Ինչպե՞ս ենք մենք ներկայացնում մեր պատմությունը աշխարհին

[Norton]

պարտադիր չի պետությունը տա, կինոն բիզնես ա, եթե առաջարկը հետաքրքրի իրանց ու ասենք 100 միլիոն դնեն ու մի 320 ստանան,իրանք պետք շահագրգիռ լինեն ,որ նկարեն , հո մեզ ադալժենի չեն անելու

Պետք ա տան, կինոընկերությունները, բայց իրենք պետք է հավաստիանան, որ ֆիլմը շահութաբեր կլինի, իսկ հայկական թեմաներով նկարելու համար պետք ա իրանց ֆինասավորես, թե չէ հազար տարի իրանց պետքա

Կարաս 100 միլիոնանոց 10 հատ կինո հանես բայց զիբիլ դուրս գա, միջոցներ իհարկե պետք են, բայց կարելի է ավելի համեստ եթե ասելիք ունես, չեմ ասում մի 10000 ով կինո նկարես, այդպես էլ չի ստացվի, բայց կարծում եմ կան մարդիկ ովքեր ունեն միջոցներ ու եթե ուզեն կստացվի, էն «Տաքսի էլի լավա» ի վրա ինչքա՞ն գումարա ծախսվել, եթե էտ նույն սցենարին 100 միլիոն գումար տրամադրեիր մեկ ա նույն տխմարությունն էր մնալու:

ապեր հաջողված ֆիլմը նկարելը քիչա, լիքը հաջողված ֆիլմեր կան, որոնք մարդկանց փոքր շրջանակա նայում միայն: Վերևում նշվեց բլոքբաստեր, ես նշում եմ բլոքբաստերի գինը:
Էլի եմ ասում, սա դատարկ ջուրծեծոցիա, քանի պետությունը կազմակերպված ձևով քարոզչություն չկազմակերպի, իսկ դրա համար առնվազն նորմալ պետություն ա պետք:
Ես իմ ասելիքը ասեցի, ավելացնելու բան չունեմ, Ձեզ բարի քննարկումներ

[Gayl]

ապեր հաջողված ֆիլմը նկարելը քիչա, լիքը հաջողված ֆիլմեր կան, որոնք մարդկանց փոքր շրջանակա նայում միայն: Վերևում նշվեց բլոքբաստեր, ես նշում եմ բլոքբաստերի գինը:
Էլի եմ ասում, սա դատարկ ջուրծեծոցիա, քանի պետությունը կազմակերպված ձևով քարոզչություն չկազմակերպի, իսկ դրա համար առնվազն նորմալ պետություն ա պետք:

Միթե այստեղ քարոզչություն է գնում, ինքս ասել եմ թե ինչպիսի ֆիլմ կցանկանայի Հայաստանը նկարահաներ, ինքս էլ գիտեմ բարձրորակ ֆիլմ մենք չենք կարող ունենալ ուստի միայն ասելիքից խոսացի:

Ես իմ ասելիքը ասեցի, ավելացնելու բան չունեմ, Ձեզ բարի քննարկումներ

Շնորհակալ եմ:

[Ambrosine]

Կներես բայց ես կասեի շատ Մեծ է, չկա զորավար ով սխալված չլինի, Մակեդոնացին մահացավ իրա խելքից, ինքը տեսնում էր որ զինվորները մահանում են, բայց առաջ էր գնում, որը չպետք է աներ, Հուլիոս կեսարն էլ իր խելքից տուժեց, հզոր Կարթագենացին էլ պարտվեց, դե Նապալեոնի մասին խոսք չկա, տեսնու՞մ ես բոլոր ժամանակների հզոր զորավարները սխալվել են:
Չեմ կարծում Տիգրանից հզոր թագավոր ենք ունեցել չի եղել այդպիսի դեպք:

Հզոր թագավո՞ր... որը իր թագը դրեց հռոմեական /ընդամենը/ զորավարի առա՞ջ:

[Gayl]

Հզոր թագավո՞ր... որը իր թագը դրեց հռոմեական /ընդամենը/ զորավարի առա՞ջ:

Այո հզոր, Աստղ կարող ես ասել, թե ինչ էր նշանակում իր քայլը, դե հարցնում եմ որովհետև ամեն մարդ մի ձև կարող է հասկանալ, ասա հետո իմ կարծիքը կասեմ:

[Ambrosine]

Այո հզոր, Աստղ կարող ես ասել, թե ինչ էր նշանակում իր քայլը, դե հարցնում եմ որովհետև ամեն մարդ մի ձև կարող է հասկանալ, ասա հետո իմ կարծիքը կասեմ:

Դասագրքային տարբերակ՝ փրկելու համար Մեծ Հայքը
Այս տողն են միայն գրում՝ առանց հետագա վերլուծության: Պարտվել էր մարդը, իր թագի գոյությունն ու չգոյությունը դնում էր Հռոմից կախման մեջ: Ճիշտ է կնքվեց եղբայրության մասին պայմանագիր, բայց դա պարտություն էր: Ստացվեց, որ նրա 40 տարվա հաղթական պատերազմները մի ակնթարթում դարձան պարտություն: Նա այդպես վարվեց, որովհետև այլ ելք չուներ: Սա չի նշանակում, որ հզոր թագավոր էր, կամ խորամանկություն բանեցրեց, որ հետագայում հետ խլի կորցրածը: Նրա կորուստը անդառնալի էր:

[Gayl]

Դասագրքային տարբերակ՝ փրկելու համար Մեծ Հայքը

Դասագրքերի հետ գործ չունենք այնտեղ թերությունները շատ են:

Այս տողն են միայն գրում՝ առանց հետագա վերլուծության: Պարտվել էր մարդը, իր թագի գոյությունն ու չգոյությունը դնում էր Հռոմից կախման մեջ: Ճիշտ է կնքվեց եղբայրության մասին պայմանագիր, բայց դա պարտություն էր: Ստացվեց, որ նրա 40 տարվա հաղթական պատերազմները մի ակնթարթում դարձան պարտություն: Նա այդպես վարվեց, որովհետև այլ ելք չուներ: Սա չի նշանակում, որ հզոր թագավոր էր, կամ խորամանկություն բանեցրեց, որ հետագայում հետ խլի կորցրածը: Նրա կորուստը անդառնալի էր:

Դա խորամանկություն չէր, նա ինքն իրեն ցածրացրեց առաջինը որպես հզոր զորավար և թագավոր, բայց..., էտ բայցը ամենավերջում կգրեմ:
Շատ հեշտ է լինում քննել օրինակ թագավորի գործերը երբ երբեք թագավոր չես եղել, հիմա պատկերացնենք Տիգրանը պատերազմ հայտարարեր, կհաղթե՞ր արդյոք, իհարկե չգիտեմ, դու գիտե՞ս, դու էլ չգիտես, եթե պարտվեր այդ ժամանակ ինչ կկատարվեր, ես չգիտեմ, միայն կարող եմ ենթադրել, դու գիտե՞ս, դու էլ չգիտես, բա ինչու պետք է ասենք սխալ վարվեց, միթե այդ նրանից ավելի լավ իմացող կար, խոսքը այնպիսի զորավարի մասին է, ով տասնյակ պատերազմներում հաղթած է դուրս եկել, հետևաբար Տիգրանը գիտեր ինչ էր անում, հռոմեացիների տարածքները վերադարձվեց ու հաշտություն, իսկ եթե նա դա չաներ ու... ու էլ չեմ էլ ուզում պատկերացնեմ այ էտ ժամանակ հռոմեացիները մեզ իշխող կլինեին:Աստղ բա ով ա եղել լավ դիվանագետ Վարդա՞նը, թե՞ Տրհդատը, այ Պապը իսկական դիվանագետ էր, բայց նա էլ Տիգրան չէր, ափսոս չկարողացավ, դե թշնամին տնից ա լինում:
Բայց քիչ են այն հաղթանակած զորավարները ովքեր իրենց ազգի համար սեփական եսը կցածրացնեն, համոզված եմ նրա համար ավելի հեշտ էր մեռնել քան թե թագը դներ օտարի ոտքերի տակ, դա մահից ավելի անտանելի զգացում է այն էլ թագավորի համար, մենք Տիգրանների պակաս ենք ունեցել մինչև այսօր էլ ունենք, մեր պատմության ամենավառ ու լուսավոր էջը Տիգրան Մեծի ժամանակաշրջանն ա, եթե գիտես ավելի լուսավոր ժամանակաշրջան ասա ես էլ իմանամ:

[Ambrosine]

Դասագրքերի հետ գործ չունենք այնտեղ թերությունները շատ են:

Դա խորամանկություն չէր, նա ինքն իրեն ցածրացրեց առաջինը որպես հզոր զորավար և թագավոր, բայց..., էտ բայցը ամենավերջում կգրեմ:
Շատ հեշտ է լինում քննել օրինակ թագավորի գործերը երբ երբեք թագավոր չես եղել, հիմա պատկերացնենք Տիգրանը պատերազմ հայտարարեր, կհաղթե՞ր արդյոք, իհարկե չգիտեմ, դու գիտե՞ս, դու էլ չգիտես, եթե պարտվեր այդ ժամանակ ինչ կկատարվեր, ես չգիտեմ, միայն կարող եմ ենթադրել, դու գիտե՞ս, դու էլ չգիտես, բա ինչու պետք է ասենք սխալ վարվեց, միթե այդ նրանից ավելի լավ իմացող կար, խոսքը այնպիսի զորավարի մասին է, ով տասնյակ պատերազմներում հաղթած է դուրս եկել, հետևաբար Տիգրանը գիտեր ինչ էր անում, հռոմեացիների տարածքները վերադարձվեց ու հաշտություն, իսկ եթե նա դա չաներ ու... ու էլ չեմ էլ ուզում պատկերացնեմ այ էտ ժամանակ հռոմեացիները մեզ իշխող կլինեին:Աստղ բա ով ա եղել լավ դիվանագետ Վարդա՞նը, թե՞ Տրհդատը, այ Պապը իսկական դիվանագետ էր, բայց նա էլ Տիգրան չէր, ափսոս չկարողացավ, դե թշնամին տնից ա լինում:
Բայց քիչ են այն հաղթանակած զորավարները ովքեր իրենց ազգի համար սեփական եսը կցածրացնեն, համոզված եմ նրա համար ավելի հեշտ էր մեռնել քան թե թագը դներ օտարի ոտքերի տակ, դա մահից ավելի անտանելի զգացում է այն էլ թագավորի համար, մենք Տիգրանների պակաս ենք ունեցել մինչև այսօր էլ ունենք, մեր պատմության ամենավառ ու լուսավոր էջը Տիգրան Մեծի ժամանակաշրջանն ա, եթե գիտես ավելի լուսավոր ժամանակաշրջան ասա ես էլ իմանամ:

Գայլ, դիվանագետներին հանգիստ թողնենք, որովհետև մեր պատմության ընթացքում այնքան քիչ են եղել, ամոթ էլ ա...
Ինչպե՞ս թե չենք կարող ասել՝ կհաղթեր, թե կպարտվեր: Դե իհարկե կպարտվեր, որովհետև մենակ էր մնացել Հռոմի դեմ: Մի մոռացի, որ ինքը Միհրդատին մենակ թողեց, հռոմեացիներն էլ իրենց սկզբունքով հաղթանակ տարան՝ divide et impera. սկզբում հաշիվները մաքրեցին Միհրդատի հետ, հետո՝ Տիգրանի: մթա 1-ին դարում Հռոմը իր հզորության գագաթնակետին էր, վեր էր ածվել կայսրության. դա պատահեց նաև Արտաշեսի պատճառով, նրանք չկարողացան կոալիցիա կազմել Հռոմի դեմ: Հռոմի մեծությունը հենց դրանում էր, որ դա թույլ չէր տալիս: Թագը ինչ-որ մեկի ոտքերի առաջ դնելն էր արդյունք էր անհեռատես քաղաքականության: Բա հեչ չես մտածու՞մ, թե ինչու նրա որդին ապստամբեց իր դեմ, որովհետև այդ շրջանում շատերն էին դեմ նրա վարած քաղաքականությանը: Իր սահմանների մոտ պատերազմ է, իսկ նա չի միջամտում՝ հավատալով ինչ-որ հռոմեական զորավարի հավաստիացման, թե զորքերը Հայաստան չեն մտնելու: Բա ո՞նց, չեն մտնելու...

[Ambrosine]

ավելի շատ 1915-ի ողբերգական դեպքերին են վերաբերվում. կարող եմ տեղադրել

արձագանքները այն զգացմունքներն են որ արթնացնում են նման կադրերը

Այ արձագանքներն են հետաքրքիր. եթե կարող եք, առանձին թեմա բացեք և տեղադրեք դրանք

[Շինարար]

Ակումբում իմ կարծիքով խելացի և հետաքրքիր շատ մարդկանց կողմից Տիգրան Մեծի մասին իրենց գրառումներում հանդիպել եմ բացասական տեսակետների: Ինքս էլ որոշակիորեն երկակիորեն եմ տրամադրված այս հարցում, սակայն փորձենք այն ու ամենայնիվ արդարացնել պատմության ընթացքում մեր ունեցած միակ կայսրին: Քանի որ այդ թեմայով վերջին գրառումն այստեղ է, այստեղ էլ կիսվեմ իմ անգրագետ կարծիքով:
Տիգրան Մեծը ոչ Հանիբալ էր, ոչ էլ Միհրդատ, նա մի պետության ղեկավար էր, որի բնակչությունը իր հայրենակիցներն էին, նա իր ժողովրդի առաջնորդն էր, իր հայրենիքի ղեկավարը, նրան չէր ձգում Ալեսանդրի փառքը, նա ուզում էի ապահով Հայաստան, հզոր Հայաստան: Հիշենք միայն Կապադովկիայի նվաճման փաստը, Կապադովկիա տարածքը նրան չէր հետաքրքրում, նրան հետաքրքրում էր Հայաստան բերել Կապադովկիայի ունեցած ներուժը, շենացնել Հայաստանը: Ութսունամյա Տիգրանին պետք չէր համաշխարհային պատմության մեջ մնալ որպես Հռոմի սարսափ, Հռոմը կործանող, ուստի և նա գնաց այն զիջումներին, որոնց մասին գիտենք: Իսկ որդիները… Տիգրան Կրտսերը ինձ համար հայոց պատմության ամենահետաքրքրական կերպարն է, բայց նա Տիգրանի որդին լինելուց զատ Միհրդատի թոռն էր ու Ալեքսանդրի ծոռը, երիտասարդ էր, երազող, թերևս տարված իր մեծ պապի հովերով: Ես վստահ եմ, որ Տիգրանը երբեք չէր հաղթի Հռոմին, ինչպես Հանիբալը չհաղթեց, ինչպես Միհրդատը չհաղթեց, ու չէր էլ հաղթի նույնիսկ եթե Տիգրանը իր հայրենիքը վտանգելով օգներ նրան: Ի վերջո, բոլոր այդ Լուկուլլոսների ու Պոմպեոսների հետ պատերազմները տեղի էին ունենում Հայաստանի տարածքում, նույնիսկ եթե Լուկուլլոսը ջախջախվեց, հռոմեացի գյուղացին ու քաղաքացին դրանից չտուժեցին, իսկ այդ հաղթանակից հայ գյուղացին ու քաղաքացին տուժեց: Տիգրանը դա տեսնում էր: Սա իմ կարծիքն ա, որի հետ հակասության մեջ ա իմ մյուս կարծիքը, բայց ամեն դեպքում հակված չեմ Տիգրան Մեծին այդքան շատ մեղադրելու, այդքան ուրանալու նրա արածը: Մենք բոլորս էլ նախ և առաջ խաղաղություն ենք ուզում մեր երկրի համար, Տիգրանը այդ օրվա հայերի արքան էր, նա նախ և առաջ պետք է հոգար իր ժամանակակիցների մասին և ոչ թե համաշխարհային պատմության մեջ իր անունը փառքով պսակելու, դե քանի երիտասարդ էր մի փոքր ոգևորվել էր, բայց երկարատև պատերազմների ընթացքում արդեն տեսել էր, թե դրաք ինչ են բերում իր ժողովրդին: Ու երբ ասում ենք, թե որդիները այսպես կամ այնպես, եկեք այնուամենայնիվ չմոռանանք, որ Արտավազդը, ըստ իս մեր պատմության մեջ ամենաճկուն, ամենախելացի ու խորամանկ ղեկավարներից մեկը, շարունակեց հենց Տիգրանի բռնած գիծը:
Եսիմ, կարծում եմ, որ ասածիս մեջ տրամաբանություն կա, ի վերջո, այսօր էլ այդ տարիների իրադարձություները փոխել չենք կարող, իսկ մեր պատմությունը ավելի հետաքրքիր է Տիգրան Մեծ արքայից արքայով, դպրոցում այնուամենայնիվ նրա սխալներին անդրադառնում են, դրանից ավելի փոքրացնել նրան պետք չի, էլ ընդհանրապես հետաքրքիր չի լինի հայոց պատմություն անցնելը, որովհետև սկսած արաբական արշավանքներից հայոց պատմություն կարդալը կոնկրետ ինձ համար անհետաքրքիր ու ձանձրալի էր դպրոցում…

[Gayl]

Գայլ, դիվանագետներին հանգիստ թողնենք, որովհետև մեր պատմության ընթացքում այնքան քիչ են եղել, ամոթ էլ ա...
Ինչպե՞ս թե չենք կարող ասել՝ կհաղթեր, թե կպարտվեր: Դե իհարկե կպարտվեր, որովհետև մենակ էր մնացել Հռոմի դեմ: Մի մոռացի, որ ինքը Միհրդատին մենակ թողեց, հռոմեացիներն էլ իրենց սկզբունքով հաղթանակ տարան՝ divide et impera. սկզբում հաշիվները մաքրեցին Միհրդատի հետ, հետո՝ Տիգրանի: մթա 1-ին դարում Հռոմը իր հզորության գագաթնակետին էր, վեր էր ածվել կայսրության. դա պատահեց նաև Արտաշեսի պատճառով, նրանք չկարողացան կոալիցիա կազմել Հռոմի դեմ: Հռոմի մեծությունը հենց դրանում էր, որ դա թույլ չէր տալիս: Թագը ինչ-որ մեկի ոտքերի առաջ դնելն էր արդյունք էր անհեռատես քաղաքականության: Բա հեչ չես մտածու՞մ, թե ինչու նրա որդին ապստամբեց իր դեմ, որովհետև այդ շրջանում շատերն էին դեմ նրա վարած քաղաքականությանը: Իր սահմանների մոտ պատերազմ է, իսկ նա չի միջամտում՝ հավատալով ինչ-որ հռոմեական զորավարի հավաստիացման, թե զորքերը Հայաստան չեն մտնելու: Բա ո՞նց, չեն մտնելու...

Ինքդ ասացիր որ կպարտվեր, բոլորն էլ սխալներ գործում են, դե հիմա եթե դու Տիգրանի տեղը լինեիր ի՞նչ կանեիր, դե եթե այդպես քննադատում ես նրա արարքը ես կուզենայի քո առաջարկած ելքը իմանայի, եթե իհարկե կա այդպիսի ուրիշ ելք:
Իմ կարծիքով Արտավազդը թագավոր լինելու համար չէր ծնված, ինքը մի քիչ թույլ բնավորության տեր մարդ էր, դե լավ ասում ես դեմ ելավ Տիգրանի վարած քաղաքականությանը, դե Աստղ եթե սխալ էր Տիգրանի վարած քաղաքականությունը, իսկ որդունը ճիշտ ինչու Արտավազդը չկարողացավ, ինչու՞ չստացվեց:
Տիգրանը իր ա վարած քաղաքականության շնորհիվ միացրեց մեր տարածքները, եթե Տիգրանը քո համար մեծ չէր ուրեմն մենք մեծ չենք ունեցել, բոլոր ժամանակներում պառակտված ենք եղել, նախարարները ամեն մեկն իրա համար էր ու չէին ենթարկվում թագավորին, իսկ Տիգրանը բոլորին իրա բռի մեջ հավաքեց:

[Ambrosine]

Ակումբում իմ կարծիքով խելացի և հետաքրքիր շատ մարդկանց կողմից Տիգրան Մեծի մասին իրենց գրառումներում հանդիպել եմ բացասական տեսակետների: Ինքս էլ որոշակիորեն երկակիորեն եմ տրամադրված այս հարցում, սակայն փորձենք այն ու ամենայնիվ արդարացնել պատմության ընթացքում մեր ունեցած միակ կայսրին: Քանի որ այդ թեմայով վերջին գրառումն այստեղ է, այստեղ էլ կիսվեմ իմ անգրագետ կարծիքով:
Տիգրան Մեծը ոչ Հանիբալ էր, ոչ էլ Միհրդատ, նա մի պետության ղեկավար էր, որի բնակչությունը իր հայրենակիցներն էին, նա իր ժողովրդի առաջնորդն էր, իր հայրենիքի ղեկավարը, նրան չէր ձգում Ալեսանդրի փառքը, նա ուզում էի ապահով Հայաստան, հզոր Հայաստան: Հիշենք միայն Կապադովկիայի նվաճման փաստը, Կապադովկիա տարածքը նրան չէր հետաքրքրում, նրան հետաքրքրում էր Հայաստան բերել Կապադովկիայի ունեցած ներուժը, շենացնել Հայաստանը: Ութսունամյա Տիգրանին պետք չէր համաշխարհային պատմության մեջ մնալ որպես Հռոմի սարսափ, Հռոմը կործանող, ուստի և նա գնաց այն զիջումներին, որոնց մասին գիտենք: Իսկ որդիները… Տիգրան Կրտսերը ինձ համար հայոց պատմության ամենահետաքրքրական կերպարն է, բայց նա Տիգրանի որդին լինելուց զատ Միհրդատի թոռն էր ու Ալեքսանդրի ծոռը, երիտասարդ էր, երազող, թերևս տարված իր մեծ պապի հովերով: Ես վստահ եմ, որ Տիգրանը երբեք չէր հաղթի Հռոմին, ինչպես Հանիբալը չհաղթեց, ինչպես Միհրդատը չհաղթեց, ու չէր էլ հաղթի նույնիսկ եթե Տիգրանը իր հայրենիքը վտանգելով օգներ նրան: Ի վերջո, բոլոր այդ Լուկուլլոսների ու Պոմպեոսների հետ պատերազմները տեղի էին ունենում Հայաստանի տարածքում, նույնիսկ եթե Լուկուլլոսը ջախջախվեց, հռոմեացի գյուղացին ու քաղաքացին դրանից չտուժեցին, իսկ այդ հաղթանակից հայ գյուղացին ու քաղաքացին տուժեց: Տիգրանը դա տեսնում էր: Սա իմ կարծիքն ա, որի հետ հակասության մեջ ա իմ մյուս կարծիքը, բայց ամեն դեպքում հակված չեմ Տիգրան Մեծին այդքան շատ մեղադրելու, այդքան ուրանալու նրա արածը: Մենք բոլորս էլ նախ և առաջ խաղաղություն ենք ուզում մեր երկրի համար, Տիգրանը այդ օրվա հայերի արքան էր, նա նախ և առաջ պետք է հոգար իր ժամանակակիցների մասին և ոչ թե համաշխարհային պատմության մեջ իր անունը փառքով պսակելու, դե քանի երիտասարդ էր մի փոքր ոգևորվել էր, բայց երկարատև պատերազմների ընթացքում արդեն տեսել էր, թե դրաք ինչ են բերում իր ժողովրդին: Ու երբ ասում ենք, թե որդիները այսպես կամ այնպես, եկեք այնուամենայնիվ չմոռանանք, որ Արտավազդը, ըստ իս մեր պատմության մեջ ամենաճկուն, ամենախելացի ու խորամանկ ղեկավարներից մեկը, շարունակեց հենց Տիգրանի բռնած գիծը:
Եսիմ, կարծում եմ, որ ասածիս մեջ տրամաբանություն կա, ի վերջո, այսօր էլ այդ տարիների իրադարձություները փոխել չենք կարող, իսկ մեր պատմությունը ավելի հետաքրքիր է Տիգրան Մեծ արքայից արքայով, դպրոցում այնուամենայնիվ նրա սխալներին անդրադառնում են, դրանից ավելի փոքրացնել նրան պետք չի, էլ ընդհանրապես հետաքրքիր չի լինի հայոց պատմություն անցնելը, որովհետև սկսած արաբական արշավանքներից հայոց պատմություն կարդալը կոնկրետ ինձ համար անհետաքրքիր ու ձանձրալի էր դպրոցում…

Հետաքրքիր կարծիք էր
Այսպիսի մի խոսք կա՝ sic vis pacem para bellum (եթե խաղաղություն ես ուզում, պատրաստվիր պատերազմի): Այդպես եղել է գրեթե միշտ, Տիգրանն էլ դա գիտակցել է, որովհետև ինչքան օգտակար տարր կար այլ երկրներում, բերում էր Հայաստան:
Ես չեմ նսեմացնում Տիգրանին, ի վերջո հենց նրա շնորհիվ էր, որ արքայից արքա տիտղոսը անցավ հայերին, բայց չեմ էլ կարող չփաստել, որ ինքը անհեռատես էր արտաքին քաղաքականությունում: Երբ նա 40 տարի հաղթում էր, միայնակ չէր, Միհրդատը հետն էր: Նրանք երկուսով ուժ էին ներկայացնում: Իսկ իր որդին, այո, հետաքրքիր կերպար է, այ ինքը կարող էր լինել այն արքան, որը թեկուզ հետ կխլեր Տիգրանի կորցրածը: Արտավազդը հեռատես էր, ամեն ինչ հասկանում էր, բայց չուներ այն վճռականությունը, ռազմատենչ գծերը, որ պետք էին այդ ժամանակ հայ թագավորին: Քանի անգամ նա կարող էր պարթևների հետ ջախջախել Հռոմը, բայց միշտ խուսափում էր: Հռոմը ՄԻՇՏ ուժեղ է եղել իր դիվանագիտությամբ, անգամ երբ բանակ չի ունեցել, կարողացել է իր կամքը պարտադրել՝ հակառակորդին ժամանակ չտալով ուշքի գալ և հասկանալ, որ իր առջև անպաշտպան մի կայսրություն է, որը չի դիմանա նույնիսկ մեկ հարվածի:

Ինքդ ասացիր որ կպարտվեր, բոլորն էլ սխալներ գործում են, դե հիմա եթե դու Տիգրանի տեղը լինեիր ի՞նչ կանեիր, դե եթե այդպես քննադատում ես նրա արարքը ես կուզենայի քո առաջարկած ելքը իմանայի, եթե իհարկե կա այդպիսի ուրիշ ելք:
Իմ կարծիքով Արտավազդը թագավոր լինելու համար չէր ծնված, ինքը մի քիչ թույլ բնավորության տեր մարդ էր, դե լավ ասում ես դեմ ելավ Տիգրանի վարած քաղաքականությանը, դե Աստղ եթե սխալ էր Տիգրանի վարած քաղաքականությունը, իսկ որդունը ճիշտ ինչու Արտավազդը չկարողացավ, ինչու՞ չստացվեց:
Տիգրանը իր ա վարած քաղաքականության շնորհիվ միացրեց մեր տարածքները, եթե Տիգրանը քո համար մեծ չէր ուրեմն մենք մեծ չենք ունեցել, բոլոր ժամանակներում պառակտված ենք եղել, նախարարները ամեն մեկն իրա համար էր ու չէին ենթարկվում թագավորին, իսկ Տիգրանը բոլորին իրա բռի մեջ հավաքեց:

Այլ ելք առաջարկե՞մ. ես իր փոխարեն չէի նստի գահին ու սպասեի, թե հռոմեական լեգեոնները երբ են մտնելու իմ կայսրության տարածք: Ամեն մի պատահար արդյունք է սխալ հաշվարկի: Իսկ որդիներից Արտավազդին նկատի չունեի, այլ՝ Տիգրանին: Արտավազդի գործը պիեսներ գրելն էր, թող գրեր: Իսկ բռի մեջ հավաքելու պահով, համաձայն եմ, էդպես մեկ էլ Լևոն 2-րդն է արել՝ անգամ սպանությունների գնով, ուրիշ ոչ մի թագավոր, Արշակունիներին մեծ մասամբ չհաջողվեց:

Հասկանում եմ՝ հիմա հեշտ է խոսելը, քննադատելը, բայց ամենապրիմիտիվ բաներն եմ ես ասում: Իսկ Տիգրանի հաղթանակներով ես էլ եմ հպարտացել, դպրոցական տարիքում պատմության մրցույթին մեր խմբի անունը հենց Տիգրան Մեծ էի դրել, խմբի նշանն էլ Մեծ Հայքի տարածքն էր՝ վրան Տիգրանի նկարը: Էնպես որ իմ ասածները բնավ նպատակ չունեն նվաստացնելու: Այո, նա մեր միակ կայսրն էր, բայց եթե նրա նման շատերը լինեին ու կռիվ տային կայսրության օտար հողերի համար էլ, ոչ թե սահմանափակվեին միայն մեր սահմաններով, կորուստներն էլ գուցե քիչ լինեին:

[Gayl]

Հետաքրքիր կարծիք էր
Այսպիսի մի խոսք կա՝ sic vis pacem para bellum (եթե խաղաղություն ես ուզում, պատրաստվիր պատերազմի):

Այլ ելք առաջարկե՞մ. ես իր փոխարեն չէի նստի գահին ու սպասեի, թե հռոմեական լեգեոնները երբ են մտնելու իմ կայսրության տարածք: Ամեն մի պատահար արդյունք է սխալ հաշվարկի: Իսկ որդիներից Արտավազդին նկատի չունեի, այլ՝ Տիգրանին: Արտավազդի գործը պիեսներ գրելն էր, թող գրեր: Իսկ բռի մեջ հավաքելու պահով, համաձայն եմ, էդպես մեկ էլ Լևոն 2-րդն է արել՝ անգամ սպանությունների գնով, ուրիշ ոչ մի թագավոր, Արշակունիներին մեծ մասամբ չհաջողվեց:

Հասկանում եմ՝ հիմա հեշտ է խոսելը, քննադատելը, բայց ամենապրիմիտիվ բաներն եմ ես ասում: Իսկ Տիգրանի հաղթանակներով ես էլ եմ հպարտացել, դպրոցական տարիքում պատմության մրցույթին մեր խմբի անունը հենց Տիգրան Մեծ էի դրել, խմբի նշանն էլ Մեծ Հայքի տարածքն էր՝ վրան Տիգրանի նկարը: Էնպես որ իմ ասածները բնավ նպատակ չունեն նվաստացնելու: Այո, նա մեր միակ կայսրն էր, բայց եթե նրա նման շատերը լինեին ու կռիվ տային կայսրության օտար հողերի համար էլ, ոչ թե սահմանափակվեին միայն մեր սահմաններով, կորուստներն էլ գուցե քիչ լինեին:

Իսկականից զարմանում եմ, լավ չէիր նստի տեղդ, բա ի՞նչ կանեիր հռոմեացիների վրա կհարձակվեի՞ր, չէ Աստղ ոչ մի բացատրություն չլսեցի, նորից եմ ասում դու իրավիճակին չես տիրապետում ու ոչ էլ Տիգրանի փոխարեն եղել ես ուստի չես կարող ճշմարիտ առաջարկ անես, փորձը ցույց տվեց որ Տիգրանը իրա արարքով փրկեց Հայքը, իսկ թե հետո նրա մահից հետո ինչ եղավ էտ արդեն իրան չպետք է մեղադրես այլ հաջորդներին, այսօրվա իշխանությունն էլ է նույն տրամաբանությամբ շարժվում, ասում են մեզ քարուքանդ երկիր տվեցին դե դրա համար էլ այսօր վատ եք ապրում, նորից եմ ասում անգամ հզորներն են սխալվում:
Ի՞նչ Տիգրան էն որ հռոմեացիների կողմի՞ց էր, էտ Կլեոպատրայի որդիները իշխանատենչ են եղել, իսկ իսկական ժառանգը Արտավազդը թագավոր չէր, կործանման առաջին քայլը Արտավազդինն էր, իսկ Տիգրանի ժամանակ ունեցել ենք հզոր Հայաստան:
Եթե չեմ սխալվում Կոտակն էլ փորձեց միավորել նախարարներին, բայց միայն Տիգրանին է հաջողվել միավորել թե նախարարներին և թե տարածքները ու հզորանալ:
Ես չեմ մտածում որ դու նվաստացնում ես, որովհետև այդպիսի ակնարկ երբևէ չես արել և քո գրածներից այդպիսի բան չի հետևում:

[Gayl]

Ի դեպ Աստղ Տիգրանի սխալներից մեկը վարձու բանակն էր, ես չեմ ասում որ նա կատարյալ է կամ էլ Մակեդոնացի, այլ միայն որ մեր պատմության ամենալուսավոր էջը այդ էջն է, որովհետև ունեցել ենք հզոր առաջնորդ:

[Ambrosine]

Իսկականից զարմանում եմ, լավ չէիր նստի տեղդ, բա ի՞նչ կանեիր հռոմեացիների վրա կհարձակվեի՞ր, չէ Աստղ ոչ մի բացատրություն չլսեցի, նորից եմ ասում դու իրավիճակին չես տիրապետում ու ոչ էլ Տիգրանի փոխարեն եղել ես ուստի չես կարող ճշմարիտ առաջարկ անես, փորձը ցույց տվեց որ Տիգրանը իրա արարքով փրկեց Հայքը, իսկ թե հետո նրա մահից հետո ինչ եղավ էտ արդեն իրան չպետք է մեղադրես այլ հաջորդներին, այսօրվա իշխանությունն էլ է նույն տրամաբանությամբ շարժվում, ասում են մեզ քարուքանդ երկիր տվեցին դե դրա համար էլ այսօր վատ եք ապրում, նորից եմ ասում անգամ հզորներն են սխալվում:
Ի՞նչ Տիգրան էն որ հռոմեացիների կողմի՞ց էր, էտ Կլեոպատրայի որդիները իշխանատենչ են եղել, իսկ իսկական ժառանգը Արտավազդը թագավոր չէր, կործանման առաջին քայլը Արտավազդինն էր, իսկ Տիգրանի ժամանակ ունեցել ենք հզոր Հայաստան:
Եթե չեմ սխալվում Կոտակն էլ փորձեց միավորել նախարարներին, բայց միայն Տիգրանին է հաջողվել միավորել թե նախարարներին և թե տարածքները ու հզորանալ:
Ես չեմ մտածում որ դու նվաստացնում ես, որովհետև այդպիսի ակնարկ երբևէ չես արել և քո գրածներից այդպիսի բան չի հետևում:

Ինչպե՞ս թե իրավիճակին չեմ տիրապետում: Բա իրավիճակին տիրապետելը ո՞րն է, եթե ոչ այդ շրջանի պատմությունը իմանալը: Իսկ ես այդ շրջանը ուսումնասիրելով իմ համար պարզել եմ, որ մեր թագավորը շատ պարզունակ սխալներ է թույլ տվել: Կոնկրետ առաջարկ էիր ուզու՞մ, հենա գրել էի, որ չեմ նստի ու չեմ սպասի. կմասնակցեի Միհրդատյան պատերազմներին:

Հա, այդ Տիգրանի հետ եմ: Կոտակը շատ խելոք քայլ էր անում. սրում էր իրեն թշնամի իշխանական տների միջև հակասությունները, միջամտում նրանց վեճին, խլում կալվածքները, կոտորում շատերին...

Ի դեպ Աստղ Տիգրանի սխալներից մեկը վարձու բանակն էր, ես չեմ ասում որ նա կատարյալ է կամ էլ Մակեդոնացի, այլ միայն որ մեր պատմության ամենալուսավոր էջը այդ էջն է, որովհետև ունեցել ենք հզոր առաջնորդ:

Բնականաբար, դա էլ սխալ էր: Իսկ Մակեդոնացին կատարյալ չէր, ուղղակի նրա արշավանքների մասին լեգենդները և մնացյալ շատ տվյալներ պահպանվել են, եթե Տիգրանի մասին էլ պահպանվեին, նա էլ համաշխարհային հերոսներից կլիներ:

Իսկ Տիգրանի մասին ֆիլմը ոչ պակաս հետաքրքիր կարող է լինել: Կարևորը մի քիչ անցում կատարվի Ցեղասպանության թեմայից, արդեն հոգնեցրին հարատև սգից: Ամբողջ տարին էս երկրում ողբում ենք, եկեք մի քիչ էլ գովերգենք, փառաբանենք:

[Sagittarius]

Ժող, անգամ այսօրվա պատմությունն է մեզ աղավաղված գալիս,, ուր մնաց երկու հազար տարվանը ստույգ լինի,, դրա համար կարծում եմ մանրամասնությունների շուրջ վիճելը անիմաստ ա, քանի որ ստույգ չենք կարող ասել ինչ վիճակ էր, ով ումն է իրականում դավաճանել, ով ինչ մտադրություններ ուներ, Տիգրանի տղաները իրականում իրանցից ինչ էին ներկայացնում, Տիգրանը ինչ էր իրանից ներկայացնում, միայն կարող ենք ընդունել ի գիտություն այն փաստերը որոնք առկա են, նա մեր պատմության ամենահզոր նվաճող արքան էր, որին օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով չհաջողվեց տարածաշրջանում ռազմաքաղաքական հավասարակշռություն ապահովել, մնացածի մասին կարող ենք միայն ենթադրել…
Դե որպես դիվանագետ, երևի բոլորս էլ համաձայն ենք, որ Պապի նմանը չի եղել..