Աստվածների սերնդափոխության արդյունքում տարա ծաշրջանում հայտնվեց մի նոր Առաքյալ,նա պատմության մեջ մնաց հետևյալ ան վան ձևերով, հունարեն Ζωροάστρης, Զորօաստէրոս, պարսկերեն Zartoscht, زرتشت, հին պարսկերեն Zarathuschtra : Զորաստրը իր ժամանակին հայտնի 14 առաքյալ ներից 7 երորդն էր որոնք հանդես էին գալիս Զարո Իշթար մեկ ընդհանրաան անու նով ,այդպես էին կոչվում նաև հալդեական բարձրագույն քրմերը:Այս կոնտեքստի մեջ «Հալդեական» երևույթը չպետք է հասկանալ որպես էթնիկական տարր այլ դավանաբանական և կրոնա գաղափարախոսական ընդհանրացում: Անդրադառ նանք անվան ստուգաբանությանը ևս մեկ անգամ պետք է շեշտեմ, որ անունը առ այսօր այլ լեզուների միջոցով աբողջական ստուգաբանված չէ այն պարզ պատ ճառով , որ ստուգաբանել հնարավոր է միայն հայերեն լեզվի միջոցով, անունը ծա գումնաբանորեն կապված է մեր լեզվա մտածողության հետ:
Անունը հստակորեն կազմված է Zara և thuschtra մասերից ,Zara տերմինը այլ լեզուներում որևէ իմաստ չի արտահայտում ,հայերենում ուղղակի նշանակում է «այն արը»: thuschtra տերմինը ձևաբանական և իմաստաբանորեն կապված է Թեժ իմաստի հետ tra նշանակում է «դրած» :Ամբողջական իմաստն է «այն արը թեժ դրած է» : thuschtra տերմինի մեջ հստակ է նաև «Իշթար,ասթար, աստղ»իմաստները ընդհանրացված ձևով Zarathuschtra տերմինը համարժեք է Զորաստր տերմինին և բառացիորեն նշանակում է «այն արի աստղ»:
Նրա ապրած ժամանակաշրջանի հետ կապված կա չորս մոտեցում:Մեր մոտե ցումը համհունչ է երրորդ ժամանակաշրջանին որը համապատասխանում է Տրո յական պատերազմի ավարտին: Կարելի է համարձակորեն ենթադրել որ Զոր աստրը ապրել է մթա 1200 ից 1100 ը ընկած ժամանակահատվածում, ենթադրյալ ծննդավայրը Գդանի կամ Գեդենի քաղաքն է : Համաձայն ավանդազրույցների Զորաստրը եռեսուն տարեկան հասակում տեսավ տեսիլքը և ստացավ իր Առաքել ությունը, ապրել է 77 տարի և զոհվեց աղոթքի ժամանակ դաշ յունի հարվածով, նոր ուսմունքի հակառակորդներից մեկի կողմից,ծննդյան օրը տոնվում է դեկտեմբերի 22 ին իսկ հոգևոր ծննդյան օրը համարվում է մարտի 26 ը:
Ըստ ավան դապատումների նրա հայրն էր Սթարոշաստամը իսկ մայրը Դոգդոյան: Դոգդոյան տերմինը ծագումնաբանորեն կապված է ՁԿՆԵՐԻ,ՋՐԻ և ՀՐԻ «Դա գոն» աստծո անբան հետ: Դիցաբանորեն Դոգդոյան կարող է լինել «Դագոն» աստծո սերունդ ներից: Սթարոշաստամ տերմինը կապված է մի քանի իմաստների հետ և արտա հայրրում է հետևյալ իմաստը «դրված անվիճելի աստված շատ վաղուց» որը իմաստաբանորեն համարժեք է Արարիչ Աստված երևույթի հետ:Զորաստրը իր մայրական ճյուղով կապված է դիցական կենարար ջրի հետ իսկ հայրական ճյուղով կապված է բարձր հեղինակություն վայելող աստծո հետ:
Իր առաջին շփումը Արարչաական Էությաան հետ տեղի ունեցավ այն ժամանակ երբ նա ծիսական աղոթքից հետո դուրս եկավ ջրից և ափում տեսավ մեկին որը իրեն ներ կայացավ որպես Վոհում Մանա այսինքն «Բարի Նպատակ», նա տարավ Զոր աստրին լույս ճառագող Ահուրամազդայի և հինգ այլ էությունների մոտ: Այս յոթ Աստվածներից նա ստացավ իր տեսիլքները:Զորաստրի ինքնության մեջ հստակ առան ձանում է Արևապաշտական գաղաթարախոսության հատուկ գծերը մահկանացու մարդը,Առաքյալ,ինչպես նաև հավատամքի գլխավոր խորհուրդներ հանդիսացող ջուրը և հուրը:
Զորաստրի Առաքելությունը կայանում էր վերականգնել հրապաշտության սկզբնա կան գաղափարը՝միաստվածությանը որը հնագույն ժամանակներից հայտնի էր որպես «Արարու և Ա» այսինքն Արարիչ Աստված: Ըստ Զորաստրի Մարդը բարի աստծո օգնականն է ընդեմ չարի , Զորաստրը քարոզում էր, որ ծիսակատարութ յունները և զոհաբերությունները անդրշիրիմյան աշխարհում հավերժ բարի աստծո հետ լինելու համար բավարար չեն ,հարկավոր է բարի մտքեր ունենալ և բարի գործեր կատարել : Հաճախ Զերվանը երկրպագվում էր որպես Արարիչ ,այս պայ քարը հիմնականում իր կուլմինացիոն կետին հասավ Դարեհի ժամանակ ,երբ նա , որպես Հայ արիքի արևապաշտական համադաշնության առաջնորդ, բարձրա գույն աստված հռչակեց Ահուրամազդային և Միհրին, իջեցրեց մեկ աստիճան նեքև իսկ Զերվանական Մարերինին զրկեց գլխավոր քրմապետական իրավունքից:
Չնաձած այն բանին որ, Միհրը զիջեց իր տեղը սակայն Արևապաշտական գաղա փարախոսության մեջ և մարական և պարթևական ուղղությունները ճանաչում էին հայկական էթնոսի Միհր աստծո անսասան գերակայությունը որպես արև և այդ պատճառով նրան վերապահում էին գլխավոր արդարամիտ դատավորի դերը՝ Ահուրամազդայի և Արիմանի, լույսի և խավարի միջև:
Զորաստրի քարոզած համակագում առաջինը Ահուրամազդան էր,իր վեց բար ձրագույն արարածներով, նրանք իրենց հերթին ստեղծեցին իրենց կառույցը որտեղ Միհրը նոր դավանանքի մեջ զբաղեցրեց կենտրոնանիտ երկ րորդ տեղը:
(հատված)
Մեջբերել
Էջանիշներ