Նպատակը արդեն ասացի - եթե ուզում ենք հայրենասեր սերունդ ունենանք, այդ թվում նաև պետք է մեծ ուշադրություն դարձնենք դպրոցական պատմության դասագրքերին...Վանաձորցի-ի խոսքերից
Չէ, չէս ասել, բայց նման տպավորություն էր ինձ մոտ ստեղծվում, դրա համար էլ ցանկացա ճշտել:Այդ դեպքում ընդհանրապես չեմ կարողնում ընկալել այս թեմայի շրջանակներում փաստական տվյալներով լեցուն քո ծավալուն գրառումների նպատակը:
Չէի ասի - օրինակ, Փավստոս Բյուզանդի երկի մի քանի հրատարակություններում նրա անունը օգտագործվում է "յ" տարբերակով...Ընդունված է Բուզանդ տարբերակը, Բյուզանը սխալ է:
Ես, բարեբախտաբար, դեռ չեմ սկսել ինչ-որ մեկի գլուխը պատռել - ես ընդամենը ցույց տվեցի բառի մեկ այլ տարբերակ...Հարց է առաջանում եթե գիտեիր երկու տարբերակ կա, ինչու էիր գլուխ պատռելով փորձում ուղղել:
Իսկ ինչով կարող ես հիմնավորել, որ հենց այդ կարծիքն է ամենատարածվածը?Ամենատարածված կարծիքն այն է, որ Բյուզանդիոն կամ Բյուզանդիա բառի հետ նրա նավանումը կապ չուներ, յ-ով տարբերակը սխալ է, որը շատ մարդիկ չհասկանալով օգտագործում են:
Նույն հարցը կարող ես ուղղել հանրագիտարանների հեղինակներին և պահանջել, որ բոլոր հատորների նախաբաններում արտացոլեն առաջին հատորի նախաբանի բովանդակությունը: Ընդ որում, հաշվի առ, որ իմ հետագա հատորներում ես, թեև ոչ մանրամասն, սակայն նշում եմ այդ մասին...դե եթե ըստ քո նախկին գրառումների մասերը փոքր են , որ կոնկրետ ժամանակաշրջանով հետաքրքրվողը ստիպված չլինի ամբողջը գնել, ապա առաջանում է թյուրիմացություն:
Դեպքերի մոտ 90 տոկոսում` այո: Բայց մնացած 10 տոկոսի դեպքում` հիմք եղել է սկզբնաղբյուրների ուղղակի հաղորդումը... ՈՒ այդ մասին ես ասելել եմ - գրել եմ, չէ, որ կա 2 լուծում... և այլնԻրականում պետք չէ երկար բարակ գրել, ընդամենը 2 տողով պետք է ասվի որ թվերը սեփական վերլուծության արդյունք են և վերջ
Չէի ասի - ամենահավանական ենթադրությունը առավելագույնն է, որ այս պայմաններում այդ դեպքում հնարավոր է անել - ունես ավելի լավ առաջարկ?Ճշմարատցիության պակաս
Լավ, հիմա արի մտածենք - դու ասում ես, որ այդ ճ-մ-ում փղեր չեն եղել, ես ասում եմ եղել է: 50/50...միգուցե տվյալ ճակատամարտին ընդհանրապես փիղ չի մասնակցել այն էլ 100,
Իսկ հիմա արի հաշվի առնենք, որ Սելևկյանների թագավորության բանակում մարտական փղերը կազմում էին մեծ թիվ և, համաձայն սելևկյան ռազմական դոկտրինայի, դրանք պետք է կիրառվեին բոլոր հիմնական ճակատամարտերում:
Այս պայմաններում հավանական է ենթադրել, որ փղեր եղել են, եթե հակառակը վկայող լուրջ փաստարկներ չկան...
Պատկերացրու Վրաց-ռուսական պատերազմը - ՌԴ 58-րդ բանակի կազմում տանկերը նույն դերն ունեին, ինչ փղերը Սելևկյան բանակում մ.թ.ա. 160 թ-ի Բասենի ճ-մ-ում: Ենթադրենք, որ մենք հաստատ գիտենք, որ ՌԴ 58-րդ բանակում հաստատ տանկեր կան, բայց չգիտենք - վրացիների դեմ դրանք կիրառվել են թե չէ:
Այս պայմաններում ավելի հավանական չէ ենթադրել, որ դրանք կիրառվել են, քանի որ առկա էին ՌԴ բանակում և հանդիսանում էին հիմնական հարվածային ուժը, քան թե չեն կիրառվել?
"Մոտ"-ը ընդամենը վերաբերվում է թվերին: Այսինքն ես հավանական եմ համարում, որ փղեր եղել են և այդ պայմաններում ենթադրում եմ նրանց թիվը 100-ի սահմաններում: Ի դեպ, սա ռազմական պատմության մեջ չափազանց տարածված երևույթ է և երևի դրա չիմացությունն է, որ քեզ ստիպում է այս հարցի վրա այսքան մանրանալ...կողքն էլ մոտ բառն ենք դնում ու ավելի լղոզված բան ստանում, որի իրավացիության տոկոսը ահավոր ցածրանում է:
Ես, ինչպես արդեն նշել եմ, այլ մոտեցման կողմնակից եմ - խնդրեմ, խնդիր չկա, եթե դու նման գիրք կգրես, դու առաջնորդվիր քո կողմից ընդունելի սկզբունքով,..Վիճարեկլն այն է, որ սկզբնաղբյուրներում չկա ասեն 100 փղի հիշատակություն, կամ գոնե փղի: Ավելի լավ է չլինի քան լինի ոչ հավաստի:
Ուրեմն դու ծանոթ ես իմ գրքերի հատորներից որևէ մեկին?Ձեռքի տակ ընկնելը իրենից ենթադրում է նյութին ծանոթանալը:
Մեծ հաշվով` այո: Ընդ որում, ըստ իս, դրանից լավ տարբերակ առայժմ չի առաջարկվել...Փաստորեն համոզված ես ,որ քո մշակած սկզբունը ճգրիտ կամ ճշգիտին մոտ արդյունքներ է տալիս՞
Իրոք - այդ ես չեմ, որ գոռում եմ,թ ե Ավարայրի ճ-մ-ի պահով զոհերի թիվը սովետահայ պատմագիտությունը սխալ է ներկայացրել: Կամ այդ ես չեմ, որ ամբողջական տեսքով ներկայացնում եմ Վասակ Սյունու "մեղադրական եզրակացություն"-ը, այն դեպքում, երբ նույն սովետահայ պատմագիտությունը Վասակին գործնականում արդարացնում է - ինչումն է կրկնությունը, հարց է ծագում?Ինչ վերաբերվում է սեվտեկան պատմագրությանը , Լիոն միշտ բողոքում ես որ շատ թույլ են ներկայացնում ու չես վստահում և այլն, բայց ասենք Վարդան Մամիկոնյանին հասնելիս նույնությամբ կրկնում ես սովետական պատմինչներին՝ այսինքն որ մասը ոնց հարմարա:
Բացի այդ - նախ ես չեմ ասել, որ սովետահայ պատմագիտությունը "պավալնի վատնա" - այ, որ լավ ծոնթացած լինեիր իմ գրքին, առաջին հատորի առաջին ծանոթագրությունում կկարդայիր -
Սրա հետ կապված միաժամանակ կուզենայի նաև հատկապես ընդգծել սովետահայ պատմագիտության անուրանալի նվաճումները: Դրանցից նախ և առաջ պետք է մատնանշել իրականացված մեծածավալ թարգմանչական գործունեությունը, երբ իրոք շնորհաշատ մասնագետների կողմից հայերեն թարգմանվեցին, և, որ ոչ պակաս կարևոր է, հիմնականում բարձրորակ, թեև երբեմն տենդեցիոզ, Հայոց պետականությունը ու պետական կառույցները թերագնահատող և գաղափարական շտամպերով հագեցված մեկնաբանություններով համեմվեցին մեծ թվով օտարալեզու աղբյուրներ Հայաստանի ու հայերի մասին: Միաժամանակ գրեթե բոլոր հիմնական սկզբնաղբյուրները գրաբարից թարգմանվեցին ժամանակակից հայերեն ու հրատարակվեցին` կրկին բարձրորակ, թեև դարձյալ կոնցեպտուալ թերություններից ոչ զուրկ մեկնաբանություններով: Այս հանգամանքը մեծապես հեշտացնում է այդ աղբյուրների հետ ծանոթացումը: Անուրանալի են նաև առաջնակարգ գիտնականների կողմից իրականացված համեմատական-վերլուծական աշխատությունների դերը որևէ նեղ մի ժամանակաշրջանի կամ տարածաշրջանի վերաբերյալ: Օրինակ` ուսումնասիրողի համար անգնահատելի են Ա. Տեր-Ղևոնդյանի աշխատությունները Հայաստան արաբական արշավանքների, ինչպես նաև նրանց տիրապետության դեմ հայ ժողովրդի մղած պայքարի վերաբերյալ:
Եվ վերջում հաշվի առ, որ գիտությունը, ինչքան էլ ժխտի իրենից առաջ եղածին, միշտ էլ այս կամ այն չափով հենվում է նրա նվաճումների վրա: Ընդ որում սովետահայ պատմագիտության դեպքում իմ քննադատությունը վերաբերվում է ավելի շատ կոնցեպտուալ, գլոբալ հարցերին, ռազմական պատմությանը, ինչպես նաև Հնագույն պատմությանը...
Մեջբերել
Էջանիշներ