Ինչպե՞ս ճանաչել մարդուն

[Ուլուանա]

....Այնուամենայնիվ, ամենքս էլ փորձում ենք այս կամ այն ձևով, ինչ-որ միջոցներով ճանաչել մեզ շրջապատող անձանց: Այս մասին կան ժողովրդական ասացվածքներ, օրինակ. «Ուզում ես ճանաչե՞լ մարդուն՝ հետը ճամփա գնա», «Ասա ո՞վ է ընկերդ, ասեմ՝ ով ես դու», որի հետ ես այնքան էլ համամիտ չեմ և այլն:

Ճամփա գնալու «մեթոդը», կարծում եմ, իսկապես լավն է, իսկ «Ասա՝ ով է ընկերդ, ասեմ՝ ով ես դու» պնդումն ընդհանրապես անհեթեթ եմ համարում։ Մարդը կարող է ամենատարբեր տեսակի մարդկանց ընկերը լինել, ու դա դեռ չի նշանակում, որ անպայման պիտի ամեն ինչով նմանվի նրանց։

Վերջերս մի շատ հետաքրքիր մարդ ասաց. «Ես որ ուզում եմ մարդուն ճանաչել, հետն սկսում եմ կռվել…»:

Կռվից հետո? Եթե գործն ընդեղա հասել որ պետքա կռվեմ, ապա հաստատ էդ մարդու հետ հարաբերությունները դեպի լավը չի գնա ու չի էլ կարող գնալ:

Կարծում եմ՝ կռվել ասելով՝ չարժե հասկանալ իրար մազ փիտել, կարելի է պարզապես վիճելը նկատի ունենալ, իսկ էդ առումով լրիվ համաձայն եմ, որ մարդուն ճանաչելու շատ լավ ձև է։ Երբ մարդու ոտքը տրորում ես, կարծում եմ՝ նա շատ առումներով է «մերկանում»։ Իհարկե, խոսքը դիտավորյալ կռիվներ ու վեճեր հրահրելու մասին չէ։ Կյանքն էնքան պրոբլեմատիկ է, որ վաղ թե ուշ առիթ կլինի վիճելու, թեկուզ ամենամտերիմ, ամենահամերաշխ մարդկանց դեպքում։

Ամեն դեպքում ես համարում եմ, որ ընդհանուր առմամբ չարժե մարդու մասին կատեգորիկ դատողություններ անել նշված թեկուզև հաջող եղանակներից որևէ մեկի հիման վրա։ Համենայնդեպս, ես դրանցից ոչ մեկն էլ որպես վերջնական ախտորոշման գործիք չեմ դիտարկում։ Մարդն իր էությամբ չափազանց բարդ ու բազմազան է դրա համար։

[Ուլուանա]

Իսկ ինչպե՞ս եք դու՛ք ճանաչում մարդկանց

Ստորև բերածս մեջբերումներն ու դրանց տվածս մեկնաբանությունները, կարծում եմ, կպատասխանեն այս հարցին.

Լավ ասացիք, այդպես էլ են ասում. «ուզում ես մարդուն ճանաչել՝ հետը փողի գործ ունեցիր»: Իսկ ընդհանրապես համամիտ ե՞ք, որ մարդիկ իրենց ավելի շատ բացահայտում են ինչ-որ էքստրեմալ հանգամանքներում:

Փողի հետ կապված՝ այո, համաձայն եմ, բայց էքստրեմալի առումով՝ էնքան էլ չէ։
Ի դեպ, սրա հետ կապված մի երկու աֆորիզմ եմ ուզում մեջբերել.

Մարդու առաքինության մասին պետք է դատել ոչ թե ըստ նրա պոռթկումների, այլ ըստ ամենօրյա գործերի։
Բ. Պասկալ

Իմ կարծիքով, սրա մեջ էլ որոշակի ճշմարտություն կա։ Մյուս կողմից էլ փաստ է, որ հիմնականում մարդիկ հերոսանում են հենց պոռթկումների, ոչ թե ամենօրյա գործերի շնորհիվ... Հարցն այն է, թե էդ հերոսանալը որքանով է օբյեկտիվ հանգամանքների վրա հիմնված։

Մարդու մասին չի կարելի դատել առաջին հայացքից. արժանիքները սովորաբար պատված են լինում համեստության քողով, թերությունները քողարկված են լինում կեղծավորության դիմակով։
Ժ. Լաբրյուեր

Իհարկե, առաջին հայացքից կարելի է ոչ միայն դատողություններ անել, այլև ինտուիտիվ ինչ–որ բաներ զգալ անսխալ, բայց զուտ դատողությունների առումով, կարծում եմ, առաջին հայացքն իսկապես սահմանափակ է։ Վերջիվերջո, անսխալական ինտուիցիա ոչ բոլորին է տրված։

Ես ինքս, կարելի է ասել, երբեք մարդկանց մասին չեմ դատում էքստրեմալ իրավիճակներում։ Ուղղակի աշխատում եմ երկուսն էլ հաշվի առնել՝ թե՛ մարդու ամենօրյա, այսպես ասած՝ հանգիստ վիճակի և թե՛ «նեղն ընկած» վիճակի պահվածքը։ Դրանց համադրությունը սովորաբար քիչ թե շատ օբյեկտիվ պատկեր է տալիս։