Հենրիկ Բաբաջանյան.Առակներ և քառյակներ

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

ՈՍԿԻՆ
Գուցե և ոսկին
Մետաղ է ազնիվ,
Բայց խաղալիք է
Անազնվության,
Քծնանքի գերի,
Խարդախության զոհ,
Նենգության վկա
Ու մահվան պատճառ:
Գուցե և ոսկին
Մետաղ է ազնիվ,
Բայց նա դաշյունի
Կոթ զարդարում,
Դառնում թույնի տուփ,
Դառնում թունոտ փուշ
Նախանձի աչքում:

Դրա համար եմ,
Ոսկի', քեզ ատում:

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

***
Հաջող – անհաջող
Կռիվներ չկան
Զոհերի համար:
Կա թախիծ տրտում
Ու կորստի ցավ
Ողջերի սրտում:
Ցավը պարտության
Ու հաղթանակի
Բերկրանքը դյութիչ
Գինովության պես
Մնում են շատ քիչ:

[Էդուարդ_man]

Հիանալի էք գրում

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

Շնորհակալություն, հայրենակիցներ… Դուք ինձ համոզում եք ձեր հետաքրքրութամբ ինձ զգալ մի քիչ բանաստեղծ և հպարտանալ նրանով, որ մեր երիտասարդությունը ու միայն հետաքրքրվում պոեզիայով, այլ նաև ենքն է հորինում… Ցանկանում եմ բոլորիդ հաջողություն…

[Gayl]

Շնորհակալություն, հայրենակիցներ… Դուք ինձ համոզում եք ձեր հետաքրքրութամբ ինձ զգալ մի քիչ բանաստեղծ և հպարտանալ նրանով, որ մեր երիտասարդությունը ու միայն հետաքրքրվում պոեզիայով, այլ նաև ենքն է հորինում… Ցանկանում եմ բոլորիդ հաջողություն…

Ձեզ շնորհակալություն:

[Հենրիկ Բաբաջանյան]

ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑՈՒՆ

Հոգիդ մատուռ խնկահոտ,
Սիրտդ կանթեղ-մոմակալ,
Երգդ կսկիծ ու կարոտ՝
Աղոթքով լի, ողբախառ:
Գերեզմանդ սրբավայր,
Հիշատակդ մեծահարգ,
Ամեն տողդ կատարյալ,
Ամեն խոսքդ պատարագ...
Աստվածային մերձություն,
Հայոց անհաս մեծություն:

[Rhayader]

Ոչ, ընկերներ, այստեղ սխալ չկա… Դամասկոսյան սուրը կոփելու համար շիկացած երկաթը խոթել են ստրուկների փորը, այդ ձևով ստացել աշխարհի ամենից ամուր պողպատը… Հետագայում մարդկանց փոխարինել են ոչխարներով, բայց նույն որակը չի ստացվել… Այստեղ խոսքը ղեկավարների և ժողովրդի հարաբերությունների մասին է…
Հենրիկ Բաբաջանյան

Հորինվածք է, իրականում տեխնոլոգիան շատ ավելի բարդ է: Դժվար թե ստրուկի կամ ոչխարի փոր մտցնելուց առաջանա ածխածնի բարձր ու ցածր պարունակությամբ պողպատի շերտերի հերթագայություն: Կիրառվում էր նախապես պատրաստված մետաղալարերի փունջ: Կոփումն իրականացվում էր իրականում ՄԻԱՅՆ ջրի մեջ, հետո անցնում էր երկրորդային մշակում, սովորաբար հանքային ծագման թթվային միջավայրում: Երկրորդային մշակման նպատակն էր մետաղի վրա առաջացած նախշի միջոցով տեսնել մետաղի շերտերի խտությունն ու պարզել նրա որակը: Նման նախշը նաև հանդիսանում էր դամասկոսյան պողպատի տարբերակիչ նշանը, այն անհնարին էր կեղծել:

[Գալաթեա]

Ռայ, տենց բարդ ա՞ խոստովանել, որ շտապել ու սխալ եզրահանգման էիր եկել

[Rhayader]

ԳՐԻԳՈՐ ՆԱՐԵԿԱՑՈՒՆ

Հոգիդ մատուռ խնկահոտ,
Սիրտդ կանթեղ-մոմակալ,
Երգդ կսկիծ ու կարոտ՝
Աղոթքով լի, ողբախառ:
Գերեզմանդ սրբավայր,
Հիշատակդ մեծահարգ,
Ամեն տողդ կատարյալ,
Ամեն խոսքդ պատարագ...
Աստվածային մերձություն,
Հայոց անհաս մեծություն:

Նկարագրություն, սյուժե, պատկեր, իմաստ՝ չկա: Մեկ էլ, հիշեք Սթիվեն Քինգի խոսքը՝ «Դժոխքի ճամփան ածականներով է սալահատակված», այլ կերպ ասած՝ ածականների չարաշահումը վատ ոճի նշան է:
Ռիթմիկան պրիմիտիվ էր, հիշեցրեց մի բան.

Ծիտիկ, ծիտիկ, մոտ արի,
Քեզ տամ կորեկ ու գարի,
Չվախենաս, չթռչես,
Ես չեմ ուզում բռնել քեզ:

Ու էլի մի բան.

Ձկնիկ, լող տուր, լող արա,
Դրսի որսը թող արա,
Իջիր ջրի հատակը,
Մինչև անցնի վտանգը:

[Elmo]

Նկարագրություն, սյուժե, պատկեր, իմաստ՝ չկա: Մեկ էլ, հիշեք Սթիվեն Քինգի խոսքը՝ «Դժոխքի ճամփան ածականներով է սալահատակված», այլ կերպ ասած՝ ածականների չարաշահումը վատ ոճի նշան է:
Ռիթմիկան պրիմիտիվ էր, հիշեցրեց մի բան.

Ապեր նույն բանը գրեր Թումանյանը, կամ Գյոթեն, կասեինք օօօօօօ~~ էս ի՞նչ հանճար ա եղել մարդը:
Թեկուզ նույն ծիտիկ ծիտիկը, կամ Հենրիկ Բաբաջանյանի քառյակներից ցանկացածը:

Ու հակառակը: Եթե Թումանյանի քառյակներից մեկը ես գրեի, տանձի տեղ դնող էլ չէր լինի չե՞:
Թեթև վերաբերվեք: Ինձ դուր ա գալիս:

[Kuk]

Հարգելի Հենրիկ, հաճելի է կարդալ Ձեր ստեղծագործությունները. ըստ իս՝ դրանք բավականին հաջողված են, ինչի մասին էլ վկայում են ստեղծագործությունների տակ հայտնվող և ավելացող շնորհակալությունները: Շարունակե՛ք Ձեր ընթերցողին ներկայացնել Ձեր ստեղծագործությունները:

[Rhayader]

Ապեր նույն բանը գրեր Թումանյանը, կամ Գյոթեն, կասեինք օօօօօօ~~ էս ի՞նչ հանճար ա եղել մարդը:
Թեկուզ նույն ծիտիկ ծիտիկը, կամ Հենրիկ Բաբաջանյանի քառյակներից ցանկացածը:

Ու հակառակը: Եթե Թումանյանի քառյակներից մեկը ես գրեի, տանձի տեղ դնող էլ չէր լինի չե՞:
Թեթև վերաբերվեք: Ինձ դուր ա գալիս:

Էլմո, արխային, ես Թումանյանի քառյակներն էլ տանձի տեղ չեմ դնում: Դոգմատիկ, հեղինակության ու անվան վրա հենված արժեքն ամենամեծ չընդունողներից մեկն էլ ես եմ: Բայց քո ասածից էս ոտանավորը չդառավ բանաստեղծություն:
Կա մարդկային կոնտեքստ, որտեղ կոնկրետ բանը կիրառելի ա:
Համեմատելու համար՝ մեր առաջին դասարանում մի հատ երեխա ոտանավոր էր գրել.

Մայրիկ, սիրելի մայրիկ,
Ամենաբարի մայրիկ,
Ամենաքնքուշ մայրիկ,
Բոլոր մայրերից լավը:

Առաջին դասարանի երեխայի համար նորմալ ա, բայց, ասենք, հիսունքանի թվին ծնվածի համար ամոթ ա:

[Chuk]

Ժող, առաջարկում եմ հիշել, որ թեման նվիրված ա Հենրիկ Բաբաջանյանի առակներին ու քառյակներին, այլ ոչ թե Ռայադերի՝ դրանց նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքին: Պահանջում եմ վեճը դադարեցնել, հասկանալով, որ մարդը ունի այդպիսի վերաբերմունք, ձեզնից շատերն էլ հավանում են ստեղծագործությունները, մեկը ինձ էլ գործերից շատերը դուր են գալիս: Թույլատրենք, որ ամեն մեկը արտահայտի ստեղծագործությունների մասին իր վերաբերմունքը, ինչքան էլ որ այն հավակնոտ լինի կամ սուբյեկտիվ կամ մեր կարծիքով սխալ:

[Elmo]

Էլմո, արխային, ես Թումանյանի քառյակներն էլ տանձի տեղ չեմ դնում: Դոգմատիկ, հեղինակության ու անվան վրա հենված արժեքն ամենամեծ չընդունողներից մեկն էլ ես եմ: Բայց քո ասածից էս ոտանավորը չդառավ բանաստեղծություն:

Էդ դեպքում դու կարաս մաքսիմում գրես "իմ դուրը չեկավ", որովհետև եթե կո կարծիքով Թումանյանը դոգմատիկ հեղինակություն ա, ապա շատերի կարծիքով նա հանճար ա: Ես էլ եմ նրան հանճար համարում, բայց կյանքում չեմ մտածել, որ նրա գրածները բոլորն են հանճարեղ:
Ասենք Անուշն ու Սարոն, Մարոն ես համարում եմ տափակագույն, հիմարագույն գործ: Բայց կյանքում չեմ ասել, որ դա գրողը հանճար չի:
Մարդը կարող է գրել 80000 գործ և ընդամենը մեկը լինի հանճարեղ: Դրանից հետո մնացած 79999 -ը ավտոմատ դառնում են "հանճարեղ" գործեր:

Կոնկրետ այս մարդու գրածները շատ էլ լավն են ու ոչ մի բանով չեն զիջում ասենք այս քառյակին, որը լեգենդ է դառել

հեյ ագահ մարդ, հեյ անգոհ մարդ,
միտքդ երկար, կյանքդ կարճ,
Քանի քանիսն անցան քեզ պես,
քեզնից առաջ, քո առաջ.
Ինչ են տարել նրանք կյանքից,
թե ինչ տանես դու քեզ հետ,
Խաղաղ անցիր, ուրախ անցիր
երկու օրվա էս ճամփեդ:
Հովհաննես Թումանյան

Իրականում այս քառյակում ոչինչ էլ գերբնական, կամ խրատական, կամ հասարակ մտքին անհասանելի բան չկա: Սովորական ակնհայտ ճշմարտություն է, որը բոլորս գիտենք: Բայց ինչու՞ ենք էդքան տեղ տալիս այս քառյակին:
Հա, Թումանյանն ա գրել: 8-)

Հա, մեկ էլ ինձ ասա, թե ո՞վ ա քո մտածելով տաղանդաշատ գրողը:

[Rhayader]

Էդ դեպքում դու կարաս մաքսիմում գրես "իմ դուրը չեկավ", որովհետև եթե կո կարծիքով Թումանյանը դոգմատիկ հեղինակություն ա, ապա շատերի կարծիքով նա հանճար ա: Ես էլ եմ նրան հանճար համարում, բայց կյանքում չեմ մտածել, որ նրա գրածները բոլորն են հանճարեղ:
Ասենք Անուշն ու Սարոն, Մարոն ես համարում եմ տափակագույն, հիմարագույն գործ: Բայց կյանքում չեմ ասել, որ դա գրողը հանճար չի:
Մարդը կարող է գրել 80000 գործ և ընդամենը մեկը լինի հանճարեղ: Դրանից հետո մնացած 79999 -ը ավտոմատ դառնում են "հանճարեղ" գործեր:

Կոնկրետ այս մարդու գրածները շատ էլ լավն են ու ոչ մի բանով չեն զիջում ասենք այս քառյակին, որը լեգենդ է դառել


Իրականում այս քառյակում ոչինչ էլ գերբնական, կամ խրատական, կամ հասարակ մտքին անհասանելի բան չկա: Սովորական ակնհայտ ճշմարտություն է, որը բոլորս գիտենք: Բայց ինչու՞ ենք էդքան տեղ տալիս այս քառյակին:
Հա, Թումանյանն ա գրել: 8-)

Հա, մեկ էլ ինձ ասա, թե ո՞վ ա քո մտածելով տաղանդաշատ գրողը:

Թումանյանին ես էլ եմ հանճար համարում)) համեմատելի Մարկիզ Դե Սադի հետ: Ու իմ ասածն էլ օրինակ ա նրա, որ գրողին հանճարեղ համարելը չի նշանակում, որ բոլոր ոճերում պիտի հանճարեղ լինի: Դու «Կռնատ աղջիկը» փոքր ժամանակ կարդացե՞լ ես:

Անդրադառնանք մեր թեմային, որը բնավ չի նվիրված Հովհաննես Թումանյանին: Ես բավականին պարզ շարադրել եմ իմ դրույթները: Կոնկրետ բանաստեղծության հետ կապված: Հիմա կամրապնդեմ օրինակներով:

Հոգիդ մատուռ խնկահոտ,
Սիրտդ կանթեղ-մոմակալ,
Երգդ կսկիծ ու կարոտ՝
Աղոթքով լի, ողբախառ:
Գերեզմանդ սրբավայր,
Հիշատակդ մեծահարգ,
Ամեն տողդ կատարյալ,
Ամեն խոսքդ պատարագ...
Աստվածային մերձություն,
Հայոց անհաս մեծություն:

Բանաստեղծությունը սկզբից վերջ ստատիկայի մեջ է: Ոչ մի շարժում կամ պատկեր չկա: Նույն «Ծիտիկ, ծիտիկը», որպես գրական գործ, ավելի ամբողջական է այդ տեսանկյունից: Բայց անցնենք ավելի լուրջ ստեղծագործողների դաշտ ու տեսնենք, ինչպես է ստացվում առավել արժեքավոր ռիթմիկան (օրինակների մեծ մասը կդնեմ բնագրով, իսկ մնացածը, հասկանալիություն ապահովելու համար, ռուսերեն թարգմանությամբ).

Aleister Crowley
A Jealous Lover
1
I have an idol wrought of stainless gold
Before whose feet I bow, in whose delight
I am content to live, whose spells of might
Are smiles that gleam, are tears that glisten cold
On the fair cheek that blushes if I praise;
Are warm ripe kisses in the softer hours
When love is perfect blossom of sweet flowers,
Are shadowed glances of pure lovelight rays
From clear blue eyes, are wonderful caresses
When love is golden autumn of sweet fruit.
What other worship can usurp my days
When I may lie amid her sunny tresses
Enraptured by the music of her lute
One long calm love, one heart's delight always?
2
Bright spheres of heaven, firefly gleams, fair ghosts
Laugh lightly to the silver globe of night
That glitters on green fields, and on the sea
Ripples break foamless, where the golden coasts
Echo their mellow cadence. Such delight
Is on me I would fain sigh into sleep
Until my love comes forth to dream with me
Of silent words of love and peopled stars
Where we may live and love and never weep
Nor yet be weary. The last ruby bars
Are sunk beneath the sea. The shadows creep
More on me as I quicken with desire
My love is all of gold, my faith is deep
Lit with my heart's imperishable fire.
3
Pale spectres of the stars, corpse-lights, bad-ghosts
Sicken the icy glamour of the moon
Upon the vacant earth; and where the sea
Marshals sepulchral billows, obscene hosts
Of harpies gibber weirdly. I should swoon
For the silence, rolled not some dread minstrelsy
In fearful anguish on the shuddering air,
Breathing out terror and lightning to the night
That widly echoes back Hell's venomous spite,
And shrieks aloud the watchword of despair
To draw each painracked nerve more tense and gray
For I am alone, unloved, in murk and gloom,
Unloved, unfriended, fittest for the tomb,
Who worshipped golden feet and found them clay.
4
She creeps alive upon the tawny sands,
False glittering woman, girt about with lies!
She steals toward me, the tigress sleek and fierce!
Destroying devil, with long sinuous hands
And hate triumphant in blue-murderous eyes!
I nerve myself to spring upon and pierce
With maddening fangs those firm white bosom towers,
To tear those lithe voluptuous limbs apart
And glut my ravening soul with vengeance. Heart
Quickens as she draws near; the scent of flowers
Breathes round her damned presence. Shall she live
To triumph with those tainted lips of song --
She whispered 'Dearest, I have kept thee long'.
I flung myself before her, 'Love, forgive!'

Սիրային քնարերգություն

Меняются и время и мечты,
Меняются как время представления.
Изменчивы под солнцем все явления
И мир всечасно видишь новым ты.

Во всём и всюду новые черты,
Но для надежды нет осуществления.
От счастья остаётся сожаление,
От горя - только чувство пустоты.

Уйдёт зима, уйдут снега и холод
И мир весной, как прежде, станет молод.
Но есть закон,
Все обратится в тлен.

Само веселье слёз не уничтожит
И страшно то, что час пробьет, быть может,
Когда не станет
В мире перемен...

Luís Vaz de Camões

Փիլիսոփայական քնարերգություն:

От чего умирают шуты?
От обиды, петли и саркомы,
От ножа,
От презренья знакомых,
От упавшей с небес темноты.
От чего умирают шуты?
От слепого вниманья Фортуны.
Рвутся нервы, как дряхлые струны,
Рвутся жизней гнилые холсты.
От чего умирают шуты ?
От смертельного яда в кефире,
От тоски,
От бодяги в эфире,
От скотов, перешедших на “ты”,
Оттого, что увяли цветы,
Оттого, что становится поздно
Длить себя.
Умирают серьезно,
Лбом в опилки,
Как падают звезды...
А живут — а живут, как шуты.
Г. Л. Олди

Փիլիսոփայական քնարերգություն, երգիծանք:

Robert Devereux
Change Thy Mind

Change thy mind, since she doth change!
Let not fancy still abuse thee.
Thy untruth can not seem strange
When her falsehood doth excuse thee.
Love is dead and thou art free,
She doth live, but dead to thee.

Whilst she loved thee best a while,
See how she hath still delayed thee,
Using shows for her to beguile
Those vain hopes that have deceived thee.

Now thou seest, although too late,
Love loves truth, which women hate.

Love no more since she is gone -
She is gone, and loves another.
Being once deceived by one,
Leave her love, but love none other.

She was false -- bid her adieu;
She was best, but yet untrue.

Love, farewell, more dear to me
Than my life, which thou preservest.
Life, all joys are gone from thee,
Others have what thou deservest.

Oh, my death doth spring frome hence,
I must die for her offence.

Die, but yet before thou die,
Make her know what she hath gotten;
She, in whom my hopes did lie,
Now is changed - I, quite forgotten.

She is changed, but changebase,
Baser in so vild a place.

Սիրային քնարերգություն:

O, Jenny's a' weet, poor body,
Jenny's seldom dry:
She draigl't a' her petticoatie,
Comin thro' the rye!

Comin thro' the rye, poor body,
Comin thro' the rye,
She draigl't a' her petticoatie,
Comin thro' the rye!

Gin a body meet a body
Comin thro' the rye,
Gin a body kiss a body,
Need a body cry?

Gin a body meet a body
Comin thro' the glen,
Gin a body kiss a body,
Need the warl' ken?

Gin a body meet a body
Comin thro' the grain;
Gin a body kiss a body,
The thing's a body's ain.

Robert Burns

Սիրային քնարերգություն:

Артюр Рембо
Первый вечер
Она была полураздета,
И со двора нескромный вяз
В окно стучался без ответа
Вблизи от нас, вблизи от нас.

На стул высокий сев небрежно,
Она сплетала пальцы рук,
И легкий трепет ножки нежной
Я видел вдруг, я видел вдруг.

И видел, как шальной и зыбкий
Луч кружит, кружит мотыльком
В ее глазах, в ее улыбке,
На грудь садится к ней тайком.

Тут на ее лодыжке тонкой
Я поцелуй запечатлел,
В ответ мне рассмеялась звонко,
И смех был резок и несмел.

Пугливо ноги под рубашку
Укрылись: "Как это назвать?"
И словно за свою промашку
Хотела смехом наказать.

Припас другую я уловку!
Губами чуть коснулся глаз;
Назад откинула головку:
"Так, сударь, лучше... Но сейчас

Тебе сказать мне что-то надо..."
Я в грудь ее поцеловал,
И тихий смех мне был наградой,
Добра мне этот смех желал...

Она была полураздета,
И со двора нескромный вяз
В окно стучался без ответа
Вблизи от нас, вблизи от нас.

Սիրային քնարերգություն: