Վանդալիզմը շարունակվում է: Հերթական զոհը՝ «Մոսկվա» կինոթատրոնի ամառային դահլիճ:

[Ռուֆուս]

Իհարկե Թամանյանը շատ վատ բան էր արել քաղաքը ամբողջությամբ քանդելով ու տեղը նոր ու իմ կարծիքով բավականին տգեղ քաղաք կառուցելով: Աշխարհի բոլոր երկրներում պահպանում ու վերակառուցում են հինը, իսկ մեր մոտ հիմնահատակ քանդում են ու տեղը լրիվ ուրիշ բան սարքում:

Պողոս-Պետրոս եկեղեցին քանդեցին, որովհետև կարծում էին, որ 16-17-րդ դդ կառույց է, մի եկեղեցի ավել պակաս շատ տարբերություն չէր տա... Քանդելու ժամանակ հայտնաբերեցին, որ եկեղեցու պատերի սվաղի տակ 5--րդ դարի որմնանկարներ կան, բայց արդեն ուշ էր, այսպիսով կորցրեցինք բավականին հին եկեղեցի: Բայց եթե հիմա Կինո Մոսկվայի ամառային դահլիճը քանդեն, ուրեմն կոմունիստներից ոչնչով չեն տարբերվում: Էն տպավորությունն ա, իբր թե քաղաքում հավատացյալները էնքան են շատացել, որ աղոթելու տեղ չի մնացել, մինչդեռ Կենտրոնի բոլոր եկեղեցիները օրվա ցանկացած ժամին գրեթե դատարկ են:

Ինչ վերաբերվում է Կուկուրուզնիկին, էդ շենքը դուրս ընդհանրապես չէր գալիս, ոչ էլ ճարտարապետական ինչ-որ գոհար էր ու ճիշտ արեցին, որ քանդեցին: Դրա փոխարեն ցանկանում են հյուրանոց կառուցել, հյուրանոցի նախատիպը տեսել եմ ու շատ եմ հավանել, երբ կառուցեն, շատ գեղեցիկ շենք կունենանք Երևանում:

[Chuk]

Ինչ վերաբերվում է Կուկուրուզնիկին, էդ շենքը դուրս ընդհանրապես չէր գալիս, ոչ էլ ճարտարապետական ինչ-որ գոհար էր ու ճիշտ արեցին, որ քանդեցին: Դրա փոխարեն ցանկանում են հյուրանոց կառուցել, հյուրանոցի նախատիպը տեսել եմ ու շատ եմ հավանել, երբ կառուցեն, շատ գեղեցիկ շենք կունենանք Երևանում:

Հայկ ջան, էդ ո՞նց ես նախատիպը տեսել, որ դա դեռ չկա
Եթե ես ճիշտ եմ հիշում, էս տարի մրցույթ եղավ, հարյուրավոր նախագծեր մասնակցեցին, բայց էդպես էլ հաղթող չճանաչվեց: Այսինքն դեռ հայտնի չի, թե ինչ կլինի:

[Ռուֆուս]

Հայկ ջան, էդ ո՞նց ես նախատիպը տեսել, որ դա դեռ չկա
Եթե ես ճիշտ եմ հիշում, էս տարի մրցույթ եղավ, հարյուրավոր նախագծեր մասնակցեցին, բայց էդպես էլ հաղթող չճանաչվեց: Այսինքն դեռ հայտնի չի, թե ինչ կլինի:

Մոտ հինգ-վեց տարի առաջ ասեցին, որ Կուկուրուզնիկի տեղը Intercontinental հյուրանոց են սարքելու, նկարն էլ եմ տեսել: Երևի հետո պլանները փոխվել են, կամ ուրիշ մարդ ա առել տարածքը ու ուրիշ բան ա նախատեսում կառուցել...

[Rhayader]

Կներեք էլի, բայց Երևանը մինչև Թամանյանը գեղ էր:

[Ռուֆուս]

Կներեք էլի, բայց Երևանը մինչև Թամանյանը գեղ էր:

Նույնիսկ գեղի մեջ գեղեցիկ կառույցներ են հանդիպում: Կարելի էր պահպանել գեղեցիկ շենքերը, իսկ գեղական տները քանդել ու փոխարեն կառուցել նմանատիպ ճարտարապետական լուծումներով գեղեցիկ շենքեր: Նույն ձևով կառուցվել է Գյումրին, որտեղ պահպանվել են 18-19-րդ դարի շատ գեղեցիկ տներ ու կողքերը կառուցվել են ժամանակակից շենքեր, որոնք միայն տարիքով են տարբերվում էդ հին շենքերից:

[Rhayader]

Նույնիսկ գեղի մեջ գեղեցիկ կառույցներ են հանդիպում: Կարելի էր պահպանել գեղեցիկ շենքերը, իսկ գեղական տները քանդել ու փոխարեն կառուցել նմանատիպ ճարտարապետական լուծումներով գեղեցիկ շենքեր: Նույն ձևով կառուցվել է Գյումրին, որտեղ պահպանվել են 18-19-րդ դարի շատ գեղեցիկ տներ ու կողքերը կառուցվել են ժամանակակից շենքեր, որոնք միայն տարիքով են տարբերվում էդ հին շենքերից:

Սկզբունքայնորեն՝ կարելի կարող էր և լինել, բայց սովետական պլանավորման համակարգի պայմաններում Թամանյանն արել ա լավայգունը, ինչ հնարավոր էր:

[davidus]

Մի հատ թեմայից դուրս հարց..... Ասել Rammstein-ի` էդ ուր էին այդ նույն մտավորականները, երբ դրենցին Նախկին ԳԱԱ և Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտի շենքը քանդեցին, որն, իմիջիայլոց, թամանյանական նախագիծ էր?? Հայոց լեզվիս քննության համար այդ շենքում եմ պարապել, ու չեմ հիշում մի դեպք, որ բացի այդ ինստիտուտի աշխատակազմից ուրիշ մեկը պայքարեր այդ շենքի քանդելու դեմ: Այդ ժամանակ լուսահոգի Գ.Ջահուկյանը դեռ կենդանի էր: Երևի սպասում էին, որ մահանա, նոր սկսեն....

Ես էլ կողմ չեմ որ քանդեն: Վախենում եմ տեղը մի հատ էլիտար եկեղեցի սարքեն` նեոններով, բաներով....

[Chuk]

Դավիդուս ջան, ես կարող եմ միլիոն հարց բերեմ, թե ուր էին մտավորականներն այս կամ այն դեպքում:
Չեն եղել:
Հիմա ոտի են կանգնել:
Վա՞տ են արել:
Թե շարունակեն լռել, որ վաղը մյուս օրը Օպերայի շենքը քանդելուց որ ձեն հանեն, մտնես գրես «իսկ ու՞ր էին, երբ Մոսկվա կինոթատրոնի ամառային դահլիճն էին քանդում»:

[Rammstein]

Մի հատ թեմայից դուրս հարց..... Ասել Rammstein-ի` էդ ուր էին այդ նույն մտավորականները, երբ դրենցին Նախկին ԳԱԱ և Հ.Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտի շենքը քանդեցին, որն, իմիջիայլոց, թամանյանական նախագիծ էր?? Հայոց լեզվիս քննության համար այդ շենքում եմ պարապել, ու չեմ հիշում մի դեպք, որ բացի այդ ինստիտուտի աշխատակազմից ուրիշ մեկը պայքարեր այդ շենքի քանդելու դեմ: Այդ ժամանակ լուսահոգի Գ.Ջահուկյանը դեռ կենդանի էր: Երևի սպասում էին, որ մահանա, նոր սկսեն....

Ես էլ կողմ չեմ որ քանդեն: Վախենում եմ տեղը մի հատ էլիտար եկեղեցի սարքեն` նեոններով, բաներով....

Լեզվի ինստիտուտը Կաթողիկեի շուրջը եղած շենքն ա չէ՞ կարծեմ…
Սա էլ ա մտնում եզակի դեպքերի մեջ, որ ուրախ եմ քանդելու համար` չնակած ինքը հեչ վատ շենք չէր։

[Տրիբուն]

Կներեք էլի, բայց Երևանը մինչև Թամանյանը գեղ էր:

Երևանը հիմա էլ ա գեղ, բայց մեծ: ԳԵՂ ա:

[SSS]

Չեմ կարծում ,թե գտնվելու է որևէ մեկը ով ոտք կդնի այդտեղ որպես նախկին Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցի հինը հնարավոր չէ հետ բերել,ուրիշ բան եթե ավերված լիներ և վերանորոգեին,չնայած այդ ժամանակ էլ հնարավոր չի լինում իրական մթնոլորտն ապահովել:Միայն TV ով կարող ենք լսել ծեծված խոսքեր"վերադարձնում ենք հին արժեքները" ,բայց բոլորս էլ գիտենք որ դա հնարավոր բան չէ այլ պարզապես"փող ենք աշխատում"

[Rammstein]

Ավետ ջան, ինձ զարմացնում ա հինը անպայման վերադարձնելու քո մոլուցքը:
Լրիվ նույն թեման ա, ինչ Աբեղյանական ուղղագրության հարցը:
Մաշտոցյան վերացրել են, ստեղծել են Աբեղյանականը, հիմա համարում ես, որ պիտի Աբեղյանականը վերացնեն նորից Մաշտոցյանը ստեղծեն:
Նույն կերպ, Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցին քանդել են, տեղը Մոսկվա կինոթատրոնի ամառային դահլիճ են ստեղծել, հիմա համարում ես, որ դա պետք ա քանդեն նորից Պողոս-Պետրոս սարքեն:

Հոգ չէ, որ երկու դեպքում էլ գնում ենք նոր վանդալիզմի (իբր հնի հետևանքները վերացնելու համար):
Եղել ա, վատ ա եղել, որ եղել ա, բայց եղել ա: Նոր Վանդալիզմով հինը հետ չես բերելու:
Եթե տենց ա, եկեք էս անտեր երկիրը քանդենք ու ռեստավրացիա անենք ասենք 1930 թվականի տեսքով:
Հո տենց չի՞:

Սպասում էի, որ կհամեմատես Աբեղյանական ու Դասական ուղղագրության թեմայի հետ։

Իզուր ես զարմանում, որովհետեւ ես նման մոլուցք չունեմ, սխալ կարծիքի ես։ Նույն հյուսիսային պողոտայի հին տները քանդելուն լրիվ կողմ կլինեի, եթե իմանայի, որ տեղում ինչ-որ բան են սարքելու, որը էդ խարխուլ տներից ավելի մեծ արժեք կներկայացնի։
Ու չնայած հյուսիսային պողոտան իմ համար ճարտարապետական արժեք չունի, բայց էլի չէի ուզի, որ հիմա քանդեն ու հին տները հետ բերեն։

Իմ մոլուցքից խոսելիս մի բան մոռացար հաշվի առնել, որ ես ոչ թե ասում եմ հետ բերենք հինը նույնությամբ` ոնց որ եղել ա, այլ ասում եմ` կարեւորը եկեղեցի լինի, ուզում ա, թող սարքած լինի մետաղական կոնստրուկցիաներով, վրայից էլ ալյուկոբոնդով երեսպատված։

Քո ասած վանդալիզմին վաղ թե ուշ պիտի գնանք, որովհետեւ էդ դահլիճը ի տարբերություն եկեղեցիների, մաշվում ա ոչ միայն ֆիզիկապես, այլեւ բարոյապես։ Իսկ բարոյապես մաշված շինությունը չարժի պահել, որպես հուշարձան, եթե կան շատ ավելի մեծ արժեք ունեցող ու բարոյապխես ավելի քիչ մաշված շենքեր, որոնք չեն պահվում։

Իհարկե Թամանյանը շատ վատ բան էր արել քաղաքը ամբողջությամբ քանդելով ու տեղը նոր ու իմ կարծիքով բավականին տգեղ քաղաք կառուցելով: Աշխարհի բոլոր երկրներում պահպանում ու վերակառուցում են հինը, իսկ մեր մոտ հիմնահատակ քանդում են ու տեղը լրիվ ուրիշ բան սարքում:

Թամանյանը լավ էր արել, թե վատ, չեմ ուզում քննարկել, բայց ինքը սարքել էր քաղաք, այլ ոչ թե հիմիկվանի նման բառդակ։

Պողոս-Պետրոս եկեղեցին քանդեցին, որովհետև կարծում էին, որ 16-17-րդ դդ կառույց է, մի եկեղեցի ավել պակաս շատ տարբերություն չէր տա... Քանդելու ժամանակ հայտնաբերեցին, որ եկեղեցու պատերի սվաղի տակ 5--րդ դարի որմնանկարներ կան, բայց արդեն ուշ էր, այսպիսով կորցրեցինք բավականին հին եկեղեցի: Բայց եթե հիմա Կինո Մոսկվայի ամառային դահլիճը քանդեն, ուրեմն կոմունիստներից ոչնչով չեն տարբերվում: Էն տպավորությունն ա, իբր թե քաղաքում հավատացյալները էնքան են շատացել, որ աղոթելու տեղ չի մնացել, մինչդեռ Կենտրոնի բոլոր եկեղեցիները օրվա ցանկացած ժամին գրեթե դատարկ են:

Ի դեպ Կաթողիկեն էլ ա եղել տենց մեծ, երկարուկ բազիլիկ, որը քանդել են, ու մեջից դուրս ա եկել էս փոքր ու հին եկեղեցին։

Ինչ վերաբերում եկեղեցիների դատարկ լինելուն, ասեմ, որ եկեղեցին չպիտի էլ միշտ լցված լինի։

Ինչ վերաբերվում է Կուկուրուզնիկին, էդ շենքը դուրս ընդհանրապես չէր գալիս, ոչ էլ ճարտարապետական ինչ-որ գոհար էր ու ճիշտ արեցին, որ քանդեցին: Դրա փոխարեն ցանկանում են հյուրանոց կառուցել, հյուրանոցի նախատիպը տեսել եմ ու շատ եմ հավանել, երբ կառուցեն, շատ գեղեցիկ շենք կունենանք Երևանում:

Իմ դուրը գալիս էր, բայց դե դա չի կարեւորը։ Չուկը արդեն ասեց` դու չես կարա տեսած լինես նախագիծ, որովհետեւ մրցույթում դեռ հաղթող չկա։ Մրցույթը անցած տարվա հոկտեմբերին ա սկսել ու ընդունումը ավարտվել ա էս տարվա հունվարի տասնքանիսին։ Մասնակցել են ոչ թե հարյուրավոր, այլ հազարավոր նախագծեր` ամբողջ աշխարհից։

[Chuk]

Իմ մոլուցքից խոսելիս մի բան մոռացար հաշվի առնել, որ ես ոչ թե ասում եմ հետ բերենք հինը նույնությամբ` ոնց որ եղել ա, այլ ասում եմ` կարեւորը եկեղեցի լինի, ուզում ա, թող սարքած լինի մետաղական կոնստրուկցիաներով, վրայից էլ ալյուկոբոնդով երեսպատված։

Այս դեպքում լրիվ անհասկանալի է դառնում տեսակետդ: Ի՞նչ է, սուրբ հող է այդտեղ, որ հենց այդտեղ պիտի սարքեն: Նույն տեղում սարքելը դեռ ինչ-որ կերպ կարող եմ հասկանալ, եթե ուզում են հին հուշարձանը վերականգնեն, բայց եթե դու կողմ ես, որ լրիվ այլ տիպի եկեղեցի սարքեն, ապա ինչու ոչ այլ տեղ: Ի՞նչ է, տե՞ղն է պակաս:

[Rammstein]

Այս դեպքում լրիվ անհասկանալի է դառնում տեսակետդ: Ի՞նչ է, սուրբ հող է այդտեղ, որ հենց այդտեղ պիտի սարքեն: Նույն տեղում սարքելը դեռ ինչ-որ կերպ կարող եմ հասկանալ, եթե ուզում են հին հուշարձանը վերականգնեն, բայց եթե դու կողմ ես, որ լրիվ այլ տիպի եկեղեցի սարքեն, ապա ինչու ոչ այլ տեղ: Ի՞նչ է, տե՞ղն է պակաս:

Արտակ ջան, նախ ասեմ, որ եթե եկեղեցին դիտարկում ենք որպես հասարակ շենք, ապա էս թեմայում իմ կարծիքը ոչնչով չէր տարբերվի մեծամասնության կարծիքից։

Հավելում. Ասեմ ավելին, եթե էդ տեղում եկեղեցի եղած չլիներ, ու որոշեին քանդել եկեղեցի սարքել, էլի երկու ձեռքով դեմ կլինեի։

Դժվար է սենց բաներ բացատրել մարդկանց, ովքեր թերահավատորեն են վերաբերվում գերբնական որեւէ բանի հանդեպ (չգիտեմ` դու ոնց ես վերաբերվում, ոնց որ թե կրոնին շատ մոտիկ չես )։ Չգիտեմ, ես ինքս էլ լրիվ չեմ հասկանում (հակառակ դեպքում գիտական հիմնավորումներ կբերեի), բայց խորապես համոզված եմ, որ եկեղեցու տեղում այլ բան պիտի չլինի։

Նույն բանը էլի ասեմ, ինչի՞ մեհյանների տեղերում են եկեղեցիներ սարքվել։ Էջմիածնի Մայր տաճարի տակ կա հայտնաբերվել է կրակարան։ Ինչո՞ւ ա վրան եկեղեցին կառուցվել, որովհետեւ համարվում ա, որ դա զորություն ունեցող տեղ ա։ Կարծիք եմ լսել, որ դա սանդարամետի մուտքերից մեկն ա, իսկ եկեղեցին կոպիտ ասած փակում ա դա, ու չի թողնում, որ անդրաշխարհի ուժերը դուրս գան։

Մի խոսքով ում համար սա ծիծաղալու ա թվում, թող ուղղակի գրառմանս չպատասխանի։
Իսկ ով որ աթեիստ չի, ապա թող հավատացած լինի, որ եկեղեցու տեղի ընտրության մեջ ոչ մի բանը պատահական չի։

[Chuk]

Արտակ ջան, նախ ասեմ, որ եթե եկեղեցին դիտարկում ենք որպես հասարակ շենք, ապա էս թեմայում իմ կարծիքը ոչնչով չէր տարբերվի մեծամասնության կարծիքից։

Հ.Գ. Ասեմ ավելին, եթե էդ տեղում եկեղեցի եղած չլիներ, ու որոշեին քանդել եկեղեցի սարքել, էլի երկու ձեռքով դեմ կլինեի։

Դժվար է սենց բաներ բացատրել մարդկանց, ովքեր թերահավատորեն են վերաբերվում գերբնական որեւէ բանի հանդեպ (չգիտեմ` դու ոնց ես վերաբերվում, ոնց որ թե կրոնին շատ մոտիկ չես )։ Չգիտեմ, ես ինքս էլ լրիվ չեմ հասկանում (հակառակ դեպքում գիտական հիմնավորումներ կբերեի), բայց խորապես համոզված եմ, որ եկեղեցու տեղում այլ բան պիտի չլինի։

Նույն բանը էլի ասեմ, ինչի՞ մեհյանների տեղերում են եկեղեցիներ սարքվել։ Էջմիածնի Մայր տաճարի տակ կա հայտնաբերվել է կրակարան։ Ինչո՞ւ ա վրան եկեղեցին կառուցվել, որովհետեւ համարվում ա, որ դա զորություն ունեցող տեղ ա։ Կարծիք եմ լսել, որ դա սանդարամետի մուտքերից մեկն ա, իսկ եկեղեցին կոպիտ ասած փակում ա դա, ու չի թողնում, որ անդրաշխարհի ուժերը դուրս գան։

Մի խոսքով ում համար սա ծիծաղալու ա թվում, թող ուղղակի գրառմանս չպատասխանի։
Իսկ ով որ աթեիստ չի, ապա թող հավատացած լինի, որ եկեղեցու տեղի ընտրության մեջ ոչ մի բանը պատահական չի։

Ծիծաղելիի հարցը չի, այլ այն հասարակ բանի, որ ոչ եկեղեցականները, ոչ աշխարհիկ որևէ մեկը որևէ դետեկտոր սարք չունեն ու չեն ունեցել նման գերբնական տեղերը գտնել, որոշելու համար:
Ու նաև քանի որ հակառակ դեպքում անիծյալ տեղ էր լինելու Մոսկվա կինոթատրոնի ամառային դահլիճը, որտեղ մտնողների ոտքերը անմիջապես պետք է չորանային:

Մի խոսքով առաջարկում եմ լուրջ ասպեկտից քննարկել: