Քրիստոնեություն. Հայ Առաքելական եկեղեցի

[Չամիչ]

Հայկական եկեղեցին երևի թե քյար ունի ամերկացիքի Բախ նվագելուց։ Բայց դե ժողովրդի բախտը դրանից ահագին բերել է, որովհետև Բախի փոխարեն կարող էր ուրիշ բան լինել ու մեր եկեղեցին էլի քյար ունենար։ Դե Բախն էլ պիտի որ խորթ թվա մեր քյառթ ու քաղքենի հասարակության համար, որ Թաթուլի «Ասա Աստված»—ը լիներ երևի բողոքները ավելի քիչ կլինեին։

Եղբայր Բախը դեռ չէր ծնվել երբ իմ ու քո նախնիները բարձրակարգ հոգեւոր երաժշտություն ունեին: Ի դեպ էս օր նաեւ էս հարցը բարձրացրեցի: Մեր հոգեւոր երաժշտությունը ոչնչով չի զիջում, բայց գերմանացիները բաշարել են իրենց հոգեւոր մշակույթը դարձնել համաշխարհային արժեք, իսկ մենք մոլեռանդորեն օտարապաշտությամբ տարված մերը էն կարգի մոռացության ենք մատնել, որ անգամ Տեր Ողորմյայի մի հատ նորմալ կատարում չես գտնի: Թուրքը որ թուրք ա, ոչ մի բան չի ստեղծել, ամբողջ պատմության ընթացքում զբաղված ա եղել ուրիշինը գողանալով , իրան համարում ա ընտրալ ազգ, բոլորից բարձր: Իսկ մենք բոլոր հիմքերը ունենք բարձր ինքնագնահատական ունենալու համար, բայց տառապում ենք սարսափելի թերարժեքության բարդույթով: Սարսափելին էն քյարթը չի, որ Թաթուլ ա լսում, ինքը ընդունում ա, որ քյարթ ա ու դա չի թաքցնում, չի փորձում առաջադեմ երեւալ, սարսափելին էն հայն ա, ով իրան քյարթինց բարձր ա համարում, բայց քյարթից ոչ մի բանով չի տարբերվում, տեղյակ չի թե ինքը ով ա ու ինչ մշակույթ ունի:

[Mephistopheles]

Եղբայր Բախը դեռ չէր ծնվել երբ իմ ու քո նախնիները բարձրակարգ հոգեւոր երաժշտություն ունեին: Ի դեպ էս օր նաեւ էս հարցը բարձրացրեցի: Մեր հոգեւոր երաժշտությունը ոչնչով չի զիջում, բայց գերմանացիները բաշարել են իրենց հոգեւոր մշակույթը դարձնել համաշխարհային արժեք, իսկ մենք մոլեռանդորեն օտարապաշտությամբ տարված մերը էն կարգի մոռացության ենք մատնել, որ անգամ Տեր Ողորմյայի մի հատ նորմալ կատարում չես գտնի: Թուրքը որ թուրք ա, ոչ մի բան չի ստեղծել, ամբողջ պատմության ընթացքում զբաղված ա եղել ուրիշինը գողանալով , իրան համարում ա ընտրալ ազգ, բոլորից բարձր: Իսկ մենք բոլոր հիմքերը ունենք բարձր ինքնագնահատական ունենալու համար, բայց տառապում ենք սարսափելի թերարժեքության բարդույթով: Սարսափելին էն քյարթը չի, որ Թաթուլ ա լսում, ինքը ընդունում ա, որ քյարթ ա ու դա չի թաքցնում, չի փորձում առաջադեմ երեւալ, սարսափելին էն հայն ա, ով իրան քյարթինց բարձր ա համարում, բայց քյարթից ոչ մի բանով չի տարբերվում, տեղյակ չի թե ինքը ով ա ու ինչ մշակույթ ունի:

Բախի երաժշտություն լսելը օտարապաշտություն չի… իսկ քո ավատա՞րն ինչ ա… կարող ա՞ հայուհի ա կամ Մարիամ աստվածածինն ա… ոչ դա հենց էն մշակույթի ազդեցությունն ա որի դեմ դու քո հաշվով պայքարում ես… անցած ավատարն էլ, էս էլ… սեքսուալություն ա քարոզում…

հայատառ առաջին նախադասությունը, հենց սրա մասին ա "ճանաչել զիմաստություն և զխրատ, իմանալ զբանս հանճարո"… ստեղ օտար ազգերի մասին բան չի ասում… իմիջայլոց եթե խոսքն օտարի մասին ա ապա քրիստոնեությունն ամենաօտար բանն ա որ որդեգրել ենք ու կեղծ մոլագարի պես պաշտում ենք…

եթե ազնիվ ես քո հայկականության ու ազգայինի մեջ ապա հենց ստեղից սկսի…

Կարող ա՞ քո նկարն ա Չամիչ, իսկականից չգիտեմ…

[Չամիչ]

Բախի երաժշտություն լսելը օտարապաշտություն չի…

Իհարկե օտարապաշտություն չի, ես էլ եմ ամեն օր Բախ լսում եւ ինձ օտարապաշտ չեմ համարում, Ես երբեք ինձ օտարից ոչ բարձր եմ համարում, ոչ էլ ցածր, օտարապաշտություն էն ա, երբ չես էլ փորձում քոնը ճանաչել, երբ օտարինը ավելի բարձր ես համարում, ի սկզբանե տրամադրված էս, որ դու պարզապես ընդունակ չես լավ բան ստեղծելու, օտարապաշտությունը էն ա, երբ ասում ես քյար ա, թող մեր ժողովուրդը մի քիչ Բախ լսի զարգանա: Երբ ինքդ քեզ ստորացնում ես:

[Mephistopheles]

Իհարկե օտարապաշտություն չի, ես էլ եմ ամեն օր Բախ լսում եւ ինձ օտարապաշտ չեմ համարում, Ես երբեք ինձ օտարից ոչ բարձր եմ համարում, ոչ էլ ցածր, օտարապաշտություն էն ա, երբ չես էլ փորձում քոնը ճանաչել, երբ օտարինը ավելի բարձր ես համարում, ի սկզբանե տրամադրված էս, որ դու պարզապես ընդունակ չես լավ բան ստեղծելու, օտարապաշտությունը էն ա, երբ ասում ես քյար ա, թող մեր ժողովուրդը մի քիչ Բախ լսի զարգանա: Երբ ինքդ քեզ ստորացնում ես:

Չամիչ, իսկ ստեղ որևէ մեկը գրել ա՞ որ մեր ունեցած հոգևոր արժեքները ստորադաս են… տենց բան կա՞ գրած… որևէ մեկը ասել ա՞ փոխարինենք մերն ուրիշով…

ման չգաս, տենց բան ոչ ոք չի ասել, դա դու ես տենց կարծում…

եթե ամեն օր Բախ ես լսում իսկ եկեղեցի ընդամենը 3 անգամ ես գնում, նշանակում ա Բախ ավելի շատ ես սիրում քան մեր հայկական պատարագը… հա՞… տենց ա՞, թե՞ ամեն օր պատարագ ես լսում, Բախից հետո… կամ առաջ… իսկ դիսոնանս չի առաջանու՞մ…

Չամիչ ասածս էն ա որ դու սխալ բանի դեմ ես պայքարում ու սխալ պատճառաբանությոամբ… իհարկե դրսից այլանդակություն գալիս ա ու պետք ա դրա դեմն առնել, բայց Բախի համերգը եկեղեցում, հաստատ էն չի որի դեմ պետք ա պայքարել… Բախե մեր երաժիշտների ռեպերտուառի մեջ ա շատ վաղուց…

[dvgray]

Չամիչ, իսկ ստեղ որևէ մեկը գրել ա՞ որ մեր ունեցած հոգևոր արժեքները ստորադաս են… տենց բան կա՞ գրած… որևէ մեկը ասել ա՞ փոխարինենք մերն ուրիշով…

ման չգաս, տենց բան ոչ ոք չի ասել, դա դու ես տենց կարծում…

եթե ամեն օր Բախ ես լսում իսկ եկեղեցի ընդամենը 3 անգամ ես գնում, նշանակում ա Բախ ավելի շատ ես սիրում քան մեր հայկական պատարագը… հա՞… տենց ա՞, թե՞ ամեն օր պատարագ ես լսում, Բախից հետո… կամ առաջ… իսկ դիսոնանս չի առաջանու՞մ…

Չամիչ ասածս էն ա որ դու սխալ բանի դեմ ես պայքարում ու սխալ պատճառաբանությոամբ… իհարկե դրսից այլանդակություն գալիս ա ու պետք ա դրա դեմն առնել, բայց Բախի համերգը եկեղեցում, հաստատ էն չի որի դեմ պետք ա պայքարել… Բախե մեր երաժիշտների ռեպերտուառի մեջ ա շատ վաղուց…

դու քեզ չհասկացողի տեսղ ես դնում: Մարդը նորմալ հայերենով մեռավ ասելով, որ մեր եկեղեցին մեր համար շատ ավելի լայն ու ընդգրկուն բան քան համերգասրահը, որտեղ Բախ են լսում:
ուզում ես բախ լսես, հենա, պարապ սարապ Կամեռային երաժշտության տուն ակ հինալի ակուստիկայով: գնա ընտեղ էտ համերգենրը տուր, համ էլ կուլտուրայի ֆոնդին մի քանի կոպեկ փող կգնա: բայց չէ , պետք ա եկեղեցում ամերիկացիք Բախ նվագեն

[Վիշապ]

Եղբայր Բախը դեռ չէր ծնվել երբ իմ ու քո նախնիները բարձրակարգ հոգեւոր երաժշտություն ունեին: Ի դեպ էս օր նաեւ էս հարցը բարձրացրեցի: Մեր հոգեւոր երաժշտությունը ոչնչով չի զիջում, բայց գերմանացիները բաշարել են իրենց հոգեւոր մշակույթը դարձնել համաշխարհային արժեք, իսկ մենք մոլեռանդորեն օտարապաշտությամբ տարված մերը էն կարգի մոռացության ենք մատնել, որ անգամ Տեր Ողորմյայի մի հատ նորմալ կատարում չես գտնի: Թուրքը որ թուրք ա, ոչ մի բան չի ստեղծել, ամբողջ պատմության ընթացքում զբաղված ա եղել ուրիշինը գողանալով , իրան համարում ա ընտրալ ազգ, բոլորից բարձր: Իսկ մենք բոլոր հիմքերը ունենք բարձր ինքնագնահատական ունենալու համար, բայց տառապում ենք սարսափելի թերարժեքության բարդույթով: Սարսափելին էն քյարթը չի, որ Թաթուլ ա լսում, ինքը ընդունում ա, որ քյարթ ա ու դա չի թաքցնում, չի փորձում առաջադեմ երեւալ, սարսափելին էն հայն ա, ով իրան քյարթինց բարձր ա համարում, բայց քյարթից ոչ մի բանով չի տարբերվում, տեղյակ չի թե ինքը ով ա ու ինչ մշակույթ ունի:

Իսկ կարող ե՞ս առանց վիկիպեդիա նայելու ասել, թե Բախը երբ ա ծնվել։ Մի հատ հայ բարձրակարգ հոգևոր պոլիֆոնիկ երաժշտության անուն տուր Բախից առաջ։ Ընդհանրապես հայկական պոլիֆոնիկ հոգևոր երաժշտության օրինակ կարող ե՞ս բերել։

[dvgray]

Իսկ կարող ե՞ս առանց վիկիպեդիա նայելու ասել, թե Բախը երբ ա ծնվել։ Մի հատ հայ բարձրակարգ հոգևոր պոլիֆոնիկ երաժշտության անուն տուր Բախից առաջ։ Ընդհանրապես հայկական պոլիֆոնիկ հոգևոր երաժշտության օրինակ կարող ե՞ս բերել։

Կոմիտասի քառաձայն "Պատարագը" քեղ հերիք ա՞

[Չամիչ]

Իսկ կարող ե՞ս առանց վիկիպեդիա նայելու ասել, թե Բախը երբ ա ծնվել։ Մի հատ հայ բարձրակարգ հոգևոր պոլիֆոնիկ երաժշտության անուն տուր Բախից առաջ։ Ընդհանրապես հայկական պոլիֆոնիկ հոգևոր երաժշտության օրինակ կարող ե՞ս բերել։

Հարգելիս, պոլիֆոնիա հասկացություն դեռ գոյություն չուներ, երբ մենք ունեինք այս որակի հոգեւոր երաժշտություն: Եթե պոլիֆոնիկ ա լսում ես, եթե պոլիֆոնիա չկա չես լսու՞մ: Հետաքրքիր ա, եթե ծնված լինեիր Բախից առաջ ի՞նչ էիր լսելու:

Ի դեպ եթե ուշադիր լինես, սա էլ է պոլիֆոնիա:

[Mephistopheles]

Հարգելիս, պոլիֆոնիա հասկացություն դեռ գոյություն չուներ, երբ մենք ունեինք այս որակի հոգեւոր երաժշտություն: Եթե պոլիֆոնիկ ա լսում ես, եթե պոլիֆոնիա չկա չես լսու՞մ: Հետաքրքիր ա, եթե ծնված լինեիր Բախից առաջ ի՞նչ էիր լսելու:

Ի դեպ եթե ուշադիր լինես, սա էլ է պոլիֆոնիա:

ու քանի որ Բախից առաջ մենք պոլիֆոնիա ենք ունեցել ուրեմն Բախը չի կարելի որ հնչի եկեղեցու՞մ… Բախն էլ Կոմիտասից առաջ ածնվել… հետո՞

[Չամիչ]

Խոսքը հոգեւոր երաժշտության մասին ա, եթե պոլիֆոնիա չկա ուրեմն հոգեւոր չի՞

[Վիշապ]

Խոսքը հոգեւոր երաժշտության մասին ա, եթե պոլիֆոնիա չկա ուրեմն հոգեւոր չի՞

Չամիչ, ես 8 տարվա երաժշտական կրթություն ունեմ, բայց ինձ համարում եմ կիսագրագետ ու անտաղանդ երաժշտության մեջ։ Բայց դու երաժշտությունից հեռու ես մղոններով, սա քեզ ի գիտություն։ Դու չես կարող ընկալել հոգևոր երաժշտությունը։ Դա քո կարծիքներից է երևում։ Դու պարզապես կրկնում ես ինչ-որ շաբլոն բաներ, որոնք քեզ ճիշտ են ԹՎՈՒՄ։

[Չամիչ]

Չամիչ, ես 8 տարվա երաժշտական կրթություն ունեմ, բայց ինձ համարում եմ կիսագրագետ ու անտաղանդ երաժշտության մեջ։ Բայց դու երաժշտությունից հեռու ես մղոններով, սա քեզ ի գիտություն։ Դու չես կարող ընկալել հոգևոր երաժշտությունը։ Դա քո կարծիքներից է երևում։ Դու պարզապես կրկնում ես ինչ-որ շաբլոն բաներ, որոնք քեզ ճիշտ են ԹՎՈՒՄ։

Վիշապ ես 12 տարվա երաժշտական կրթություն ունեմ, իսկ էն ինչ որ դու գրել ես կոչվում ա աուտոտրենինգ, դու ինքդ քեզ իմ անձի վերաբերյալ ինչ որ բաներ ես ներշնչվում: Ես հարց տվեցի, որը մնաց անպատասխան: Կոնկրետ հարց՝ Տեր ողորմյան ոչ մի կապ չունի պոլիֆոնիայի հետ նշանակում ա այն հոգեւոր երաժշտություն չի՞:

[Չամիչ]

Երբ մենք Փարիզի Աստվածամոր տաճարում պատարագ ենք մատուցում, ֆրանսիացին չի բողոքում, դեռ ինքն էլ ներկա է գտնվում, հարգում օտարի ծեսերը: Ինչու՞ ենք մենք ամեն ինչ բարդացնում: Եթե հայերը օտար լեզվով պատարագ մատուցեն, դժգոհելու տեղ կունենանք, անշուշտ, բայց մեզնից ի՞նչ է գնում, եթե թույլ տանք ամերիկացուն կամ եվրոպացուն մեկ ժամով մեր եկեղեցում պատարագ մատուցել: Այլ բան է, որ նրանց պատարագը մեր պատարագին չպետք է խանգարի, կամ որ նրանց կողմից հնչեցրած երաժշտությունը պետք է եկեղեցուն հարիր լինի: Դա փոխադարձ հարգանքի դրսևորում է, ոչ ավելին: Դրանից ես կամ կողքիս հայը ամերիկացի չի դառնա: Եկեղեցում ռոք հնչեցնելուն չէի ասի, թե կողմ եմ, եթե չասենք` դեմ եմ: Բայց քանի որ Չամիչի ասածը Բախի երաժշտությանն է վերաբերում, մեծ խնդիր չեմ տեսնում: Հայկական շարականները շատ եմ սիրում, բայց չենք կարող ժխտել, որ Բախի արգանային երաժշտությունը իր տեսակի մեջ մեծ արժեք է, և, դրանց հնչեցվելով, բնավ մեր եկեղեցու արժեքը չի նվազում կամ անունը չի նսեմացվում:

Այս մեկը կարծեմ անգամ համարվում է զրույց Աստծու հետ`

Աստղ ջան, անգամ հոգեւորականը շեշտեց, որ հաշվի առնելով մեծ սփյուռք ունենալու հանգամանքը իրենք պարզապես չեն կարող ամերիկացիներին մերժել: Իսկ էն որ հայերը ֆրանսիայում կամ մնացած այլ օտար երկրների եկեղեցիներում հայկական պատարագ են հնչեցնում օրինաչափություն չէ, մերոնք դա ստիպված են անել, որպեսզի հայը օտարության մեջ ինչ որ չափով մնա հայ, վերջնականապես չձուլվի:

Այնտեղ, որտեղ մշտապես հնչում է Բախի երաժշտությունը այլ աուրա է, այնտեղ որտեղ մշտապես հնչում է Կոմիտասի երաժշտությունը այլ աուրա է, եւ հենց այդ էներգետիկ դաշտն է ապահովում ուժեղ հոգեւոր մթնոլորտ, այսինքն անտեղ արդեն գոյություն ունի որոշակի հաճախականության վրա լարված վիբրացիոն դաշտ, որը կարող է անգամ լուրջ հիվանդություններ բուժել: Չի կարելի խաթարել այն էներգետիկ դաշտը, որտեղ մշտապես հնչում է Բախ, չի կարելի խաթարել այն էներգետիկ դաշտը, որտեղ մշտապես հնչում է հայ հոգեւոր երաժշտությունը:

Բախն էլ Կոմիտասի պատարագն էլ հոգուեր են, բայց դրանք լրիվ տարբեր ալիքային հաճախականություն ունեն, լրիվ տարբեր վիբրացիաներ ունեն: Չի կարելի խառնել իրար: Պետք է Բախը պահել իր անաղարտության մեջ, հակական հոգեւորը պահել իր անաղարտության մեջ, չգիտեմ, ես տենց եմ մտածում:

Կանաչ գույնին երբ խառնում ես դեղին գույնը լրիվ ուրիշ գույն է ստացվում: Բայց դա ամենեւին չի նշանակում, որ կանաչը ավելի լավն է քան թե դեղինը: Էս արդեն երկրորդ տարին է ես անընդհատ նարնջագույն եմ ուզում կրել, այլ գույները ինձ պարզապես նյարդայնացնում են, ներքին դիսկոմֆորտ են առաջացնում: Այնտեղ, որտեղ արդեն կա որոշակի գույն պետք է ամեն կերպ պահպանել այդ գույնը իր անաղարտության մեջ:

[Վիշապ]

Վիշապ ես 12 տարվա երաժշտական կրթություն ունեմ, իսկ էն ինչ որ դու գրել ես կոչվում ա աուտոտրենինգ, դու ինքդ քեզ իմ անձի վերաբերյալ ինչ որ բաներ ես ներշնչվում: Ես հարց տվեցի, որը մնաց անպատասխան: Կոնկրետ հարց՝ Տեր ողորմյան ոչ մի կապ չունի պոլիֆոնիայի հետ նշանակում ա այն հոգեւոր երաժշտություն չի՞:

Բացարձակապես չի զգացվում թե դու երաժշտական կրթություն ունես, էն էլ 12 տարվա։ Երաժշտական կրթություն ունեցող ու Բախ սիրողը ոչ թե կնեղվեր, որ եկեղեցում Բախ են նվագում, այլ ընհակառակը՝ կուրախանար այն փաստից, որ Բախ կարելի է ըմբոշխնել շատ հետաքրքիր ակուստիկայով, ու կգնար լսելու։ Ու նաև կիմանար, որ Բախը շատ հոգևոր գործեր ունի հենց եկեղեցում կատարելու ու Աստծուն փառաբանելու համար։ Ու չէր ասի, որ Բախը դեռ չէր ծնվել, որ մեր պապերը հոգևոր երաժտություն էին կատարում, որովհետև ուշ ու շուտ ծնվելը ընդհանրապես արժեք չի, և այդ մեր պապերը 100-ից ավելի գործիք ներառող ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի համար և ոչ երգեհոնի համար և ոչ կլավեսինի համար չեն գրել ու մեր պապերից ոչ մեկ Բախի չափ չի ստեղծագործել, բայց դա էլի կապ չունի։ Տեր ողորմյան երգ ա։ Երաժտական կրթություն ունեցողը Բախն ու շարականները չի համեմատի, չի խառնի իրար, սարքի աջափ-սանդալ։ Ստեղ ոչ մեկ չի ասել, որ հոգևոր երաժշտությունը պիտի պարտադիր պոլիֆոնիա լինի։

[Ambrosine]

Երբ մենք Փարիզի Աստվածամոր տաճարում պատարագ ենք մատուցում, ֆրանսիացին չի բողոքում, դեռ ինքն էլ ներկա է գտնվում, հարգում օտարի ծեսերը: Ինչու՞ ենք մենք ամեն ինչ բարդացնում: Եթե հայերը օտար լեզվով պատարագ մատուցեն, դժգոհելու տեղ կունենանք, անշուշտ, բայց մեզնից ի՞նչ է գնում, եթե թույլ տանք ամերիկացուն կամ եվրոպացուն մեկ ժամով մեր եկեղեցում պատարագ մատուցել: Այլ բան է, որ նրանց պատարագը մեր պատարագին չպետք է խանգարի, կամ որ նրանց կողմից հնչեցրած երաժշտությունը պետք է եկեղեցուն հարիր լինի: Դա փոխադարձ հարգանքի դրսևորում է, ոչ ավելին: Դրանից ես կամ կողքիս հայը ամերիկացի չի դառնա: Եկեղեցում ռոք հնչեցնելուն չէի ասի, թե կողմ եմ, եթե չասենք` դեմ եմ: Բայց քանի որ Չամիչի ասածը Բախի երաժշտությանն է վերաբերում, մեծ խնդիր չեմ տեսնում: Հայկական շարականները շատ եմ սիրում, բայց չենք կարող ժխտել, որ Բախի արգանային երաժշտությունը իր տեսակի մեջ մեծ արժեք է, և, դրանց հնչեցվելով, բնավ մեր եկեղեցու արժեքը չի նվազում կամ անունը չի նսեմացվում:

Այս մեկը կարծեմ անգամ համարվում է զրույց Աստծու հետ`






Իսկ դե՞մ կլինեք, եթե Մանսուրյանի Ռեքվիեմը հնչի եկեղեցում: Թե՞ կողմ կլինեք միայն այն բանի համար, որ հեղինակը հայ է: