Սևակի «Քիչ ենք, բայց հայ ենք» ստեղծագործության վերլուծություն, քննարկում

[Տրիբուն]

Էրեխեք, եկեք էդ խորը մտքերի փնտրտուքը թարգենք էլի: Բյուր, ի՞նչ խորը միտք, ի՞նչ ասելիք: Որ սկսում են գրականության ասլիքից խոսալ, խորհրդային տարիներն են հիշում, ինչը Սևակի ժամանակաշրջանն ա հենց Չգիտեմ, մի տեսակ ձանձրալի ա գրականության ասելիք քննարկելը, գրականագիտական ծանրակշիռ քննարկումներ ոնց չեմ սիրում, կամ դուրս գալիս ա, կամ չէ, ասելիքն ի՞նչ ա: Եթե մարդն ասում ա՝ մենք քիչ ենք բայց հայ ենք, դրա ասելիքն էն ա, որ մենք քիչ ենք, բայց հայ ենք, եթե ասում ա՝ մելամաղձոտ լճակդ իմ, քեզ հետ ըլլանք մտերիմ, դրա ասելիքն էն ա, որ մելամաղձոտ լճակդ իմ, քեզ հետ ըլլանք մտերիմ, պատուհանս մատնահարեց ու անցավ, ուրեմն պատուհանս մատնահարեց ու անցավ, մի լար լույս, մի լար, երկինքեն ինկնողը չի լար, ուրեմն հենց էդ և այլն: Ասելիք, չէ մի հոգու թրթիռ, քիչ էլ մնա կսկսեք ժանրի մասնատման ու լեզվի տրոհման մասին խոսել, վռազ-վռազ ախպեր գրողի գրքի համար նախաբան չենք գրում, փող ա կպել, շուտ տպենք լմնցավ, գնաց...

Շինարար ախպեր, դու իմ համար գրականության ոլորտում աֆտարիտետ ես: Կարամ չե արխային ասեմ, որ ես Սևակին սիրում եմ, ու չբացատրեմ ինչի եմ սիրում:

Հ.Գ. Սոս Սարգսյանն էլ գլխիս վրա տեղ ունի: Էն որը հազարերորդ անգամ, բայց առաջին անգամվա հաճույքով Խաթաբալան եմ նայել: Գլուխգործոց ա:

[Շինարար]

Շինարար ախպեր, դու իմ համար գրականության ոլորտում աֆտարիտետ ես: Կարամ չե արխային ասեմ, որ ես Սևակին սիրում եմ, ու չբացատրեմ ինչի եմ սիրում:

Մարդիկ սիրած աղջկան են սիրում, ու չեն կարում հասկանան, բացատրեն, թե խի, ուր մնաց Սևակին կարելի չլինի

[Rhayader]

«Մենք քիչ ենք...»-ի գրական արժեքն առանձնապես չեմ հասկանում, մեղա, մեղա, ինչպես նաև լուրջ քննարկելու ու վերլուծելու լրջությունը: Բայց դե սրան անուն կպցրեք, եթե կարող եք.

Քաջերի սահմանն իրենց զենքն է հենց:
Քաջեր մի՛շտ էլ կան,
Զե՜նք է հարկավոր:

Քաջեր մի՛շտ էլ կան,
Պետք է ասպարե՜զ,
Որ նո՛ւյնպես չկար:

Կար միայն պարի՜սպ,
Որ տարածվում էր աշխարհից աշխարհ:
Եվ կային նաև ազնիվ ճակատներ,
Որոնցով երբեք պարիսպ չե՜ս քանդի...
Աշխարհի վրա իշխում էր արդեն մի ճշմարտություն,
Որ հարյո՜ւր տարի,
Հարյուր ձի՛գ տարի
Չէր կարողանում իր ճշտությունը կարգին հաստատել.
Մի ճշմարտությո՛ւն,
Որ ամեն վայրկյան
Կամա-ակամա հերքում էր իրեն՝
Անվերջ բացելով իր մերկությունը
Եվ իսկությունը:

Իսկ իսկությո՜ւնը...

Հիսուսը,
Որ մի հրեա էր ազնիվ,
Արդեն շա՜տ վաղուց դարձել էր իրոք
Մի բյուզանդացի խորամանկ ու նենգ.
Եվ նոր հավատի եդեմ-դրախտի պաճուճանքի տակ
Հին Բյուզանդիոնը նոր հնարներով
Իր օտարակուլ դժոխքն էր տանում ուրիշ երկըրներ,
Իր կայսերական մականն էր զարկում աշխարհի մեջքին,
Ա՛յն խեղճ աշխարհի,
Որ զարկի ցավից նույնիսկ տնքալու իրավունք չուներ,
Եվ տնքոցի տեղ
Դեռ «ալելո՜ւա» պիտի որոտար:

Իսկ իսկությո՜ւնը...

Հավասարության ու եղբայրության ազնիվ քարոզով
Ուրիշի տուն ու երկիր էր մտնում
Օտար վարք ու բարք,
Օտար ծես ու կարգ:

Իսկ իսկություն չէ՞,
Որ զորքից հետո
Միշտ էլ լեզուն են մարտադաշտ հանում,
Եվ ինչ չի կարող ո՛չ մի զորք անել՝
Լեզուն է անում:
Իսկ իսկությո՜ւնը...

Նոր գաղափարը էլ գաղափար չէր,
Այլ մի կաղապար,
Մի նե՛ղ կաղապար,
Որ արդեն հարյուր տարի էր տևում.
Ո՛չ թե գաղափար,
Այլ մի կաղապար,
Որ երազն անգամ իր մեջ էր ձևում.
Ո՛չ թե գաղափար,
Այլ մի կաղապար՝
Ե՛վ մարմնի համար,
Որ շնչակտուր հևում էր, հևում,
Ե՛վ հոգու համար,
Որ վաղուց արդեն ազատ չէր թևում,
Ե՛վ լեզվի համար...

[Mephistopheles]

«Մենք քիչ ենք...»-ի գրական արժեքն առանձնապես չեմ հասկանում, մեղա, մեղա, ինչպես նաև լուրջ քննարկելու ու վերլուծելու լրջությունը: Բայց դե սրան անուն կպցրեք, եթե կարող եք.

Քաջերի սահմանն իրենց զենքն է հենց:
Քաջեր մի՛շտ էլ կան,
Զե՜նք է հարկավոր:

Քաջեր մի՛շտ էլ կան,
Պետք է ասպարե՜զ,
Որ նո՛ւյնպես չկար:

Կար միայն պարի՜սպ,
Որ տարածվում էր աշխարհից աշխարհ:
Եվ կային նաև ազնիվ ճակատներ,
Որոնցով երբեք պարիսպ չե՜ս քանդի...
Աշխարհի վրա իշխում էր արդեն մի ճշմարտություն,
Որ հարյո՜ւր տարի,
Հարյուր ձի՛գ տարի
Չէր կարողանում իր ճշտությունը կարգին հաստատել.
Մի ճշմարտությո՛ւն,
Որ ամեն վայրկյան
Կամա-ակամա հերքում էր իրեն՝
Անվերջ բացելով իր մերկությունը
Եվ իսկությունը:

Իսկ իսկությո՜ւնը...

Հիսուսը,
Որ մի հրեա էր ազնիվ,
Արդեն շա՜տ վաղուց դարձել էր իրոք
Մի բյուզանդացի խորամանկ ու նենգ.
Եվ նոր հավատի եդեմ-դրախտի պաճուճանքի տակ
Հին Բյուզանդիոնը նոր հնարներով
Իր օտարակուլ դժոխքն էր տանում ուրիշ երկըրներ,
Իր կայսերական մականն էր զարկում աշխարհի մեջքին,
Ա՛յն խեղճ աշխարհի,
Որ զարկի ցավից նույնիսկ տնքալու իրավունք չուներ,
Եվ տնքոցի տեղ
Դեռ «ալելո՜ւա» պիտի որոտար:

Իսկ իսկությո՜ւնը...

Հավասարության ու եղբայրության ազնիվ քարոզով
Ուրիշի տուն ու երկիր էր մտնում
Օտար վարք ու բարք,
Օտար ծես ու կարգ:

Իսկ իսկություն չէ՞,
Որ զորքից հետո
Միշտ էլ լեզուն են մարտադաշտ հանում,
Եվ ինչ չի կարող ո՛չ մի զորք անել՝
Լեզուն է անում:
Իսկ իսկությո՜ւնը...

Նոր գաղափարը էլ գաղափար չէր,
Այլ մի կաղապար,
Մի նե՛ղ կաղապար,
Որ արդեն հարյուր տարի էր տևում.
Ո՛չ թե գաղափար,
Այլ մի կաղապար,
Որ երազն անգամ իր մեջ էր ձևում.
Ո՛չ թե գաղափար,
Այլ մի կաղապար՝
Ե՛վ մարմնի համար,
Որ շնչակտուր հևում էր, հևում,
Ե՛վ հոգու համար,
Որ վաղուց արդեն ազատ չէր թևում,
Ե՛վ լեզվի համար...

կպնե՞մ…

[Mephistopheles]

Մարդիկ սիրած աղջկան են սիրում, ու չեն կարում հասկանան, բացատրեն, թե խի, ուր մնաց Սևակին կարելի չլինի

էսի շատ լավ թեմա ա, բայց որ ծավալվենք էեման կփագվի… բայց ես քեզ կարամ ասեմ խի են սիրում…