Եվ եթե ամեն ինչ նույնն է մնացել, կարելի՞ է ենթադրել, որ այդպես էլ պայքարի ձևերը չգտանք:
Պայքարի հիմնական ձեւը հետեւողականությունն է։ Նրանք, ովքեր կարծում են, թե պայքարը դանդաղել կամ դադարել է, համեմատություն են անում 2007-08-ի նախընտրական-հետընտրական (մինչև մարտի 1-ը) շրջանի հետ՝ մոռանալով, որ ընտրական գործընթացն իր տրամաբանությունն ու էներգիան ունի։ Նախագահական ընտրությունները ենթադրում էին որոշակի մարտավարություն, որոշակի քայլեր, որոնք այդ ժամանակ արվել են, արվել են ճիշտ, և գուցե հենց այդ պատճառով էլ իշխանությունները, ոչ մի փաստարկ չգտնելով, բիրտ ուժ կիրառեցին, որի արդյունքում ունեցանք զոհեր, վիրավորներ, քաղբանտարկյալներ:
Նախագահական ընտրությունների այդ տեսակ ավարտից հետո մարտավարությունը փոխվեց։ Հիմա, իմ կարծիքով, Կոնգրեսը գործում է ոչ հեղափոխական մեթոդով՝ իշխանություններին միաժամանակ ցույց տալով եւ ճիշտ ճանապարհը, եւ օգտվելով այդ ճանապարհը չօգտագործելու իշխանությունների անմիտ վարքից։ Այս իրավիճակում դժվար է ձեռքբերումներին տալ քանակական կամ որակական գնահատական։ Կարելի է ասել՝ ընդդիմությունը չունի ձեռքբերումներ, իսկ իշխանությունը՝ հեռանկար։ Կամ կարելի է ասել, որ ընդդիմության ձեռքբերումն իշխանությանն անհեռանկար դարձնելն է։
...
Ինչպե՞ս հասնել նրան, որ ժողովուրդը դադարի թագավոր ուզել, ուզի նախագահ:
Դրա համար գործիքներ են պետք։ Ցավոք, այդ գործիքները չկան եւ չկա գիտակցություն, որ դրանք նվաճելու համար պետք է համախմբվել՝ մի կողմ դնելով քաղաքական հայացքները։ Տեղեկատվության ազատությունը բոլորիս է անհրաժեշտ, իսկ դրա բացակայությունը նվաստացնում է, չէ՞։ Կարելի՞ է համախմբվել այդ հարցի շուրջ։ Ինչո՞ւ եմ հատկապես սա նշում, որովհետև մեր բոլոր գաղափարները, մտքերը, հղացումներն անիմաստ են, եթե չեն հասնում մարդկանց։ Պատկերացնո՞ւմ եք, ինչպիսի փոփոխություններ կլինեին, եթե, ասենք, Լրագրի համար Ձեր արած հարցազրույցներն ամբողջ Հանրապետությունում սփռվեին հեռուստատեսությամբ։
Կոնգրեսը, Ձեր կարծիքով, թերացումներ չունի՞:
Հիասթափությունը, գիտեք, գալիս է Կոնգրեսի դերը բացարձակացնելուց։ ՀԱԿ-ն ընդամենը բաժանարար է. մի կողմում իշխանությունն է, մյուս կողմում ժողովուրդը։ Ժողովուրդը չի կարող այս բաժանարարն անցնել, իսկ իշխանությունը, չնայած ՀԱԿ-ի բազմաթիվ առաջարկներին՝ չի ուզում։ Ժողովուրդը սպառվել չի կարող, ժողովրդի համբերությունը կարող է սպառվել։
Հրանտ Տեր-Աբրահամյանն ասում է` ժամանակն է քաղաքականը մի կողմ դնելու, հիմա ժամանակն է մտքերի, որովհետև ի վերջո քաղաքականի ֆունդամենտը միտքն է:
Իհարկե միտքն է, իհարկե։ Մտքերի անհրաժեշտություն միշտ կա, բայց, նորից եմ կրկնում, երբ տանը հրդեհ է, առաջին հերթին պարտավոր ենք հրդեհը մարել:
Բայց արդյո՞ք հիմա հրդեհը մարած չի:
Հրդեհն ավազակապետական կառույցն է, որը դեռ կա։ Հրդեհը հանգցնենք, հետո կքննարկենք ինչ ենք կառուցում և ինչպես։ Մի մոլորություն կա, երբ ասվում է իշխանափոխություն, բոլորն անպայման պատկերացնում են Կոնգրեսի անմիջապես իշխանության գալը։ Իշխանափոխություն ասելով՝ ես առաջին հերթին հասկանում եմ ընտրություն, ընտրության ազատ հնարավորություն, եւ եթե մարքսիստ Դավիթ Հակոբյանին ընտրի ժողովուրդը, կապրենք նրա առաջարկած մոդելով։
Այսինքն՝ ինչ որ երրորդ ուժե՞ր։
Մարքսիստի մասին ասածս, իհարկե, կատակ էր։ Ես հույս չեմ կապում երրրորդ ուժի հետ, որովհետեւ երրորդ ուժ չի կարող լինել։ Ներքաղաքական այս կոնֆլիկտի հիմքում ղարաբաղյան հակամարտությունն է: Քանի դեռ չի լուծվել ղարաբաղյան հակամարտությունը, Հայաստանում չի փոխվելու ուժերի դասավորությունը։ Ասպարեզում միշտ լինելու են հակամարտության գլխավոր խաղացողները։ Երբ 2007-ի նոյեմբերին Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասաց, որ գալու է երեք տարով, պատասխան հնչեց` հա, գալիս է երեք տարում Ղարաբաղը տա, գնա: Գռեհիկ պատասխան էր, բայց խորքում ճիշտ բան կար։ Սերժ Սարգսյանն էլ, Ռոբերտ Քոչարյանն էլ շատ լավ գիտակցում են, որ Հայաստանի ներքաղաքական խնդիրները լուծվելու են միայն ղարաբաղյան հարցի կարգավորումից հետո և փորձել ու փորձելու են ձգձգել խնդրի կարգավորումը: Այս տեսակի իշխանությունը կառուցված է հակամարտության վրա, եւ մենք հակամարտության գերիներն ենք: Մի այլ առիթով էլ Տեր-Պետրոսյանն ասում էր՝ թող Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տա, ես իմ թեկնածությունը չեմ առաջադրի։ Ասում էր ու միաժամանակ պայման դնում՝ չեմ առաջադրի, եթե չառաջադրի Ռոբերտ Քոչարյանը։ Այսինքն՝ առաջարկում էր դաշտը մաքրել ղարաբաղյան հակամարտության խաղացողներից։
Բայց տեսակետներ են հնչում, թե Տեր-Պետրոսյանն ու իշխանությունները Ղարաբաղի հարցում տարակարծիք չեն։
Նման բան չկա՝ Տեր–Պետրոսյանն ուզում է լուծել խնդիրը (դա ոչ մի կապ չունի տարածքներ հանձնելու կամ չհանձնելու հետ), իսկ Քոչարյան-Սարգսյան զույգը ձգտում է հնարավորին չափ երկարաձգել՝ դրանում տեսնելով քրեաօլիգարխիկ համակարգի երկարակեցությունը։
Ասում եք՝ լուծել Ղարաբաղի հարցը, միաժամանակ ակնարկելով, թե դա կապ չունի տարածքներ հանձնել-չհանձնելու հետ։
Տարածքներ հանձնել-չհանձնելն աշխարհաքաղաքական հարց է, իսկ կարգավորման ընթացքն ամբողջությամբ ուրիշների ձեռքը չտալը մեր գործն է։ Որքան ուժեղ և ինքնավստահ լինի Հայաստանի իշխանությունը, որքան ձերբազատված լինի միջազգային գլխավոր խաղացողների համար խորթ քրեաֆեոդալական տարրերից, այնքան ավելի մեծ կլինի Հայաստանի դերը կարգավորման գործընթացում։ Եվ այդ չափով ավելի ինքնուրույն կլինի Ղարաբաղը։ Հիմա, ասեք, ո՞վ կհավատա, որ ժողովրդին ծնկի բերող իշխանությունը չի կարողանալու հնազանդեցնել Ղարաբաղի քաղաքական եւ զինվորական խավերին։
Ի՞նչ կառաջարկեք ստեղծված իրավիճակում:
Առաջարկում եմ հասկանալ, որ այսօր կա երկու բևեռ։ Մեկին՝ իշխանությանը, ոչ ոք չի վստահում, ընդդիմությանն էլ աջուձախ քննադատում ենք: Անուշ Սեդրակյանը Լրագրին տված վերջին հարցազրույցում ասում էր` իշխանություն չկա, դրա համար էլ ընդդիմություն չկա։ Համաձայն եմ, մյուս կողմից, սակայն, որ նայում ես՝ իշխանությունը չկա, որովհետև ուժեղ ընդդիմություն կա։ Ընդդիմության “սրտացավ” քննադատներին առաջարկում եմ անցնել իշխանության կողմը, ուժեղացնել իշխանությանը, դրանից ընդդիմությունը կշահի, որովհետև հավասարակշռություն կառաջանա։ Իսկ եթե չեն ուզում անցնել գծից անդին, թող միանան ընդդիմությանն ու օգնեն մոտենալ արտահերթ ընտրություններին:
ԶՐՈՒՑԵՑ ՍԻՐԱՆՈՒՅՇ ՊԱՊՅԱՆԸ
Մեջբերել
Chuk-ի խոսքերից
։ Իմիջայլոց սիրելի Չուկ, իմ կարծիքով արձագանքները չեն արձագանքվում հատուկ նրա համար, որ դու արձագանքես, ու նախապես ոմանց ռեակցիայի ու արձագանքերի լրջությունը իզուր ես թերագնահատում։ Հակառակ դեպքում բա ու՞մ համար ես մեջ բերում Զուրաբյանի ասածը, նման է որ մենակ համաձայնվողների կամ «բրավո»–ների համար
Էջանիշներ