Արևի լայնամասշտաբ մագնիսական դաշտը և Հելիոսֆերան
Հելիոսֆերան արևի շրջակայքի եռաչափ գոտին է, որտեղ գտնվում է արևային քամին և դրան ներհյուսված (ներսառեցված) մագնիսական դաշտը: Գերձայնային արևային քամին մտնելով միջաստղային միջավայր՝ տերմինացիոն հարվածի մեջ ստանում է ինֆրաձայնային արագության, մինչդեռ այս վերափոխումը պետք է տեղի ունենա միջաստղային քամու համար՝ հելոիսֆերիկ գլխային հարվածի ալիքի մեջ
Հելիոսֆերայի չափսը մոտ 100 ՏՄ է (1 ՏՄ տարածությունն է Արևի և Երկրի միջև =Տիեզերական միավոր 1.5x108 կմ)՝ հիմնված նեյտրոնային մոնիտորների գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների հոսքերի ժամանակային չափումների վրա(տես ստորև): Դա անմիջապես տեսանելի էր երկու Վոյաջեր տիեզրանավերի համար, երբ դրանց անցնում էին հելիոսֆերիկ տերմինացիոն հարվածների միջով 2007 և 2008 թթ-ին:
Հելիոսֆերայի խաթարումները
Տիեզերական զոնդերը հնարավորություն են տալիս չափել անմիջապես արևային քամու հիմնարար ֆիզիկական պարամետրերը. արևային քամին գազի հանդարտ հոսք չէ, մագնիսական դաշտի տատանումները (Ալֆվենյան ալիքներ) առաջանում են արևի վրա գազի տուրբուլենտային շարժումներից և դուրս են մղվում: Մագնիսական դաշտի խաթարումները և հարվածային ալիքներն առաջանում են արագ և դանդաղ արևային քամու հոսանքի բախումներից (համա-պտտվողփոխազդեցության գոտի; CIR)և արևի պսակի մեջ ժայթքումների, պսակի զանգվածների ժայթքումների և արևի բռնկումների միջոցով: Պսակի զանգվածները տարածվում են արեգակնային համակարգի մեջ, և կարող են չափվել Երկրի մոտակայքում՝ որպես միջմոլորակային պսակի զանգվածների ժայթքումներ: Դրանցից ոմանք կոչվում են մագնիսական ամպեր: Երբ դրանք բավականաչափ արագ են, իրենց առջև առաջացնում են հարվածի ալիքներ. ինչպես օրինակ օդանավը, որն ավելի արագէ թռչում, քան դրա ձայնը երկրի մթնոլորտում:
Նկարում ցույց է տրված ուժեղ արևային բռնկման և պսակի զանգվածների ժայթքման օրինակ, ինչը Հելիոսֆերան զգալիորեն խախտեց: Ձախակողմյան պատկերի մեջ ներկայացված են Արևի 4 լուսանկարներ, կատարված SoHO տիեզերանավից տարբեր սարքավորումների միջոցով (ESA/NASA) 2003թ-ի հոկտեմբերի 28-ին. արևի հետքերը (ձախակողմյան վերևի նկարում) ցույց են տալիս ուժեղ ակտիվություն և բարդ մագնիսկական դաշտեր արևի մակերևույթին: Այս գոտիներից ամենամեծերի և բարդերի մեջ առաջանում են պայծառ բռնկումներ: Սա ուսումնասիրվել է օրինակ, Խիստ Ուլտրամանուշակագույն Աստղադիտակի միջոցով (EIT; վերևի աջակողմյան նկար): Արագ և մեծ պսակի զանգվածների ժայթքում գրանցվեց LASCO աստղադիտակի կողմից մի քանի րոպե անց (ներքևի նկարներ), որը տարածվեց պսակի միջով ավելի քան 1000կմ/վ արագությամբ:
Տիեզերական ճառագայթների տեղաշարժը հելիոսֆերայում
Հելիոսֆերա ներթափացնող տիեզե-րական ճառագայթները փոխազդում են արևային քամու հետ: Շատ էներգետիկ լիցքավորված մասնիկներ ազդեցություն չեն կրի, դրանք հատում են արևային քամին կարծես այնտեղ չեն եղել: Սակայն միջին էներգիաների տիեզերական ճառագայթները , օրինակ մինչև մի քանի տասնյակ ԳէՎ, զգում են դրա ազդեցությունը: Ոչ բախումների միջոցով, քանի որ գազը շատ ավելի նոսր է տիեզերական մասնիկի արևային քամու մասնիկի հետ ուղղակի բախումների համար: Սակայն փոփոխվող մագնիսական դաշտը միջին էներգիաների տիեզերական ճառագայթների շարժման ուղղությունը մեծապես շեղում է ուղիղ գծից:
Գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների արևային մոդուլյացիան
Գալակտիկական տիեզերական ճառագայթ-ների մասնիկները ցրվում են մագնիսկական խաթարումների միջոցով, որոնք տարածվում են արևային քամու հետ: Նման խախտումների քանակը փոփոխվում է 11 տարին մեկ՝ արևային ակտիվության շրջանի հետ: Արևի ակտիվության շրջանը պարզ ցույց է տրված արևի հետքերի միջոցով (կանաչ կոր): Նեյտրոնային մոնիտորների համաշխարհային ցանցի երկարաժամկետ մոնիտորինգի արդյունքում պարզ դարձավ, որ գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների հոսքն ունի նմանատիպ փոփոխում (կարմիր կոր). երբ արևի հետքերի քանակը մեծ է, գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների հոսքը ցածր է, և հակառակը:
Այս այսպես կոչված գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների արևային մոդուլյացիան տեղի է ունենում հելիոսֆերայի դինամիկ միջավայրում էներգետիկ մասնիկների տարածման հետևանքով: Հելիոսֆերայի մեջ մագնիսական դաշտը բարձր տատանողականություն ունի բարձր ակտիվության շրջանում, այսինքն, երբ արևի հետքերի, նաև բռնկումների և զանգվածային ժայթքումների քանակը բարձր է: Տուրբուլենտային միջմոլորակային մագնիսկան դաշտը շեղում է տիեզերական ճառագայթներն ավելի արդյունավետ, քան ցածր ակտիվության շրջանում, երբ մագնիսական դաշտն ավելի կայուն է: Մագնիսական դաշտի ուժեղ տատանումները չեն նվազեցնում Հելիոսֆերա և Երկիր հասնող տիեզերական ճառագայթների քանակը, սակայն դրանք փոխում են նաև իրենց էներգետիկ սպեկտրը, այլ դրանք փոխում են նաև իրենց էներգետիկ սպեկտրը(քանի որ ավելի ցածր էներգիայի մասնիկները ավելի ուժեղ ազդեցություն են կրում, քան շատ էներգետիկները) ինչպես նաև իրենց տարածման ուղղությունը (անիզոտրոպիա):
Նկատելով արևային հետքերի քանակի և գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների հոսքերի ժամանակային փոփոխությունների համանմանությունը, հետաքրքիր է տեսնել նաև տարբերությունը. տիեզերական ճառագայթների հոսքի ժամանակային զարգացումը Երկրի վրա տարբեր է երկու հաջորդական ակտիվության փուլերում: Մեկի մեջ կորագիծը սրագագաթ է, հստակ մաքսիմումով (օրինակ 1987թ-ին), մինչդեռ այն ավելի հարթ է հաջորդ մաքսիմումում (1997): Սա պայմանավորված է նրանով, որ արևային ակտիվությունը կրկնվում է ավելի հաճախ՝ փաստորեն 22 տարվա պարբերականությամբ և ոչ 11: Յուրաքանչյուր 11 տարին մեկ ողջ արևային մագնիսական դաշտը փոխում է իր բևեռը, և սա մեծապես ազդում է լիցքավորված մասնիկների տարածմանը Հելիոսֆերայի մեջ:
Արևը, տիեզերական ճառագայթների տարածման վրա ազդում է ոչ միայն ակտիվության փուլի միջոցով այլ նաև ակտիվ գոտիների տեղակայվածության միջոցով: Սա ստեղծում է ավելի ցածր հաճախականության տատանումներ, որոնց տևողությունը կախված է արևի պտույտի 27 օրյա տևողությունից: Տիեզերական ճառագայթների երկարաժամկետ տատանումները, մինչև անգամ հազարամյա ժամանակային մասշտաբով, իրենց հետքն են թողնում Երկրի վրա, որոնք կարելի է հատկապես գտնել բևեռային սառույցի փորձանմուշների մեջ: Ներկայումս մենք ականտես ենք լինում թույլ ակտիվության երկարաձգված եզակի շրջանի. սկսած 2009թ-ի մայիսից մեզ հայտնի չէ, արդյո՞ք ակտիվության մինիմումը անցել է, թե՞ դեռ առջևում է. սա նշանակում է, որ 13 տարիներ են անցել 1996թ-ի վերջին մինիմումից, միջինում 11 տարիների փոխարեն: Տիեզերական ճառագայթների մոդուլյացիան հաստատում է սա, քանի որ նրանց հոսքը ներկայումս ավելի բարձր է, քան արևային ակտիվության անցյալ մինիմումի ժամանակ:
Ֆորբուշի նվազումներ
Մագնսիական դաշտի կոնֆիգուրացիաները, որոնք տարածվում են Հելիոսֆերայի մեջ, որպես Պսակի Զանգվածների Միջմոլորակային Ժայթքումներ, նաև նվազեցնում են գալակտիկական տիեզերական ճառագայթների հոսքը: Նկարում պատկերված է 2001թ-ի ապրիլի հետազոտությունը՝ NMDB տվյալների բազայից: Հետազոտվել է հաշվի արագությունը դեպքից առաջ, կորերը ցույց են տալիս հաշվի արագության տոկոսները՝ համեմատած միջին արժեքների հետ դեպքից առաջ: Անկումը կարող է հասնել 20%-ի: Դրանք կոչվում են Ֆորբուշի նվազում, տիեզերական ճառագայթների ֆիզիկոս Սկոտ Ֆորբուշի անունով: Տիեզերական ճառագայթների հոսքի անկումը վերագրվում է պահպանիչ շերտին, որն առաջանում է մագնիսական դաշտի բարդ և տուրբուլենտային կազմի միջոցով Պսակի Զանգվածների Միջմոլորակային Ժայթքումների մեջ և դրա շրջակայքում, ինչպես նաև հարվածային ալիքի մեջ, որն առաջանում է դրանից առաջ:[/spoiler]
Երկրից Արեգակ եղած հեռավորությունը: 149.6 մլն. կմ = 1.496• 1011 մ = 8.31 լուսային րոպե
Արեգակի շառավիղը: 695 990 կմ
Արեգակի քաշը: 1.989 • 1030 կգ = 333 000 անգամ ավել Երկրի քաշից
Արեգակի մակերևույթի ջերմաստիճանը: 5770 C
Արեգակի մակերևույթի բաղադրությունը: 70% ջրածին (H), 28% հելիում (He), 2% մնացած նյութերը (C, N, O, ...)
Արեգակի կենտրոնի ջերմաստիճանը: 15 600 000 C
Արեգակի կենտրոնի բաղադրությունը: 35% ջրածին (H), 63% հելիում (He), 2% մնացած նյութերը (C, N, O, ...)
Վերջին ակտիվության գրանցումները: Նման դեպքերում հնարավոր են ճնշման տատանումներ, գլխապտույտ, գլխացավ:
••Սեղմել՝ ցույց տալու համար
Փետրվար ամսին, մոտ 2-3 շաբաթ արևային քամիները չէին դադարում, իսկ գեոմագնիսական դաշտը մոտ մեկ ամիս (07.01.2010 - 25.02.2010) շատ անկայուն է եղել:
Մեջբերել
Էջանիշներ