Հայրը

[ars83]

Այդ օրը ցուրտ էր։ Ձմեռն արդեն սկսվել էր։ Դուրս եկավ պատշգամբ, մի քիչ կանգնեց այնտեղ։ «Տեսնես՝ երեխաս տա՞ք է հագնվել»,- մտածեց նա և տուն մտավ՝ հարցնելու կնոջը։ Կինն ասաց, որ տղան առավոտվանից աշխատանքի է գնացել «աշնանային» հագուստով, առանց գլխարկի, բարակ կուրտկայով, բարակ կոշիկներով։ «Կմրսի երեխաս»,- մտածեց և անհանգիստ նայեց ժամացույցին։ Արդեն երեկոյան ժամը ինն էր մոտենում։
Նա շատ էր սիրում իր երեխաներին, ուշքը գնում էր նրանց համար։ Հուզմունքից իրեն կորցնում էր ամեն անգամ, երբ որևէ չարիք էր պատահում նրանց։ Չնայած երեխաներն արդեն փոքր չէին, նրա աչքին նրանք փոքր էին երևում, մի տեսակ անպաշտպան, և նա միշտ շտապում էր հեառցնել նրանցից հարվածներն ու անհարմարությունները։ Որդուն շատ էր սիրում և հպարտանում։ Ճիշտ է՝ աշխատում էր շատ չցուցաբերել իր հպարտությունը, բայց, միևնույն է խոսքերից և արարքներից երևում էր, որ հպարտանում է։ Տղան արագ էր յուրացնում գիտելիքները և շատերն էին նրան խելացի համարում։ Ինքն անկեղծ ուրախանում էր տղայի ամեն հաջողության վրա, ուշադիր լսում նրա խելոք-խելոք, բայց ոչ միշտ հասկանալի ասածները, բարի ժպտում։ Ինքը բարձրագույն կրթություն չուներ, և իրեն երբեք տաղանդավոր չէին համարել իր մերձավորները։
Համարյա ժամը տասն էր, իսկ տղան դեռ չէր վերադարձել։ Եղանակն ավելի ցրտեց։ «Կսառի ճանապարհին,- մտածեց նա։ - Տրանսպորտ էլ չկա այս ժամին»։ Սկսեց անհանգստացած քայլել սենյակով, մոտեցավ զգեստապահարանին, մի տոպրակ հանեց, որում ձմեռային գլխարկներն էին պահված և սկսեց տաք գլխարկ փնտրել։
Մի քանի տարի էր՝ տղան աշխատում էր։ Հաճախ հարկ էր լինում մինչև ուշ աշխատավայրում մնալ, աշխատել գործընկերների հետ։
Համարյա ժամը տասն էր։ Վերցնելով կապոցը, որի մեջ որդու տաք գլխարկն էր, վզկապը, ձեռնոցները և ճտքավոր կոշիկները՝ դուրս եկավ տանից և արագ քայլերով քայլեց դեպի տղայի աշխատավայրը։
Երբ տեղ հասավ, պահակը զարմացած հարցրեց, թե ո՞ւր է գնում այդ ժամին։
«Տղայիս մոտ»,- անկեղծորեն պատասխանեց և ավելացրեց․ «երկար ժամանակով չեմ գնում, մի հինգ րոպեով»։ Պահակը թույլ տվեց, որ անցնի։
Չեր հիշում, թե որն է որդու աշխատասենյակը։ «Կգտնեմ․ այս ժամին ուրիշ աշխատողներ բացի երեխայիցս ու նրա գործընկերներից հազիվ թե լինի»,- մտածեց նա։ Տեսնելով, որ սենյակներից մեկում լույս է վառվում, մտավ այնտեղ և կանգ առավ․ սենյակում մարդ չկար։ Շուրջը նայելով՝ դանդաղ դուրս եկավ սենյակից և քայլեց միջանցքով։ Մնացած բոլոր դռները փակ էին և լույսն անջատած։ Նորից մտավ լուսավորված սենյակը, որտեղ ոչ ոք չկար և կանգնեց մուտքի մոտ՝ մտածելով, թե որտեղ կարող է լինեն աշխատողները։ Սենյակին կից մի դռնից, որը չէր նկատել, մի երիտասարդ դուրս եկավ։ Նա ճանաչեց որդու աշխատակիցներից մեկին և ուրախ ողջունեց նրան։
- Տղայիս չե՞ս կանչի,- խնդրեց նա։
- Իհարկե,- պատասխանեց երիտասարդը։
Մտնելով սենյակ՝ երիտասարդն ընկերոջն ասաց, որ նրա հայրն է եկել։
«Ի՞նչ է պատահել»,- մտածեց տղան և դուրս եկավ սենյակից։
Տեսնելով հորը, որ կանգնած էր սենյակի մեջտեղում՝ ձեռքին մի տոպրակ, տնային շորերի վրայից հապճեպ կիսամաշ վերարկուն գցած, զարմացած հարցրեց․
- Ի՞նչ է պատահել, ինչո՞ւ ես եկել։
- Ոչինչ էլ չի պատահել,- ուրախ ժպիտով պատասխանեց հայրը։ - Եկել եմ քեզ մոտ։ Սա եմ բերել,-ասաց՝ ցույց տալով տոպրակը։
- Ինչի՞ համար։ Դա ի՞նչ է,- տղայի ձայնում դժգոհություն էր զգացվում։
- Տաք գլխարկդ է, առանց գլխարկի ես դուրս եկել, գիտե՞ս՝ ինչ ցուրտ է այսօր,- ասաց հայրը, ձեռքը գլխին տանելով՝ իբր գլխարկն ուղղելու, բայց փախարենը շոշափեց սառած գլուխը՝ շտապելիս մոռացել էր հագնել գլխարկը։
- Ի՞նչ գլխարկ,- բարկացավ տղան։ - Ինչի՞ համար ես եկել։
- Ու ձեռնոցներդ եմ բերել,- ավելացրեց հայրը,- ու ․․․ տաք կոշիկնրդ։ - Շատ ցուրտ է,- անհամարձակ ավելացրեց նա՝ տեսնելով տղայի դեմքի անհանգիստ արտահայտությունը։
- Ո՞վ է քեզ ասել՝ որևէ բան բերես,- համարյա բղավեց տղան։ - Ինչո՞ւ ես եկել, մանկապարտեզի երեխա՞ եմ, որ ետևիցս ման ես գալիս։
- Չէ, ո՞վ է ասում մանկապարտեզի երեխա ես,- ցածրաձայն պատասխանեց հայրը։ - Ուղղակի դրսում ահավոր ցուրտ է, ու ․․․ մայրդ այս շորերը տվեց ու խնդրեց, որ բերեմ,- մանկական միամտությամբ փորձեց հանգստացնել նա տղային։ Եվ խաղարար ժպիտով ժպտաց։
Տղան ավելի կատաղեց․
- Վերցրու այդ ամենն ու գնա տուն, ես մի ժամից կգամ, աշխատում եմ,- ասաց նա։
- Ո՞նց տուն տանեմ,- զարմացավ հայրը։ Դու հո այդպիսի թեթև հագուստով տուն չե՞ս գալու։ Կմրսես։ Առավոտյան տաք էր, բայց հիմա ահավոր ցրտել է։
- Չեմ հագնելու ոչ մի բան, գնա տուն,- համառեց տղան։
- Հո բան չի՞ պատահել,- սենյակից գլուխը հանեց տղայի աշխատակիցը։
- Չէ, ոչինչ չի պատահել,- պատասխանեց տղան։
- Հաստա՞տ։
- Հաստատ։
- Ես կգնամ, ասաց հայրը, մենակ դու այս տաք շոչեչը հագիր։ Կոշիկներդ փոխիր, ես քո կոշիկները հետս կվերցնեմ, գլխարկն ու ձեռնոցներն էլ թողնեմ, գալիս կհագնես, հա՞,- հարցրեց հայրը։
- Ասացի՝ չէ՛։ Ո՞ւմ ծնողն է հետևից ման գալիս։ Անպայման պիտի խայտառա՞կ անեք մարդու,- բարկացավ որդին։
- Էլ չեմ գա, միայն այսօր հագիր, չմրսես,- խնդրեց հայրը։
Տղան ոչինչ չպատասխանեց և զայրացած սենյակ մտավ։
- Ես տուն եմ գնում,- հայտնեց նա ընկերոջը։
- Բա՞ն է պատահել, օգնելու կարիք կա՞,- հարցրեց ընկերը։
- Չէ, պարզապես մայրս մի քիչ վատ է իրեն զգում,- ստեց տղան։ - Բան չկա, ուղղակի հիմա գնամ։
- Այո, իհա՛րկե, գնա,- համաձայնեց ընկերը։
Հրաժեշտ տալով աշխատակիցներին՝ տղան դուրս եկավ հարևան սենյակը, որտեղ կանգնած էր հայրը։
- Գնացինք տուն,- ասաց նա հորը։
- Գալի՞ս ես,- ուրախացավ հայրը։ - Դե գլխարկդ հագիր,- և նա ձեռքը տարավ դեպի տոպրակը։
- Հետո՛, հիմա՛ չէ,- կատաղեց որդին և կոպտորեն խլելով հոր ձեռքից տոպրակը՝ արագ քայլերով քայլեց դեպի ելքը։ Հայրը շտապեց նրա ետևից։
Դուրս գալով աշխատավայրի սահմաններից՝ տղան գլխարկը դրեց գլխին․ ցուրտ էր։ Հայրը հասավ նրան․
- Կոշիկներդ էլ հագիր, տղա ջան, ոտքերդ չմրսեն։
- Չեմ մրսում,- կտրուկ պատասխանեց տղան։ - Իսկ դո՞ւ ինչու ես առանց գլխարկի եկել։
- Ես․․․ ոչինչ, ես չեմ մրսի։
- Ես էլ չեմ մրսի,- պատասխանեց տղան և արագացրեց քայլերը։
Մի առ ժամանակ լուռ քայլում էին։
Հայրը թեթև հպվեց տղայի ուսին․
- Վզկապն էլ կապիր։
- Հանգիստ չես թողնի,- մրթմրթաց որդին, բայց վերցրեց վզկապը և փաթաթեց վզին։
- Սա էլ,- առաջարկեց հայրը՝ մեկնելով ձեռնոցները։
Տղան հրեց յոր ձեռքերը և ձեռքերը դրեց գրպանը։
Երկուսն էլ լուռ էին քայլում։ Աստիճանաբար տղայի բարկությունը սկսեց թուլանալ։ Նա դանդաղեցրեց քայլերը, և հայրը հավասարվեց նրան։ Սառած ձեռքերում բռնած որդու ծանր ձմեռային կոշիկներով տոպրակը, բաց գլխով, առանց վզկապի, կիսաարձակված վերարկուով հայրը լուռ քայլում էր որդու կողքով՝ ժամանակ առ ժամանակ նայելով նրան և մեղմորեն ժպտալով․ նա գոհ էր՝ իր երեխան տաք էր հագնված։
- Վերարկուդ կոճկի՛ր,- ասաց որդին։
Հայրը հնազանդորեն կոճկեց վերարկուի վերին կոճակները։
Տղան դեմքը թեքեց հորից՝ զսպելով զղջման արցունքները։

[Դեկադա]

Մինչև ծնող չդառնան ծնողի ղադր չեն իմանա:

Ինձ տարավ մանկություն ու բերեց մինչև հիմա...

[A.r.p.i.]

Շատ գեղեցիկ պատմություն էր: Ցանկացած ծնող էլ երեխայի միայն լավն է ցանկանում, միայն թե շատ երեխաներ ծնողի ասածների մեջ երբեմն վատ բաներ են տեսնում, թվումա, թե կխայտառակվեն դրանից, միայն թե երկար մտածելուց հետո են հասկանում, որ ծնողը ընդամենը անհանգստանում է:

[Lion]

Լավն էր - Իսկույն հիշեցի մի ֆիլմ, որը մի անգամ այնպիսի տպավորություն է թողել վրաս...

[*e}|{uka*]

Ապրես Արս, լավն էր:
Բոլոր երեխեքն էլ տենց են:

[Ռուֆուս]

Արսեն, լավն էր...

Գիտես, բոլոր երեխաներն էլ երբեմն անգիտակցաբար վիրավորում են ծնողներին, սակայն ծնողները միշտ էլ ներում են: Իսկ ծնողների նման վարքից պետք չի ամաչել, վիրավորվել, կամ էլ մտածել, որ խայտառակում են երեխաներին, ծնողը դա անում է, որովհետև սիրում է ու անհանգստանում է երեխաների համար

[Ֆոտոն]

Պարզ ու սահուն ես գրում, Արս: Միշտ առանց ավելորդությունների: Դրա համար էլ երբեք չեմ ափսոսում քո գրառումների վրա ծախսածս ժամանակի համար:

Ե՛վ ծնողի, և՛ որդու դերում ինձ պատկերացրի: Երբեմն այս իրավիճակին լուծում ունենում էի: Բայց այսօր հասկացա, որ ծնողի դերում էդպես կվարվեի, որդու դերում էլ որդու պես:

Շնորհակալ եմ այս հարցն իմ մեջ արթնացնելու համար:

[Adriano]

Այս պատմությունը ևս մեկ անգամ հիշեցնում է ծնողների և երեխաների, կամ ավագ և երիտասարդ սերունդների փոխհարաբերությունների մասին: Վերջիններս շատ բարդ են: Եվ հիմնական խնդիրն այն է, որ երիտասարդները փորձելով իրենց հիմնավորել, խոր արմատներ գցել, ցանկանում են ավելի ինքնուրունություն ձեռք բերեն: Իսկ ծնողները իրենց ծնողական պարտքն են կատարում: Սակայն ինչպես ամեն հարց, այս հարցն էլ նույնպես Հայաստանում հասցված է իր ծայրահեղ աստիճանին: Մեր մոտ ծնողների մոտ 60 տոկոսը կարծում է, որ երեխան եթե չանի այնպես ինչպես իրենք են ուզում ուրեմն սխալ է: Սակայն այստեղ մի նրբություն կա: մարդը հասակ առնելով պարտադիր չէ, որ խելոքանա, կարող է հակառակ պրոցեսը սկսվի, ավելի մեղմ ասած ոչ բոլոր ծնողներն են իրենց սխալների վրա սովորում, որպեսզի մեկ ուրիշին էլ խորհուրդ տան: Իհարկե տարիքի հետ փորձն էլ է շատանում, սակայն դա ինչպիսի փորձ է: Հասկանում եք կարևորը ոչ թե հենց կյանքի փորձի առկայությունն է այլ այդ փորձի որակը: Եվ այս տեսանկյունից ես կարծում եմ, որ ծնողը պետք է լինի ավելի բազմաբևեռ: Այսինքն հարցին նայի ավելի շատ տարբեր կողմերից: Քանի որ համենայն դեպս մարդ որևէ մեկի սեփականությունը չէ, լինի դա երեխա, երեխայի երեխա և այլն: Եվ ահա մեր մոտ անհրաժեշտ է ավելի մեծացնել երիտասարդների ազատությունը: Հնարավորություն պետք է տրվի մարդկանց, որպեսզի վերջիններս պատասխան տան իրենց ամեն շարժ ու ձևի համար, որը կհանի մեր երիտասարդությանը այս փակուղի դարձած վիճակից: Այժմ ասեմ մյուս կողմը, երեխաները անշուշտ պետք է հարգեն իրենց ծնողներին, սա ոչ միայն բարոյական տեսնկյունից է կարևոր, այլ չեմ հասկանում այլ տարբերակ: Հենց ծնողները, մեծերը երբ սկսեն հաշվի առնել երիտասարդների կարծիքը,զգացմունքները, այդ հարգանքը ավելի կմեծանա: Հասկանում եք հարգանքը պետք է արհեստական չլինի: Մի ժպիտով, մի երկու թեթև խոսքով հագանք չի ստեղծվում: Մի խոսքով եկեք ապրենք իրականության մեջ և չմոռանանք, որ վերջի վերջո ես կյանքը մերնա, մեր կյանքը մերնա, ծնողների կյանքը իրենցն է, ծնողների ծնողների կյանքը իրենցն է: Եվ երբ հասկանանք այս պարզ և գեղեցիկ հայերենով գրված բառերի իրական իմաստը կսկսենք ապերել ավելի առողջ, ազատ կյանքով:

[Լուսաբեր]

Հիշում եմ. նման իրավիճակում հայտնվել եմ, բայց տատիկիս հետ, այսինքն մամայիս տատիկի(շատ բան եմ սովորել իրենից, շնորհակալ եմ), բայց փոքր էի, իսկ ինքն էլ շատ էր անհանգստանում ու ամեն մանրուքի համար «խոսում»: ՄԻ անգամ պապաս տեսավ ու շատ էր զայրացել ինձ վրա դրա համար... կանչեց ու մանրամասը բացատրեց, որ ինչ լավ է հանդուրժող լինելը, դրանից միայն մենք ենք շահում, ավել լարվածություն չի ստեղծվում,հետո էլ զղջալու կարիք, իսկ Մեծն էլ քո պահվածքից միայն շոյվում է ու իրեն լավ է զգում, ախր նրանց այնքան քիչ բան է պետք այս կյանքից՝ երեխաների բարօրությունը, իսկ իրենց միայն ուշադրություն...

Արս լավն էր,մեղմ էր, հեշտ կարդացվող, հիշեցի ինձ փոքր ժամանակ ու կարոտեցի տատիկիս խրատներն ու անհանգստությունը ներեղություն կխնդրեի անհանդուրժող լինելուս համար, բայց և շնորհակալ եմ, որ այժմ այդպիսին չեմ/կամ էլ շատ-շատ քիչ եմ այդպիսին

[Արևհատիկ]

Ապրես Արս ջա'ն: Ընտիր պատմություն էր

Մինչև ծնող չդառնան ծնողի ղադր չեն իմանա:

Մամայիս ամենօրյա խոսքերն են

[ars83]

Հարգելինե՛րս
Բոլորիցդ շնորհակալ եմ արձագանքների համար. դրանք ինձ համար արժեքավոր էին:

[ars83]

- Գնամ, այգու համար բահ նայեմ, հինը կոտրվել է,- ասաց ծերունի Անդրեան կնոջը և փութալով դուրս եկավ տանից:
Հիսուն տարեկանը մի շաբաթ առաջ էր լրացել, բայց նայողը կասեր՝ յոթանասունն անց է: Թուխ, խորշոմապատ դեմքը ծածկված էր սպիտակ մորուքով, բավականին ուղիղ քայլվածք ուներ, բայց ձայնն ու ձեռքերը սկսել էին երերալ: Վաղուց արդեն ոչ ոք ժպիտ չէր տեսել նրա դեմքին՝ միայն սև աչքերի ուշադիր հայացքն էր, որ մի տեսակ չէր հարմարվում հոգնած դեմքին, սմքած, անարյուն շուրթերին: Հագնված էր ճաշակով. թանկանոց հագուստը հորը նվիրել էր որդին՝ Նիկոլոն, որը հաջողակ և մեծ հեռանկարներ ունեցող առևտրական էր: Վզկապը աղջիկն էր նվիրել հորը՝ նրբակազմ և գեղեցկաձայն սոպրանո Մագդալենան, որին մեծ ապագա էին կանխասում ուսուցիչները:
Մարտի սկիզբն էր, ծառերը պատրաստում էին բողբոջներ ծնել, ագռավները բուն էին հյուսում ապագա ձագերի համար, անձրևով հղի ամպերը դանդաղ տեղափոխվում էին երկնքով: Անդրեան գլխարկը քաշեց ճակատին, վարանոտ հայացքով նայեց շուրջը և արագացրեց քայլերը:

[ars83]

Մարիան ջրով լցրած կաթսան դրեց կրակին, հարմարվեց սեղանի անկյունում փայտե աթոռի վրա և սկսեց կարտոֆիլը մաքրել: Հայացքը բարձրացրեց դիմացի պատից կախված նկարին, որտեղից երկու կենսախինդ, երջանիկ երիտասարդներ՝ որդին և դուստրը, ժպտում էին մորը: Ինքն էլ քնքշանքով ժպտաց նրանց և չնկատեց, ինչպես դանակը, սահելով, կտրեց մատը: Կտրվածքը խորը չէր, բայց ցավը զգացնել էր տալիս: Ձեռքը պարզեց հոսող ջրի տակ, հետո հանեց ջրի տակից և փաթաթեց թաշկինակով: Հիշողության մեջ մի տեսարան հառնեց մանկությունից: Նրանք երեք երեխա էին ընտանիքում՝ երկու եղբայր և մեկ քույր: Հայրը նրան շատ էր սիրում, բայց աշխատում էր ցույց չտալ, որպեսզի եղբայրները չնեղվեն, իսկ ինքը չհպարտանա: Իսկ նա հաճախ էր հարցաքննում հորը՝ փորձելով կորզել իրեն ցանկալի պատասխանը՝ «հայրի՛կ, երեխաներիցդ ամենաշատը ո՞ւմ ես սիրում»: Հայրը միշտ պատասխանում էր՝ բոլորիդ հավասար, իսկ մի անգամ (այդ տեսարանն էր տպավորվել Մարիայի հիշողության մեջ), ձեռքը մեկնելով աղջկան, ասաց. «Մարի՛ա, ո՞ր մատը կտրես, որ արյուն չգա»:
Դանակի կտրածից ավելի սուր մի ցավ ծակեց սիրտը այս խոսքերը հիշելիս. ծանր շարժումով նստեց աթոռին և ընկավ մտածմունքների մեջ:

[ars83]

Ահագին մարդ էր եկել նրա հոբելյանը շնորհավորելու: Բարեկամներ, հարևաններ, աշխատակիցներ, երեխաների ընկերները: Մագդալենան, բացի թանկարժեք վզկապից մեկ այլ, ավելի ճոխ նվեր էր պատրաստել հոր համար՝ մի գեղեցիկ և բարդ արիա, որը կատարեց ընկերուհիներից մեկի նվագակցությամբ՝ հիացնելով բոլորին: Ամեն ինչ շատ տոնական և ուրախ էր, չհաշված ականջն ընկած տհաճ խոսակցության պատառիկները, որոնք պատահաբար լսեց՝ անցնելով երկու բամբասկոտ բարեկամուհիների կողքով:
- Քանի՞ տարեկանն է լրանում:
- Հիսունը:
- Ի՞նչ ես ասում, ես յոթանասունից պակաս չէի տա:
- Դե քո գլխին էլ այդպիսի օյին դնեին, դու էլ մեկ օրում կպառավեիր:
- Հա, ճիշտ ես ասում, այդ լակոտը խեղճ մարդկանց կյանքը դժողք դարձրեց:

*******

«Լակոտը» Անջելոն էր, նրա քսաներեքամյա կրտսեր որդին, որն արդեն երեք տարի է գտնվում էր բանտում՝ բռնաբարության և սպանության պատճառով: Բանտարկումից անմիջապես հետո ընտանիքը լուռ համաձայնության էր եկել՝ չհիշել նրան որևէ խոսքով կամ ակնարկով և չայցելել բանտում: Նույնն էին անուն նաև բոլոր բարեկամներն ու հարազատները՝ սրտանց ցավակցելով այդ ընտանիքին, որի պատիվն այդքան հեշտ զգետնել էր Անջելոն:
Նրա արարքը մեծ կեղտոտ լաքա էր թողել բոլորի վրա. Մագդալենայի ականջներին մի քանի անգամ հասել էր «մարդասպանի քույրը» արտահայտությունը, Նիկոլոն իր վրա զգում էր գործընկերների թերահավատությւոնը «հանցագործի եղբոր» նկատմամբ: Երկուսն էլ նեղվում էին նման կարծիքներից և արիաբար դիմադրում իրենց վարքով ու աշխատասիրությամբ:
Ամուսինների միջև նույնպես արգելված էր խոսել Անջելոյի մասին, Մարիան փորձել էր մի քանի անգամ ակնարկել նրա մասին, բայց ամուսինն այնքան կատաղի էր արձագանքել, որ նա որոշել էր այլևս համակերպվել այն մտքի հետ, որ երկու զավակ է ծնել նրա համար, այլ ոչ երեք:

[ars83]

Մարիան որոշել էր, բայց դժվար էր նրա համար պահպանել այդ որոշումը: Հատկապես սկզբում, երբ ամուսինը հրամայեց հավաքել Անջելոյի բոլոր իրերը և շպրտել դրանք, իսկ նկարները՝ այրել: Ուզեց խնդրել, որ գոնե նորածին Անջելոյի նկարները մնան, սակայն, տեսնելով, թե ինչ վճռականությամբ են հայրն ու ավագ որդին հավաքում Անջելոյի իրերը և շպրտում հատակին բարձրացող կույտի մեջ, չհամարձակվեց: Նիկոլոն աղբի մեջ շպրտեց եղբոր շորերն ու կոշիկները, ֆուտբոլի գնդակը և մնացած իրերը: Երբ հերթը հասավ շվիին, Մարիան փորձեց միջամտել.
- Դա չպահե՞նք, կարող է Մագդալենան նվիրի ընկերներից մեկին:
- Մայրի՛կ, ի՞նչ ես խոսում,- վրդովվեց Մագդալենան:
- Քո կարծիքով՝ ինչ ինչ-որ մեկն այդքան չզզվող կլինի, ո՞ր համաձայնվի այս նվերն ընդունել,- հեգնեց Նիկոլոն:
- Գնա գործի՛դ,- մռնչաց Անդրեան և, որդու ձեռքից խլելով փայտե շվին, երկու կես արեց այն և շպրտեց հատակին:
Մարիան սսկվեց և անկյուն քաշվեց:
Հավաքելով եղբոր նկարները, Մագդալենան վառեց դրանք մեծ թասի մեջ:
Մարին կանգնած լուռ նայում էր, թե ինչպես է կրակը լափում Անջելոյի երեսն ու ձեռքերը, խանձում մազերը: Շուռ եկավ և հայացքը բախվեց հոր և որդու հայացքներին. առաջինը նայում էր վճռականությամբ, երկրորդը՝ հավանությամբ: Վախեցած, Մարիան նորից շուռ եկավ և մի նկար էլ ինքը գցեց կրակի մեջ: