Ուղեղային մորմոք, սրտի հիվանդություն

[Նաիրուհի]

Երրորդ անքուն գիշերը։ Հիմա մտածում եմ՝ արժի՞ երկուսուկես ժամվա համար քնաբեր խմել։ Երեք ժամից գնում եմ գյուղ։ Հա, գրանտ կամ ծրագիր չկպավ՝ Ծաղկաձոր կամ Աղվերան գնայի, փառք Աստծո, գյուղ եմ գնում։

Սենց հակասական ապրումներով գերբեռնված օրեր մեկ էլ երևի մի երկու-երեք տարի առաջ էին եղել։

Գիժ եմ ես։ Որ գլուխս մի բան է մտնում, պիտի անեմ։ Հիշում եմ՝ մի անգամ մամաս չթողեց՝ ընկերներիս հետ իրենց գյուղ գնամ (չորս օրով ընդամենը), ես էլ որոշեցի, որ մինչև իրենք Երևան չհասնեն՝ բան չեմ ուտելու, ու հինգ օր ոչ մի բան չկերա։ Հենց նենց։ Ուղղակի։

Հիմա էլ որոշել եմ՝ չեմ քնելու։ Անժամկետ քնադուլ եմ հայտարարել։ Գյուղում գիշերներն էսպես թե էնպես համարյա չեմ քնում. մնում է տեսնել՝ քանի օր կձգեմ։

Ցը, չնայած կարող է մինչև լուսաբաց մի երկու գրառում էլ անեմ

[Նաիրուհի]

Անաստղ գիշեր է ու էնպիսի լռություն, որ նեթբուքիս աշխատանքն ինձ չափազանց աղմկոտ է թվում։ Քիչ առաջ լույսը դեռ անջատած չէր, ու գրքի էջը շրջելու ձայնի հետ կատարյալ լռությունը խախտում էր ինչ-որ անհասկանալի թրթռոց։ Երբ ուզեցի պատուհանից նայել, որ դուրս գալուս երթուղին նախապես մշակեմ, հայտնաբերեցի, որ ապակիները դրսի կողմից ծածկված են միջատների պարսերով։ Մոռացել էի, հիշեցի

Խենթանում եմ գյուղի գիշերվա համար։ Սենց ժամանակ քիչ է մնում հավատամ, որ Աստված գոյություն ունի։

Էսքան մաքուր, կատարյալ, աստվածային բան մեկ էլ գյուղի ձմռան գիշերն է։

***

Էսօր մայր մտնող արևն աչքով էր անում ու կանչում դուրս, ասում էր՝ արի պաչիկ անեմ, արի մի քիչ խաղանք, վաղուց չես երևացել։ Համոզեց։ Բարձրացա տանիք, պառկեցի դեռ տաք թիթեղներին, ու սկսեցինք խաղալ անցած տարիների նման։ Խուտուտ տվեց կիսափակ աչքերս, փակեցի, սկսեց սահել կոպերիս վրայով ու պատկերներ գծել։ Արմունկներով ծածկեցի դեմքս։ Հիմա էլ սկսեց բաց մնացած մրսած քիթս ծակծկել։ Քամին էլ մյուս կողմից էր խուտուտ տալիս, բայց ես իրենից նեղացա, որովհետև մոռացել էր, որ ես էդ անտեր քաղաքում մրսկան եմ դարձել, ու ինքն ինձ հետ գոնե մի օր քնքուշ պիտի վարվի։ Իսկ ինքը սրիկայաբար սողոսկեց հագուստիս տակ, ես էլ մրսեցի ու շուտ ներս եկա։
Սրիկայի´ մեկը. չթողեց՝ արևիս հետ ջրիկանանք մի քիչ։

***

Առավոտը դուրս կգամ բոբիկ ոտքերս սառը ցողով օծելու ու շարունակելու արևի հետ ընդհատված խաղը. ցողի կաթիլներից անդրադարձող ճառագայթներն ավելի չարաճճի են, ջրիկ, իսկը իմ խելքի

[Նաիրուհի]

Գերդաստանը։ Պատմական լուսանկար՝ հեռախոսի 3.2 ՄՊ տեսախցիկով։



Հ. Գ. Էս քարերին մեռնեմ...

[Նաիրուհի]

Երջանիկ, բայց անհայտ ապրելը երազանքս չի, բայց հասկացել եմ, որ հերոսի կոչում էլ չեմ ուզում։ Էն էլ հետմահու։

Խելքի եկած Աքիլլես

[Նաիրուհի]

Կարդում եմ սեփական օրագիրս ուրիշի աչքերով ու ասում՝ էս հիստերիկ ռոմանտիկն ո՞վ է, սրա սիրտը հանրագիտարա՞ն է, ի՞նչ է:
Լրիվ լուրջ. երեկ նկատեցի, որ չիմացողին կարող է թվալ, որ ես ամիսը մեկ սիրահարվում եմ Ու դրա մեղավորը ես եմ, մտքումս մեկի հետ խոսելու ու դա էստեղ գրելու սովորությունս: Իրականում էդ բոլոր «դու»-երից երեւի առավելագույնը երեքն են զգացմունքի «օբյեկտ» եղել, մնացածները՝ կորցրած ընկերներ, հեռացած հարազատներ, մի մեծ մաս էլ մենախոսություն է

Ես էդպիսին չեմ, ազնիվ-ազնիվ պինգվինի խոսք, ճիշտ եմ ասում Հա, շուտ եմ տպավորվում, մարդկանց մինչեւ վերջ նվիրվել ու սիրել գիտեմ, բայց նենց չի, էլի, որ սիրահարվում եմ: Կամ էլ մարդուն որպես մարդ եմ սիրահարվում՝ անկախ սեռից:

Օֆ-օֆֆֆ...

[Նաիրուհի]

Էդպես էլ ոչ մեկի համար միակը չկարողացա լինել, բայց դրա փոխարեն երկուսից մեկը լինելը շատ լավ ստացվում է: Պետք է ամեն ինչի դրական կողմը գտնել:

[Նաիրուհի]

Ոչ մի տարի գյուղն էսքան մոտ ու հեռու չէր եղել: Ամեն ինչից աչքերս լցվում էին՝ ամպերից, հանդից եկող անասուններից, էն գիտակցումից, որ իմ սիրած աղբյուրը ծննդիցս ավելի քան տասնհինգ տարի առաջ խողովակի մեջ են բանտել, մատուռի երկաթե հին դուռը փոխված տեսնելուց... Մամայիս հարցական հայացքին պատասխանում էի.
-Չիտեմ, մա՛մ, սիրտս բարկցել (բարակել) է...

Գյուղն ինձ համար առաջվա պես սիրուն է, բայց իրականում առաջվանը չի: Բնությունը բարկացել է, անմշակ հողը՝ վիրավորվել. մեր սարերը մինչեւ հոկտեմբեր կանա՜չ-կանաչ էին լինում, իսկ էս տարի օգոստոսին ոնց որ նոյեմբեր լիներ:
Արտ ցանող չկա, հողը վարող չկա, դրա համար էլ նախկին մարդաբոյ խոտը հիմա քսան սանտիմետրից չի բարձրանում: Չհամոզեք, որ դա կապ չունի. ես գիտեմ, որ հողն զգում է իր հանդեպ վերաբերմունքը: Մենք հաճախ ենք զրուցում:

Հիշում եմ՝ երբ գյուղում էինք ապրում, հայրս սեպտեմբերին ավարտում էր հունձն էն շրջաններում, ուր հացահատիկը շուտ էր հասնում, ու վերադառնում գյուղ: Ու ամեն օր մի քանի արտ էր հնձում: Մեր տան մոտ միշտ իրար հետ կռվող գյուղացիների հերթ էր, որովհետեւ գյուղը չորս հազար բնակիչ ուներ ու ընդամենը երեք կոմբայնավար: Էն ամենադժվար տարիներին ամենամեծ հերթերն էին, հետո քիչ-քիչ շարքերը նոսրացան, բայց դեռ տասը տարի առաջ էլ ամբողջ սեպտեմբերը հայրս մինչեւ գիշեր աշխատում էր:

Դեռ քիթս խուտուտ է տալիս ծղոտի ու փոշու խառը հոտը, որ շնչում էի կոմբայնի հետնամասի թեքությամբ վեր մագլցելիս, մատներիս արանքում զգում եմ ցորենի հոսքը, ինչպես տասը տարի առաջ կիսով չափ լցված բունկերում հատիկների հետ խաղալիս: Ուշ գիշերին, երբ մեր թաղում որեւէ մեկի տնամերձում հայրս կալսում էր հնձած ցորենը, կոմբայնի լուսարձակների լույսի մեջ պարում էին հարդի մասնիկները, խոտը մեքենայի բերանը տվող մարդկանց աշխույժ ձայներն արձագանքում էին գիշերվա լռության մեջ, կոմբայնը հռնդում էր ու իր լույսերի մեջ մի տեսակ միստիկ խորհրդավորությամբ պարուրված՝ իր բարձունքից հպարտորեն նայում մարդկանց, ում հաց էր տալու այդ ձմեռ: Ու ես հպարտ էի, որ իր կարեւոր առաքելությունն անելուց հետո այդ բարի հսկան գալու է մեր տուն, ու ես ինչքան ուզեմ՝ խաղալու եմ հետը, փաթաթվելու ու շնչելու եմ նավթի հոտին խառնված ցորնահոտը:

Իսկ հիմա իմ մանկության հերոսը գյուղ վերադառնալուց հետո հազիվ մի երեք-չորս օր աշխատի: Անասելի տխուր բան է տեսնելը, թե ոնց է պարապության մեջ ծերանում ողջ կյանքում աշխատելուն սովորած բարի հսկան:

Իմը սրանից տարբերվում է միայն նրանով, որ «Նիվա»-յի վերեւը 1 է գրված




Այ էս հետեւի՝ հարդը պահող մասում էի ամենաշատը սիրում խաղալ

[Նաիրուհի]

Էն որ ասում էի՝ պատուհանից դուրս գալ, բան, այ էս պատուհանն է



այ էս տանիքներին եմ պառկում, ընտրությունը կախված է եղանակից ու տրամադրությունից



Էս սանդուղքով եմ բարձրանում կտուր



սենց երանության մեջ փռվում եմ տանիքին: Մեկ-մեկ քնում եմ



իսկ հիմնականում վայելում եմ էս տեսարանները.



գյուղի՝ էս ծայրից վերջին տունը՝



ու մեր գժվելու երկինքը

[Նաիրուհի]

Հողմաղացների դեմ կռվել է մրցելը մեկի հետ, ով քեզնից մի քանի քայլ առաջ է, որոնցից առնվազն մեկն անհաղթահարելի է:

Պարտության մեջ եմ կամովի:

[Նաիրուհի]

Չէ, թեման չեմ խառնել:



Ռուբենի հետ նկար ունենալը էն քիչ բաներից է, որ դեռ երազում եմ: Ու թեեւ ամեն գրեթե ուրբաթ կարող եմ իրականացնել դա, ես դեռ հետաձգում եմ. հավես չկա անիրականանալի երազանքների հետ մենակ մնալու:

[Նաիրուհի]

Մարդիկ իրենց 80-ը 98 են ներկայացնում, ես իմ 75-ը՝ 40:
Կողքիս խելացի մարդն ասում է՝ քեզ գնահատել, ներկայացնել սովորի, միամի՜տ:

Է հա ես ի՞նչ անեմ, որ սենց եմ ստեղծվել:


И есть чем платить, но я не хочуПобеды любой ценой.Я никому не хочу ставить ногу на грудь.Я хотел бы остаться с тобой,Просто остаться с тобой,Но высокая в небе звезда зовет меня в путь...

[Նաիրուհի]

Էն պահը, երբ ներսիցդ մեկը չարախնդում է, թե՝ էս անգամ հաստատ չես ձգի, դու էլ հակառակվելու համար հավաքում ես վերջին ուժերդ ու դեմքին գոռում՝ կտեսնե՛ս, որ կձգեմ: Բայց գիտես, որ դժվար դիմանաս:

***

Մի անգամ մեկն ուզեց ինձ լավություն անել ու ասաց մի բան, որն ի՛նքը չպիտի ասեր:

Էդպես էլ չիմացա՝ գիտե՞ր, որ նման բան կա, թե՞ ուղղակի ենթադրել էր, կամ կա՞ր արդյոք դա, բայց փաստն էն է, որ ուրիշի գործն իր վրա վերցնելով՝ սարսափելի բան արեց, որի հետեւանքներից մեկը մի քանի ամիս նյարդաթելերիս նվոցն էր: Ու ո՛չ մի լավ բան չստացվեց էդ մարդու բարի ցանկության արդյունքում, նորմալ էլ չմնաց, վարի գնաց ամեն ինչ:

Ուրիշների սխալներից դաս չեմ քաղում:

***

Так откуда взялась печаль?

[Նաիրուհի]

Նվիրելը նվեր ստանալուց հազար անգամ շատ եմ սիրում:

Ինձ համար նվեր տալը ամբողջ արարողություն է՝ մարդուն ուսումնասիրելուց, նրան հետաքրքրող, սիրելի բաները պարզելուց մինչեւ նվերն ընտրելն ու մատուցելը:

Տանել չեմ կարողանում «պծիչկա» ստանալու համար տված անդեմ նվերները, ինքս էլ այդ միջոցից օգտվում եմ միայն ծայրահեղ դեպքերում, երբ դիմացինիս պետք է պարզապես իմ անվան դիմաց լրացնել «տվեց» վանդակը:

Եթե ես մեկին մի բան եմ տալիս, ուրեմն էդ մարդն ինչ-որ բանով մոտ է ինձ, անգամ եթե առաջին անգամ եմ հանդիպում:

Երբ մեկի մոտ մի բան եմ հայտնաբերում, որը կարող է էդ մարդուն ուրախացնելու հնարավորություն տալ, սկսվում են անքուն գիշերներն ու շարունակվում էնքան, մինչեւ իդեան մատերիայի է վերածվում ու ինձ հանգիստ թողնում: Երբեմն դա նույնիսկ ամիսներ կամ տարիներ է տեւում, բայց աներեւակայելի, գերագույն բավականություն է էդ ամբողջ գործընթացը՝ առաջին մտահղացումից մինչեւ ամեն անգամ նվիրելուդ պահին ստացողի հայացքը հիշելը:

Ամեն մարդ մի բզիկ ունի. էս էլ իմ ամենամեծ բզիկն է: Էնքան էլ շատ մարդու վրա չի տարածվում, բայց անտեր սիրտս որ մեկին կպավ՝ կպավ, վերջ, էլ պոկ չի գալիս:

Մի օր երես տվողներիցս մեկը ժամեր տեւած զրույցից հետո, որի ընթացքում քննարկում էինք վերաբերմունքս ամենատարբեր բաների հանդեպ՝ սկսած տրոլեյբուսներից մինչեւ հաշմանդամները, մի բան ասաց, որի շուրջ մինչեւ հիմա մտածում եմ ու զարմանում, թե ո՞նց գտավ էդքան պարզ ձեւակերպումը: Ասաց. «Դու հոգ տանելու պակաս ունես»:

Բայց թե չգիտի (ավելի ճիշտ՝ հաստատ գիտի), որ ավելի շատ հոգ տանողի պակաս ունեմ:

[Նաիրուհի]

Կուզեի այլ իրականությունում ապրել, բայց եթե է՛ս իրականությունն է ինձ բաժին հասել, պիտի ընդունեմ ամեն ինչ որպես օրհնություն:

Ո՞վ գիտե, գուցե այլ դեպքում ես չունենայի քեզ, Արեւս...

Ты должен быть сильным, иначе зачем тебе быть?

Կարեւորը՝

Мы не потеряли невинность в боях за любовь.

Նենց որ հեքիաթը մնում է ուժի մեջ: Ու հավատը, որ մի օր Ռուբենի հետ նկար կունենամ:

 •

• 

 Սեղմել՝ ցույց տալու համար

Կարևոր չէ, թե ինչ սխալներ կգործես կյանքում, մի վախեցիր գործած սխալների համար կամ նորերը գործելուց: Դու բարի սիրտ ունես, վստահիր սրտիդ, ունկնդրիր նրան և շարունակիր ճանապարհդ առանց կանգ առնելու: Եթե ընկնես` խաբված կամ հալածված ուրիշներից կամ ինքդ քեզանից, վեր կաց և ետ մի նայիր: Բազմաթիվ անգամներ պիտի պիտի ծիծաղես և բազմաթիվ անգամներ պիտի պիտի լաց լինես, այդ ծիծաղն ու արտասուքը շարունակ անբաժան պիտի լինեն իրարից: Քո կյանքում դու ոչ մի րոպե չես ունենա ստոր, նենգ կամ փոքրոգի լինելու…

[Նաիրուհի]

Ինչքա՜ն ջրեր են հոսել Ակումբում գտնվելուս չորս տարվա ընթացքում, ու ինչքա՜ն է ամեն ինչ մնացել նույնը։

Բայց էսօր, երբ արդեն մի քանի օր գլխումս պտտվող արտահայտությունը վերածվելու է ստորագրության, հասկացա, որ շատ եմ ափսոսում, որ նախկինում ստորագրությունս փոխելիս նախորդը չեմ պահել ինչ-որ տեղ։ Սեփական հոգեվիճակի փոփոխությանը հետևելու հարմար միջոցներից մեկը կարող էր լինել։

Էսօրվանից կփորձեմ հիշել, որ ներկա ստորագրությունը մինչ փոխելը տեղափոխել է պետք առավել անձնական տարածք՝ օրագիր։ Նենց, ոնց որ կա։

***

Մարդ արարածը եթէ հոգիին մէջ երկինք չունի, ան ի՞նչ գիտէ աղունիկն ինչ է...