Եբրայերեն
Եբրայերենը ամենահին սեմական լեզուներից է: Նրանով է գրվել Հին Կտակարանի ահռելի մասը: Մինչև մեր թվարկություն, եբրայերենը աստիճանաբար դուրս է մղվել և վերածվել է կիսամեռած լեզվի, ինչպես այսօր լատիներենն է: Հին եբրայերենը հնչյունային առումով հարուստ լեզու էր: Առկա էր 5 ձայնավոր` 15 երանգով, կոշտ և փափուկ "տ", կոշտ և փափուկ "ս", երկու տեսակ "վ" (շրթնային և անգլերեն "w"-ի պես), կոկորդային և ոչ կոկորդային "խ", երկու կոկորդային համրեր` մեծ և փոքր ուժգնություններով, իսկ մի քանի բաղաձայններ ունեին իրենց ոչ հնչեղ տարբերակները: Եվս մեկ առանձնահատկություն` "ր"-ն արտասանվում էր ֆրանսիական կամ գերմանական "ղ"-ի պես: Երբ 19-20 րդ. դդ. լեզուն "վերածնվեց", աստիճանաբար նման բաղաձայնների ու ձայնավորների տարբերությունը անհետացավ: Այսօր նույն ձև են հնչում կոշտ ու փափուկ "տ"-ն, երկու "վ"-երն ու "խ"-երը, իսկ կոկորդային համրերը ուղղակի համրացել են: Կոշտ "ս"-ն դարձել է "ց": Վերացել է կարճ ու երկար ձայնավորների հասկացությունը, և ձայնավորների թիվը դառել է 5-6 (կարելի է ընդգրկել նաև "ը"-ն): Այսինքն, հրեաները նույնպես պետք է անգիր հիշեն, թե որ բառը որ "տ"-ով կամ "ս"-ով է գրվում: Առաջանում է նաև դիմացինի խոսքը հասկանալու պրոբլեմ, քանի որ, օրինակ "et" բառը կարող է նշանակել և "գրիչ" (նախկին կոշտ "տ"-ով), և "ժամանակ" (նախկին կոկորդային համրով), և "բահ": Եվս մեկ պրոբլեմ` "հ"-ն աստիճանաբար դառնում է երրորդ համր տառը, ինչը էլ ավելի անհասկանալի է դարձնում դիմացինի խոսքը: "Հ" պարունակող օտար անունների մեծ մասը տառադարձվում է ոչ թե "հ"-ով, այլ "խ"-ով` Խասան, Խուսեյն, Խամաս, ջիխադ, խաշիշ... Որոշ գրքեր սովորեցնում են "3 համրերի ուղղագրությունը": Համրերը սկսում են ուղղակի չկարդացվել` "lir_ot"-ը (տեսնել) դառնում է "lirot" (կրակել), իսկ "mal_akh"-ը` (հրեշտակ) "malakh" (թագավորեց):
Եբրայերենը այսօր աղքատ լեզու է: Ունի առավելագույնը 50 հազար բառ (հայերենը, օրինակ, 3 անգամ ավելի շատ բառ ունի, չնայած բառային առումով մենք այնքան էլ հարուստ չենք), բայերը ունեն 2 ժամանակաձև` անցյալ և ապառնի: Ներկան կազմվում է դերբայերով: Չկան անցյալ կատարյալ-անկատարի կամ ներկա շարունակականի հասկացություններ, իսկ ապառնի ժամանակաձևը իր մեջ միանգամից ներառում է ըղձական, պայմանական և հրամայական եղանակները (չնայած հրամայական եղանակի ձևեր կան, բայց հատկապես խոսակցականում գրեթե չեն օգտագործվում): Գումարած այս ամենին` շատ բառեր մոռացվում են: Գոյություն ուներ երկակի թիվ, սակայն այն նույնպես դուրս է մղվում և օգտագործվում է շաբլոն ձևերում:
Մալթայերեն
Մալթայերենը միակ սեմական լեզուն է, որը օգտագործում է լատինատառ այբուբեն, և միակ սեմական լեզուն է, որը մտնում է Եվրոմիության լեզուների մեջ: Խոսողների թիվը շատ քիչ է` 300-400 հազար: Մալթայերենը շատ գծերով նման է արաբերենին: Մալթայում հին ժամանակ խոսում էին փյունիկերենով, հետո, միջնադարում արաբները նվաճեցին կղզին, հետո կղզին միացվեց սիցիլիային և սկսեց առաջանալ արաբերենի ու իտալերենի խառնուրդ, որից էլ առաջացավ այսօրվա լեզուն: Մալթայերենը ունի մոտ 25 բաղաձայն: "Q"- ն օգտագործվում է կոկորդային համրի նշանակման համար, "X"-ով նշանակվում է "շ"-ն, "C" տառը օգտագործվում է անգլո-իտալական ծագման բառերի համար, այն էլ ոչ միշտ: Քերականությամբ մոտ է արաբերենին, բայց արաբական քերականությունը ոչ սեմական ծագման բառերի վրա շատ դեպքերում չի ազդում: Մալթայերեն բառապաշարը իրենից ներկայացնում է արաբական, իտալական և անգլիական բառերի խառնուրդ, ընդ որում արաբական ծագման բառերը անգամ բառապաշարի կեսը չեն կազմում: Հատկապես "նոր" և պաշտոնական բնույթի բառերը եվրոպական են` բալլուն, էնվելոպ, լիֆտ, չենտրու, ռեպուբլիկա, ռե (թագավոր), վյոլա: Իտալական բառավերջի "օ"-ն մալթայերենում շատ հաճախ դառնում է "ու", իսկ "է"-ն` "ի": Մալթայերենում երկակի թիվը դուրս չի մղվել և օգտագործվում է:
Պարսկերեն
Պարսկերենը սեմական լեզու չի: Այն հնդեվրոպական է, և շատ ընդհանրություններ ունի և հայերենի, և ռուսերենի, և անգլերենի-ֆրանսերենի հետ: Պարսկերենում գոյություն չունեն "արական-իգական սեռ", "երկակի թիվ", "բաղաձայնային արմատ", "կոկորդային համր" հասկացությունները: Պարսկերենում օգտագործվում է արաբական այբուբեն, որի անհամատեղելիության մասին արդեն խոսվել է: Այնուհանդերձ, գոյություն ունեն արաբական ծագման բազմաթիվ բառեր և երևի արաբական ազդեցությունն էլ դեր է խաղացել այբուբենի հարցում: Մեկ հետաքրքիր փաստ` պարսկերենում սովորական "ա" ձայնավոր չկա: Կա "կլոր" "ա" և "հնչեղ" "ա":
Պարսկերենը մեծ ազդեցություն է թողել հայերենի վրա: Հայերենում հազարից ավել բառեր եկել են պարսկերենից: Շատ պարսկական բառեր տեղ են գտել նաև անգլերենում: Իսկ պարսկերենը իր հերթին շատ բառեր է ընդունել ֆրանսերենից և արաբերենից:
Էջանիշներ