Հարցազրույց Rhayader–ի հետ

[Ուլուանա]

Հարցազրույց Rhayader–ի հետ

Ուլուանա
Քեզ երևի առանց չափազանցության կարելի է համարել Ակումբի ամենակարգազանց անդամներից մեկը, եթե ոչ ամենակարգազանցը. բազմաթիվ, նկատողություններ, թե՛ ադմինիստրացիայի, թե՛ սովորական անդամների հետ հաճախակի բախումներ, բազմաթիվ արգելափակումներ, այդ թվում և ոչ այնքան կարճ կյանք ունեցած երկրորդ մականուն։ Մի խոսքով՝ պատկերավոր ասած՝ ակումբային կրկնահանցագործ , որը միաժամանակ շատերի համար բավական հետաքրքիր կերպար է։
Ակումբում դու ընդհանուր առմամբ կոնֆլիկտային կերպար ես։ Հետաքրքիր է, իսկ դու ինքդ քեզ այդպիսին համարու՞մ ես, թե՞ գտնում ես, որ դա ընդամենը ստերեոտիպ է։

Rhayader
Կարծում եմ՝ դժվար կլինի հակադրվել այդպես լավ հիմնավորված կարծիքին: Ինչևէ, թույլ տվեք արդարանալ . թեև ես երբեք չեմ փորձել խուսափել ինձ դուր չեկող մարդկանց հետ կոնֆլիկտից, բայց ինքս չեմ ձգտել կոնֆլիկտների ու գրեթե երբեք կոնֆլիկտից հաճույք չեմ ստացել (ինչ փրկարար բառ է՝ գրեթե): Երկրորդ մականունս ընդամենը փորձ էր անելու այն, ինչ չկարողացավ անել առաջին՝ այդ պահի դրությամբ անսահմանափակ ժամկետով արգելափակվածը՝ ավելի լուրջ մոտեցում ցուցաբերել ֆորումին: Ինչևէ, որոշ (անուններ չտանք) ադմիններ հայտարարեցին, որ չի կարելի հենց այնպես հայտնվել ու ասել. «Ահա և ես»:

Ուլուանա
Հիշում եմ՝ ժամանակին Ակումբի նկատմամբ ընդհանուր առմամբ բավական արհամարհական վերաբերմունք ունեիր։ Մոտ երկու տարի առաջ մի առիթով նույնիսկ մի ուրիշ ֆորումում Ակումբի մասին խոսելիս ասել էիր, որ այնտեղ «մոխրագույն մասսա» է հավաքված։ Ինչո՞վ կբացատրես նման բնորոշումը, և արդյոք կարծիքդ այս ընթացքում փոխվե՞լ է որևէ կերպ։

Rhayader
Ես միշտ էլ համարել եմ, որ Ակումբում մոխրագույն մասսա կա հավաքված ու բազմաթիվ օրինակների վրա ապացուցել եմ դա: Ինչևէ, ես երբեք չեմ պնդել, թե Ակումբում ՄԻԱՅՆ մոխրագույն մասսա է հավաքված: Պարզ օրինակ. վերջին մտնելուց հետո հազարից ավել նոր գրառումներ հայտնաբերեցի, որոնցից կարդալու արժանի էին միայն հարյուրից պակասը (Անուկն ըստ երևույթին ուզում է, որ ինձ ծեծեն ):
Համենայնդեպս, իմ՝ Ակումբում լինելու ընթացքում ձգտել եմ գոնե ինչ-որ երանգներ ավելացնել մոխրագույնին: Թե որքանով է դա ինձ հաջողվել, ես չեմ, որ պիտի դատեմ: Համենայնդեպս, նպատակս եղել է գործել Ակումբի օգտին: Հակառակ դեպքում ես պարզապես չէի վերադառնա:

Ուլուանա
Բայց մյուս կողմից էլ երկար ժամանակ արգելափակված լինելուց հետո վերադառնալուն պես դու հայտարարեցիր, որ քո վերադարձը ոչ մեկի համար ոչ մի լավ բան չի նշանակում։

Rhayader
Չի նշանակում: Շատերը դրանում արդեն համոզվել են, նամանավանդ որոշ մոդերատորներ, որոնց անունները չեն տրվի, ովքեր արդեն մաշել են ինֆրեքշնի կոճակը։ Իսկ եթե լրջանանք, իրականում ես ի սկզբանե վերադարձել էի միայն անձնական հաղորդագրություններիս արխիվը բեռնելու համար: Մնալուս մեջ մեծ դեր ունեցան մի քանի մարդիկ. դու, Բարեկամը, Հայկօն, Ռուֆուսն ու Կիտան: Ես պատրաստվում էի արագ արգելափակվել, բայց մի պահից սկսած զգացի, որ ակումբային տրամադրությունները փոխվել են. մարդիկ, ովքեր ինձ առանց ճանաչելու ատում էին, գնացել էին կամ էլ փոխել էին իրենց կարծիքը, գոնե նրանք, ում կարծիքն ինձ համար նշանակալի էր: Այդ պահից «օտարումը» մի տեսակ պակասեց:

Իրականում Ակումբի նկատմամբ իմ սկզբնական բացասական վերաբերմունքը միայն անդրադարձնում էր Ակումբի այդ ժամանակվա որոշ ակտիվ անդամների` իմ նկատմամբ իրական կյանքում վերաբերմունքը: Ինչ-որ տեղ էլ դրա պատճառն այն էր, որ ես կյանքիս ամենացավալի շրջաններից մեկն էի ապրում ու գերզգայուն էի դարձել ցանկացած բացասական ռեակցիայի նկատմամբ:

Բացի դրանից, Ակումբի շատ անդամներ սկզբնական շրջանում պարզապես անտանելի էին: Նրանցից մի քանիսը տարիների ընթացքում այնքան են հղկվել, որ ես նրանց նկատմամբ սիմպատիա եմ զգում։

Ուլուանա
Իսկ միգուցե դու՞ ես հղկվել։

Rhayader
Հա, դե ես էլ էի անտանելի։ Չեմ ժխտում, իհարկե։ Բայց, ճիշտն ասած, բոլորս էլ այդ ժամանակ ինչ-որ ոչ ադեկվատ վերաբերմունքի շրջանում էինք: Ոչ բոլորս, բայց կոնֆլիկտի մասնակիցները՝ հաստատ: Իմ «ամենահղկված» շրջանը Surprise ֆորումի ժամանակն էր: Հետո ես սկսեցի շատ ավելի քիչ սիրել մարդկանց, էլ ավելի քիչ՝ վստահել:

Ուլուանա
Փաստորեն, կարելի է ենթադրել, որ խնդիրն, այնուամենայնիվ, Ակումբը չէր. իրականում այն ընդամենը քավության նոխազ էր քո՝ այդ շրջանում ունեցած բացասական լիցքերի պարպման համար։

Rhayader
Դե, եթե հաշվի առնենք, որ որոշ ակումբցիների բացասական լիցքերի քավության նոխազն էլ ես էի հանդիսացել այդ շրջանում... Ախր ես ոչ բոլորի հետ էի վատ:
Ես ու դու, ինչպես միշտ, շատ մոտ էինք, հիշու՞մ ես:

Ուլուանա
Հա, բայց պիտի խոստովանեմ, որ քեզ դիմանալն էնքան էլ հեշտ չէր, մեղմ ասած։

Rhayader
Ճիշտն ասած, այդ շրջանում ինձ դիմանալը նույնիսկ ինձ համար հեշտ չէր: Հիմա ծիծաղելով եմ պատմում, բայց նույնիսկ հիմա ահավոր ցավալի է այդ օրերը հիշելը: Արի անցյալը թողնենք անցյալին, լա՞վ: Բոլորս էլ սխալներ ենք գործել:

Ուլուանա
Այնուամենայնիվ, Ակումբի մասին քո բոլոր ասածների մեջ ինչ–որ հակասություն կա. մի կողմից շարունակում ես համարել, որ Ակումբում էլի մոխրագույն զանգված է հավաքված, մյուս կողմից էլ ակնհայտ է, որ Ակումբը քեզ հիմա գրավում է, այլապես այսքան ակտիվ չէիր լինի Ակումբում։ Դժվա՞ր է խոստովանել, որ չնայած ամեն ինչին՝ Ակումբում քեզ համար իսկապես հետաքրքիր է։

Rhayader
Որոշ մարդկանց կարդալն իսկապես մեծագույն հաճույք է: Այս առումով կուզեի առանձնապես նշել Հայկօյին, One Way Ticket-ին, Ars83-ին, Chuk–ին (նամանավանդ ստեղծագործական բաժնում) ու Ռուֆուսին: Բայց ամեն ինչի համար էլ պետք է վճարել, այլ կերպ ասած՝ հաճախ ստիպված եմ կարդալ այնպիսի մարդկանց գրառումներ, որոնց հետ ուրիշ հանգամանքների դեպքում երբեք նույն ֆորումի մասնակից չէի լինի:
Հաճելի անակնկալ էր նաև ակումբցիների վերջին սերունդը՝ ի դեմս Շինարարի, Whyspher Whisper–ի, գրեթե կոմունիստական մականվամբ SSS-ի ու էլի մի քանի մարդկանց, ում ես, իհարկե, հիշում եմ, բայց հարբած ուղեղս այս պահին չի մտաբերում:

Ուլուանա
Լավ, Ակումբից մի քիչ հեռանանք։
Ակումբում երևի շատերն արդեն գիտեն, որ համեմատաբար վերջերս դու բացել ես քո սեփական ֆորումը՝ Twisted Perception–ը։ Ի՞նչը պատճառ դարձավ այն բացելու համար, և ո՞րն է նպատակը։ Մի քիչ համառոտ փորձիր ներկայացնել ֆորումը. որո՞նք են վերջինիս առանձնահատկությունները, ովքե՞ր են անդամները և այլն։

Rhayader
Ընդհանրապես գրեթե բոլոր ֆորումներն էլ բացվում են, որովհետև առաջանում է մարդկանց խումբ, ովքեր գնալու տեղ չունեն: Բացի դրանից, սեփական ֆորում բացելու միտքն առաջին անգամ ծագեց Դիլիջանի արշավի ժամանակ, իմ ու ընկերոջս՝ Ժիրայրի գլխում: Հետո Rocker.am-ի ադմինիստրացիան սկսեց ինտենսիվորեն փոխվել (այդ ընթացքում նույնիսկ խոսակցություն եղավ իմ համաադմինության մասին, որից ես հրաժարվեցի): Ադմինիստրացիայի որոշումների մի մասը մարդկանց որոշակի խմբերի բավականին դժվար դրության մեջ դրեց. մասնավորապես, ռուսերենի ու այլ օտար լեզուների վրա դրված արգելքը (ակումբախտը ): Բայց ասել, թե հենց դա էր ֆորումը բացելու պատճառը, սխալ կլինի: Միտքը կար Surprise.am-ի փլուզման պահից: Ֆորումի անդամները դեռևս ինձ մոտիկ մարդիկ են: Բայց չափանիշները բավական լայն են: Ինձ մոտ կարող է լինել ցանկացած մարդ, ով ընդունում է, որ իր կարծիքին հակառակ կարծիքն էլ գոյության իրավունք ունի, oրինակ, քրիստոնյան, ով չի պնդում, որ իր կրոնն աշխարհում միակ կրոնն է, ու որ ով քրիստոնյա չի՝ դժոխք է գնալու:

Ուլուանա
Որո՞նք են Ակումբի ու Twisted Perception–ի հիմնական տարբերությունները։

Rhayader
Ես կասեի՝ ընդհանրություններ գրեթե չկան: Ակումբն անհրաժեշտ է որպես ֆորում, որտեղ ամեն մարդ էլ կարող է ազատ գրանցվել, առանց նախադրյալների, միայն այն պայմանով, որ որոշ կանոնների հետևի: Ամեն մարդ էլ Ակումբում կարող է կայանալ: Twisted Perception-ն անարխիա է: Այնտեղ կարող են գոյատևել միայն մարդիկ, ովքեր սիրում են առանց ֆիքսված կանոնների ապրել (մըր լյուզվավ ասած՝ Բառադի Ինքորփորեյթիդ): Բացի դրանից, պատկերացրու՝ ինչ կզգա մարդկանց մեծ մասը, եթե անընդհատ շրջապատված լինի ծիծիկների մասին հիշատակումներով: Twisted Perception-ը ծիծիկները մաքուր, անշահախնդիր սիրով սիրող մարդկանց համար է
Իրականում այս երկու ֆորումները կարող են զուգահեռ գոյատևել ու ինչ-որ բան քաղել իրարից: Ինձ մոտ ցենզուրա չկա, դրա փոխարեն ավելի շատ էթիկայի վրա է հույսը դրվում: Իսկ էթիկան խիստ սուբյեկտիվ երևույթ է: Բացի դրանից, չմոռանանք, որ Twisted Perception-ը դեռևս փորձնական շրջանում է ու նույնիսկ բացումից հետո դեռ պետք է արդարացնի իր գոյությունը:

[Ուլուանա]

Ուլուանա
Լավ, վերադառնանք քեզ։ Դու ինքդ նշել ես, որ ընդհանուր առմամբ մռայլ մարդ ես։ Դա, ըստ քեզ, բնու՞յթ է, թե՞ կյանքի որոշակի իրողությունների կամ պայմանների հետևանք։

Rhayader
Մռայլությու՞նը: Մի կողմից բնույթ է, մյուս կողմից՝ սպեցիֆիկ էսթետիկայի ու առողջ պեսիմիզմի արդյունք:

Ուլուանա
Իսկ չե՞ս կարծում, որ բոլոր պեսիմիստներն էլ ամենայն հավանականությամբ իրենց պեսիմիզմն առողջ են համարում։ Ու դրանից ելնելով՝ անառողջ պեսիմիզմ պիտի որ չլիներ ընդհանրապես։ Այնուամենայնիվ, պեսիմիզմը՝ որպես այդպիսին, առողջ երևույթ չի համարվում։

Rhayader
Աբսուրդ է: Այդ տեսանկյունից որ նայենք, օպտիմիզմն էլ անառողջ կթվա: Ինչևէ, բոլորս էլ կարող ենք և առողջ, և անառողջ օպտիմիզմի օրինակներ բերել: Նույնն էլ պեսիմիզմի դեպքում է: Հետո՝ եթե մարդ պեսիմիստ է, դա դեռ չի նշանակում, որ նա ՄԻՇՏ վատն է տեսնում կամ վատն է սպասում: Պարզապես այդ մարդն ԱՌԱՎԵԼ ՀԱԿՎԱԾ է վատը տեսնելուն/սպասելուն:

Ուլուանա
Հա, բայց դրա մեջ ի՞նչ առողջ բան կա։

Rhayader
Նույնքան, որքան կա լավը տեսնելու/սպասելու մեջ։ Կախված հանգամանքներից՝ երբեմն նույնիսկ ավելի շատ:

Ուլուանա
Համենայնդեպս, փաստ է, որ լավատեսներն ավելի երջանիկ են, ինչպես նաև ավելի ընդունակ են երջանկացնելու, քան վատատեսները։

Rhayader
Նորից բերեմ աշխարհում ամենաերջանիկ մարդկանց իմ սիրելի օրինակը. դրանք հաշիշամոլներն են ու սեփական փսլինքի կաթիլները հաշվելուց ուրախացող հոգեկան հիվանդները , այնպես որ, երջանիկ լինելու մեջ ոչ մի առանձնահատուկ կամ մեծ բան չկա:

Ուլուանա
Չեմ կարծում, թե հաշիշամոլները կամ հոգեկան հիվանդները երջանկացնելու մեծ հնարավորություններ ունենան։ Էդ առումով երջանիկ լինելն ու երջանկացնելը երևի միասին վերցրած պետք է հաշվի առնել։

Rhayader
Դե, տարբեր մարդիկ տարբեր մարդկանց տարբեր կերպ են երջանկացնում , օրինակ, սեփական փսլինքի կաթիլները հաշվելուց երջանկացողը կարող է հանգիստ երջանկացնել ուրիշի փսլինքները հաշվելուց երջանկացողին։

Ուլուանա
Այնուամենայնիվ, ինձ թվում էր՝ մենք քիչ թե շատ նորմալ մարդկանց մասին ենք խոսում, ինչևէ, փսլնքոտներին թողնենք երջանիկ ապրեն իրենց փսլինքներով, մենք անցնենք առաջ։
Քեզ իմանալով՝ կարելի է ենթադրել, որ կյանքումդ խելահեղ արարքներ շատ գործած կլինես, ամենահիշարժանի մասին կպատմե՞ս։

Rhayader
Գիտե՞ս, իմ չափանիշներով խելահեղ արարք չկա, իսկ ընդհանուր չափանիշներով իմ արարքների մեծ մասն է խելահեղ (որովհետև մարդիկ չեն հասկանում իմ մեծ մռայլ ծրագիրը, որի նպատակն է Կտուլհուին արթնացնել իր քնից) , իսկ ավելի լուրջ՝ երևի բանակում մազերս կարմիր ներկելն ու «spiky hair» սանրվածք անելը:

Ուլուանա
Իսկ ի՞նչն էր պատճառ հանդիսացել նման սանրվածք անելու համար։

Rhayader
Պատճառները շատ էին, հիմնականն այն էր, որ բանակի պատճառով երկար մազերս կտրել էի ու դրանից բավական վատ էի զգում: Պետք էր թարմություն մտցնել:

Ուլուանա
Իսկ թարմությունը վատ հետևանքներ չունեցա՞վ։

Rhayader
Դե, իմ լեզվի պայմաններում գրեթե ոչ մի բան էլ ոչ մի հետևանք չի կարող ունենալ, եթե ես դա չուզեմ, օրինակ՝ եթե ես ուզում եմ մազերս ներկել, շրջապատի մարդիկ կարող են մտածել, որ իրականում իրենք են դա ուզում:

Ուլուանա
Լավ, հիմա փորձենք մի քիչ հետ գնալ... Գուցե էնտեղ գտնենք որոշ հարցերի պատասխաններ։ Մանկությունդ երջանիկ համարու՞մ ես։

Rhayader
Հըմ... Չէի ասի: Համենայնդեպս, հաստատ հաճույքով չեմ հիշում: Որոշ լավ պահեր կային, իհարկե: Բայց մեծ մասամբ ոչ այնքան հաճելի տպավորություններ են մնացել:

Ուլուանա
Իսկ հատկապես ի՞նչն էր տհաճ կամ բացասական։ Կպատմե՞ս մի քիչ։

Rhayader
Առաջին հերթին, մենք հաճախ էինք տեղափոխվում. սկզբում՝ Զելենոգրադ, հետո՝ Երևան՝ ՆԻՏԻՄ-ի հանրակացարան, հետո՝ Դավիթբեկ, հետո՝ էլի Երևան, հետո՝ Կապան, հետո՝ նորից Երևան: Կյանքի առաջին տասը տարիների համար սա, կարծում եմ, բավականաչափ շատ է։ Ես էլ սպեցիֆիկ երեխա էի, դժվար էի մերվում ու չէի կարողանում բոլորի հետ ընկերություն անել: Իսկ ում հետ կարողանում էի, տեղափոխվելուց հետո ցավոտ էի տանում: Ու ոչ մեկը չկար, ում հետ կարողանայի կիսվել դրանով: Ինքս ինձ հետ, ինքս ինձ համար: Մեծ մասամբ այդպես էր: Սպեցիֆիկ անունս էլ հաճախ էր ծաղրի առարկա դառնում: Իհարկե, ես ինձ չէի կորցնում: Խիստ խարիզմատիկ երեխա եմ եղել. կարողանում էի ինձ ծաղրողներին կռվի ընթացքում համոզել, որ իրենք իրականում «անարգ ավազակներ» են, իսկ ես՝ «քաջ ասպետ», ու չեմ կարող պարտվել: Բակի շատ երեխաներ իմ ազդեցության տակ էին: Մենք «Սուրբ Գեորգի Ասպետների Միաբանությունն» էինք, մեր սեփական ամրոցն ունեինք: Ստվարաթղթե տուփերից բավական գեղեցիկ զրահներ էի սարքում բոլորի համար, քույրս էլ օգնում էր ինձ: Փայտե թրեր, և այլն: Մեր շենքի երեխաներն ինձ հետ էին, դիմացի շենքերի երեխաներն էլ հաճախ միավորվում էին մեր դեմ: Մենք մի քանի ճակատամարտ պարտվում էինք, հետո հերոսաբար պաշտպանում մեր «ամրոցը» (իրականում վերամբարձ կռունկի հակակշիռ քարեր էին իրար վրա դարսած): Ամրոցի տակ ջարդ ուտելուց հետո «թշնամիները» ցրվում էին, մինչև նորից չմիավորվեին։ Բայց ինչն էր վատը՝ իմ «ասպետներն» ասպետներ էին միայն իմ ներկայությամբ. երբ ես այնտեղ չէի, նրանք պարզապես երեխաներ էին՝ ոչ մի բանով մեր «թշնամիներից» չտարբերվող: Ես էի, որ ոգեշնչում էի նրանց այդ խաղերին: Նրանցից ոչ մեկն իր մասը չէր փորձում ունենալ: Ու ես էլի մենակ էի:

Ուլուանա
Մանկությանդ երազանքներից մի քիչ կպատմե՞ս։

Rhayader
Էհ, բացի Լիլիթի մասին երազելու՞ց: Հըմ... Երազել եմ բժիշկ լինել։ Ավելի վաղ երազանքների առումով՝ երազել եմ բարեհաջող անել այն ամենն, ինչ անհաջող կերպով փորձում էր անել Դենիսկան «Դենիսկայի Արկածները» գրքում ։ Երազել եմ անմարդաբնակ կղզի ընկնել ու ընդհանրապես երկարատև արշավների գնալ վրանով:
Երազել եմ աստղադիտակ ունենալ: Գիտե՞ս, այդ երազանքները մասամբ դեռ ինձ հետ են: Թեև ես ընդունում եմ դրանցից շատերի անիրականանալիությունը (օրինակ՝ ինքնաշեն տիեզերանավով տիեզերք թռչելը կամ անմարդաբնակ կղզի գնալը), բայց ի՞նչը կարող է խանգարել ինձ երազել: Մանկությանս երազանքներից մեկն իրականացրել եմ, այն է՝ Կազանովայի համբավ ձեռք բերելը (այն էլ՝ սեփական քրտինքով հաճախ՝ բառիս բուն իմաստով):

Ուլուանա
Քեզ ո՞ր հայտնի հերոսին ես նմանեցնում։

Rhayader
Երևի ինձ ամենամոտ ֆիլմային հերոսը «Ամելիի» միջի «Բյուրեղապակյա Մարդն» է:

Ուլուանա
Իսկ ինչո՞վ ես նրան նման։

Rhayader
Դժվար է սահմանել, պարզապես նման եմ: Կարելի է ասել՝ մեզ նույն արմատից են աճեցրել, պարզապես ֆիլմային հերոսի համար ավելի հեշտ է ուղղագիծ լինելը, իսկ իրական կյանքում այլ մարդկանց ու սեփական հակասություններն ամեն ինչ իրար են խառնում: Երևի դա էլ իրական, ոչ ֆիլմային կյանքի ամենամեծ հմայքներից մեկն է:
Իսկ ավելի նոր ֆիլմերից (երևի հակասական կհնչի, բայց ես ընդհանրապես հակասական եմ)`Արոնոֆսկու «Ռեսթլերի» միջի Ռենդիին։

Ուլուանա
Կարծում եմ, ակումբցիներին կհետաքրքրի, թե ինչ մասնագիտություն ունես։

Rhayader
Ցավում եմ ակումբցիներին հիասթափեցնելու համար, բայց մասնագիտություն՝ որպես այդպիսին, չունեմ: Կրթությամբ (անավարտ բարձրագույն) ծրագրավորող եմ, բայց թողեցի, քանի որ զգացի, որ ծրագրավորմանը տիրապետելու այն մակարդակը, որն ունեմ, բավարար չի ծրագրավորող լինելու համար: Իսկ ավելի խորանալ, այն էլ մաթեմատիկայի մեջ, չեմ ուզում: Ինձ ավելի շատ դուր է գալիս մտածել, որ երաժիշտ եմ: Ես սիրում եմ նվագել: Ու՝ որ գրող եմ: Գրելուց էլ եմ անասելի հաճույք ստանում: Փորձում եմ յուրացնել լրագրողի մասնագիտությունը:

[Ուլուանա]

Ուլուանա
Երբվանի՞ց ես ստեղծագործում։ Առաջին ստեղծագործությունդ հիշու՞մ ես։

Rhayader
Կարող եմ անգիր էլ ասել Բայց չեմ ասի: Սիրում եմ այդ բանաստեղծությունը, ինչքան էլ կրկնաբանություններով լի ու պրիմիտիվ թվա: 93 թվականի սեպտեմբերն էր, ես էլ առաջին դասարանում էի սովորում: Կարելի է ասել՝ այն ինձ «փառք» բերեց հենց հաջորդ ամռանը՝ Կապանում այն տպագրեցին ու հեռարձակեցին ռադիոյով: Այդքան չէին զարմանա, եթե իմանային, որ ես դրանից երկու տարի առաջ էի կարդալ սովորել, իսկ կես տարի առաջ ավարտել էի «Մայն Ռիդի» վեպերի չորրորդ հատորը (ինչը բնավ չի նշանակում, որ առաջին երեքը կարդացել էի )

Ուլուանա
Փաստորեն, կարելի է ենթադրել, որ կարդացածդ առաջին գիրքն էլ Մայն Ռիդի վեպերի չորրորդ հատորն է եղել, հա՞։

Rhayader
Չէ, կարդացածս առաջին գիրքը եղել է «Ինչի՞ց է ամեն ինչը» գիրքը: Կարծում եմ, դա շատ բան է բացատրում

Ուլուանա
Իսկ բանաստեղծությունն ինչի՞ մասին էր։

Rhayader
Աշնան Ինչի՞ մասին կարող է լինել առաջին դասարանցու կողմից սեպտեմբերին գրված բանաստեղծությունը:

Ուլուանա
Դու, փաստորեն, և՛ արձակ ես ստեղծագործում, և՛ չափածո, ընդ որում՝ երեք լեզուներով էլ ստեղծագործություններ ունես՝ հայերեն, ռուսերեն և անգլերեն (հուսով եմ՝ որևէ լեզու բաց չթողեցի )։ Ո՞րն է քեզ համար ավելի հարազատ՝ արձակը, թե չափածոն։ Ի դեպ, ո՞ր լեզվով ես հիմնականում մտածում, ավելի լավ զգում։ Կարծում եմ՝ չեն կարող բոլորը հավասար լինել. պիտի որ մեկն ավելի գերիշխող դերում լինի։

Rhayader
Չափածո գրածներս ավելի ամբողջական են, բայց նրանց մեջ ավելի քիչ բան եմ կարողանում ասել: Այդ առումով, ձևի տեսանկյունից՝ չափածոն, բովանդակության տեսանկյունից՝ արձակը: Լեզուների առումով կարող եմ ասել, որ սովորաբար տատանվում եմ անգլերենի ու ռուսերենի միջև, քանի որ այդ լեզուներն իմ էսթետիկային ու մտածողությանն առավել մոտ են: Հայերեն գրելը նոր փորձ է ինձ համար ու դատելով որոշ մարդկանց ռեակցիաներից՝ ոչ այնքան հաջող:

Ուլուանա
Չգիտեմ՝ ում նկատի ունես, բայց ես չէի ասի, թե հայերեն շարադրանքդ վատն է։ Ու ինձ թվում է՝ քո ասած ռեակցիաների պատճառն իրականում հայերենդ չէր։ Ինչևէ։
Իսկ ո՞րն է պատճառը, որ հայերենը քեզ համար առաջին լեզուն չէ։ Որքան գիտեմ, հայկական դպրոց ես գնացել, չէ՞։

Rhayader
Այո, բայց կարդացածս գրականությունը մեծ մասամբ օտարալեզու է եղել:

Ուլուանա
Ընդհանրապես ինչու՞ ես գրում, գրելուդ դրդապատճառները, նպատակները որո՞նք են։ Եվ փոխվե՞լ են արդյոք ժամանակի ընթացքում։

Rhayader
Նպատակ ու դրդապատճառ երբևէ չեմ ունեցել: Պարզապես գրելու կարիք եմ ունենում, ինչպես որոշ մարդիկ՝ ուտելու կամ խմելու կարիք: Միշտ էլ այդպես է եղել: Առաջին անգամվանից: Իհարկե, երբեմն դա ինձ համար դրական արդյունքներ էր ունենում: Բայց երբեք արդյունքներին հասնելու նպատակը գրելու մղող գործոն չի եղել:
Պարզապես գրել եմ: Պատճառներից մեկը ժամանակի հետ կարողացա հասկանալ: Երկար ժամանակ ինչ էլ փորձում էի ասել, որ իսկապես կարևոր էր ինձ համար, թվում էր՝ անավարտ եմ ասել, լրիվ չեմ արտահայտել, այնինչ ասելիքս նույնիսկ իմ կողմից սպառված չէր:
Դրա համար էլ սկսեցի այն դնել այլաբանական պատկերների մեջ, ինչպես ինքս էի տեսնում: Հիմնականում ենթագիտակցական պրոցես էր, բայց բանաստեղծություն գրելիս ես միշտ շատ պարզ պատկերացնում եմ, թե ինչ եմ գրում, ու կարող եմ լրիվ վերլուծել, եթե դրա կարիքը լինի:

Ուլուանա
Ամենասիրելի ստեղծագործություններիցդ մի քանիսը կնշե՞ս։

Rhayader
Ան, ոնց որ ծնողին հարցնես՝ ո՞ր երեխաներիդ ես ամենաշատը սիրում

Ուլուանա
Իսկ չկա՞ն ստեղծագործություններ, որ գրելու պահին դուր են եկել, բայց ժամանակի ընթացքում զգացել ես, որ էնքան էլ հաջողված չեն, թե՞ դու միշտ միայն հանճարեղ բաներ ես գրում ։

Rhayader
Չէ, անկեղծորեն, չկան: Մեծամտություն կթվա, բայց ես իմ ստեղծագործության մեծ երկրպագու եմ: Շատ եմ սիրում ինքս ինձ կարդալ ու դրանից մեծ հաճույք եմ զգում: Ու եթե այդպես չլիներ, չէի գրի։ Ինչու՞ պետք է ուրիշներին դուր գա մի բան, որ ինձ էլ դուր չի գալիս: Իհարկե, ոճի փոփոխության շրջաններ են լինում և այլն: Կայացման ընթացքում գրված աշխատանքները սովորաբար բավական սարսափելի են լինում ոճական տեսանկյունից, լի մակբայներով ու ածականներով։ Բայց այդպիսի աշխատանքներն այդ շրջանների ընթացքում հազվադեպ են ավարտվում, ու ես հնարավորություն եմ ունենում «վայ մամա ջան, էս ե՞ս եմ գրել» դեմքի արտահայտությամբ վերամշակել, լրացնել ու ավարտին հասցնել գրածը:

Ուլուանա
Ո՞վ է քո ամենախիստ քննադատը։

Rhayader
Հըմ... Սթիվեն Քինգը: Նրա «Գրելու Մասին» (Stephen King, "On Writing: A Memoir of Craft") գիրքն ամենաառողջ ու ամենաօբյեկտիվ քննադատությունն ու ուղղորդումն է եղել, որ ես երբևէ ստացել եմ:

Ուլուանա
Իսկ հատկապես ինչո՞վ է առանձնանում նրա քննադատությունն ու ուղղորդումը։ Կարո՞ղ ես համառոտ ներկայացնել։

Rhayader
Նախ՝ որ պետք է գրել մեթոդաբար. ոչ թե երբ հավեսը տա, այլ ամեն օր: Երկրորդ՝ դժոխքի ճամփան սալահատակված է մակբայներով: Ու ընդհանրապես, պատկերավոր արտահայտությունների ու ավելորդ նկարագրությունների չարաշահումը ծանրաբեռնում է տեքստն ու շեղում ընթերցողին հիմնական ասելիքից:

Երրորդ՝ եթե ընթերցողը ցանկանար հերոսիդ հագուստի պարագաների մանրամասն նկարագրությունը ստանալ, կգնար ու հագուստի ֆիրմայի կատալոգ կառներ, ոչ թե քո գիրքը: Ընթերցողի երևակայությունը պետք է գրողի վրձինը լինի. գրվածքը ոչ թե պետք է այն փոխարինի, այլ ուղղորդի: Ինչքան շատ բան ես թողնում երևակայությանը՝ ամուր նշելով ուղղությունը, այնքան ավելի մեծ է ընթերցողի ներթափանցումը գրքի աշխարհ

Երկար կարող եմ շարունակել, բայց դրա օգուտը փոքր կլինի: Պարզապես խորհուրդ կտայի կարդալ այդ գիրքը. ցանկացած սկսնակ կամ կայացող գրողի համար այն հիանալի ձեռնարկ է:

Ուլուանա
Այսինքն՝ կարելի՞ է ենթադրել, որ, ըստ Քինգի, գրողը պետք է գրի ոչ թե իր սրտի ուզած ձևով, այլ այնպես, որ գրավի ընթերցողին։

Rhayader
Գիտե՞ս, Անուկ, եթե գրում ես, որ քեզ դուր գա, կարող ես գրել սրտիդ ուզած ձևով, բայց եթե նպատակ ես դրել ընթերցողիդ համար հաճելի կարդացվող բան գրել, պետք է նրա մասին հոգաս:

Ուլուանա
Իսկ, ի՞նչ ես կարծում, քեզ հաջողվու՞մ է հետևել այդ սկզբունքին։

Rhayader
Ես ինձ գոնե ոճապես դեռ կայացած գրող չեմ համարում ։ Դժվար է նման բաների մասին դատել հիմա: «Requiem»-ն իր էքսպերիմենտալությամբ հանդերձ (իմ առաջին վիպակը, դեռ անավարտ) կարևոր դեր ունի այդ հարցում:

Ուլուանա
Քո ստեղծագործություններում, որպես կանոն, դեպրեսիվ հոգեվիճակ կամ մելամաղձոտ տրամադրություն է իշխում։ Նաև շատերին հայտնի է «հեփի էնդերի» նկատմամբ հակակրանքդ։ Դա քեզ համար սկզբու՞նք է, թե՞ պարզապես սեփական հոգեվիճակի անխուսափելի արտացոլում։

Rhayader
Հայտնի փաստ է՝ բոլորի համար բնազդաբար հաճելի է կարդալ «հեփփի էնդերով» պատմություններ: Ու շատերը դա խաղարկում են: Հենց այդպիսի «հեփփի էնդերի» նկատմամբ է, որ ես խիստ տհաճություն եմ զգում: Իսկ լավ ավարտվող պատմությունը, եթե անկեղծ է, ինչու՞ չպետք է դուր գա ինձ: Ֆիլմի օրինակ բերեմ. «Little Miss Sunshine»։ Հազվագյուտ ֆիլմեր են այդքան լավ ավարտ ունենում: Ու այդ ավարտն ինձ մեծագույն հաճույք պատճառեց, որովհետև բնական էր ու անկեղծ: Հենց այդպես էլ պետք է լիներ:

Մյուս կողմից՝ ես տհաճություն եմ զգում արհեստականորեն դաժանեցրած ավարտների նկատմամբ: Երբ փորձում են ցուցադրաբար օրիգինալություն խաղալ: Ի՞նչ ասեմ, աշխարհի արվեստագետաձիերի կեսը «հեփփի էնդն» է խաղարկում, մյուս կեսը՝ հեփփի էնդի ժխտման օրիգինալության պատրանքը: Իրականում աշխատանքն ինքը պետք է իր տրամաբանությամբ (կամ դրա բացակայությամբ) բնականորեն աճի ու գա իր ավարտին։

Իսկ դեպրեսիվ հոգեվիճակների հետ կապված, ես սովորաբար գրում եմ այն, ինչ զգում եմ: Եթե գրածիս մեջ դեպրեսիվ տրամադրություն եք տեսել, ապա, հավանաբար, այդպիսի զգացողությունների մեջ եմ եղել, երբ գրել եմ: Բայց ես ինքս դեպրեսիա իմ քիչ աշխատանքների մեջ եմ տեսնում: Մելամաղձություն, տխրություն, դառնության զգացողություն՝ այո, դեպրեսիա՝ բավական հազվադեպ։

Ուլուանա
Թերևս բոլոր ստեղծագործողներն էլ ունենում են գործեր, որոնք համարում են ընթերցողի կողմից ոչ ճիշտ մեկնաբանված, ոչ բավարար չափով հասկացված կամ ընդհանրապես չհասկացված։ Քո ստեղծագործությունների մեջ էլ երևի կլինեն էդպիսիք։ Որո՞նք են։

Rhayader
Անկեղծ պատասխա՞ն ես ուզում. վերջին մի քանի տարիների գրեթե բոլոր աշխատանքներս:

Ուլուանա
Չե՞ս կարող որևէ մեկն առանձնացնել այդ առումով։

Rhayader
Դե, զգայական առումով ինձ համար բավական նշանակալի «С тех пор, как» փոքրիկ պատկերը գրեթե լրիվ աննկատ մնաց ընթերցողների կողմից: Թեև այն ի սկզբանե օրագրային գրառում էր, ես երևի ավելի անկեղծ ոչ մի գրվածք չունեմ:

[Շինարար]

Ես էլ հա ինքս ինձ ասում էի՝ այ տղա, գնա՝ քնի, առավոտ գործի ես, ու հա չէի գնում, չնայած ակումբում էլ կարդալու նոր բան չկար, փաստորեն, իզուր չէի սպասում, բայց Ուլուանա ջան, այսպես անարդար ա, Ռայադերին իրա պատասխանների համար վարկանիշ չեմ կարող տալ, իսկ ես կցանկանայի, մի քանիսի համար դրական, մի քանիսի համար էլ բացասական

[Ուլուանա]

Ես էլ հա ինքս ինձ ասում էի՝ այ տղա, գնա՝ քնի, առավոտ գործի ես, ու հա չէի գնում, չնայած ակումբում էլ կարդալու նոր բան չկար, փաստորեն, իզուր չէի սպասում, բայց Ուլուանա ջան, այսպես անարդար ա, Ռայադերին իրա պատասխանների համար վարկանիշ չեմ կարող տալ, իսկ ես կցանկանայի, մի քանիսի համար դրական, մի քանիսի համար էլ բացասական

Մոռացել էի հիշեցնել, որ հարցազրույցից հետո կարող եք Rhayader–ին էնպիսի հարցեր ուղղել, որոնց պատասխանները չեք ստացել հարցազրույցից։ Էնպես որ, որ կարող ես հետագա հարցերի պատասխան–գրառումներին վարկանիշներ տալ։

[Rhayader]

Չէի կարծում, որ սեփական ինտերվյուն մահվան դատավճռի նման կկարդացվի