Այս թեմայում ժամանակ առ ժամանակ կտեղադրվեն, հետաքրքրական փաստեր միջազգային հարաբերությունների ու դիվանագիտության պատմությունից:
Միջազգային հարաբերությունները ծագել են առաջին պետական կազմավորումների հետ միասին, որպես արտաքին քաղաքականություն իրականացնելու միջոց, այն ընդգրկում է մի քանի հազարամյակ:
Թեման ունի նաև բավական ուսուցողական բնույթ, արտաքին քաղաքականություն իրականացնելու ասպարեզում;
Վերջին խմբագրող՝ Norton: 14.09.2009, 01:36:
Ինձ թվումա թեմայի տեղը քաղաքագիտության բաժիննա
Pacta sunt servanda
Մենք ամենքըս հյուր ենք կյանքում
Մեր ծնընդյան փուչ օրից,
Հերթով գալիս, անց ենք կենում
Էս անցավոր աշխարհից։
Ռեալիստ կարծում եմ թեման ավելի ճիշտ է բացել այստեղ, քանի որ նյութը վերաբերվում է արտաքին քաղաքականությանը: Հաստատ քաղաքագիտության բաժնի թեմա չէ
Norton-Norton-ի խոսքերից
Քանի որ սկզբնական թեզ չես առաջարկել, որ սկսենք քչփորելը, մի քանի կլյաուզնի թեզեր առաջարկեմ, որ գործը դեղից շարժվի:
Նախ սկսենք պետությունից, որովհետև արտաքին քաղաքականությունը դա պետության արգասիքն է: Եթե ընդհանուր հայտարար չունենանք պետության նկարագրման առումով, ապա արտաքին քաղաքականություն հարցում իրար առհասարակ չենք հասկանա: Երևի ամենահեշտ ձևը դա ինչ որ մի հասարակ մոդելի շուրջ համաձայնության գալն է, հետո արդեն հնարավոր կլինի բարդացնել այն:
Ուրեմն եկեք համաձայնվենք, /կամ ոչ/, ստորև բերվող որոշ հիմնահարցերի շուրջ:
Ես հարում եմ այն կարծիքին, որ-
1- Պատմականորեն պետության առաջացումը պայմանավորված է եղել շուկայի առաջացման հետ:
2- Այդ նախնադարյան պետությունը ընդամենը ցեղի առաջնորդի սեփականությունն էր :
3- Հիմա էլ, պետությունը իրականում ինչ որ խմբի սեփականությունն է: Ծայրահեղ ժողովրդավար երկրում էլ այն հիմնականում մի քանի տոկոսի ունեցվածքը կարելի է համարել, մյուսների աննշան մասնակցությամբ:
4-Պրիմիտիվ երկրներում տերերի քանակը քչանում է, մոնոպոլիզացիան աճում է, և մեզ պեսներում նորից դառնում է մի քանի հոգու բոստանը:
5-Չի կարող լինել կայուն պետություն առանց ձևավորված և հարևանների հետ համաձայնեցված սահմանների:
6-Պետությունը ունի միջուկ /կառավարություն /, ծայրամաս/ պերիֆերիա, տարածքային և բնակչության առումով, -ներառյալ քաղաքացիները/ և արտաքին պատնեշ /պաշտպանվող սահմանը/, - մոտավորապես կենսաբանական բջջի նմանությամբ:
Նորմալ պետություններում միջուկ-պերիֆերիա միասնությունը ձեռնտու է երկուստեք: Միջուկը ապահովում է ունեցվածքի տնօրինումը, իսկ ծայրամասը- նյութական /էքստենսիվ/ ռեսուրսները: Անցումը պերիֆերիայից միջուկ և հակառակը ոչ միայն արգելված չէ, այլ քաջալերվում է որպես առողջացման պրոցես: Պետությունը որպես սեփականության գոնե մի մասնիկ /shared property/ հասու է բոլորին, որը և ապահովում է մարդկանց մասնակցությունը ընդհանուր հարցերին, ներառյալ պաշտպանությունը:
Այդ բջջային կառուցվացքից բխում են մի քանի կարևոր ֆունկցիաներ, որոնց շարքում և ներքին և արտաքին քաղաքականությունները:
7- Պետությունների սուբյեկտայնությունը կուտակված է միջուկում: Նրանք իրար հետ հարաբերվում են միայն միջուկներով: Պերիֆերիաները անմիջապես արտաքին քաղաքականության մեջ իրավունքներ չունեն, քանի որ «սեփականատերեր-սուբյեկտնեը» միջուկում են: Պերիֆերիաները իհարկե կարող են իրենց միջուկի վրա ազդելով, ձևափոխելով միջամտել այդ գործին: Բայց դա արդեն զուտ ներքին քաղաքական ոլորտի հարց է: /Էնպես որ դաշնակների հացադուլի ղալմաղալը դա ընդամենը նիհարելու, դիետոլոգիական հարց է, ծայրահեղ դեպքում ներքին կոսմետիկայի հարց /
Էսքանը եթե մարսեցի, հետո այլ սխալ բաներ էլ կասեմ:
Վերջին խմբագրող՝ Բիձա: 15.09.2009, 00:57:
Բիձա, կարծում եմ քո առաջարկածը շեղվումա, թեմայից և կարելի է դրա մասին առանձին թեմա բացել քաղաքագիտություն բաժնում և սկսել քննարկումները:
Իսկ այս թեմայում հիմնականում կլինեն դիավնագիտության ու արտաքին քաղաքականության ամենահիշարժան ու կարևո իրադարձությունները ժամանակագրական կարգով:
Որպեսզի պարզ լինի այստեղ ուզում եմ տեղադրել պատմություն սկսկած Էլ-Ամարնայի արխիվենրից մ.թ.ա. 15 դար մինչև մեր օրեր ու ցույց տալ արտաքին հարաբերությունների զարգացումը մինչև, որ թվականը որ հասցնենք, իհարկե շատ չմանրանալով:
Իսկ քո գրառումը առաջարկում եմ տեղադրել քաղաքագիտության բաժնում և բացել համապատասխան թեմա:
Ambrosine (25.09.2009)
Եվ այսպես սկսենք: Նյութերը կլինեն ըստ ժամանակագրական հաջորդականության, հնարավորինս սեղմ: Առաջին փոստը սկսում եմ Հին Արևելքի երկրների դիվանագիտական կապերից, որոնք և մեզ հասած ամենավաղ արտաքին հարաբերությունների և դիվանագիտության նմուշներն են:
Հին Արևելքի պատմությունը պահպանել է փաստաթղթեր, դիվանագիտական նամակներ, պայմանագիրներ, որոնք վկայում են Հին Արևելքի պետությունների միջև ակտիվ փոխհարաբերությունների մասին:
Մ.թ.ա. 2 հազարամյակի կեսերին Առաջավոր Ասիայի ամենախոշոր պետությունը Եգիպտոսն էր: Այն աշխույժ առևտրական, մշակութային և քաղաքական կապեր ուներ, իրեն հայտնի բոլոր պետությունների հետ՝խեթական պետություն, Միտաննի թագավորություն, Բաբելոն, Ասորեստան, սիրիական և պաղեստինյան իշխանություններ և այլն:
Դիվանագիտական գրագրությունը հին Եգիպտոսում իրականացվում էր հատուկ գերատեսչության կողմից:
Հին Արևելքի դիվանագիտական կապերի մասին մեզ կարևոր տեղեկություններ է հաղորդում Թել-Ամառնայի(Էլ-Ամառնա) արխիվը: Այն պարունակում է շուրջ 360 կավե սալիկներ, որոնք հիմնականում պարունակում են դիվանագիտական գրագրություն փարավոնների և այլ պետությունների թագավորությունների միջև:
Թել-Ամառնայի արխիվը մեծ մասամբ կազմված է Եգիպտոսից կախվածություն ունեցող սիրիական և պաղեստինյան իշխանների նամակներից ուղղված փարավոնին: Սիրիական և պաղեստինյան իշխանները բուֆերի դեր էին կատարում երկու հզոր՝ եգիպտական և խեթական պետությունների միջև:
Հիշատակման արժանի է դիվանագիտական գրագրությունը Եգիպտոսի փարավոն Ամենոֆիս III-ի և Բաբելոնի թագավոր Կադաշման-Խարբերի միջև, որտեղ եգիպտական փարավոնըիր հարեմի համար խնդրում է Բաբելոնի արքայադստերը, բայց մերժում է ստանում Կադաշմանի կողմից, որը պատճառաբանում է իր քրոջ ճակատագրով, որը փարավոնի հարեմում ստրուկի կարգավիճակ ուներ: Եգիպտոսի փարավոնը պատասխան նամակում մեղադրում է բաբելոնյան դիվանագետներին կեղծ տեղեկություններ հաղորդելու համար և առաջարկում Կադաշման-Խարբերին պատվիրակություն ուղարկել՝ համոզվելու համար, որ իր քույրը թագուհուն վայել կյանքով է ապրում: Ի վերջո Կադաշմանը համաձայնվում է իր աղջկան ուղարկել փարավոնի հարեմ, բայց դրա փոխարեն պահանջում է Եգիպտոսի արքայադստերը, որպես իր կին, ոսկի և նվերներ:
Այսպիսի տեսք ունի դիվանագիտական նամակագրությունը Հին Արևելքի այդ երկու հզոր պետությունների արքանների միջև: Նամակը սկվում է ողջույնի խոսքերով և ավարտվում նվերներ ու ոսկի ուղարկելու պահանջներով:
Այս նամակները կազմված են բաբելոներեն լեզվով, որը այն ժամանակաշրջանի դիվանագիտական լեզուն էր:
Հետաքրքիր թեմա է
Մի դեպք էլ ես պատմեմ: Խոսքը վերաբերվում է Սելևկյանների պետության գահակալ Անտիոք IV Եպիֆանին (մ.թ.ա. 175-164) և Հռոմի սենատի հարաբերություններին: Այդ ժամանակ Հռոմը դեռևս հանդես էր գալիս "արևելյան ազգերին ազատագրող"-ի "ազնվաբարո" դիմակի տակ, բայց իրականում ձգտում էր տեր դառնալ Սելևկյանների թուլացող պետության տարածքներին:
Այս հողի վրա Հռոմը ամեն կերպ օժանդակում էր Սելևկյանների հակառակորդներին: Եվ ահա, երբ Անտիոքը մ.թ.ա. 168 թ-ին որոշում է հաշիվ մաքրել իր տոհմի վաղեմի հակառակորդների` ոչ պակաս թուլացած Եգիպտոսի Պտղոմյանների հետ, սրանց բնականաբար թիկունք է կանգնում Հռոմը:
Եվ ահա, ինչպես տեղեկացնում է հռոմեացի պատմիչ Տիտուս Լիվիուսը, երբ Անտիոքը իր բանակով արդեն գտնվում էր Պտղոմյանների սահմանների անմիջական հարևանությամբ, նրան է ներկայանում Գայոս Պապիլիուսի գլխավորած Հռոմի սենատի դեսպանախումբը: Կողմերը իրար հանդիպեցին բաց դաշտում: Անտիոքը, որը դեռևս իր Հռոմում ապրած ժամանակ էր ծանոթ Գայոսին, ձեռք է մեկնում սրան, բայց հռոմեացին չի սեղմում արքայի ձեռքը, այլ նրան է տալիս սենատի որոշումը պարունակող տախտակը: Տախտակի վրա գրված էր. "Անտիոքը չպետք է պատերազմի Պտղոմյանների դեմ": Զարմացած ու խոցված այդ ամենից` Անտիոքը կարդում է հրամանի բնույթ ունեցող սենատի որոշումը, բայց այնուհանդերձ որոշում է գոնե մի քիչ մանևրել` ժամանակ շահել և իր դեմքը փնտրել: "Ես կմտածեմ այդ մասին",- անորոշ քրթմնջում է Սելևկյան գահակալը և փորձում է հեռանալ: Ի պատասխան դրա, սակայն... Գայոսը ձեռքին գտնվող փայտով կլոր գիծ է քաշում Անտիոքի շուրջը և ասում. "Մտածիր այստեղ": Վերջնականապես շփոթված այս ամենից` Անտիոքը ստիպվածէ լինում ընդունել սենատի պահանջը: Ըստ Ապպիանի, միայն դրանից հետո է Գայոսը սեղմում Անտիոքի ձեռքը...
Քաղաքավարի, բայց վճռական ուլտիմատումի փայլուն օրինակ
Հ.Գ. Ի դեպ, այս Անտիոքը մեր դեմ էլ է ահագին պատերազմել, այնպես որ նրան առանձնապես խղճալ չարժե
Համեցեք իմ ֆորում
Միայն արժանապատվություն ունեցողը կարող է գնահատել դա և իր, և ուրիշների մոտ:
Գաղթական (08.01.2010)
Լիոն մի՜ շտապիր, վերևում նշված էր որ նյութերը տեղդրվելու է ըստ ժամանակագրական հաջորդկանության ու այս դեպքի հերթն էլ կհասնի, երբ խոսենք Հռոմեական դիվանագիտության մասին: Իսկ այս գրառումդ կիսատ-պռաթ է ու սխալներով
Ի դեպ գրառումդ բավական թերի է:
Ավելի կոնկրետ զորքերը հասել էին Եգիպտոսի մայրաքաղաք Ալեքսանդրիային, գտնվում էին 4-5 մղոնի վրա:
Չեմ կարդացել սկզբնաղբյուրները, բայց շատ խելացի հեղինակներ նշում են, որ պահանջը ձևակերպված է եղել այսպես "Անտիոքը անմիջապես պետք է մաքրի Եգիպտոսի տարածքը"
Էլի սխալ ձևակերպում, Անտիոքոսը խնդրում է նախօրոք քննարկել պահանջները իր մերձավորների ու խորհրդականների հետ:
Որից հետո միայն
Բայց էլի սխալ ձևակերպում, իրականում այսպես է"Մինչև շրջանից դուրս գալը, տուր ինձ կոնկրետ պատասխան, որը ես կկարողանամ փոխանցել Սենատին"
Ավելի կոնկրետ Անտիոքոսը պատասխանում է "Ես կկատարեմ Սենատի բոլոր պահանջները"
Որից հետո միայն
Դրանից հետո Գայոսը սեղմում է Անտիոքոսի ձեռքը, որպես հռոմեական ժողովրդի բարեկամ և դաշնակից:
Ի դեպ, Հռոմը այդ ժամանակ բավական թույլ էր և եթե Անտիոքոսը շարունակեր արշավանքը ոչինչ, Հռոմը ոչինչ չէր կարողանա աներ:
Սա, հռոմեական դիվանագիտության հաղթնակաի փայլուն օրինակ է: Միայն նշեմ, որ Եգիպտոսը ընկնում է Հռոմի ազդեցության տակ և շուտով վերածվում հռոմեական պրովինցիայի:
Վերջին խմբագրող՝ Elmo: 25.09.2009, 23:05:
Եգիպտական փարավոն Ռամզես II-ի և խեթական թագավոր Խաթուշիլ III-ի միջև կնքված պայմանագիրը
Հաջորդ դարաշրջանները`մ.թ.ա. 14-13 դարերը, բնորոշվում են արյունահեղ պատերազմներով՝Եգիպտոսի և խեթթական պետությունների միջև: Երկարատև և արյունահեղ պատերազմների պատճառով, կողմերը թուլանում էին, բացի այդ կողմերի ոչ մեկը ռազմական այնքան առավելություն չուներ, որպեսզի հաղթեր հակառակորդին, ուստւ շուտով կնքվում է հաշտություն, այս երկու պետությունների միջև: Հաշտությունը կնքվեց եգիպտական փարավոն Ռամզես II-ի և խեթական թագավոր Խաթուշիլ III-ի միջև՝մ.թ.ա.1278թ.: Նախաձեռնողը խեթական կողմն էր: Նախնական երկարատև բանակցություններից հետո Խաթուշիլը եգիպտական փարավոնին է ուղարկում հաշտության պայմանագրի ծրագիրը, որը փորագրված էր արծաթյա տախտակի վրա: Փաստաթուղթը կեղծումից զերծ պահելու համար, տախտակի առջևի մասում պատկերված էր խեթական արքան՝ կայծակի և քամու աստված Թեշուբի կողքին, իսկ հակառակ կողմում պատկերված էր թագուհին՝ արևի աստծո կողքին: Փարավոնը ընդունեց խեթական թագավորի առաջարկած խաղաղությունը և նրան ուղարկեց մի ուրիշ արծաթյա տախտակ՝խաղաղության պայմանների փորագրությամբ: Երկու դեպքում էլ օրինակները հաստատված էին, կնիքներով և ստորագրություններով:
Պայմանագիրը բաղկացած էր 3 մասից 1.նախաբան, 2.պայմանագրի կետերը, 3.վերջաբան-աստվածներին ուղղված խնդրանք, երդում և անեծք՝ պայմագիրը խախտելու դեմ:
Նախաբանում ասվում է, որ դարեր շարունակ խեթերն ու եգիպտացիները թշնամիներ չեն եղել: Նրանց հարաբերությունները թշնամական են դարձել Խաթուշիլի եղբոր կառավարման ժամանակ՝ ով պատերազմ է սկսել Ռամզես II-ի դեմ: Փառահեղ պայմանագրի ստորագրումից հետո արքանների միջև հավետ հաստատվում է՝ խաղաղություն, ընկերություն և եղբայրություն:
Խեթական պետության և Եգիպտոսի միջև կնքվում էր հարձակվողական և պաշտպանվողական դաշինք: "Եթե որևէ թշնամական պետություն հարձակվի Ռամզեսի տիրույթների վրա, ապա թող Ռամզեսը ասի խեթական մեծ արքային.արի իմ հետ՝ նրա դեմ, քո բոլոր ուժերով",-ասված է պայմանագրում
Պայմանագրով նախատեսվում էր միմյանց աջակցություն ոչ միայն արտաքին թշնամիների հարձակման դեպքում, այլ նաև ներքին անկայունության պարագայում՝ ապստաբությունների ճնշում: "Եթե Ռամզեսը բարկանա իրեն ենթակա ստրուկների վրա, երբ նրանք ապստամբություն կբարձրացնեն, և գնա նրանց ապստամբությունը ճնշելու՝ նրա հետ միասին պետք է գործի նաև խեթական թագավորը ",-ասված է պայմանագրի մեջ:
Հատուկ կետով համաձայնեցվում էր քաղաքական փախստականներին միմյանց հանձնելու հարցը: "Եթե երևէ մեկը փախչի Եգիպտոսից դեպի խեթական պետություն, ապա խեթական թագավորը նրան չի պահի, այլ կվերադարձնի նրան Ռամզեսի երկիր",-ասված է պայմանագրի մեջ:
Որպես պայմանագրի կատարման ապացույց վկայակոչվում են երկու կողմերի աստվածները: "Ամենը, ինչ գրված է արծաթյա տախտակին, խեթական հազարավոր աստվածներն ու աստավծուհիներն պարտավորվում են կատարել եգիպտական հազարավոր աստվածների և աստվածուհիների առջև",-ասված է պայմանագրում: Այնուհետ գալիս է երկու երկրների աստվածների թվարկում՝եգիպտական պետության լեռների և գետերի, երկնքի և երկրի, ծովի, քամու և փոթորկի աստվածները: Պայմանագրի ազնիվ կատարման դեպքում, աստվածները տալիս են առողջություն և օրհնություն, իսկ չկատարելու դեպքում անեծքներ:"Թող ավիրվի պայմանագիրը խախտողի տունը, հողը և ստրուկները: Առողջություն և օրհնություն նրա՝հողին, ստրուկներին, ով կպահպանի":
Վերջին խմբագրող՝ Norton: 22.11.2009, 03:31:
Դիվանագիտական գրագրությունը և դեսպանների փոխանակումը շարունակվում էր նաև պայմանագրի կնքումից հետո: Նամակներով փոխանակվում էին, ոչ միայն արքանները, այլ նաև նրանց կանայք: Եգիպտական թագուհու մահից հետո՝ եգիպտա-խեթական դաշինքը ամրացվեց դինաստիական ամուսնությամբ՝ Ռամզեսի ամուսնությամբ Խաթշիշի դստեր հետ: Փարավոնի նոր կինը հանդիսավոր կերպով դիմավորվեց երկու երկրների սահմանագլխին:
Միջազգային հարաբերությունների պատմության համար՝ Ռամզես II-ի և Խաթուշիլ III-ի միջև կնքված պայմանագիրը, ունի առաջնակարգ նշանակություն: Նախ սա միջազգային իրավունքի հնագույն նմուշներից է, երկրորդ իր ձևով, այն օրինակ ծառայեց հետագա պայմանագրերի համար՝ինչպես Հին Արևելքի պետությունների, այնպես էլ Հին Հունաստանի և Հռոմի համար: Միջազգային պայմանագրի ձևը, հիմնականում ամփոփոխ մնաց, ամբողջ հին աշխարհի պատմության ընթացքում: Հին Հունաստանը և Հռոմը այդ առումով, կրկնօրինակում էին Հին Արևելյան պետությունների օրինակը: Դրա հետ միասին Ռամզեսի և Խաթուշիլի պայմանագրում տեղ գտավ, հին արևելյան պետություններին բնորոշ գծերից մեկը՝պետությունը ղեկավարող անձի և պետության նույնականացումը: Բոլոր բանակցությունները ընթանում էին թագավորի անունից: Պայմանագրի առանձին կետերով կողմերը պարատավորվում են չհարձակվել միմյանց դեմ և նույնիսկ օգնել միմյան ներքին ապստամբությունների դեպքում: Այսպիսով ավելի քան 3000 տարվա պատմություն ունեցող եգիպտա-խեթական պայմանագիրը, կարելի է համարել ավելի ուշ շրջանում ի հայտ եկած պայմանագրի ձևերի նախատիպը:
Վերջին խմբագրող՝ Norton: 22.11.2009, 03:30:
Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)
Ձեր իրավունքները բաժնում
Մեջբերել
Էջանիշներ