլ ճարահատյալ պիտի տանք: Իսկ այլընտրանքը ամեն դեպքում կառաջացնի մրցակցություն Թիֆլիսի ու Անկարայի միջև` ավելի շատ աշխատել քան մյուսը: Չնայած չեմ բացառում, որ Անկարան ու Թիֆլիսը պայմանավորվածություն ձեռք բերեն համարժեք գներ սահմանել:

Բաց սահմանները պետության զարգացման համար շատ լուրջ կռվան է, սակայն ոչ հայաստանի համար, որտեղ ասենք շաքարավազի գներն աճում են միջազգային գնաճի կրկնապատիկով, միջազգային շուկայում գների անկումից չեն իջնում, մյուս անգամ բարձրանալուց կրկին են բարձրանում` անվերջ աճող պրոգրեսիայի տեսքով.....

Էնպես որ բաց սահմանների հարցը լավ ա փակենք, քանի դեռ գները ոչ թե սահմաններն են որոշում, այլ մի քանի անհատներ....

Սկզբունքորեն համաձայն եմ։ Բայց եթե հիմիկվա դրությամբ նայենք թե Հայաստանը նաև ինչ գին պիտի վճարի էդ սահմանի բացման համար, ապա իսկապես փակելու հարց է։

[Գանգրահեր]

Իհարկե շրջափակում մեծ ազդեցություն ունի մեր տնտեսության վրա:Դրա հետ է կապված ապրանքների համեմատաբար թանկությունն,չունենք ավելի էժան ճանապարհ ապրանք ներմուծելու հաար:

---------- Ավելացվել է՝ 02:13 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 02:06 ----------

Սկզբունքորեն համաձայն եմ։ Բայց եթե հիմիկվա դրությամբ նայենք թե Հայաստանը նաև ինչ գին պիտի վճարի էդ սահմանի բացման համար, ապա իսկապես փակելու հարց է։

Իսկապես միշտ դեմ եմ եղել սահմանների բացելուն:Չնայած մյուս կոմից էլ Հայաստանի դրությունն երևի մի քիչ կլավանա,բայց դե հայ ենք ու չպիտի թույլ տանք միամտացնեն,չէ-որ գոյություն ունի ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑՆ

[My World My Space]

Սկզբունքորեն համաձայն եմ։ Բայց եթե հիմիկվա դրությամբ նայենք թե Հայաստանը նաև ինչ գին պիտի վճարի էդ սահմանի բացման համար, ապա իսկապես փակելու հարց է։

Վիշ ջան իրականությունն այո, էն ա, թե ինչքանով ա հիմա մեզ ձեռնտու սահմանի բացումը, քանի որ ինքն արդեն օրակարգային հարց ա.
ԻՄՀԿ սահմանի բացմանը մենք անպատրաստ ենք մի քանի պատճառներով`
1. Սահմանների գինը շատ մեծ է:
2. Ստեղծված իրավիճակում Հայաստանի ժողովուրդը իր վրա ոչ մի հետք չի զգալու սահմանի բացումից, քանի դեռ տնտեսությունն այս վիճակում է:
3. Առանց այն էլ հազիվ գոյատևող արտադրության ոլորտը չի դիմանա թուրքական մեծաքանակ ներկրվող ապրանքների հետ մրցակցությանը և հիմիկվա մեր գոնե զրոյական տնտեսությունը մինուսի կգնա:

հարևան Վրաստանում տարվող քաղաքականությունն այս ոլորտում պետք է որ ուսանելի լիներ մեզ համար, բայց ավա՜ղ.....
Վրաստան ներկրվող ցանկացած ապրանք, որը Վրաստանում չի արտադրվում հարկվում է 12 տոկոսով, իսկ Վրաստանում արտադրվող ապրանքներ ներմուծելիս հարկերն արդեն 32տոկոս են:
Ահա տնտեսությունը մրցունակ դարձնող ևս մեկ նախապայման:
Իսկ մեզ մոտ մի քանի օր առաջ էլի ավելացավ մեքենաների ներմուծման մաքսային արժեքը, ըստ հաշվարկների տարեկան 44.000 մեքենա ներկրելու դեպքում բյուջե կմուտքագրվի լրացուցիչ մոտ 25 միլիարդ դրամ, որը բյուջեի եկամուտների 8 տոկոսն է: Եվս մեկ խայտառակ բեռ ժողովրդի ուսերին: Այսինքն 3 միլիոնանոց երկրի 44 000 մեքենայատերեր ապահովելու են բյուջեի եկամտի 8 տոկոսը: Ստացվում է, որ վրաստանում մեքենա մաքսազերծելը հայաստանից ավելի էժան է 5-15 անգամ : Էսօր սահմանները բացելը կնշանակի պետական ինքնասպանություն:

[Բիձա]

Վիշ ջան իրականությունն այո, էն ա, թե ինչքանով ա հիմա մեզ ձեռնտու սահմանի բացումը, քանի որ ինքն արդեն օրակարգային հարց ա.
ԻՄՀԿ սահմանի բացմանը մենք անպատրաստ ենք մի քանի պատճառներով`
1. Սահմանների գինը շատ մեծ է:
2. Ստեղծված իրավիճակում Հայաստանի ժողովուրդը իր վրա ոչ մի հետք չի զգալու սահմանի բացումից, քանի դեռ տնտեսությունն այս վիճակում է:
3. Առանց այն էլ հազիվ գոյատևող արտադրության ոլորտը չի դիմանա թուրքական մեծաքանակ ներկրվող ապրանքների հետ մրցակցությանը և հիմիկվա մեր գոնե զրոյական տնտեսությունը մինուսի կգնա:

հարևան Վրաստանում տարվող քաղաքականությունն այս ոլորտում պետք է որ ուսանելի լիներ մեզ համար, բայց ավա՜ղ.....
Վրաստան ներկրվող ցանկացած ապրանք, որը Վրաստանում չի արտադրվում հարկվում է 12 տոկոսով, իսկ Վրաստանում արտադրվող ապրանքներ ներմուծելիս հարկերն արդեն 32տոկոս են:
Ահա տնտեսությունը մրցունակ դարձնող ևս մեկ նախապայման:
Իսկ մեզ մոտ մի քանի օր առաջ էլի ավելացավ մեքենաների ներմուծման մաքսային արժեքը, ըստ հաշվարկների տարեկան 44.000 մեքենա ներկրելու դեպքում բյուջե կմուտքագրվի լրացուցիչ մոտ 25 միլիարդ դրամ, որը բյուջեի եկամուտների 8 տոկոսն է: Եվս մեկ խայտառակ բեռ ժողովրդի ուսերին: Այսինքն 3 միլիոնանոց երկրի 44 000 մեքենայատերեր ապահովելու են բյուջեի եկամտի 8 տոկոսը: Ստացվում է, որ վրաստանում մեքենա մաքսազերծելը հայաստանից ավելի էժան է 5-15 անգամ : Էսօր սահմանները բացելը կնշանակի պետական ինքնասպանություն:

Շատ էլ լավ կլինի, բայց շանս չկա, քանի որ՝
1-Ինքնասպանվել կարող է այն, ինչը գոյություն ունի:
2- Գոյությունից զատ նաև թասիբ ունի:
3- Թասիբից զատ նաև խելք էլ ունի:
4- Եվ ամենակարևորը՝-խելքը փորից/փորով չպետք է կառավարվի:

[Բիձա]

Բիձա ջան, ինչքան էլ որ ճիշտ ես ասում, այնուամենայնիվ եթե մենք մեր ներքին խնդիրները փորձենք լուծել և կասկած չկա որ հաջողության կհասնենք, ապա դա կլինի միայն հնարավորության պատուհան որպեսզի մենք շրջափակումը վերացնենք… շրջափակումը չի կարող ազդեցություն չունենալ մեր տնտեսության ու արտաքին և ներքին քաղաքականության վրա… դրա ազդեցությունը բավականին մեծ է որպեսզի անտեսենք… իհարկե կարելի է ասել որ թե փակ և թե բաց սահմաններով մերտնտեսությունը չի զարգանա քանի որ այն մենաշնորհային է, բայց եթե մենաշնորհը վերացնենք ապա միևնույնն է նրա զարգանալու հեռանկարները այնքան էլ մեծ չեն, նամանավանդ մեր երկրի պայմաններում որտեղ ներմուծումն ու արտահանումը կեսական է… մենք ինքնաբավ երկիր չենք և տրանզիտը նույնպես մեր ռեսուրսներից մեկն է որից մենք այսօր չենք օգտվում…

եթե որևէ գործարար թորձի մեծաքանակ հումգ ներմուծել Հայաստան արտադրություն հիմնելու նպատակով ապա գները հաստատ շատ ավելի թանկ կլինեն քան բաց ճանապարհների պայմաններում… միայն հայրենասիրությունից դրդված կարող ես որոշ ժամանակ ավելնորդ ծախսերը տանել, բայց դա անորոշ ժամանակով չի կարող տևել…

ցանկացած քաղաքական գործչի, կամ տնտեսգետի եթե ցույց տաս Հայաստանի իրավիճակը ես 100%-ով համոզված եմ որ պիտի ասեն "you have to get those boarders opend, I don't care how but you've got to do it"…

Ցանկալի կլինի որ մի տնտեսաբան ներկայացնի Հայաստանի տնտեսական պոտենցիալը փակ սահմաններով…

ես նաև կարծում եմ որ անգամ իշխանափոխությունից հետո մենք սահմանների հարցը եթե չլուծենք, ապա շատ հեշտությամբ մի քանի տարի հետո նորից սահելու և վերադառնալու ենք նույն մենաշնորհային վիճակին… սովորաբար ցանկացած դեֆիցիտ տանում է մենաշնորհի

Մեֆ ջան, հետևում էի քո ու Վիշապի տող առ տող, միտք առ միտք վեճին: Դե ինչպես, գիտես ես մոտավորապես Վիշապի դիրքորոշման եմ, բայց քանի որ դու մի քանի տեսական/ հռետորական հարցադրումներ դրեցիր, համարձակվում եմ միջամտել:
Արեք հասկանանք թե ինչ էր հայաստանը մինչև հեղափոխությունը /Պանիկովսկին մի կողմ/ և ինչ դառավ հեղափոխութոյւնից հետո:
Մինչև 88-ը ու երկրաշարժը, հայաստանը մոտ 11 մլդ ռուբլի արտադրանք/ - 9 մլրդ սպառումով, իրա մուղամներով ու շուստրիությամբ, ու մյուս հանրապետությունների հաշվին էլ բարգավաճող երկիր էր: Մենակ մեխակի արտահանումը միլիարդավոր եկամուտ էր բերում: Հայր Դեմիրճյանը թուրքերի ու պրիբալտների զաստավիտով մեխակի ջերմոցները քանդելուց հետո, սողացող հողերը /Սովետաշեն/ ու 45 աստիճանի թեքության սարերը /Բջնի/ բաժանել էր որպես դաչաներ, մարդիկ էլ ցեմենտ- բետոն -շինանյութ գողանալով զբաղված էին դաչա սարքելով: Մոտ 7-8000 թեկնածու ու 2000 դոկտորներ կային, 42 ակադեմիական ու մի էդքան էլ ճյուղային ինստիտուտներ, տասնյակ հղոր գործարաններ, /ներառյալ շաքարի/ կային, կոշիկի 100 ավոր ցեխեր: Կյանքը լաֆա էր - "չաղ ուրախ ու բախտավոր" : Այսինքն սովետի մեջ հայաստանը լավ էլ արտահանում, ներմուծում ու շուստրիություն էր անում:
Նույն 88 թվին վրա հասան ղարաբաղը, երկրաշարժը, ատոմակայան փակելը, ճանապարհների, գազի ու մնացած բլոկադաները, սկսվեց սովետի քանդվելը ու հայաստանը մանրից սկսեց մտնել դժոխք:
Հենց էդ վախտերից սկսած միտք, առողջ տրամաբանություն դուրս եկավ հայաստանից, փոխարենը ներս մտավ չարը: Ընկերոջս կինը, որը ռուս էր, մարդուն տարօրինակ բան ասեց- ասեց հայաստանում չարիք է կուտակվում, արի գնանք Մոսկվա, էնտեղ տուն ունենք- սպասենք, տեսնենք ինչ է լինում՝ հետո հետ կգանք: Կինը գնաց- ընկերս մնաց: Այդ կինը ինչ որ բնազդներով զգում էր չարը, բայց ես ու շատ-շատերը այն տեսանք հետո, երբ տղերքը 89-ի մայիսի 31-ին, բանտից դուրս գալով եկան ու ղարաբաղի թեման թողած սկսեցին նաիրիտ փակել: Նաիրիտը փակեցին, ատոմնակայանը չբացեցին: Լավ, մտածում եմ, բա Սպիտակի շաքարի գործարանը ինչու չեն բացում՞: Տո բացելը հեչ, ինչու են այն ծախում վրացիներին՞:
Հետագան չթվեմ: Պատերազմ ու հազար ու մի այլ պատրվակ կշրխկացնես իբր անհասկացող ճակատիս, բայց ես իմ տեսած, լսած ու անցածն եմ նկարագրում: Ասում ես, թե " ցանկացած քաղաքական գործչի, կամ տնտեսգետի եթե ցույց տաս Հայաստանի իրավիճակը ես 100%-ով համոզված եմ որ պիտի ասեն "you have to get those boarders opend, I don't care how but you've got to do it"…"
Բա էդ 91-ից սկսածները էդ կատեգորիայի մեջ չեն մտնում՞: Բա 1000 անգամ էդ գյադեքին մինչև պատերազմն էլ ասվեց, որ խելքներդ գլուխներդ հավաքեք, Հայաստան եք քանդում, տո այ բանասեր- պատմաբաններ, երեկոյան ու հեռակա ավարտած տնտեսությունից ու քաղաքականությունից լուսատարիներ հեռու կիսագրագետներ:
Ասողին լսող չեղավ:
Ջերմոց քանդողը փոխարինվեց նաիրիտ փակողով, ուտիլ ու մարդ արտահանողով:
20 տարվա մեջ 1000 անալիզ արվեց, թե ինչ է պետք անել ու ինչ չանել: Արվեց այն, ինչ չէր կարելի անել ու չարվեց այն, ինչ պարտավոր էին: Հիմա ինչ ճանապարհների բացման մասին է խոսքը՞ Բացվեն որ մեր ինչը դուրս գա ու իրենց ինչը մտնի՞ : Ինչ անալիզ է քեզ պետք որ չի եղել, ու նոր պետք է արվի՞: Որ մասը չգիտես՞: Այն, որ միայն հայաստանում ջարդեցին 0-ից բարձր IQ ունեցող բոլոր հասուն մարդկանց կամքը, հույսն ու հավատը առ առողջ բանականություն՞: Այն, որ հարևանից պարտք վերցնելը դարձավ մեր հիմնական տնտեսական դոկտրինը՞: Այն, որ նույնիսկ կանանց՝ դրսում պոռնկությամբ ներսում ընտանիք կերակրելը, դարձավ ընդունելի հայ հասարակության համար՞: Պատմաբանին խռիկ տվեցին ֆիզկուլտուրնիկը , ջերմոց քանդողն ու պարտկոմը ու հինը շարունակվեց շատ ավելի մեծ դաժանությամբ:
Էս 20 տարվա մեջ կարող ես մի պաշտոնյայի անուն տաս, որը իրենց մաղով անցած չէր ու չենթարկվեց իրենց ներքին և արտաքին քաղաքականության տրամաբանությանը, չեղավ իրենց գործի շարունակողը: Հիմա պետական ապարատի էս ֆիլտրված, մաղված, թարազու բերած սրիկայանոցին բաց սահմանը պիտի խելքի բերի՞: Հին քանդողներին իշխանության նստացնելը բիդի փրկի՞:
Կա մի ասպարեզ, որում մենք մակարդակով, հարգված մասնագետներ ունենք ու որ սահմանը բացենք, նրանք մատը կես միլիմետր իրանց թույլատրվածից ազատ շարժվելու իրավունք են ունենալու ու տամա ենք խփելու՞:
Հարցը մեր ներքին հասարակական, ազգային, կենցաղային մաքրության հարթությունում է: Մենք որակի պահանջ չենք դրել որևէ մարդու ու որևէ ղեկավարի առջև: Այնպես չի, որ միայն մեր գեներալ մլիցա ու թաղապետն են վատը: Ոչ, վատի պարտադրանք է դրված- վատն էլ վերարտադրվում է: Դրսի բարձր պահանջներ դրած այն ֆիրմաները, որոնք հայաստանում սկզբնապես ինչ որ չափով բարգավաճում էին, հիմա կանգնած են հենց այս պրոբլեմի առաջ՝ հասարակությունը, հասարակական կարծիքը ատում է որակյալ աշխատանքը, իսկ դրսից այն պարտադրվում է: Գայթակղիչ երկընտրանք է- հայկական ոճով գլուխ պահել մի հայկական անգյալանոցում, թե գլուխ ջարդել հայաստանյան իրականությանը անհարիր արևմտյան ստանդարտներով աշխատանքի մեջ:
Տնտեսական առումով սահման բացելը միայն բացասական էֆֆեկտ կունենա, որովհետև փաստացի մինչև վերջին չոփը վերահսկվող ու մենաշնորհացված տնտեսական միջավայրում սահմանի բացի-փակի խնդիր գոյություն չունի: Վրաստանի հետ մեր սահմանը բաց է- տեսար, տղերքը նստեցին, քցին բռնին, ասին, արա ախպեր, ոնց կարանք էտի մոնոպոլիզացնենք: Հլա դու պատկերացրու, դոդլֆիկով էթանք ալամ աշխարհ քաշ գանք մաշնա ջոկենք, առնենք, բերենք ներս- հո մենք ռաբ չենք՞: Թող ռաբերն էթան, էդ էշ գործն անեն, մենք էլ իրանց սահմանի վրա ֆուկ կանենք: Ու արին չէ՞ :
Հիմա որ թուրքիայով էդ ավտոն բերին- սահմանապահ-տամոժեննիկ չեստ են տալու, թե հալալ ա ձեզ հայություն՞: Ոչ կասեն, արա մուծվի, եթե դժգոհ ես, գնա վրաստանով մտի, ես պերերիվ եմ: Վրաստանում էլ հայտնի բանաձևով կասեն- հլա մի հատ արի կզի-:
Չգիտեմ, չեմ հասկանում, ինչքան կարելի է վիճել նույն ծամած-մարսած, արդեն վաղուց միայն բույսերին պիտանի նույն մասսան:
Երթալը փրկել է երթացածներին: Մնացածներին ոչ թե տնտեսագետների կամ երթացածների խորհուրդները պիդի փրկեն, այլ մնացածների կամքն ու պատրաստակամությունը հարցերին շիտակ նայելու: Մեր հարցերը տնտեսագետի ու քաղաաքական գործիչի չեն- նրանք շատ վաղուց մի քանի լակոտ լուկուտի հետ կենաց մահու են:
Սաղ ուրախ:

[ministr]

Համարյա բոլորի հետ համաձայն եմ

Սահման բացելուց եթե մտածում ենք, թե թուրքական ապրանքները պետք է հեղեղեն Հայաստանը ու սատկացնեն չեղած արտադրությունը կարծում եմ չափազանցված է: Նախ չեղած բանը չեն կարող սատկացնել Երկրորդ թուրքական ապրանքները հիմա էլ են հեղեղել, նույնիսկ թուրք բանվորներն են Հայաստանում շինարարությամբ զբաղվում, այն դեպքում որ մերոնք գործի պակասի բերումով գնում են Ռուսաստան: Նենց որ սրանից ավել հեղեղել չեմ պատկերացնում: Այսինքն չէ պատկերացնում եմ, չինական հեղեղը, բահց դե թուրքականը չինականին չի հասնի մասշտաբներով ու էժանությամբ:

Հիմնական վնասների մեջ ես կներառեի նարկոթրաֆիկի նոր գծի ստեղծումը, որ ոչ մեր օրենսդրական դաշտն է ի վիճակի պահելու, ոչ էլ մեր բազարից կարտոլ ծախողներին լարող ոստիկանական համակարգը: Դեռ ավելին, հնարավոր ա նարկոտրաֆիկի ճանապարհի կոնկրետ քավորների հայտնություն որը եղած ձու-կաթ-մածուն բիզնեսների մոտ ուղղակի ոսկեբեր գետա, ընդ որում փողը օդից, բան չես անում, էնքան որ ապահովի էդ անտեր բեռնատարը էս ջհանդամից հասնի էն մյուս ջհանդամը... Ու ոնց էլ լինի էդ ապրանքի մի մասը կմնա Հայաստանում, ու Հոկտեմբերյանը կդառնա երեխայական խաղերի ցանքատարածություն:

Մեր հիմնական օգուտը ոնց որ ոչ մի տեղ չտեսա... Բաց սահմանի հիմնական կայֆը ես տեսնում եմ ոչ թե ներմուծման մեջ, այլ արտահանման: Թուրքիայի արևելյան շրջանները բավական թույլ են զարգացած ու բացառված չի որ Հայաստանը կարողա ապահովվել որոշ ապրանքատեսակներ, բացի դրանից էլ վատ չի լինի միանգամից հասնել Բոսֆոր ու Դարդանել, փոխանակ տրաքած Փոթիի հույսին մնալ:

Դե իսկ քրդերի էս կողմ քոչելու խնդիրն էլ առաձին կինոյա:

[Sagittarius]

Շրջափակման ազդեցությունը Հայաստանի տնտեսության վրա

Ժող. եկեք մի սաբոտաժեք ամեն թեմա.

ա. Խոսքը գնում ա շրջափակմնա զադեցության մասին, այլ ոչ թե կլանաօլեգարխիկ համակարգի գոյության
բ. Ազդեցությունը տնտեսության վրա և ոչ թե քաղական նպատակաների իրականացման, հայոց հարցի լուծման, և այլնի վրա

Անկասկած շրջափակումը թողում է բացասական տնտեսական հետևանքներ, և այս պարագայում տնտեսագետների խնդիրն է այդ հետևանքների «բացահայտումը» և դրանց «հակաթույն» առաջարկումը, տնտեսական այնպիսի մոդել, որը թույլ կտա ապահովել տնտ. զարգացում փակ սահմաների պայմաններում.

Իսկ սահմաների բացելու խնդիրը /երբ, ինչ պայմաներով, և այլն/ արդեն քաղաքական գործիչներին, դիվանագետներին, թող մնա. համենայն դեպս այս թեման կարծում եմ դրա մասին չէ.

Նաև տնտեսագետների խնդիրն է սահմանի բացման դեպքում երկրի տնտեսության նախապատրաստումը և անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացումը.

Իսկ թե ահա ինչպիսի կլանաօլիգարխիկ տնտեսություն ունենք /որի հետ ոտ ու ձեռով համաձայն եմ/ ընդհանրապես այլ թեմա է, և կարելի է նոր թեմայում քննարկել.

Հ.Գ. նոր նկատեցի, իսկ ինչո՞ւ է թեման քաղաքականության բաժնում հենց նման դեպքերի համար էի ժամանակին առաջարկում առանձին Տնտեսություն բաժին բացել

[Վիշապ]

Sagittarius, տնտեսությունն ու քաղաքականությունը մարդ ու կնիկ են, եթե խոսքը գնում է երկրի մասին։ Իսկ խոսքը գնում է ոչ միայն երկրի, այլ կոնկրետ երկրի մասին՝ Հայաստանի։ Հետևաբար Հայաստանի քաղաքական իրավիճակը պետք է հաշվի առնել։ Հակառակ դեպքում պիտի թեմայի անունը լիներ «շրջափակման ազդեցությունը պետությունների տնտեսության վրա» անորոշ մի բան, տնտեսական բաժնում։ Սաղս կասեինք՝ ազդեցությունը խայտառակ է, զարգացման հեռանկարներ չկան, պետությունը թքեց, ու կսպասեինք, թե երբ է Հյուսիսային Կորեան թքելու։

[Mephistopheles]

Օրինակ ի՞նչ և որտեղի՞ց։ Ո՞ր ճանապարհների բաց կամ փակ լինելու դեպքում։ Թուրքիայի չէ՞ նկատի ունես, ինչու՞ չես նշում, որ Թուրքիայի սահմանի փակ ու բաց լինելու դեպքում, այլ նենց վերացական ասում ես «բաց սահմաններ» կամ «փակ սահմաններ»։ Օրինակ շաքարավազի ներկրման ճանապարհածախսի վրա ազդելու է՞ Թուրքիայի բաց սահմանը։ Իսկ ցորենի՞, իսկ ալյումի՞նի, ուրանի՞, կարա՞գի, ծխախոտի՞, ավտոմեքենաների՞... Ազդելու է մենակ թուրքական ապրաքների վրա չէ՞ Մեֆ։ Ի՞նչ են թուրքական ապրանքները՝ հագուստեղեն, կենցաղային իրեր, կահույք, ավտոմեքենաների պահեստամասեր, շինանյութ։ Մեծամասամբ՝ աղբ, որոնց մեծ մասը հանգիստ կարելի է արտադրել Հայաստանում և որոնց գերակշիռ մասի ավելի որակով այլընտրանքը կա Հայաստանում։ Շատերի չինական նույն կարգի այլընտրանքը ավելի էժան է։ Սա է՞ Հայաստանի զարգացման հեռանկարի հիմնաքարը, հա՞։ Մտցրու բոլորի մեջ Վրաստանով շրջանցվելու տրանզիտի ծախսը, ու՞։ Էդ տրանզիտի ծախսը մեզ պիտի փրկի, հա՞։

Թուրքիայի սահմանն էլ Ադրբեջանինն էլ… էրկուսն էլ սահման են, էրկուսն էլ կենսական ու էս ա մեզ դարձնում տարանցիիկ…

Վիշ ապեր, երբ խոսում ենք տնտեսությունից ու բաց սահմաններից, չարժէ անընդհատ խոսել թե ինչքան էժան ու անորակ ապրանք կմտնի թուրքիայից ու ինչքան կէժանանա էդ ապրանքը… էժան քրջ-ու-փալաս են բերում, որովհետև էդ ա մեր ժողովրդի գնողունակությունը, դրա շուկան կա՝ էդ են բերում… բերողներն էլ մենք ենք ուրիշ, մարդ չի…

Ճանապարհները մեզ պետք են արտադրություն հիմնելու համար ու արտադրանքն իրացնելու համար որն էլ աշխատատեղեր են ստեղծելու որ մեր ժողովուրդն աշխատի ու կարողանա բարձրորակ ապրանքներ առնի… ստեղ որ մասն ա անհասկանալի, բռատ… գիտենք որ մենաշնոհրներ կան ու դա պետք ա վերացվի առաջին հերթին, բայց դուք ասում եք (մոտավորապես)՝ քանի որ մենաշնորհներ կան ուրեմն բաց սահմանը չի աշխատի, ասել է թե բաց սահմանից չի կախված մեր տնտեսական վիճակը, դրա համար էլ մեզ բաց սահման պետք չի… հետո էլ ասում եք բաց սահմանի գինը շատ թանկ ա, իսկ մեկնումեկդ հաշվել ե՞ք թե փակ սահմանի գինն ինչքան ա… մեկնումեկդ հաշվել ե՞ք թե ինչքան երկար պտի վճարենք էս վիճակի համար ու ինչով… ես համոզված եմ որ ոչ… ոչ հաշվել եք ոչ էլ պատկերացում ունեք… որ ունենայիք ու դրական լիներ, մինչև հիմա մեջտեղը կլիներ…

---------- Ավելացվել է՝ 03:48 ---------- Սկզբնական գրառումը՝ 03:29 ----------

Մեֆ ջան, հետևում էի քո ու Վիշապի տող առ տող, միտք առ միտք վեճին: Դե ինչպես, գիտես ես մոտավորապես Վիշապի դիրքորոշման եմ, բայց քանի որ դու մի քանի տեսական/ հռետորական հարցադրումներ դրեցիր, համարձակվում եմ միջամտել:
..........................(

Ապեր, միջամտի էլ քլնգի էլ… դրա համար ա էս ամեն ինչը… ու շնորհակալություն դրա համար… Բիձա ջան,

… կարդացի երկարաշունչ գրառումդ: անկախ նրանից որ մի մասի հետ համաձայն եմ մյուսի հետ չէ, պիտի հարցնեմ… այնուամենայնիվ մեզ բաց սահման պե՞տք է թե ոչ… ինչ կլինի եթե սահմանները մնան փակ… ո՞նց եք պատկերացնում փակ սահմաններով Հայաստանի զարգացումը… էս հացին պետք է պատասխան տալ այլ ոչ թե շրջանցել հայրենասիրական ճառերով (քեզ ինկատի չունեմ)… քյասար ճամփա չկա…

… ապեր, կարևոր չի թե մինչև հիմա ինչ է եղել, կոնկրետ էս պարագային մենք պետք ա հարցին ռացիոնալ մոտենանք… անկախ ամեն ինչից էս հարցը էն "500 փաունդանոց գորիլլան ա սենյակում", որին անտեսել չի կարելի…

[Mephistopheles]

Ժող մի շատ ցավալի բան եմ նկատում… երբ որ խոսում ենք բաց սահմաններից չգիտես ինչու շատ թեժ քննարկվում են.

ա. էժան թուրքական ապրանքների մուտքը

բ. մեր թուրքիային կուլ գնալը

գ. դրա զրոյական ազդեցությունը շաքարի ու մնացած բաների գների վրա քանի որ մենաշնորհ է

դ. Հայաստան օտարների ներխուժում

և նորերս էլ

ե. նարկոտրաֆիկ

Որևէ մեկի մտքով զարգացում չի անցնու՞մ… որ կարող ա

ա. արտադրություններ հիմնվեն Հայաստանում ու արտադրենք մրցունակ ապրանքներ համ դրսի համ էլ ներքին շուկայի համար (մենք խելոք ու աշխատասեր ազգ ենք չէ՞)

բ. զենք արտադրենք ու ծախենք (մենք խելոք ու աշխատասեր ազգ ենք չէ՞)

գ. ադրբեջանից էժան նավթ առնենք վերածենք էժան էլէկտրաէներգիայի ու հարմար գներով ծախենք հարևաններին (մենք խելոք ու աշխատասեր ազգ ենք չէ՞)

դ. դառնանք ամենակարճ տարանցիկ ճանապարհը դեպի դուրս Իրանի ու հենց նույն ադրբեջանի համար (մենք խելոք ու աշխատասեր ազգ ենք չէ՞)

ե. Նախիջևանը ողողենք հայկական ապրանքներով ու հայկական քոմփանիների ֆիլիալներով՝ էժան աշխատուժ (մենք խելոք ու աշխատասեր ազգ ենք չէ՞)

դժվար է պնդել թե այս ամենը հնարավոր է դատելով ձեր վերաբերմունքից … բայց հնարավոր է եթե մենք կարողանանք իրավիճակը ռեալ գնահատել… դժբախտաբար մենք ոչ թե լավատես չենք այլ unbelievably unreasonable ենք…

Ընկերս Գլենդեյլում ընդունվել էր Ֆորդի դիլեշիփ ու պատմում էր… գալիս են հայերը՝ տատիկով, պապիկով, երեխեքով, հարսներով ու խնամիներով ավտո առնելու… "ապեր ավտոն ինչքա՞ն արժի" հարցնում են… "30 000 դոլար ապեր, թանկ է՞", հարցնում է ընկերս… "ապեր կարա՞մ 15 000 քաշ տամ տանեմ…"