Ճշմարտություն և մոլորություն

[Արիացի]

սխալ է: Բոլոր մարդկանց տրված է այդ հնարավորություններըը, հատկությունները, սակայն յուրաքանչյուրի մոտ այն արտահայտվում է տարբեր մաքսիմումներով:

Ասածս կոնկրետ անհատներին չէր վերաբերվում այլ ազգերին ու իրենց ունակություններին: Եթե բոլոր ազգերին դնես հավասար պամանների մեջ` նույն թվաքանակ, նույն տարածքը ու նույն սկզբնական ռեսուրսները, ապա բոլոր ազգերն էլ հավասար ժամանակամիջոցում կցուցադրեն միևնույն արդյունավետությունը, քանի որ բոլոր ազգերի մեջ էլ կան և խելոքներ և անխելքներ, և տկարներ և ուժեղներ: Ասածիս ապացույց ինչ-որ առումով կարող է հանդիսանալ Խորհրդային միությունը, երբ նրա առանձին հանրապետությունները ընդհանուր հաշվով համարյա թե միևնույն տեսակարար կշիռն էին ունենում ընդհանուր միության տնտեսության մեջ` թե ուկրաինացիները, թե հայերը և թե ուզբեկները:

Դե հիմա կան հին ազգեր, որ անցել են ահագին ճանապարհ, թե հիմա իրանք վերանան ընկնեն էդ լակոտ ազգերի խելքին, նորից պիտի զրոյից սկսեն էդ երկար ճանապարհը:

Այո կան հին ազգեր, որ անցել են էդ ճանապարհը ու հայերը էդ ազգերից մեկն են: Դրա համար էլ հայերն առաջիններից են, որ հասկացել են ազգ գաղափարի սխալականությունը

Հ.Գ. Եթե չես կարող մի պահ մոռանալ ազգի գաղափարի ու քո ազգային պատկանելության մասին ու խոսել համամարդկային արժեքների տեսանկյունից, ապա էս զրույցը շարունակելն անիմաստ եմ համարում, քանի որ այնպիսի տպավորություն է, որ դու պատրաստ ես արդարացնել ֆաշիզմն ու նացիզմը, մարդկային ցեղերի միմյանց դեմ ուղղված պայքարը և նույնիսկ ցեղասպանությունները, միայն թե չընդունես այն, որ ազգ գաղափարի հիմքում սխալներ կան:

[Լեռնցի]

Ասածս կոնկրետ անհատներին չէր վերաբերվում այլ ազգերին ու իրենց ունակություններին: Եթե բոլոր ազգերին դնես հավասար պամանների մեջ` նույն թվաքանակ, նույն տարածքը ու նույն սկզբնական ռեսուրսները, ապա բոլոր ազգերն էլ հավասար ժամանակամիջոցում կցուցադրեն միևնույն արդյունավետությունը, քանի որ բոլոր ազգերի մեջ էլ կան և խելոքներ և անխելքներ, և տկարներ և ուժեղներ: Ասածիս ապացույց ինչ-որ առումով կարող է հանդիսանալ Խորհրդային միությունը, երբ նրա առանձին հանրապետությունները ընդհանուր հաշվով համարյա թե միևնույն տեսակարար կշիռն էին ունենում ընդհանուր միության տնտեսության մեջ` թե ուկրաինացիները, թե հայերը և թե ուզբեկները:

Դու էլ կարող ես կռահել, որ քո ասածը սխալ է: Համեմատիր մեզ ու Չինացիներին: Կամ անհամեմատելի են թուրքերն ու հայերը: Մենակ նաիր մեր ինքնապաշտպանական մարտերը թուրքերի հետ:
Հենց քո Սովետի մեջ, հայերը 70 տարուց հետո ԽՍՀՄ-ի գիտական առումով թիվ 3 պետությունն էին, Ռուսաստանից ու Ուկրաինաից հետո: Պարզ է, որ ասածդ ակնհայտորեն սխալ է:

Այո կան հին ազգեր, որ անցել են էդ ճանապարհը ու հայերը էդ ազգերից մեկն են: Դրա համար էլ հայերն առաջիններից են, որ հասկացել են ազգ գաղափարի սխալականությունը

Հ.Գ. Եթե չես կարող մի պահ մոռանալ ազգի գաղափարի ու քո ազգային պատկանելության մասին ու խոսել համամարդկային արժեքների տեսանկյունից, ապա էս զրույցը շարունակելն անիմաստ եմ համարում, քանի որ այնպիսի տպավորություն է, որ դու պատրաստ ես արդարացնել ֆաշիզմն ու նացիզմը, մարդկային ցեղերի միմյանց դեմ ուղղված պայքարը և նույնիսկ ցեղասպանությունները, միայն թե չընդունես այն, որ ազգ գաղափարի հիմքում սխալներ կան:

Կարող եմ մի պահ մոռանալ էդ ամեն ինչի մասին, ինչպես որ կարող եմ մի պահ պատկերացնել մի հասարակարգ, որտեղ բոլոր մարդիկ անմահ են, և չեն բազմանում: Հա բայց փաստն էն ա, որ մարդիկ մահկանացու են ու բազմանում են:
Հիմա ուզում ես ես 200 հատ իդեալական հասարակարգի մոդել առաջարկեմ, ասենք որ էս ինչ բանը սենց լիներ, կամ էն ինչ բանը նենց լիներ: Բայց փաստը ցույց է տալիս, որ եթե էդ առաջարկածներիս մեջ ես արհամարհում եմ բնական երևույթները, ապա դրանք երբևէ չեն կարող կյանքի կոչվել կամ կոչվելու դեպքում, արագ կկործանվեն:
Մարքսի այն պնդումը կամ կանխատեսումը, որ Կապիտալիզմը ի վերջո կկործանվի և մարդիկ կանցնեն սոցիալիզմի հիմքերին, ճշմարիտ է հենց այդ տեսակետից, որ Կապիտալիստական երկար պայքարների արդյունքում կմնան միայն ուժեղները, որոնք կունենան հավասար հնարավորություններ:

Հ.Գ. Հիմա ոչ թե ազգերը վերանում են, այլ միանգամից ձևավորվում են նոր ազգեր, ու էդ նորերը պարզապես ուժեղ են, դրա համար իրենցն են թելադրում աշխարհին: Իսկ իրենցում ազգային մտածողությունը դեռ սաղմային իրավիճակում է, դրա համար տպավորությունն այնպիսին է, թե աշխարհում ազգային մտածողությունը թուլանում է:

[Արիացի]

Դու էլ կարող ես կռահել, որ քո ասածը սխալ է: Համեմատիր մեզ ու Չինացիներին: Կամ անհամեմատելի են թուրքերն ու հայերը: Մենակ նաիր մեր ինքնապաշտպանական մարտերը թուրքերի հետ:
Հենց քո Սովետի մեջ, հայերը 70 տարուց հետո ԽՍՀՄ-ի գիտական առումով թիվ 3 պետությունն էին, Ռուսաստանից ու Ուկրաինաից հետո: Պարզ է, որ ասածդ ակնհայտորեն սխալ է:

Խոսքը միայն գիտության կամ միայն ուժի մասին չի, խոսքը ամբողջական ազգի ու տնտեսության բոլոր ճյուղերի մասին ա: Մեկը գիտությամբ ա լավ լինում, մյուսը գյուղատնտեսական աշխատանքներով, մի ուրիշն էլ կարում ա հանքից լավ նավթ հանի: Այդ բոլորը գնահատվում ա դրամական միավորով: Ու տարբեր ազգերի ներդրումը ընդհանուր տնտեսության մեջ` արտահայտված դրամական միավորներով համարյա թե նույնն ա: Միայն ինտելեկտուալ բարձր մակարդակը քիչ ա ընդհանուր արդյունքի համար: Մեկը խելոք ա, մյուսն էլ քիչ խելոք ա, բայց էդ քիչ խելոքությունը կոմպենսացնում ա կարգապահությամբ, մի ուրիշն էլ` աշխատասիրությամբ:

Կարող եմ մի պահ մոռանալ էդ ամեն ինչի մասին, ինչպես որ կարող եմ մի պահ պատկերացնել մի հասարակարգ, որտեղ բոլոր մարդիկ անմահ են, և չեն բազմանում: Հա բայց փաստն էն ա, որ մարդիկ մահկանացու են ու բազմանում են:
Հիմա ուզում ես ես 200 հատ իդեալական հասարակարգի մոդել առաջարկեմ, ասենք որ էս ինչ բանը սենց լիներ, կամ էն ինչ բանը նենց լիներ: Բայց փաստը ցույց է տալիս, որ եթե էդ առաջարկածներիս մեջ ես արհամարհում եմ բնական երևույթները, ապա դրանք երբևէ չեն կարող կյանքի կոչվել կամ կոչվելու դեպքում, արագ կկործանվեն:

200 հատ պետք չի, մեկն էլ բավական է: Ու իդեալական էլ պարտադիր չի որ լինի, բավական է միայն այն, որ սոցիալական հավասարությունը ու ազատությունը ապահովվեն: Ինչպես վերևում գրել էի` իմ նպատակը ու ցանկությունն է հենց քո կողմից նման մի մոդելի առաջ քաշումը: Բայց դու բացահայտորեն խուսափում ես դրանից, քանի որ տրամաբանորեն համոզված ես, որ սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունելով ու դրանով առաջնորդվելով անպայման կհանգես ազգերի սխալականության գաղափարին: Իսկ քանի որ դա քո համար ոչ մի ձև ընդունելի չի (ոչ թե հակասական ա, ոչ թե անտրամաբանական ա, այլ ուղղակի ընդունելի չի), ապա դու գերադասում ես սոցիալական արդարությունը համարել անբնական, իսկ ազգերի գոյությունը բնական, մինչդեռ շատ գիտելիքներ պետք չի հակառակում համոզվելու համար:
Այնուամենայնիվ դեռ հույս ունեմ, որ նման մոդել դու առաջ կքաշես, իր տրամաբանական հիմնավորմամբ:

Մարքսի այն պնդումը կամ կանխատեսումը, որ Կապիտալիզմը ի վերջո կկործանվի և մարդիկ կանցնեն սոցիալիզմի հիմքերին, ճշմարիտ է հենց այդ տեսակետից, որ Կապիտալիստական երկար պայքարների արդյունքում կմնան միայն ուժեղները, որոնք կունենան հավասար հնարավորություններ:

Ու դու դա ոնց ես պատկերացնում? Դրանից հետո կդադարի արդյոք քո ասած կապիտալիստական կռիվները? Հետո, էդ ոնց պտի ջոկես, որ մնացել են միայն ուժեղները? Ով ա որոշում, թե որն ա ուժեղ որը չէ? Ու արդյոք եթե դու ուժեղ ես, ապա քո ժառանգը նույնպես պտի համարվի ուժեղ? Ու սենց լիքը մազալու հարցեր:

Հ.Գ. Հիմա ոչ թե ազգերը վերանում են, այլ միանգամից ձևավորվում են նոր ազգեր, ու էդ նորերը պարզապես ուժեղ են, դրա համար իրենցն են թելադրում աշխարհին: Իսկ իրենցում ազգային մտածողությունը դեռ սաղմային իրավիճակում է, դրա համար տպավորությունն այնպիսին է, թե աշխարհում ազգային մտածողությունը թուլանում է:

Նախորդ մեջբերումը սրա հետ համադրելով կարող եմ եզրակացնել, որ քո նշած նոր ստեղծվող ազգերը հենց այն ուժեղներն են, որոնք վերջնական արդյունքում կմնան երկրի վրա, իսկ թույլերը (երևի թե հին ազգերը) կվերանան: Իսկ քանի որ այս նոր ստեղծվածների մոտ ազգային մտածողությունը գրեթե բացակայում ա, ապա վերջնական հաղթանակից հետո` այն բաղձալի պահին, երբ կմնան միայն ուժեղները, այսինքն այս նոր ստեղծվածները, ապա երկրագնդի վրա ազգային մտածելակերպով մարդ չի մնա:

[Լեռնցի]

Խոսքը միայն գիտության կամ միայն ուժի մասին չի, խոսքը ամբողջական ազգի ու տնտեսության բոլոր ճյուղերի մասին ա: Մեկը գիտությամբ ա լավ լինում, մյուսը գյուղատնտեսական աշխատանքներով, մի ուրիշն էլ կարում ա հանքից լավ նավթ հանի: Այդ բոլորը գնահատվում ա դրամական միավորով: Ու տարբեր ազգերի ներդրումը ընդհանուր տնտեսության մեջ` արտահայտված դրամական միավորներով համարյա թե նույնն ա: Միայն ինտելեկտուալ բարձր մակարդակը քիչ ա ընդհանուր արդյունքի համար: Մեկը խելոք ա, մյուսն էլ քիչ խելոք ա, բայց էդ քիչ խելոքությունը կոմպենսացնում ա կարգապահությամբ, մի ուրիշն էլ` աշխատասիրությամբ:

Հասկանում եմ, բայց մեկ ա դու սխալ ես: Էդ ազգերի համեմատումը ըստ արածի դրամական միավորով պարզապես զարմանալի էր: Էսպես ասեմ, ենթադրենք դու որոշեցիր 100 գնահատման ոլորտ: Ու համեմատում ես ասենք հույներին ու թուրքերին: Վստահ եմ, որ 90-10 հոգուտ հույներին կլինի:

200 հատ պետք չի, մեկն էլ բավական է: Ու իդեալական էլ պարտադիր չի որ լինի, բավական է միայն այն, որ սոցիալական հավասարությունը ու ազատությունը ապահովվեն: Ինչպես վերևում գրել էի` իմ նպատակը ու ցանկությունն է հենց քո կողմից նման մի մոդելի առաջ քաշումը: Բայց դու բացահայտորեն խուսափում ես դրանից, քանի որ տրամաբանորեն համոզված ես, որ սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունելով ու դրանով առաջնորդվելով անպայման կհանգես ազգերի սխալականության գաղափարին: Իսկ քանի որ դա քո համար ոչ մի ձև ընդունելի չի (ոչ թե հակասական ա, ոչ թե անտրամաբանական ա, այլ ուղղակի ընդունելի չի), ապա դու գերադասում ես սոցիալական արդարությունը համարել անբնական, իսկ ազգերի գոյությունը բնական, մինչդեռ շատ գիտելիքներ պետք չի հակառակում համոզվելու համար:
Այնուամենայնիվ դեռ հույս ունեմ, որ նման մոդել դու առաջ կքաշես, իր տրամաբանական հիմնավորմամբ:

Որոշակի մոդել առաջ քաշել ու ավելին զբաղվել դրա հիմնավորմամբ, ես այժմ չեմ կարող, դրա փոխարեն կարդում եմ ոմանց մտքերը այդ ուղղությամբ: Այդպիսի մի մոդել առաջ է քաշել Վ.Վահրադյանը:
Հենց ըդնգծված նախադասությունը մատնանշում է քո մոտեցման սխալականությունը: Ոչ, ընդհակառակը, իմ տրամաբանությունը լրիվ այլ արդյունքի է տանում,և որովհետև ես որպես հիմք վերցնում եմ բնականը և ոչ թե անբնականը:

Ու դու դա ոնց ես պատկերացնում? Դրանից հետո կդադարի արդյոք քո ասած կապիտալիստական կռիվները? Հետո, էդ ոնց պտի ջոկես, որ մնացել են միայն ուժեղները? Ով ա որոշում, թե որն ա ուժեղ որը չէ? Ու արդյոք եթե դու ուժեղ ես, ապա քո ժառանգը նույնպես պտի համարվի ուժեղ? Ու սենց լիքը մազալու հարցեր:

Ախպեր դե լավ էլի նենց հարցեր կտաս: Դե տա ինչ որ ջոկելով չի լինելու, դա որպես էդպիսին ձևավորվելու է:

Նախորդ մեջբերումը սրա հետ համադրելով կարող եմ եզրակացնել, որ քո նշած նոր ստեղծվող ազգերը հենց այն ուժեղներն են, որոնք վերջնական արդյունքում կմնան երկրի վրա, իսկ թույլերը (երևի թե հին ազգերը) կվերանան: Իսկ քանի որ այս նոր ստեղծվածների մոտ ազգային մտածողությունը գրեթե բացակայում ա, ապա վերջնական հաղթանակից հետո` այն բաղձալի պահին, երբ կմնան միայն ուժեղները, այսինքն այս նոր ստեղծվածները, ապա երկրագնդի վրա ազգային մտածելակերպով մարդ չի մնա:

Այո նրանք այժմ ուժեղ են քանակապես և ոչ որակապես: Որակապես հին ազգերը 1000 անգամ գերազանցում են նրանց: Դե փորձիր ասենք հույներին համեմատել Բրազլիացիների կամ մեքսիկների հետ:
Իսկ եթե նույնսիկ այդ քո ասած ազգային մտածելապերպով մարդ չմնա, ապա ինչպես նշեցի, նրանք դրա ձևավորման փուլում են, ու ասենք 1000 տարի հետո արդեն կլինեն ազգային տարանջատումները: Պետք է չէ փակել աչքերը բնության զորեղության դեմ:

Եթե դու այժմ առաջարկես մի հիանալի մոդել, որը հիմնված լինի այն գաղափարի վրա, որ մարդ պիտի չբազմանա, կամ անմահ լինի, ես կասեմ, որ այն սխալ է: Կասեմ, որ եթե նույնսիկ կարողանաս այնպիսի մարդկային հասարակարգ ապահվոել, որոնք ապրեն 200 տարուց ավել, ապա միևնույնն է 300 - 400 տարի հետո, նրանք կսկեն մեռնել ու նորից բազմանալ:
Որովհետև, եթե մարդկությունն այժմ տրոհված է ազգությունների, ապա դա ինչ որ մեկը չի նստել որոշել, որ վերջ էսօրվանից մենք տարբեր ազգեր ենք, այլ այն որպես այդպիսի ձևավորվել է բնական ճանապարհով, դարերի ու հազարամյակների ընթացքում:

[Արիացի]

Հասկանում եմ, բայց մեկ ա դու սխալ ես:

Էդ ազգերի համեմատումը ըստ արածի դրամական միավորով պարզապես զարմանալի էր: Էսպես ասեմ, ենթադրենք դու որոշեցիր 100 գնահատման ոլորտ: Ու համեմատում ես ասենք հույներին ու թուրքերին: Վստահ եմ, որ 90-10 հոգուտ հույներին կլինի:

Հատուկ քո համար համեմատեցի Հունաստանի ու Թուրքիայի համախառն ներքին արդյունքի ցուցանիշները ու ասեմ, որ հույներինը 1.5 անգամ գերազանցում է թուրքերին:

Որոշակի մոդել առաջ քաշել ու ավելին զբաղվել դրա հիմնավորմամբ, ես այժմ չեմ կարող, դրա փոխարեն կարդում եմ ոմանց մտքերը այդ ուղղությամբ: Այդպիսի մի մոդել առաջ է քաշել Վ.Վահրադյանը:
Հենց ըդնգծված նախադասությունը մատնանշում է քո մոտեցման սխալականությունը: Ոչ, ընդհակառակը, իմ տրամաբանությունը լրիվ այլ արդյունքի է տանում,և որովհետև ես որպես հիմք վերցնում եմ բնականը և ոչ թե անբնականը:

Դե բա ասա որ մոդել առաջ քաշել չես կարող, ես էլ էսքան երկար չկենտրոնանամ դրա վրա: Թե ուզում ես, հիմա էլ Նժդեհից անցնենք Վահրադյանին, բայց կարծում եմ իմաստ չունի
Կամայական տրամաբանություն միևնույն նախնական դրույթների դեպքում տանում է նույն եզրահանգումների, քանի որ տրամաբանական եզրահանգումներ անելու մեթոդները կամ այլ կերպ ասած տրամաբանական գործողությունները` արիստոտելի սիլոգիզմներ, մոդուս պոնենս, դեդուկցիա, ինդուկցիա և այլն, բոլոր տրամաբանական համակարգերում գործում են: Հետևաբար ամբողջ խնդիրը նախնական դրույթների ընտրության մեջ է: Ու ես համարյա թե համոզված եմ, որ դու հասկացել ու քո մեջ գտել ես այն տրամաբանական շղթան, որը սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունելով հանգեցնում է ազգերի կործանման: Դրա համար դու ամեն կերպ խուսափում ես սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունել ու դա փորձում ես անել ազգերի բնական լինելու անբնական պնդմամբ: Քանի որ այսքանը իմ համար արդեն ակնհայտ է ու հուսով եմ քո համար նույնպես, մենք կարող ենք մեր զրույցը տեղափոխել մի քայլ առաջ: Այդ քայլ առաջը գրառմանս վերջում կձևակերպեմ:

Այո նրանք այժմ ուժեղ են քանակապես և ոչ որակապես: Որակապես հին ազգերը 1000 անգամ գերազանցում են նրանց: Դե փորձիր ասենք հույներին համեմատել Բրազլիացիների կամ մեքսիկների հետ:

Դե փաստը էն ա, որ հիմա ուժեղ են, իսկ ինչպես դու ես ասում ուժեղը թույլին վերացնում ա: Հիմա ինչն ա խանգարում, որ էդ ուժեղը վերացնի թույլին? Ի դեպ մի բանի վրա ուշադրությունդ հրավիրեմ` այդ ուժեղ թուրքերը ժամանակին կոտորել են թույլ հայերին: Ու իմ մոտ նենց տպավորություն ա, որ դու սա արդարացնում ես

Եթե դու այժմ առաջարկես մի հիանալի մոդել, որը հիմնված լինի այն գաղափարի վրա, որ մարդ պիտի չբազմանա, կամ անմահ լինի, ես կասեմ, որ այն սխալ է: Կասեմ, որ եթե նույնսիկ կարողանաս այնպիսի մարդկային հասարակարգ ապահվոել, որոնք ապրեն 200 տարուց ավել, ապա միևնույնն է 300 - 400 տարի հետո, նրանք կսկեն մեռնել ու նորից բազմանալ:

Մարդու անմահության մասին խոսելը առնվազն հիմարություն է, քանի որ ժամանակի ընթացքում ամեն բան էլ վերանում է: Իսկ տարիքը երկարացնելը հիմա ակտուալ պրոբլեմ է ու որոշ գիտնականներ զբաղվում են էդ հարցով, կարծիք կա, որ ինչ-որ գենետիկ փոփոխությունների արդյունքում մարդու տարիքը կարելի է հասցնել մինչև 180 տարվա:
Այլ բան է բազմացումը: Քո համար երևի նորություն չի լինի կլոնավորման գաղափարը: Նման փորձեր արվում են ու երևի թե արդեն հաջողությամբ էլ են պսակվել: Սա հենց ապացուցում ա էն պնդումը, որ բնությունը էնքան էլ զորեղ չի, ինչքան քեզ թվում ա ու մեկ մեկ կարելի ա աչք փակել նրա զորեղության վրա Ավելին` եթե մենք միշտ մտածեինք այդ կերպ ու զորեղ բնությունից միշտ վախենայինք այնպես ինչպես դու ես դա ուզում մենք homo-sapiens չէինք դառնա:

Որովհետև, եթե մարդկությունն այժմ տրոհված է ազգությունների, ապա դա ինչ որ մեկը չի նստել որոշել, որ վերջ էսօրվանից մենք տարբեր ազգեր ենք, այլ այն որպես այդպիսի ձևավորվել է բնական ճանապարհով, դարերի ու հազարամյակների ընթացքում:

Բայց պատմությունը տենց դեպքեր էլ գիտի: Վառ օրինակ միջինասիական ազգերը: Սովետական որոշմամդ դրին ու դրանց բաժանին` ասին էսօրվանից քո անունը ուզբեկ է, իսկ քոնը ղազախ: Ստացվեց նենց, որ երկու եղբայր արդեն պատկանում էին տարբեր ազգությունների
Տենց օրինակներ շատ կան` ադրբեջանցիներ, ամն, լատինաամերիկյան ազգեր:

Հիմա անցնեմ այն մի քայլ առաջ-ին որի մասին վերևում նշում էի: Ինչպես պարզեցի, դու ոչ մի ձև սոցիալական արդարությունը հասարակարգի մասին քո պատկերացումների մեջ չես ուզում ընդունել, դա բացատրելով իբր թե դրա անբնականությամբ, այլ կերպ ասած` ազգերի գաղափարի իբր թե բնական լինելով: Արի բնության մեջ փորձենք պարզել թե որտեղ է թաքնված ազգերի գաղափարը: Չնայած վերևում արդեն օրինակի վրա նշել եմ` ամեն բնական չի, որ պետք է ընդունենք ու դրան հակառակ ոչ մի բան չանենք, բայց այնուամենայնիվ կուզենայի լսել ազգությունների բնականության քո հիմնավորումները:

[Լեռնցի]

Հատուկ քո համար համեմատեցի Հունաստանի ու Թուրքիայի համախառն ներքին արդյունքի ցուցանիշները ու ասեմ, որ հույներինը 1.5 անգամ գերազանցում է թուրքերին:

Պարզ է, բայց դու արդեն քո առաջարկածին հակառակ քայլ կատարեցիր, այսօր հույները և թուրքերը հավասար հնարավորություններ չունեն:

Դե բա ասա որ մոդել առաջ քաշել չես կարող, ես էլ էսքան երկար չկենտրոնանամ դրա վրա: Թե ուզում ես, հիմա էլ Նժդեհից անցնենք Վահրադյանին, բայց կարծում եմ իմաստ չունի

Մոդելներ շատ կան, դրանց ավելացնելով ևս նորը ոչ մի բան չես փոխի:

Ու ես համարյա թե համոզված եմ, որ դու հասկացել ու քո մեջ գտել ես այն տրամաբանական շղթան, որը սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունելով հանգեցնում է ազգերի կործանման:

Կարծում եմ, այստեղ տրամաբանական արդյունքն է սոցիալական արդարությունը, այլ ոչ թե հիմքը: Իսկ այդ արդյունքին ես կարող եմ գալ տարբեր հիմքերով, որոնցից մեկն էլ արդեն նշել եմ, որպես հիմք դիտարկելով մարդկանց անմահության և չբազմանալու դրույթը:

Դրա համար դու ամեն կերպ խուսափում ես սոցիալական արդարությունը հիմք ընդունել ու դա փորձում ես անել ազգերի բնական լինելու անբնական պնդմամբ: Քանի որ այսքանը իմ համար արդեն ակնհայտ է ու հուսով եմ քո համար նույնպես, մենք կարող ենք մեր զրույցը տեղափոխել մի քայլ առաջ:

Կարծում եմ հիմնավորեցի, որ այն իմ համար ակնհայտ չէ և քո համար էլ այն պարզ դարձավ

Դե փաստը էն ա, որ հիմա ուժեղ են, իսկ ինչպես դու ես ասում ուժեղը թույլին վերացնում ա: Հիմա ինչն ա խանգարում, որ էդ ուժեղը վերացնի թույլին? Ի դեպ մի բանի վրա ուշադրությունդ հրավիրեմ` այդ ուժեղ թուրքերը ժամանակին կոտորել են թույլ հայերին: Ու իմ մոտ նենց տպավորություն ա, որ դու սա արդարացնում ես

Արդարացնել, ոչ: Եթե հայերը լինեն շատ ուժեղ և թուրքերը շատ թույլ, հայերը չեն կոտորի թուրքերին, որովհետև իրենք արդեն էապես հասուն ազգ են, գիտակցելու համար դրա սխալականությունը:
Էսպես ասեմ, ուժեղությունը կարելի է դիտարկել տարբեր ատրիբուտներով` գաղափարապես, ֆիզիկապես, և բարոյապես: Մենք հիմա թուլացել ենք ֆիզիկապես ու թուլանում ենք բարոյապես և գաղափարապես: Եթե այս միտումը շարունակվի ապա շուտով հայ ազգ չի լինի: Բայց ես հո գիտեմ, որ հայ ազգի մեջ միշտ ծնվում են Լեոնիդներ, Նժդեհներ, Չաուշներ, Թումանյաններ: Եվ ինչպես ասել է մեր մեծ բանաստեղծը` ուշ ուշ են գալիս, բայց ոչ ուշացած, գալիս են նրանք ճիշտ ժամանակին, բայց ժամանակից առաջ են ընկնում, դրա համար էլ չեն ներում նրանց:

Այլ բան է բազմացումը: Քո համար երևի նորություն չի լինի կլոնավորման գաղափարը: Նման փորձեր արվում են ու երևի թե արդեն հաջողությամբ էլ են պսակվել: Սա հենց ապացուցում ա էն պնդումը, որ բնությունը էնքան էլ զորեղ չի, ինչքան քեզ թվում ա ու մեկ մեկ կարելի ա աչք փակել նրա զորեղության վրա Ավելին` եթե մենք միշտ մտածեինք այդ կերպ ու զորեղ բնությունից միշտ վախենայինք այնպես ինչպես դու ես դա ուզում մենք homo-sapiens չէինք դառնա:

Ցավում եմ, եթե դու չես ընդունում բնության զորեղությունը: Այստեղ վախենալու հարց չկա: Այն պարզպես պետք է հասկանալ և ընդունել, ինչպես որ պետք է հասկանալ որ մի օր չենք լինի, բայց դրանից երբեք չվախենալ:
Բնության զորեղության հետ կապված` մի մեծ փիլիսոփա մի լավ բան է ասել` մարդիկ երբեք չեն հասկանա թե ինչպիսինն է բնությունը, նրանք պարզապես տարբեր մասնիկներ մոտեցնում են իրար և հեռացնում, մնացածն անում է բնությունը:

Բայց պատմությունը տենց դեպքեր էլ գիտի: Վառ օրինակ միջինասիական ազգերը: Սովետական որոշմամդ դրին ու դրանց բաժանին` ասին էսօրվանից քո անունը ուզբեկ է, իսկ քոնը ղազախ: Ստացվեց նենց, որ երկու եղբայր արդեն պատկանում էին տարբեր ազգությունների
Տենց օրինակներ շատ կան` ադրբեջանցիներ, ամն, լատինաամերիկյան ազգեր:

Արհեստականարոն կարող ենք տարանջատել երկու ժողովուրդների, բայց որպեսզի նրանք էապես որպես ազգ ձևավորվեն, պետք է աշխատի բնական գործոնը:

Հիմա անցնեմ այն մի քայլ առաջ-ին որի մասին վերևում նշում էի: Ինչպես պարզեցի, դու ոչ մի ձև սոցիալական արդարությունը հասարակարգի մասին քո պատկերացումների մեջ չես ուզում ընդունել, դա բացատրելով իբր թե դրա անբնականությամբ, այլ կերպ ասած` ազգերի գաղափարի իբր թե բնական լինելով: Արի բնության մեջ փորձենք պարզել թե որտեղ է թաքնված ազգերի գաղափարը: Չնայած վերևում արդեն օրինակի վրա նշել եմ` ամեն բնական չի, որ պետք է ընդունենք ու դրան հակառակ ոչ մի բան չանենք, բայց այնուամենայնիվ կուզենայի լսել ազգությունների բնականության քո հիմնավորումները:

Լավ չես պարզել: Ես պնդում եմ, որ քանի բնության մեջ կան ուժեղներ և թույլեր, թույլերը միշտ կշահագործվեն ուժեղների կողմից:
Բնությունը թույլ է տվել մարդուն ուժեղանալ բարոյապես և գաղափարապես, որպեսզի նա կարողնա իր տեսակի մեջ ստեղծել արդարություն ասվածը, բայց քանի դեռ ոչ բոլոր մարդիկ և ժողովուրդներն են այդ մակարդակին, ապա արդարություն լինել չի կարող:
Իսկ մենք, հայերս, որպես գաղափարապես և բարոյապես չափազանց զարգացած ազգ, պետք է ուժեղանանք և օրինակ ծառայենք մնացածին, այլ ոչ թե նորեկների հիմարություններից օրինակ վերցնենք և թուլանալով մոռացվածության տանք մարդկային էվոլուցիայի մեծ ձեռքբերումները:
Իսկ ազգերի ձևավորման մի կարևոր գործոն կարծում եմ նստակյացությունն է:

[Արիացի]

Կաշառք և հովանավորչություն, պետբյուջեի հափշտակություն

Նախ ասենք, որ կաշառք և հովանավորչությունը և պետական միջոցների յուրացումները գոյություն են ունեցել միշտ, քաղաքակրթության ողջ ընթացքում, այսինքն բոլոր այն ժամանակներում, երբ մարդկությունն ապրել է ընտանիքներով, սեփականության ժառանգմամբ, պետական միավորումներով,դասակարգերով, կրոններով:
Գնանք դեպի մեզ շատ սիրելի Աստվածաշունչը:
Ադամի որդիներ Աբելը և Կայենը որոշեցին նվերներ տանել Աստծուն: Աստված մեկի նվերը վերցրեց, մյուսինը ոչ, և հետևանք` եղբայրը սպանեց եղբորը: Ճիշտ է, ասում են, թե նվեր տալը կաշառքը չէ, բայց…
Հետաքրքիր է, այդքան վատ բան է արդյոք կաշառք տալը և վերցնելը, ցանկալի մարդուն հովանավորելը և պետական միջոցների յուրացումը. կարծում ենք, որ ոչ:
Հզորացող Հռոմեական պետության ամենամեծ գործիչը եղել է Հուլիոս Կեսարը: Բայց նույն Կեսարը Հռոմում առաջին կոնսուլ ընտրվելու համար պրովինցիաներից այնքան ոսկի բերեց ընտրակաշառք տալու համար, որ մայրաքաղաքում ոսկին արծաթից էժանացավ: Ինչ վերաբերվում է պետական գանձարանի տնօրինմանը, այն համարյա ամբողջությամբ գտնվում էր Կայսրի, շահի, սուլթանի, խանի, թագավորի, ցարի տրամադրության տակ:
Ասում են թե բոլոր ժամանակների ամենամեծ կաշառակերներից էր մեծն Բոնապարտի արտաքին գործոց նախարար Շառլ Թալեյրանը: "Վերցրել ես կատարիր, չես կարող կատարել, ուրեմն վերցրածդ հետ տուր", այսպիսին էր ազնիվ կաշառակերի կարգախոսը: Եվ դժվար թե մեկ այլ ֆրանսիասցի իրավունք ունի ասելու. ես Ֆրանսիայի համար արել եմ ավելին, քան Թալեյրանը: Վիենայի կոնգրեսում նա կռվացրեց դաշնակիցներին փրկելով երկիրը մասնատումից և Ֆրանսիայի անկախությունը:
Մեծ կայսրուհի Եկատերինա II-ը պետական ունեցվածքից բաժին էր հանում իր հովանավորյալներին ու սիրեկաններին, բայց դա չխանգարեց, որ նա մեծ, դրական գործեր անի Ռուսաստանի համար:
Կաշառատուն մի առիթով Նիկոլայ I-ին ասում է. "Տեր իմ, ես Ձեզ կտամ հինգ հազար ոսկի և այդ մասին ոչ ոք չի իմանա": Նիկոլայ I-ը առանց այլևայլության պատասխանում է. "տվեք ինձ տասը հազար ոսկի և պատմեք ում ուզում եք":
Հարավ Կորեական մեծ թռիչքի ժամանակ, երբ քսան տարում տասնյակ անգամներ ավելացավ երկրի համախառն արտադրանքը, երկու հայրենասեր նախագահներն էլ ամենևին զերծ չէին կաշառք կոչված աստվածային երևույթից:
Կոմունիստների իշխանության տարիներին ուրախ անեկդոտ կար.
Մի հանդիպման ժամանակ, երբ խոսք գնաց, թե կաշառքը վերացնելն անհնարին է, Ն. Խրուշչովը ասաց. "ինչ կտաք ինձ, եթե ես մեր երկրում կաշառքը վերացնեմ":
Քաղաքակրթության շատ ժամանակահատվածներում գործել է Վլադիմիր Լենինի ասածը` "նա, ով գողանում է մի կտոր հաց, նրան սպասում է ոստիկանն ու բանտը, ով գողանում է երկաթուղի, նրան սպասում է նախարարի պորտֆելը":
Կաշառքը, հովանավորչությունը և պետական միջոցների հափշտակությունը ոչ միայն քաղաքակրթության մշտական ուղեկիցները են, այլ և շարժիչ ուժը:
Կա մի պարզ ճշմարտություն, վերը նշված երեք "արատավոր" երևույթների դեմ շատ խոսողների և պայքարողների նպատակը ոչ թե դրանք վերացնելն է, այլ ինչու Պողոսը այլ ոչ ես իրավիճակին հասնելը:
Որպես պայքարի առաջին քայլ առաջարկում ենք կաշառակերությունն ու հափշտակություննները հանել ստվերից, դարձնել բացահայտ և պրոգրեսիվ հարկ դնել նման եկամուտների վրա:
Այո կգան ժամանակներ, երբ նման երևույթներ չեն լինի, բայց այդ ժամանակներում չեն լինի պետություններ, ընտանիքներ, ազգեր, լեզուներ, կրոններ և սեփականություն ժառանգում.
Մարդկությունը դուրս կգա քաղաքակրթության շրջանից:

Հեղինակներ`
Կ. Թադևոսյան
Լ. Դավթյան