Թող մի հատ տաբուրետկա դնեն հրապարի մեջտեղը, ըտեղ թող նստիԲիձա-ի խոսքերից
Էս էլ, մեր արևին աշխարհից բեխաբար, ղրղզների մտածելակերպը:
Բիձ գիտես ինչի ա տենց, որովհետեև իրանց իսկական արդեն պրեզիդենտը նստում ա Մոսկվայում:
Թող մի հատ տաբուրետկա դնեն հրապարի մեջտեղը, ըտեղ թող նստիԷս էլ, մեր արևին աշխարհից բեխաբար, ղրղզների մտածելակերպը:
Բիձ գիտես ինչի ա տենց, որովհետեև իրանց իսկական արդեն պրեզիդենտը նստում ա Մոսկվայում:
Լավ էլ խաբար են ապեր… " в здании министерства культуры, рядом с Историческим музеем. "… շատ ուժեղ քայլ են արել… էլ վարյանտ չկա որ կաշառակեր լինեն…Էս էլ, մեր արևին աշխարհից բեխաբար, ղրղզների մտածելակերպը:
Ապերներ, Утрировать не надоԹող մի հատ տաբուրետկա դնեն հրապարի մեջտեղը, ըտեղ թող նստի
Բիձ գիտես ինչի ա տենց, որովհետեև իրանց իսկական արդեն պրեզիդենտը նստում ա Մոսկվայում:
Սաղ էլ հասկանում են, որ նախագահը մշակույթի նախարարությունում կամ առավել ևս на лавочке в садике չի նստելու: Հարցը նրանում ա, որ կիգիզները շատ պրիմիտիվ ու լայն զանգվածների համար հասկանալի լեզվով ուզում են բացատրել, որ ապագա սահմանադրության մեջ էականորեն նվազեցնելու են նախագահի լիազորությունները:
Բիձա (05.05.2010)
էս հարցը երկար մնաց օդում կախված, ներող-մերող:Տրիբուն ջան, մենք մեր սև արկղերում քննարկեցինք ղրղզներին ու ինչ ասես իրենց վերագրեցինք: Բայց մոռացանք քեզ հարցնել, թե բա ղրղզների հասարակաության տարբեր շերտերը ինչ վերաբերմունք ունեին ու ունեն կատարվածի հանդեպ՞: Ոնց են գնահատում կատարվածը, զոհերին ու ապագան՞
Օրինակ իրենց "բիձեն" ու "բիձուն քրֆողները", կամ ՀԱկ- ու ՀԱԿ-ին սխալ հանողները ինչ քանակական հարաբերությամբ էին՞/են/: ԲՏ կատեգորիան ինչ վիճակում էր /է/՞:
Մի խոսքով եթե կարող ես, մի հատ հասարակության կտրվածքն ու վերաբերոմւնքը կատարված հանդեպ տուր տեսնենք, թե մեր աիբներն ու իրանցը իրար բռնում են՞
Կանխավ շնորհակալ:
Նախ, Բիձա ջան, ասեմ, որ չնայած Միջին Ասիան ու հատկապես Կիրգիստանը շատ լավ գիտեմ, բայց Կիրգիզ քաղաքացիական հասարակության մաս ինձ չեմ համարում: Մեր մեջ ասած, Հայաստանի քաղաքացիական հասարակության մաս էլ արդեն չեմ համարում, հատկապես էն քաղբանտարկյալների իրավունքների միջազգային պաշտպան կնգա (անունը չեմ հիշում) էսօրվա ՀԺ-ում տպված հարցազրույցը կարդալուց հետո:
Ուրեմն, հաշվի առնենք, որ որքան էլ տարօրինակ հնչի, Կիրգիստանը բազմազգ պետութուն է, ու հասարակության տարբեր շերտերի վերաբերմունքը ուսումնասիրելիս պետք է հաշի առնել ոչ միայն այդ շերտերի սոցիալական ստատուսը, այլ նաև ազգային պատկանելությունը:
1. Առաջաին խմբին պայմանականորեն անվանենք «հյուսիսի լեռնային կիրգիզներ»: Ապրում են հյուսիսի Նառին, Տալաս, Իսիկ-Կուլ շրջաններում: Իրար մեջ խոսումեն կիգիզերեն, բայց որպես կանոն մայրենիի պես տիրապետում են ռուսերենին: Այսինք կա ռուսականացվածության որոշակի աստիճան: Մուսուլման են, բայց խաբար չեն ինչ է իսլամը - օրինակ եթե հարցնես շիա ես թե սյունի, հարցդ չի հասկանա: Վերջին ժամանակներս սկսել են հանուն մոդայի մզկիթ հաճախել ու մեռելներին թաղել մուսալմանական կարգով: Գրեթե բոլորով պատկանում են հյուսիսի ընտանեկան կլաններին: Հեղափոխությունից գոհ են: Նախ, Բակիեվների կլանը հարավից էր ու հյուսիսցիները նեղված էին, երկրորդ տարիֆները իջացրեցին նախաթանկացումային մակարդակի ու դրանից գոհ չլինել չեն կարող:
Էքսպրոմտոմ. հարավ-հյուսիս հակասությունները լավ հասկանալու համար նշենք, որ իրար աղջիկ չեն տալիս:
2. Երկրորդ խմբին անվանենք «հարավի լեռնային կիրգիզներ»: Բնակչության մոտ 20%-ը: Կիրգիզ են ուզբեկանան մշակութային շատ ուժեղ ազդեցության տակ: Ապրում են հարավի Ջալալ-Աբադ, Օշ, Բատկեն շրջաններում: Ամենաքիչ ռուսականացված են: Գրեթե չեն տիրապետում ռուսերենին: Մուսուլման են ու նույնիսկ սովետի ժամանակ պահում էին իսլամի ադաթները, գոնե բազային մակարդակով: Վերջի ժամանակներս ավելի հեռու են գնացել ու շատերը երեխաներին նորմալ դպրոց ուղարկելու փոխարեն ուղարկում են մեդրեսե: Իսլամական ծայրահեղականության հսկայական պոտենցիալ կա, հատկապես թե հաշվի առնենք որ հարավը սահմանակցում է Տաջիկստանին: Բոլորով մտնում են հարավի ընտանեկան կլանների մեջ: Ազգային հողի վրա մշտական հակասություններ ունեն ուզբեկների հետ, բայց լուրջ բախումներ 91 թվից էս կողմ չեն եղել: Հեղափոխությունից չեն դժգոհում, Բակիեվին չաջակցեցին, քանի որ իրանք էլ էին զզվել նեղ ընտանեկան կլանայնությունից: Գումարած, իրանք էլ են օգտվում իջեցված տարիֆներից:
Էքսպրոմտոմ. թող տարօրինակ չլինի, որ հատուկ նշում են ռուսականացվածության մակարդակը: Մինչև ռուսների Կիրգիստանում հայտնվելը կիրգիզները չգիտեին ինչ է քաղաքաը, դպրոցը, գիր-գրաականությունը: Դրա համար էլ էս երկրում կրթվածությունը գնահատվում է ռուսերենի իմացությամբ: Եթե տիրապետում են ռուսերենին, դա ավտոմատ նշանակում է որ նվազագույնը դպրոց են հաճախել:
3. Երրորդ խմբին անվանենք «դաշտային ու քաղաքաբնակ կիրգիզներ»: Ապրում են Չույում, Իսիկ-Կուլում, ու հիմնականում Բիշքեքում: Բնկաչության մոտ 15%-ը: Խիստ ռուսականացված են: Սրանց անվանենք կիրգիզ քաղաքացիական հասարակություն: Կրթված են: Հիմնականում խոսում են ռուսերեն, նույնիսկ ընտանիքում: Հեղափոխությունից գոհ են, քանի որ հասկանում էին որ Բակիեվների կլանը երկիրը տանում էր կործանման ու պետք էին կտրուկ փոփոխություններին: Դժգոհ են հեղափոխությանն ուղեկցող բացասական երևույթներից՝ մառադյոռություն, այրված խանութաներ ու մի քանի շենք: Սրանք և հյուսիսի և հարավի լեռնային կիրգիզներին անվանում են МЫРК: Հասկանում են, որ ցավոք սրտի Կրգիստանի համար մշակութային ու քաղաքական վեկտորը պիտի միշտ ուղղված լինի դեպի Ռուսաստան, քանի որ դժբախտավար դրա այլընտրանքը Տաջիսկատնի, Պակիստանի կամ Աֆղանստանի կարգի երկր դառնալն է: Սրանք, ըստ էության միջին դասն են: Նույնիսկ եթե սոցիալական կարգավիճակով որոշ դեպքերում ավելի ցածր են կանգնած քան հարավի կամ հյուսիս որոշ լեռնային կիրգիզներ, սրանք իրենց համարում են ազգի էլիտա: Սրանք ակտիվորեն մասնակցում են նոր սահմանադրության քննարկումներին: Մեր ՀԱԿ-ի պես կարգին ՀԿ-ներ ունեն, դատական պրոցեսներ են կազմակերպում, մարդու իրավունքներ են պաշտպանում итд итп:
Էքսպրոմտոմ. կիրգիզ հասարակությունը խիստ բաժանված է երկու մասի, որոնց միջև առկա է լուրջ մշակութային հակասություն: Այս երկու հատվածները իրար գրեթե չեն հասկանում: Փաստացի նրանց միև շփումը բացակայում է, նույիսկ կենցաղային մակադրակում: Ու այս բաժանարար գիծը հստակ ասոցացված է ռուսականացվածության մակարդակի հետ: Ռամ, քեզ չկոտորես, Ռուսաստանը տուֆտա-շովինիստ երկիր ա, բայց որոշ ժողովուրդներ համար ռուսական մշակույթը արևմտյան մշակույթի հետ առնչվելու միակ միջոցն ա:
4. Ռուսներ, կամ զուտ ռուսախոս բնակչություն, ներառյալ բոլոր սլավոնները, գերմանացիները հրեաները, տարօրինակաբար նաև կորեացիները: Բնակչության մոտ 15-20%: Ապրում են հիմնականում Բիշքեքում: Բայց նար Չույի միջին չափի քաղաքներում, Իսիկ-Կուլի շրջակայքում: Քաղաքական առումով մարգինալացված են: Վերջին տաս տարում միայն մի տարի մի հատ ռուս վարչապետ ա եղել: Պետական ապարատում գրեթե չեն հանդիպում, չնայած սովետի ժամանակ համարյա ամբողջությամբ երկիրը ռուլիտ էին անում հենց ռուսները: Նույնը նաև Ղազախստանում, ի միջի այլոց: Շատ ակտիվ են մասնավոր սեկտորում- բանկեր, խանութներ, ուրիշ բիզնեսներ: Դաշտային կիրգիզների պես, ըստ սահմանման իրենց համարում են էլիտա, ու անկախ սոցիալական կարգավիճակից, իրենք միջին դասն են: Հեղափոխության վրա ունեն մեծ պալաժիտ արած, բայց տարիֆների իջեցումի հաստատ չեն դժգոհի: Ընդունում են, որ Բակիեվը արդեն խելքը թռցրել էր, ու սկզբունքորեն հեղափոխությունը օյեկտիվորեն հիմնավորված էր: Բայց, վախենում են, որ ամեն հեղափոխություն իր մեջ պոտենցիալ հակառուսականություն կարող է ունենալ, ու ազգայկանակության հողի վրա կարող են ռուսների վնաս տալ: Սրանց պետք է մշտական «կայունություն», մենակ իրանց ձեռ չտան: Որոշ հակառուսական կոչեր ապրիլին էլ եղան, բայց արագ մարեցին: Կիրգիզները ընդունում են ռուսների մշակության ներդրումը իրանց երկրում: Շատ տոլերանտ են ռուսների նկատմամբ: Սրանք էլ լեռնային կիրգիզներին էլի անվանում են МЫРК, բայց դեմքներին ավելի լուրջ ատելությամբ:
Էքսպրոմտոմ. Կիրգիստանի կորեացիների մոտ ամենաընդունված անուններ են, Կածյա, Նատաշա, Ժաննա, Կոլյա, Սաշա .... նայում ես էրեսին, ասիացի ա, անունը ասում ա, խառնվում ես իրար:
5.Ուզբեկներ: Բնակչության մոտ 20%-ը: Հիմնականում հարավում են: Պալաժիտ արած ունեն բոլոր հեղափոխությունները, քանի որ գիտեն, որ վաղ թե ուշ Կիրգիստանի հարավը լրիվ ուզբեկականացվելու է: Բայց էս ամենի հետ մեկտեղ էլ Կիրգիստանը սիրում են ավելի շատ, քան Ուզբեկստանը, քանի որ Կիրգիստանում գոնե ազատ շնչում են ու աշխատում են: Կարճ ասած, ուզբեկների համար Ուզբեկստանի համեմատ Կրգիստանը, ոնց որ Հայաստանի համեմատ Նորվեգիան:
6. Մնացած: Սրանց մեջ մտնում են, տաջիկներ, ույղուրները, դունգանները, չեչենները, ինգուշները, կաբարդինները, թուրք մեսխեթինցիները: Սրանք, խառը, իրանց համար, մանրից, աշխատում ապրում են: Ակտիվ հեղափոխական գործողություններին չեն մասկանցում: Բայց էլի իջեցված տարիֆներից չեն դժգոհի: Գոնե բարձրաձայն ասում են, որ Բակիեվին հասնում էր, քանի որ իրան դրել էր շեյխի տեղ ու շատ էլ լավ արեցին որ ուղարկեցին գրողի ծոցը:
Վերջին խմբագրող՝ Տրիբուն: 05.05.2010, 22:16:
Էս էլ ստեղ դնենք: Ահագին հետաքրքիր ա: Ու ինչքան լավ ա որ վերջին ժամանակներս մի քիչ շատացել են հակասահմանադրականները:
ՈՐՆ Է ԲՈՒՆՏԻ ՆԱԽԱԴՐՅԱԼԸ
Էդգար Վարդանյան. քաղաքագետ, անկախ վերլուծաբան, հրապարակախոս
Էդգար, վերջին շրջանում շատ է խոսվում այն մասին, որ մեր ներքաղաքական կյանքում ղրղզական սցենարի զարգացում հնարավոր չէ:
Նախ, փորձեմ ոչ թե խորությամբ խոսել ղրղզական դեպքերի մասին, այլ միանգամից ասեմ, որ, այո, ղրղզական սցենարը Հայաստանում հնարավոր է, որովհետև նախևառաջ և Ղրղստանում, և Հայաստանում կա իշխանությունների լեգիտիմության պակաս: Ի դեպ, այստեղ շատերը հակափաստարկ են բերում` չէ՞ որ Բակիևը լեգիտիմ էր: Խնդիրն այն չէ, որ նա օրինական կերպով էր եկել իշխանության: Լեգիտմությունը հենց տարբերվում է լեգալությունից նրանով, որ հասարակական վստահության դեֆիցիտի հետ գործ ունի, այսինքն`դու կարող ես լեգալ ճանապարհով գալ իշխանության, բայց մեկ ամիս անց, հակառակ քո կողմից հռչակված դրույթներին, քաղաքականություն վարես և ծայրահեղ դժգոհություն առաջացնես հասարակության մոտ: Այդժամ դու դառնում ես ոչ լեգիտիմ: Եվ ինչու եմ ասում` ղրղզական սցենարը մեզանում հնարավոր է, որովհետև այնտեղ էլ, ինչպես մեզանում, կլանային համակարգ կա, սոցիալական բավական վատթար իրավիճակ է, չձևավորված քաղաքական ինստիտուտներ են, բողոք, համատարած դժգոհություն հասարակության լայն զանգվածների մոտ: Այս առումով նույնն են ղրղզական և հայաստանյան խնդիրները:
Կարծիքներ կան, որ դրսի ուժերն էին կազմակերպել:
Ինձ համար առաջնային եմ համարում ներքինը, արտաքինը երկորդական է, որը կարող է մի փոքր նպաստել կամ խոչընդոտել, ոչ ավել: Ես չեմ կարծում, որ ինչ-որ երկիր ի զորու է մի այլ երկրում կազմակերպել ընդվզում, հեղափոխութուն, բունտ և այլն:
Կարծիքներ կան նաեւ, որ եթե դրսի ուժերն ուզենային, փոփոխությունը մեզանում շատ արագ տեղի կունենար:
Համաձայն չեմ այդ գնահատականների հետ, որովհետև արտաքին ուժերը չեն կարող զբաղվել մեր երկրում քաղաքականություն իրականացնելով, նրանք ունեն իրենց խնդիրները: Ասելով, որ Ղրղզստանում ստեղծված իրավիճակը շատ մոտ է Հայաստանում առկա իրավիճակին, պետք է այնուամենայնիվ նշել, որ կան որոշակի առանձնահատկություններ, տարբերություններ: Մեզ մոտ կա այսպիսի մի գործոն` արտաքին վտանգ, որն իշխանությունների կողմից անընդհատ օգտագործվում է ժողովրդին զսպելու համար` անընդհատ շահարկելով, որ եթե դուք որևէ գործողություն կատարեք, կարող է այսօրվա համեմատաբար կայուն վիճակը խաթարել, ինչը ձեռնտու կլինի մեր թշնամիներին, և մենք կտուժենք: Սա որոշակիորեն զսպիչ դեր է կատարում: Եվս մի հանգամանք. Ղրղզստանում օլիգարխիկ համակարգը դեռևս հստակ չէր ձևավորված. Հայաստանում օլիգարխիկ կամ քրեաօլիգարխիկ համակարգը բավականին կայուն է, համեմատած Ղրղզստանի հետ, շատ ավելի ձևավորված է, շատ ավելի խորը արմատներ է ձգել: Իսկապես, մեզանում կա որոշակի համաձայնություն օլիգարխների միջև հիմնական խաղի կանոնների շուրջ: Նրանք ունեն իրենց ազդեցության ոլորտները, տիրապետում են իրենց ազդեցության ոլորտում ընթացող իրադարձություններին և ամբողջությամբ վերահսկում են, և մեկը մյուսին միշտ զսպում է: Այսինքն` կարելի է ասել, որ այսպես ասած օլիգարխական դաշտում գործում է զսպումների և հակակշիռների մեխանիզմը: Դա թույլ էր կամ չկար Ղրղզստանում և այնտեղ նաև այսպիսի մի միտում կար, որ Բակիևը ցանկանում էր ավելի կենտրոնացնել իշխանությունը հենց իր ընտանիքի ձեռքում: Այսինքն` նա չէր ցանկանում, որ լինեն տարբեր, իր կողմից չվերահսկվող օլիգարխներ:
Ղրղզական դեպքերը շատ քաղաքագետներ տարբեր կերպ են մեկնաբանում, և չկա միանշանակ մոտեցում, թե ինչպես կարելի է կոչել այն, ինչ տեղի ունեցավ` բո՞ւնտ, հեղաշրջո՞ւմ, ապստամբությո՞ւն, հեղափոխությո՞ւն, եթե հեղափոխություն, ապա ինչպիսի՞ հեղափոխություն: Ես այս պահին դժվարանում եմ միանշանակ գնահատական տալ ղրղզական դեպքերին, սակայն կարող եմ նշել հետևյալը. այնտեղ կար բունտ, դա միանշանակ էր: Բունտը հիմնականում սոցիալական դժգոհություն է, որը արտահայտվում է շատ էմոցիոնալ, անկառավարելի ձևով: Այն, որ մինչև հիմա Ղրղզստանում անկառավարելի գործողություններ են կատարվում, որոնք չեն վերահսկվում ընդդիմության կողմից, դրա ապացույցն է: Եվ այդ ամբոխի կողմից իրականացվող ավերածությունները իսկապես ցույց են տալիս, որ ընդդիմությունը չի կարողանում վերահսկել իրավիճակը, և ես չեմ կարծում, որ ընդդիմությունը հենց ինքն էր կազմակերպել այդ ամենը:
Հայաստանում հնարավո՞ր է սոցիալական բունտ:
Գիտեք, ես չէի ցանկանա Հայաստանում սոցիալական բունտ լիներ, որովհետև այն բերում է մի շարք բացասական հետևանքների, և քանի որ այն անկառավարելի է, ուրեմն մենք չենք կարողանում հասկանալ նպատակը, մենք չենք կարողանում վերահսկել, մենք վերջիվերջո չենք հասկանում` մեզ հաջողվե՞ց վիճակը փոխել, թե՞ ոչ: Սոցիալական բունտը, ի տարբերություն ապստամբության կամ հեղափոխության, վայրի է, այսինքն` մենք ջղայանացած ենք և սկսում ենք ավերել` ցանկանալով, որ այն, ինչ վատ է, չլինի: Հեղափոխությունը կամ ապստամաբությունը տարբերվում են նրանով, որ հստակ նպատակով, հստակ կազմակերպված քաղաքական ուժով կատարվող գործողություն են, որը միտված է ուղղակիորեն քաղաքական համակարգը փոխելուն: Այս դեպքում արդեն հեղափոխության և ապստամբության կազմակերպողները գիտեն, թե ինչ տեսակի պետություն են կառուցում: Ես համոզված չեմ, որ այդ սոցիալական դժգոհությունների, ընդվզումների մասնակիցները հասկանում են` ինչ պետությունն են իրենք ուզում ստեղծել, հասկանում են` ինչ մեխանիզիմներ են անհրաժեշտ, որոնք զերծ են պահելու այլևս այն իրավիճակից, որից իրենք դժգոհ են:
Ի՞նչ պայմաններ կարող են նպաստել դրան:
Սոցիալական բունտին նպաստող հանգամանքներ կան, որոնց մեջ նախ պետք է նշել իշխանությունների անկարողությունը տարբեր սոցիալական հարցեր լուծելու մեջ, մյուս կողմից` ընդդիմության անկարողությունը, քաղաքական համակարգը կազմակերպված, նպատակաուղղված ձևով փոփոխելու: Եթե այս երկուսը չկան, արդյունքում մարդկանց վիճակն անընդհատ վատանում է, եւ ամեն մեկն իր մեջ է տեսնելու լուծման, խնդիրը փոխելու ճանապարհը, իր մեջ, բայց ոչ կազմակերպված ուժի մեջ: Եթե հարևաններով վեր կենանք խանութ ջարդենք, բունտ անենք, ի՞նչ կլինի, ոչինչ, որովհետև երկրի քաղաքական համակարգը հնավորություն չունի փոխվելու: Հարցն այն չէ, որ իքս մարդկանց փոխենք զեթ մարդկանցով, հարցը մեխանիզմները, սկզբունքները փոխելու մեջ է, որի հիման վրա ապրում է, գոյատևում է ներկայիս քաղաքական համակարգը: Եթե այդ սկզբունքները, մեխանիզմները մենք չենք կարողանում փոխել, ուրեմն ի՞նչ իմաստ ունի բունտը: Մյուս կողմից էլ, եթե մենք քայլեր չձեռնարկենք, բունտն անխուսափելի է: Այսինքն` եթե իշխանությունները շարունակելու են անտեսել հասարակության խնդիրները, իսկ ընդդիմությունը չի գտնելու տարբերակներ, որ փոխի քաղաքական համակարգը, որպեսզի ներդնի այն սկզբունքները, որի հիման վրա պետք է կառուցվի ժողովրդավարական պետություն, մենք բունտի իրականացման նախադրյալներ ենք ստեղծում:
Մարդու իրավունքի պաշտպան Արմեն Հարությունյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ իշխանության մոտ ինչ-ինչ փոփոխությունների ծիլեր է նկատում, մասնավորապես օլիգարխների սահմանափակումների հետ կապված:
Իրականում, եթե այն, ինչի մասին ասվում է, իրականացվի, կնշանակի քաղաքական համակարգը փոխվում է: Իսկ դա նշանակում է, որ այն բոլորը մեխանիզմները, բոլոր սկզբունքները, որոնց հիման վրա գործում է քաղաքական համակարգը, այլևս չեզոքացվում են, ի չիք են դառնում, դա նշանակում է, որ այդ մեխանիզմով սնվող քաղաքական գործիչը, օլիգարխները դառնալու են սնանկ, այսինքն` դա ինքնասպանություն է, ես չեմ կարծում, որ նրանք պատրաստ են ինքնասպանության: Միգուցե իշխանության որոշ էլեմենտներ ցանկանան սահմանափակել որոշ օլիգարխների իշխանությունը, բայց ոչ թե նրա համար, որպեսզի հաստատեն դեմոկրատական պետություն, այլ որպեսզի ամրապնդեն իրենց անձնական իշխանությունը, այսինքն` ավելի ավտորիտար, ավելի միակենտրոն դարձնեն իշխանությունը, ավելի նեղ շրջանակում կենտրոնացված կլինի հարստությունը, իշխանությունը, նրանց մոտիվացիան միգուցե այդպիսին կարող է լինել:
Մինչև հասարակությունը չձևավորի իրավական պետության սկզբունքները, մեխանիզմները, մինչև չձևավորվի իրեն հարգող հասարակության կազմակերպված հատված, որը գիտակցում է, որ այս հատվածում բոլորը սուբյեկտ են, երբ հավասար են, ոչինչ չի փոխվի, և խնդիրն այսպես պետք է դնել` ոչ թե էլիտաների փոփոխություն, այլ իրավական պետության կառուցում, այսինքն` պետք է ձևավորվեն այն մեխանիզմները, որոնք հնարավորություն կտան հավասար մրցակցություն հիման վրա տարբեր դեմոկրատական ուժերին ձեռք բերել որոշակի կառավարչական լծակներ և իրականացնել այս կամ այն սոցիալ-տնտեսական ծրագիրը: Մեր խնդիրը դեմոկրատական մեխանիզմների ներմուծմամբ պետության ստեղծումն է, մեր խնդիրը լավ իշխանություն ձևավորելը չէ: Իսկ սոցիալ-տնտեսական ծրագիրն ընտրվում է ժողովրդի կողմից, ինչը նշանակում է, որ պետք է լինեն մեխանիզմներ, որոնք հնարավորություն կտան, որ ժողովուրդն ընտրի: Քանի դեռ չկան այդ մեխանիզմները, ինչ-որ սոցիալ-տնտեսական ծրագիր ներկայացնելն անիմաստ է: Հիմա պետք է մտածենք մեխանիզմներ ստեղծելու մասին:
Ո՞վ պետք է ստեղծի, եթե իշխանության քայլներն անկեղծ չեն, ուրմեն ընդդիմությո՞ւնը պետք է անի:
Երբ խոսում ենք ընդդիմության մասին, չպետք է մոռանանք, որ այն ոչ դեմոկրատական համակարգերում ձևավորված ընդդիմություն է, և ուրեմն այլ, յուրահատուկ օրակարգ պետք է ունենա` այնպես անել, որ ստեղծվի իրավական պետություն: Իմ կարծիքով, այսօր ընդդիմությունը պետք է դառնա կազմակերպված հասարակություն, որի նպատակն է ոչ թե իշխանության գալը, այլ քաղաքական համակարգի փոփոխությունը, նոր քաղաքական համակարգի հաստատումը: Եթե մենք սա չենք գիտակցում, ընկնում ենք ծուղակի մեջ` այս ուժն է լավ, թե այն մյուսը, այս լինդերն է լավը, թե մյուսը: Այսինքն`սկսում ենք դեմոկրատական պետություններին բնորոշ բանավեճ վարել, ինչը շատ անհասկանալի է: Կարծում եմ` սխալ մարտավարություն է ընտրած, դրական է սահմանադրական կարգ հաստատելու ընդդիմության նպատակը, բայց ինչպես հաստատել` սոցիալ- տնտեսական ծրագիր գրելո՞վ. սահմանադրական կարգը նախ պետք է հաստատվի, որ նոր միայն սոցիալ-տնտեսական ծրագիրն իրականացնես, այն էլ այն դեպքում, եթե քեզ ժողովուրդը ընտրի:
Մարինե Պետրոսյանն ասում է, որ նոր ուժ է պետք ստեղծված իրավիճակում: Համաձա՞յն եք:
Նրանք, ովքեր ասում են, որ պետք է ստեղծվի նոր ուժ, հենց իրենք պետք է ստեղծեն նոր ուժ, ուրեմն մենք այդ նոր ուժը մեզնից դուրս չպետք է դիտարկենք, օրինակ `ում դուր չի գալիս ընդդիմության մարտավարությունը, այդ թվում` նաև ինձ, մենք պետք է դրա մասին ասենք, հարցեր ուղղենք հենց ընդդիմությանը: Եթե ընդդիմությունը չի ցանկանում մեզ լսել, խնդիր չէ: Մենք մեր գործը պետք է անենք, առաջին հերթին` համախմբվենք իրավական պետություն ստեղծելու գաղափարի շուրջ:
Էս էլ ու վերջ
http://lragir.am/armsrc/interview34571.html
Ենթադրում եմ, որ մեզանում կա Հայաստան պետության, հասարակության նկատմամբ մի թերի պատկերացում, որ իբր այն թանգարանային արժեք է. սա գալիս է հայտնի սովետա-հայկական «Հայաստանը թանգարան է բաց երկնքի տակ» կարգախոսից, և իսկապես կա չափազանց մեծ ակնածանք այդ թանգարանի նկատմամբ, որի մեջ չի կարելի աղմկել, կռվել և որն իբր ինչ-որ մի մեծ, գոյություն ունեցող ավադական արժեք է, որին Աստված է պահում, որն ունի ճակատագիր, որը մենք չենք հասկանում և որին ոչ մի դեպքում չպետք է խանգարենք մեր ակտիվ գործողություններով, որովհետև ինքը դարերի ալիքների հոսանքներով անցնելով` վերջը կհասնի չգիտեմ որտեղ, հավանաբար փայլուն ապագա: Եվ չկա այն պատկերացումը, որ այդ մտածողությունն այսպես կոչված հին սրբազան պետության մտածողությունն է, և դա եկեղեցական, կրոնական պատկերացում է, որ իբր պետական վերին շահերը սովորական մարդու խելքի բանը չեն, այլ միայն քրմերի, որ աշխարհում կան բարձր քաղաքական խաղեր, որոնց մեջ այդ սրբազան երկիրը ներգրավված է, և պետք է դրսևորել շատ բարձր պատասխանատվություն, որպեսզի չխանագարել այդ ընթացող բարդ խաղերին և չկատարել ինչ-որ կտրուկ գործողություններ: Այնինչ հիմա այս երկիրը պարզապես փլվում է բոլոր հնարավոր ուղղություններով: Օրեցօր սարսափելի դարձող տնտեսական իրավիճակ, որևէ բարոյագաղափարական հիմքերից զուրկ իշխանություն, չկայացած պետություն: Իշխանության թևում արդեն բացարձակապես ռացիոնալությունը կորել է, վերածվել է բիրտ, ամենակոպիտ, ամենաանիմաստ բռնության:
Եվ ինձ թվում է` ներքին հոգեբանական բեկում պետք է տեղի ունենա. հավանաբար ղրղզներն այդքան չէին պաշտում իրենց ղրղզությունը, այդքան ազգայնական չէին ու կարողացան հասկանալ, որ հենց իրենք պետք է անեն այն, ինչ պետք է: Առհասարակ, հակառացիոնալ կրոնամիստիկ հոգեբանությունը ծանր է, բոլոր հարցերում մթագնող, իսկ ռացիոնալ մտածողությունը միշտ թեթև է, միշտ տեսնում է իրերն այնպես, ինչպես որ դրանք կան: Ամբողջ հարցը ուրեմն սա է` հոգեբանական այդ բեկումը (ի դեպ, դրան ես շատ ուշադիր եմ հետևում) կատարվում է, թե ոչ, մարդիկ շարունակում են կառչել ինչ-որ տարբեր ձևի, հիմնականում ազգայնական միստիկ պատկերացումներից: Երբ մտածողությունը փոխվի, ինձ թվում է ռացիոնալ գործողություն տեղի կունենա, ինչպես սովորական քաղաքացու կողմից, այնպես էլ, հնարավոր է, պետապարատի ռացիոնալ մասի կողմից, որովհետև մարդիկ վերջապես (ցածր և միջին պաշտոնների) չեն գալիս միայն և միայն ինչ-որ վատ նկատառումներով: Ռացիոնալ ելքը իշխանափոխություն է այս կամ այն ճանապարհով:
Բիձա (07.05.2010)
Ինչի՞ Տրիբում ջան, որ ասեն "ապագա սահմանադրության մեջ էականորեն նվազեցնելու են նախագահի լիազորությունները" կարող ա չհասկանան, բայց որ ասում են " в здании министерства культуры, рядом с Историческим музеем. " էտի մի անգամից պարզ ա դառնու՞մ… կակ ռազ լավ էլ խաբելու ձև ա
Ապեր, ես չեմ ասում թե իրանց մոտ չի ստացվելու կամ չի ստացվել… դեռ շուտ ա եզրակացնելը, բայց սենց քայլերից հաստատ չարժե կարծիք կազմել…
Մեֆ ջան, իսկ որ կարդում ես ՀԱԿ-ի կամ Լևոնի բարդ միջազգային, ազգային, ներքին-արտաքին, քաղաքական վերլուծություններն ու հայտարարությունները, դրանից ինչ-որ բա՞ն ա փոխվում որևէ մեկի կյանքում Հայաստանում:
Տեկեբաեվը շատ հետաքրքիր հայտարարություն ա արել: Մեր մեջ ասած մենք էլ ահագին ելույթներ ենք լսել որ մեր նախագահը մոնղոլ-թաթարական նվաճող ա, բայց դա չի նշանակում որ ինքը իսկականից Չնգիզ Խանի թոռն ա, չէ՞:
davidus (07.05.2010)
Թալանը Վազվռաշայեցա - 2
Сторонники Бакиева захватили аэропорт Джалал-Абада
Вслед за аэропортом Оша сторонники Курманбека Бакиева захватили аэропорт в Джалал-Абаде и заблокировали взлетную полосу, сообщил журналистам представитель областной администрации.
"Они засыпали взлетно-посадочную полосу камнями и гравием - видимо, опасаясь прибытия подкрепления от действующей власти из других регионов", - сказал он.
Сегодня сторонники бывшего президента Бакиева проникли в здания областных администраций трех южных областей Киргизии - Ошской, Джалал-Абадской (родина Бакиева) и Баткенской. На центральной площади Оша до сих пор продолжаются столкновения сторонников Бакиева со сторонниками временного правительства.
Отметим, что представители временного правительства сообщили, что аэропорта Оша работает в нормальном режиме. Об этом пишет агентство АKИpress.
...
Сторонники Бакиева захватили здание областной администрации в Киргизии
Сторонники экс-президента Бакиева в городе Оше на юге Киргизии захватили здание областной администрации, сообщает «Газета.Ru» со ссылкой на ИТАР-ТАСС.
Также уточняется, что захвату предшествовала демонстрация, в которой участвовали около тысячи человек.
Էս ի՞նչա, քաղաքացիական պատերա՞զմա…
Հա, հույզն է լոկ մնայունը՝
Մնացյալը անցողիկ…
Էս պահին կոնկրետ չեմ կարող ասել, բայց իմ ունեցած տվյալներով Բակիեվյան հարավային կլանի մի քանի սաղ մնացածներ, փողով-մողով մի երկու հազար մարդ են դուրս հանել հարավի շրջաններում, ու անկարգություններ են կազմակերպում: Իսկ ժամանակավոև կառավարությունը դեռ լիարժեք իրավիճակը չի հսկում:
Ջալալ-Աբադում երկու տարբեր միտինգներ են եղել՝ Բակիեվի կողմակիցներ ու Ժամանակավոր կառավարության կողմնակիցներ: Ծեծկռտուք ա սկսվել, կրակոցներ են եղել, զոհեր կան:
Ամեն դեպքում էսօր առավոտից Օշում սպեցնազ ու ներքին զորքեր են մտցրել ու ոնց որ հանգստացրել են սաղին:
Վերջը, աչքիս հարավն ու հյուսիսը իրարից առանձնանալու են:
Սենց էլի
Бишкек (АКИpress) - Весь день 14 мая Временное правительство восстанавливало контроль над зданиями обладминистраций в трех южных областях страны, захваченными сторонниками бывшего президента КР.
Параллельно ВП обнародовало в СМИ телефонные разговоры координатора контрреволюции Усена Сыдыкова, по которым можно сделать некоторые выводы о планах заговорщиков. План был простой - захват власти в Бишкеке сторонниками экс-мэра Наримана Тюлеева и в трех южных областях. После этого лидер коммунистов Исхак Масалиев собирает парламент, который избирает нового главу государства.
По версии Временного правительства, этим человеком должен был стать Курманбек Бакиев.
По словам и.о. председателя ГСНБ Кенешбека Дуйшебаева, план захвата власти финансировал Марат Бакиев из Алматы в тесном взаимодействии с бывшим мэром Бишкека Нариманом Тюлеевым.
К.Дуйшебаев выразил свое недовольство, что беспорядки в стране финансируют люди, находящиеся на территории Казахстана.
Кроме того, председатель Временного правительства Роза Отунбаева заявила, действия исполнителей беспорядков координировались из Москвы, хотя не уточнила, кем именно. Эдиль Байсалов в своем Twitter'e уточнил, что Отунбаева имела в виду граждан Кыргызстана в России, а не власти РФ.
Последние события указывают, что муссировавшаяся в последнее время версия о смещении не устроивших внешних сил членов Временного правительства и назначение своего ставленника, имеют под собой почву. Например, того же Н.Тюлеева 11 мая 2010 года открыто поддержал некий «генерал ФСБ из Москвы» Бахтияр Алиев.
Назначение президентом России спецпредствителя по делам Кыргызстана Рушайло 13 мая тоже выглядит не случайным.
Видимо, кто-то недооценил силы Временного правительства.
Մեկ էլ սենց
В Тейите сожжено 5 домов, принадлежащих семье К.Бакиева
14-05-2010
21:13
Жалал-Абад (АКИpress) - Неизвестные сожгли в селе Тейит в Жалал-Абадской области 5 домов, принадлежащих семье бывшего президента Кыргызстана Курманбека Бакиева.
Как сообщили источники АКИpress, беспорядки в Тейите устроили около сотни неизвестных. Все сожженные дома, по предварительным данным, принадлежат членам семьи К.Бакиева.
Дома сельчан не пострадали.
Տրիբուն ջան, մենակ լեկցիա կարդացողից չի, լսողից էլ ա… ապեր լեկցիայից ինչ պտի փոխվի, փոխողը լսողն ա լինելու… ես լրիվ համաձայն եմ որ Լևոնի ասածները մենք բոլորս էլ առանց Լևոնի գիտենք… մնում ա անենք… կամ գտնենք էն քաղաքական ուժին որի միջոցով մեր ուզածին հասնենք…
Տարբերությունը գիտե՞ս որն ա, Տրիբուն ջան… էն որ իրանք այնուամենայնիվ փող են ծախսելու ու իրանց պրեզիդենտին տանելու են թանգարանի կողքը լուսավորության մինիստրություն, որ ժողովրդի ձենը լավ լսի ու էտի պտի ներկայացվի առաջխաղացում (իրականում կարող ա թանգարանը թալանվի իսկ կուլտուրայի մինիստրությունը դառնա պրեզիդենտի անձնական ռեզիդենցիան, համենայն դեպս նախկին փորձը էդ ա ցույց տալիս… ու հավանական ա էնքանով որ ժողովուրդը էական կոնտրոլի ոչ մի լծակ չունի, բացի դուրս գալուց ու բունտ անելուց)… ինչ վերաբերվում ա Սերժի մոնղոլ-թաթար լինելուն, բոլորս էլ շատ լավ գիտենք որ ազգային պատկանելությունը չի որ իրան մոնղոլ դարձնում, այլ իրա վերբերմունքն ու ներքին քաղաքականությունը… սրա մասին, բառացի ու տառացի ա ասվել… հրապարակավ…
Chuk (16.05.2010)
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ