,,Մազե կամուրջը"
երկրորդ մաս
(շարունակություն)
Ու հանկարծ լույսի հզոր մի պայթյուն,
Առանց նախադեպ ահեղ մի ճայթյուն…
Ցնորք է, անուրջ… երա՞զ, թե՞ արթուն…
Հորիզոնն գրկող` թև- թեթևություն:
Փոխվում է նրա շուրջն ու շրջական,
Մի բռնկումով, հանց վարկյենական…
Ու չկա խաչը ծա՜նր, դժվարին,
Զգում է թեթև՜… ոնց որ ,,մայր լանջին'':
Եվ այ քեզ հրաշք… արևը չկա,
Բայց լույս է շուրջը և առանց նրա…
Չի խաղում այստեղ ոչ զով ոչ հովիկ,
Բայց չկա ասես և դրա կարիք…
Անարև երկինքն այնպես է շողում,
Շողերն փետուրի նման են լողում…
Անծաղիկ դաշտը այնպես է բուրում,
Բուրմունքն հեղուկի նման է ծորում…
Ծառը նվագում, անտառն է պարում,
Առանց թռչյունի դայլայլն է տիրում,
Փայլեր են, զոլեր եթերի գրկում,
Օդը գույներ է թարթում ու պրկում:
Քիչ հեռվում արծաթ լճակն է փայլում,
Ասես նրանից լույս է ճառագում,
Ու նրա ողորկ, հայելի երեսին
Մի ալիք անգամ չի տալիս խաղին…
Չկա անտեսված ոչ երանգ ոչ գույն,
Չկա մոռացված և ոչ մի հնչյուն…
Բայց ի՞նչն է պակաս, ի՞նչն է ավելորդ,
Ինչո՞ւ է հոգին թախծոտ ու մոլոր…
Թեթև ու քնքուշ, մոր կաթից անուշ
Մի ձայն է հեռվից ականջին հասնում.
__Գալուստդ բարի ով շնորհալի,
Քո վաստակն է այս աշխարհը բարի:
Կգտնես այստեղ քեզ պետք հանգիստը,
Քոնն է այս գահ և գահանիստը,
Կապրես դու այստեղ, կլինես ոնց տեր,
Քո խոսքն կլինի ամենից էլ վեր:
Քեզ կենթարկվի այս գույնն ու խաղը,
Քեզ պիտի նայի պարող անտառը…
Ամեն ինչ քոնն է, ենթակա կամքիդ,
Սա պարգևն է վաստակած փառքիդ:
Պիտի ընդունես աշխարհն այս համայն,
Այն անթերի է, լայն ու անսահման…
Բայց ունեմ նաև քեզ փոքրիկ պայման,
Որը` կդառնա պատճառ խափանման.
Ավելի’ն ինչ կա, դու չպահանջես,
Կարոտով ոչինչ հանկարծ չհիշես,
Չափսոսաս երբեք, ինչ դո'ւ ընտրեցիր,
Մոռացիր ընդմիշտ` ինչ վճարեցիր:
Դե, համաձայն ես…կապենք պայմանը…
__Ներեցեք դուք ինձ չքնաղ տիրուհի,
Բայց աշխա'րհը այս իմ սրտովը չի.
Չկա ծաղիկը, չկա ժպիտը,
Խոտը բերանին չի թռնում ծիտը:
Չկա արեգակ, բարի չէ լույսը,
Չի հիացնելու ինձ արշալույսը,
Գույներ կան բազում հրաշք անընթեռ,
Բայց չկա գոնե փոքրիկ մի թիթեռ…
__Ծաղիկն ինչի՞դ է, այն ի՞նչ պետքդ է,
Անհոգ ապրելը ի՞նչ է, վայել չէ՞.
Կոկոն ու առէջք, փոշի փոշոտում…
Ես այդ ամենից փախչում եմ, խորշում,
Առանց ծաղիկի ունենք բուրմունքը
Ինչների՞ս է պետք այդ մտածմունքը:
Թռչյուններից էլ դայլայլն է միայն,
Չես լսի այստեղ ուրիշ կռինչ ձայն.
Նրանք էլ երբեմն շատ չար են լինում,
Ճիչ ծղրտոցով գլուխ են տանում…
__Հոտը հատուկ է քնքուշ ծաղիկին,
Թիթեռը` նրա նուրբ թերթիկներին,
Հնո'ց է սիրո ծաղկի առէջքը,
Բուրմու'նքը նրա ,,խաչումի մեղքը'':
Ով որ նրան ի'ր ,,մեղքից'' անջատի`
Ասես թե հոգին մարմնից զատի,
Այդ ,,մեղքի '' մեջ է նրա խոյանքը,
Նրա կարճ կյանքի ամբողջ թովչանքը:
Երգն էլ թռչյունի անբաժան մասն է,
Ճիչ ծղրտոցն էլ այդ երգի դասն է,
Ինքն-արտահայտման ամեն մի միջոց
Պե'տք է, որ դիտվի ինչպես ,,երգ երգոց'':
Ով, որ կարծում է, թե երգն ու ճիչը
Չեն կարող լինել համատեղելի,
Նա մի Ականջ է, որը չի կարող
Տարբերել ձայնը մարդու ցավերի:
Այս եմ սովորել, այսպես եմ դատել,
Սերը հնոցում ես չեմ ընդհատել,
Ուզել եմ ծնվի, ապրի, զորանա,
Ուզել եմ սերը կյանքին տիրանա:
Ձեռքս չեմ առել ես հոգու հայելին,
Չեմ փորձել կիսել անբաժանելին…
__Սխալ ես գործել, սխալ ես դատել,
Փուչ պատրանքով ես ինքդ քեզ խաբել,
Սուտ, հնարովի մի բան ես գտել
Ու հետո անվերջ սնել խնամել:
Աչքերդ լայն բաց ու շուրջդ նայիր,
Գլխովդ անցած դարձածը հիշիր…
Թե քեզ ընտրում է ճակատագիրը
Էլ չարժե հիշել պատիժ ոճիրը:
Պարգև թե պատիժ բարեկամներ են,
Մեր կյանքում նրանք միշտ հավասար են,
Կա, որ ընտրության իրավունք ունես,
Կա նաև, երբ դու այդ ,,շանսը'' չունես:
Լսի'ր, տալիս են քեզ այն ամենը
Ինչ պետք է կյանքում ,,Ապրելու'' համար.
Փող, իշխանություն, անուն ու հարգանք,
Քեզ տեսնելն անգամ կլինի պարծանք…
__Ապրելու համա՞ր… ապրելու համա՜ր,
Ամեն ինչ ասիր մահը մոռացար,
Իսկ մահվան համար ոչինչ չե՞ն տալիս,
Գուցե իմ մահը հենց վաղն է գալիս:
Այսօր գուցե և լինեմ բարձրունքում,
Բայց վաղը` ոչինչ չունեմ արդյունքում,
Չէ, հարմար չէ ինձ պայմանն տիրուհի,
Ծնունդն ու մահը մեծ են ավելի:
Ես կենթարկվեմ նրանց խորհրդին,
Կյանքը ի՞նչ է որ, մի կիսատ լուսին…
Ծաղր ու ծանակ է, խաբկանք է երազ,
Հավերժի դիմաց` զավեշտ ու տնազ:
Ինձ միշտ նրանից հետոն է տանջում,
Մեկն ինձ այնտեղից իր մոտ է կանչում,
Ու ես իմ կյանքում կանեմ ամեն ինչ,
Որ հասնեմ նրան, ով սպասում է ինձ…
__Խղճում եմ ես քեզ և այն բոլորին,
Ովքեր չգիտեն որտե՞ղ է բարին,
Ովքեր տարվելով անուրջներին սուտ
Տանում են իրենց դեպի մայրամուտ:
Ուշքի արի շուտ, խաբնված հիմար,
Տե'ս ի՞նչ է ընտրել բախտը քեզ համար,
Ամեն մեկին չէ, որ այն ժպտում է,
Եվ միշտ չէ, որ մարդ նրան գտնում է:
Հաջողությունը սոված շնիկ չի,
Որ պոչ խաղացնի ու կողքիդ հաչի,
Ու լավ իմացիր քենախնդիր է,
Մեջք ցույց տվողից վրեժխնդիր է:
Դե', որոշեցի՞ր. ինքդ մտածիր,
Դու ընտրվել ես ախար, հասկացի'ր…
__Քեզ դեմ ես ոչինչ չունեմ տիրուհի,
Սա քո աշխարհն է ու քեզանով լի…
Իմ տեղը այստեղ չեմ տեսնում սակայն,
Լավ է երազեմ քան մնամ ունայն:
Քեն վրեժից էլ ես չեմ վախենում,
Կա և վատթարը իմ դշխեմ կյանքում,
Իմ վերքերը ինձ էլ ցավ չեն տալիս,
Աշխարհի դարդն եմ շարունակ լալիս…
Ճիշտ է, լինում է, որ քեզ եմ կանչում,
Բայց հենց գալիս ես, նորց փոշմանում…
Քեզ տալու ոչինչ ես իրոք չունեմ,
Լավ է թող անես այստեղից չքվեմ…
Ժայռից քար պոկվեց գլորվեց ձորը,
Խախտվեց ձորի հրաշք անդորրը,
Ոռնաց անտառի երգեցիկ ծառը,
Վախից քար կտրեց ամբողջ անտառը:
Օդի մեջ լսվեց ականջ ծակող ճիչ,
Եվ ճիչը գծեց մրե հետագիծ,
Հանգան փայլերը, քայլեց խավարը,
Բռնեց բորբոսը իր գաղջ շուրջպարը…
__Չնայես աչքին, շուռ արի մեջքով,
Չխաբվես նրա ձայնին հոգեթով,
Ինչպես էլ կանչի դու ետ չդառնաս
Հենց նայես աչքին հար կքարանաս:
Հայտնվեց ահա հրաշք տիրուհին.
Մազերի տեղը որդեր են գլխին,
Դրանք իժերի ձագերի նման
Ձգվում են դեպի ,,հյուրը'' չհավան:
Աչքերը կրակ, դժոխքի բոցեր,
Լսվում են այնտեղ ճիչ ու գոռոցներ,
Քայլում է դևը դեպի մեր տղան…
Ահեղ Գուրգոնն է կանգնած հանդիման.
__Քարուղեղ հիմար, քարացիր տեղում,
Չի լինելու քեզ և ոչ մի ներում,
Ինքդ ընտրեցիր քեզ նման վախճան
Չնդունելով իմ և ոչ մի պայման:
Քո այդ տեսակը պիտի քարանա,
Ձեր հիվանդ միտքը պիտի չորանա,
Ու ձեր իսկ կողմից հորինված միֆը
Ձեր հետ միասին պիտի վերանա:
Դուք եք խանգարում բնականոնը,
Մարդուն դրաձնում եք երազի զոհը,
Կյանքի փոխարեն մահն եք մեծարում,
Տառապանքի մեջ քավություն փնտրում…
Չլսեց հեռվից հնչող ճիշտ խոսքը,
Նայում է սարսափ աչքերի խորքը,
Բացվում է այնտեղ մի ուրիշ աշխարհ
Ուր կրակներ կան անթիվ անհամար:
Դժոխքն է տեսնում դևի աչքերում
Ու պատիժ կրող խեղճ ադամորդուն,
Սիրտը կծկվում, այնպես է ճչում
Կարծես նրանք ի'ր պատիժն են կրում:
Մոռացած վտանգ, մոռացած դևին,
Արագ թերթում է հար վառվողներին,
Ու կարեկցանքի ուժով ահարկու
Փորձում է կիսել ցավը անմեկին:
Ու հանկարծ բազում այս խեղճերի մեջ
Տեսավ ընկերոջն, այ քեզ դաժան վերջ.
Դեմքը նիհարած, աչքերը տխեղծ,
Հայացքին դաջված փրկության աղերս…
Եվ սիրտն ու հոգին բերանը եկած
Ճչում է ցավից մի կծիկ դարձած.
__Ես համաձայն եմ, ետ տուր ինձ նրան,
Կլինեմ ես քո հնազանդ ծառան,
Կնդունեմ ես քո ամեն մի պայման
Թեկուզ այրվեմ բոցում հավիտյան:
Չոր ցախ կլինեմ կրակիդ համար,
Կաթսա կլինեմ կրակին հարմար,
Կրակի շուրջը պատժվող հեղձուկ,
Կաթսայի ներսում եռացող հեղուկ…
Ետ տուր ինձ նրան…
Կանեմ ամեն բան…
Սա ողբ էր… պահանջ… եվ բողոքի ճիչ…
Աղերս էր հնչած հոգու ընդերքից…
Լսողի համար` դաժան սարսուռ էր,
Մսի մեջ խրվող սուր-սուր ասեղներ:
Չէ, դևը մարդ չէ, կարիք չէ պարզել,
Եվ մարդուց ոչինչ նա չի սովորել,
Ու թե կա մի բան, որն խիստ նման է
Ապա մարդն է ընդօրինակել…
Անկարողությունն ու անզորությունը
Ծնում են երբեմն ա’յն հեզությունը,
Ո’րը, կարծես թե ամեն ինչ կաներ…
Միայն թե ձեռքին փոքրիկ ճար լիներ:
Ու հանկարծ մարեց կրակ աչքերը,
Փակվեց սիրտ կրծող դաժան պատկերը…
Զարմա՞նք, հիացմու՞նք… մի՞թե դևերը…
Ախ նույնիսկ և վա՞խ… թերթենք էջերը…
Երբեմն հզոր, մեծ ահավորը
Կարող է լինել ոնց թույլ անզորը,
Կարող է դառնալ ժայռը քարկտիկ,
Թույլ թվացողը` զորեղ մի մարտիկ:
Հավատարմության անունը միայն
Միշտ էլ եղել է դևերին խարան,
Եվ նրանց չարից չար հոգիներում
Թողել է նա ի’ր խոր հետքը վառման:
Սա է չգրված օրենքը կյանքի
Ի՞նչ ունի իր մեջ մարդը չգիտի.
Մարդը իր ներսում ողջ աշխարհն ունի,
Նույնիսկ այն ամենն ինչ աշխարհն չունի:
Մի փնտրիր այստեղ դու հերոսություն,
Ըմբռնիր միայն մի իմաստնություն.
Աշխարհն մասնիկի մեջ է թաքնվում,
Երբեմն էլ նրանի'ց իրեն ետ ուզում,
Իսկ երբ մոլորվում, ճամփա չի գտնում
Կրկին մասնիկի մեջ է նա ճգնում…
Ու ,,ողորմելի” այս եկվորի մոտ
Դևը դարձավ մի փոքրիկ շան լակոտ,
Նվաց, վնգստաց, ոտքերին քսվեց…
Եվ ևս մի պահ…ու օդում ցնդեց…
Նրա հետ ցնդեց և իր աշխարհը,
Երգ ու պար բռնող խղճուկ անտառը,
Մազե կամուրջն է կրկին իր դիմաց,
Ճամփեքը մռայլ, համ խոնավ համ թաց…
( շարունակելի)
Մեջբերել
Էջանիշներ