*** *** ***
Մհեր Մկրտչյան
երկրորդ մաս
Իրերին իրենց անվամբ կոչելը
Շատերին ստիպեց իրենց պոչերը
Ճիշտ վախկոտ շան պես ետևը տանել.
Առջևից քծնել, հաճոյախոսել,
Բայց ոնց կանոնն է բութ միջակության,
Ետևից միշտ էլ
Բամբասանք անել ու չարախոսել:
Դու`, քո մեծ հոգով`,
Որը ճախրում էր թեթև ու անթև
Յոթը երկնքից ավելի վերև,
Անարատ սրտով`,
Որ ջուր էր խմում
Ամենամաքուր, ջինջ ակունքներից,
Եվ ազնիվ արյամբ`,
Որ ժառանգել էիր քո նախնիներից`
Եվ, որը իրոք երկնի գույնն ուներ,
Չէիր կարող կռվել
Ոտքի տակ ընկնող միջակության հետ:
Այն միջակության, որը Մեծերին
Ստիպում է միշտ քեփլթալ մի պահ,
Բայց ոչ ընկնել,
Եվ սա իր համար համարում գուցե
Շատ մեծ հաղթանակ:
Դու կարող էիր
Իրերին իրենց անունով կոչել
Ու դասակարգել նրանց խմբերի,
Ըստ իրենց ձևի, համի ու գույնի,
Չափի, խտության, լպրծունության,
Ունեցած կշռի, մածուցիկության,
Ըստ` դատարկության,
Ընկնել ելնելու մեծ կարողության…
Չէ, դու չէիր կարող
Նրանց հետ իրենց զենքերով կռվել,
Հակառակ դեպքում չէիր կարող լինել
Այն, ինչ որ կայիր, կամ այն ինչ եղար…
Իսկ դու անպայման պետք է լինեյիր,
Պետք է լինեյիր և այստեղ իրոք
Չէր կարող լինել ուրիշ տարբերակ;
Պետք է լինեյիր
Գուցե և միայն այն բանի համար,
Որ շատ-շատերին ուսուցանեյիր,
Ու համբերատար ուսուցչի նման
Թեկուզ մի քանի անգամ կրկնեյիր,
Որ ամեն գլուխ ,,քյալլա” չի կոչվում,
Եվ ամեն ,,քյալլա” չի կարող դրվել
Սեղանի վրա ուտելու համար…
Եվ ամեն հորթ չէ
,,Մսացու” լինելու բախտը ունենում:
Նույնիսկ ժպիտը, մինջև ծնվելը
Կարող է դառնալ ճմրթված մի լաթ,
Իսկ այն ծիծաղը`,
Որ պիտի ծնվեր քահ-քահ հնչելու,
Բարձր, լիաթոք զնգալու համար,
Կարող է վիժել ու քարեր լիզել…
Եվ նույն քարերին կարող է փշրվել
Այն հոգեզմայլ հայացքը թովիչ,
Որ պետք է երկար շոյեր, զմայլեր
Իր հենց զավակին
Ու շոյվեր նաև նույն այդ զավակից:
Ու նաև խինդը, այն փոքրիկ խինդը,
Որ պետք է լիներ շատ նեղ, անձնական,
Եվ ուրախացներ քեզ պես հերոսին
Շատ սովորական մի մարդու նման`,
Կարող է մնալ լրիվ փոշմանած,
Կամ ծնվի մեռած…
Ու որ ամենա-ամենան կյանքում
Կարող է զրկվել կամ զրկված լինել
Ամենափոքր երջանկությունից:
Ինչո?ւ էր բաժինն քո այդքան դաժան…
Եվ ոչ մի կտոր պարզ, սովորական,
Եվ ոչ մի կաթիլ անմեղ, մարդական,
Ոչ մի շյուղ, հյուլե մեր ադամական…
Ինչո?ւ էր բախտը ախ այդքան դաժան…
Բայց դու այն տարար հերոսի նման:
Եվ ունեյիր դու հերոսի կեցվածք,
Նույնիսկ այդ դաժան ցավի տակ կքված
Մնացիր էլի մարդկանց նվիրված:
Ու կրկին անգամ ընդգծելով քո
Ազնիվ ծագումը, արյունի գույնը,
Ասեցիր բոլոր ու բոլորներին,
Որ ամեն հավ չէ
Կչկչում միայն ածելու համար,
Եվ ամեն շուն չէ, որ կլանչում է
Կամ էլ հաչում է վտանգի պահին:
Եվ որ աստղերը երբեմն նաև
Փայլում են կույրի աչքերի համար,
Եվ որ լավ է մենք տարբերենք գույներն,
Քան կասկած տածենք.
Քամու գույնն արդյոք ձեռքբերովի? Է,
Թե? իր սեփականն…
Այո, դու եղար,
Որ մեզ տարբերել սովորեցնես:
Եվ եղար նաև, որ ոչ թե խոսքով
Այլ օրինակով ցույց տաս բոլորիս,
Որ հողեղենը
Կարող է ոտնել երկնի սահմանը,
Կարող է ճեղքել
Քարացած մտքի ամուր պատյանը,
Եվ անմեղացնել
Արյունով գրված մեղքի մատյանը…
Կարող է լինել և խղճի ձայնը,
Ու ներել նույնիսկ իրեն անտեղի
Կախաղան հանած վերին ատյանը…
Կարող է հոսել, սակայն չմզվել,
Կարող է խոսել, սակայն չլսվել,
Կարող է նաև
Լռել այնպիսի մի հնչեղությամբ,
Որի մեջ… զարմանք, սրբանա լեզուն,
Եվ այնպես բազմի այդ լռության մեջ`,
Ճոխ, հանդիսավոր ու ինքնավստահ,
Որ շուրջ բոլորը ամեն ինչ խոսի…
Եվ դու չէիր խոսում, դու հոսում էիր:
Քեզ բավական էր բարձրանալ բեմ
Ու շուրջ բոլորդ
Լցվում էր քեզնով և քեզ ենթարկվում.
Ու բեմի վրա ընկած ավելն էլ
Պատմում էր արդեն երկնքի մասին:
Քո ,,քավորությամբ”
Իրերը իրենց կնքում շնչավոր
Ու դառնում էին
Ավել կարևոր քան շատ- շատերը:
Ու քեզ իր վրա պահող աթոռը
Կարող էր իրեն երևակայել,
Թե ինքն մի ամբողջ հեծելազոր է:
…Ծաղիկներն իրար սիրող զույգեր էին
Եվ հորիզոնն էր լայն վարագույրը,
Սեղանը ասես մի մենաստան էր,
Կողքի մահակն էլ գթության քույրը…
շարունակելի
Մեջբերել
way-ի խոսքերից
Էջանիշներ