Պարույր Սևակ

[ihusik]

12
Ու մեր սերը բացվեց, բերնից բերան անցավ-
Օրվա հերոս դարձավ։
Տեսար, թե մինչև ուր մենք մեր սիրով հասանք -
Մինչև բյուրո հասանք։
Գիտես, թե ոնց էին հարցը այնտեղ դրել -
Մինչ <<հեռացում>> սրել։
...Ու ես խոսք տվեցի էլ չսիրել,
Կրքիս վրա իշխել, սրտիս տիրել...
Ախ, սրտի տեղ եթե լիներ լեզուն,
Որ խոստացավ հանգիստ քեզ չսիրել...
Հասկանում ես, թե ես ինչ եմ ասում,
Հասկանում ես, անգին, քեզ... չսիրել...
Հավանաբար շատ է հիմարավուն հնչում,
Բայց դե մեղավորը հո ես չեմ այդ հարցում։
Նրանք էին հարցը այդպես դրել,
Ինձ մնում էր միայն պատասխանել,-
Ու ես, հասկանում ես,
խոսք տվեցի,
որ քեզ...

Գուցե գիտակցաբար ես արեցի,
Գլուխս ազատեցի...
Չէ, պարզապես
Ինչ որ ընդունված է ժողովներում՝
Ուրիշ տեսակ խոսել:
Ինչպես ընդունված է ժողովներում՝
Նույնն արեցի ես էլ:
Այնտեղ մարդիկ հաճախ մի բան մտածում են,
Ուրիշ մի բան ասում։
Այնտեղ մարդիկ հաճախ խոսում ու կարծում են,
Թե շատ ճիշտ են խոսում։
Սակայն դա շատ հաճախ ճշմարիտ է լինում
Լոկ ժողովներում,
Մինչդեռ կյանքում, ցավոք, լուսնի լույսի պես է
Դա լոկ շողում։
Դուրս է գալիս, որ մենք
Այնտեղ ճիշտ ենք խոսում, բայց և ճիշտ չենք խոսում։
Դուրս է գալիս, որ մենք
Կյանքում ունենք երկու, և ոչ թե մեկ լեզու՝
Մեկը, ժողովային, եթե կարելի է այսպես ասել,
Նա, որ գեղգեղում է,
Նա, որ միշտ զեղում է
Նա, որ իր տակ չունի փուշ կամ ասեղ։
Նրա համար չկա ոչ մի դժվարություն -
Ասել - անելն է մեկ։
Եթե նրան լսես՝
Ամեն ինչի արդեն վաղուց հասել ենք մենք:
Նրա համար կյանքը հաճախ այլ բան էլ չէ,
Քան բանաձև։
Եթե նրան լսես՝
Կոմունիզմին վաղուց հասել ենք ու անցել։
Եթե նրան լսես՝
Մեզ մոտ ոչինչ չկա վատ կամ թերի։
Եթե նրան լսես՝
Հանցանք է տխրելը, դեռ ավելի՝
Տխրելն ամերիկացուն, մեռնող աշխարհին է
Միայն սազում։
Եթե նրան լսես՝
Չես էլ կարող ասել, թե կա և այլ լեզու:
Չէ որ լեզուն մեկ է, միասնական,
Ուրեմն դու մարքսիստ չես, այլ՝ մառական։

Բայց և այնպես հիմա այլ լեզվով են խոսում
Այս տողերը։
Բարեկամներ։
Անգին,
Այսօր ես հուզվել ու սրտնեղել եմ։
Բարեկամներ։
Անգին,
Չէ որ խոսք եմ տվել էլ չսիրել։
Չէ որ խոստացել եմ իշխել կրքիս վրա,
Սրտիս տիրել:
Թող որ և անլուրջ է, և հիմար է հնչում՝
<<Խոստացել եմ>>,
Բայց հո լսում եք, թե ոնց եմ ճչում.
Խոս-տա-ցել եմ...

Խոստացել եմ։ Սակայն
Եթե բան դուրս չգա,
Իսկ թե դուրս գա հանկարծ մաքուր ժողովային -
Իսկ թե դուրս գա ինչպես վարմունքն այն տղայի,
Որ լուրջ խոսք է տալիս՝ դասերի տեղ
Ամբողջ օրը չընկնել խաղի հետև,
Որ լուրջ խոսք է տալիս էլ չխաղալ
Միայն նրա համար, որ շուտ վազ տա խաղա...

Թող որ ասեն, որ սա
Սովետական մարդուն բնավ սազական չի։
Թող որ ասեն, անգին,
Որ մեր սերը կյանքում բնավ տիպական չի։
Թող որ այդպես։ Սակայն
Չէ որ կյանքում նա կա,
Չէ որ տեղին գտան նրան նիստի տանել,
Չէ որ արժան գտան և բանաձև հանել,
Բանաձևից հետո կես - լուրջ ու կես - կատակ
Չէ որ խորհուրդ տվին.
<<կարելի է անել>>...
Ոչ։ Միայն ոչ այնպես,ինչպես հարմար գտան։
Ես գործ ունեմ մարդկանց,
Ոչ թե ամեն կարգի նրանց խորհրդի հետ։
Ոչ թե թաքուն կապի –
Ես գործ ունեմ միայն սիրո ու սրտի հետ։
Ես գործ ունեմ քեզ հետ, միայն քեզ հետ, անգին,
Ոչ թե ամեն կարգի,
Ամեն վարքի կանանց...
Ախ ոչ, աստված չանի –
Ես գործ ունեմ քեզ հետ, ոչ թե սիրեկանի։
Ես գործ ունեմ գործի, ոչ թե դատարկամիտ,
Ոչ թե դատարկ, անմիտ
Խոստումի հետ...

13
Գիտեմ, որ քո հարցը նույն ձևով են դրել ձեր ժողովում։
Ու ես դողում...
Բայց քո պատասխանի համար չեմ ես դողում։
Ես լավ գիտեմ, անգին,
Գիտեմ անգիր
նրանց
Քո այսօրվա տված
պատասխանը։
Քո փոխարեն այստեղ ես կարող եմ ասել լոկ այսքանը.
Փրկել մի ընտանիք, որը վաղուց իրեն
կործանել է ի՞նքը,
Հանուն կործանվածի կործանումի մատնել
ուրի՞շ մի ընտանիք։
Ու՞ր է այստեղ խիղճը,
դատողությու՞նն ուր է,
ու՞ր է աոողջ միտքը –
Հանուն փլված մի տան՝
քանդել մեկ այլ - և ի՜նչ
և ինչպիսի՜ տանիք...
Եվ միթե քեզ դատող
դատափետող մարդիկ չեն իմանում,
Որ դու...
Հեղուկ չես դու,
Որ քո ձևը փոխեն այն ամանում
Ուր քեզ կածեն։
Ախ չէ՛,
Մինչև հիմա նրանք չեն հասկացել.
Դու կենդանի մա՜րդ ես,
ամենամա՜րդ մարդը՝
սիրո՜ղ մարդը,
Քեզ չի կարող ձև տալ ամեն կուժ ու կուլա,
Եվ այդ չորս տառանի <<մարդ>> կոչվածը կյանքում
Շա՜տ ավելի բարդ է,
Քան թե հազարաբառ,
Քան թե ամենաբարդ
մի ֆորմուլա։

Իսկ ինչ
Մնում է ինձ -
Ես հարգանք չեմ տածել ու չեմ տածում
Դեպի թալմուդիստը և տիրացուն,
Դեպի և հին, և նոր ամեն մոլլա,
Ուստի գայլի նման կկրծեի նաև
Ամեն մի ֆորմուլա։

Իսկ ինչ մնում է քեզ...
Ինչպես դու նրանց դեմ չըմբոստանաս,
Երբ դու շատ լավ գիտես -
Բոլոր օրենքները նրա համար են լոկ,
Որ պաշտպանեն կյանքում մարդկայինը
Մարդուն,
Եվ որ բոլոր տեսակ օրենքներից բացի
Կա մի օրենք ևս – և շա՜տ խելոք,–
Բոլոր օրենքների էությունը միայն,
Ոչ թե տառն են կարդում։
Իսկ ինչ մնում է ինձ,
Ես, որ շատ եմ հեռու օրենսդիրից,
Եվս մի նոր օրենք կստեղծեի սիրով.
Տառակերին դատել հենց օրենքի տառով –
Ոչ թե չորս - հինգ տարով
Ուղարկելով նրան ինչ-որ մի խուլ անկյուն,
Այլ...
Մեզ համար հեշտ չէ գտնել հենց այդ <<Այլ>>-ը։
Չէ որ, մենք, անգինս, օրենսդիր չենք կյանքում,
Մեր կոչումը կյանքում բոլորովին այլ է։
Իմ կոչումն է՝ սիրել,
Քոնը՝ սիրել -
Ոչ թե իշխել սրտին, սիրո վրա տիրել:
Ախըր դու ծնվել ես ընտանիքի համար,
Սուրբ օջախի, սիրո, քո տանիքի համար
Սակայն դու գործ ունես ընտանիքի,
Բայց ոչ ամեն տեսակ, նրա ամեն կարգի
Ծաղրանկարի հետ,
Ընտանիքի,
Ոչ թե ընտանեկան ծանըր պայքարի հետ...

Իսկ քեզ...
Այսօր նրանք դատափետում են քեզ
Ու փաստորեն դատում
Նրա համար, որ դու
<<Ընտանիք ես քանդում>>...
Բախտի ինչ չար կատակ և ինչ ծաղր է հիմար.
Դու, որ ծնվել ես հենց ընտանիքի համար -
<<Ընտանիք ես քանդում>>...

Ախ, ես ինչպես լսեմ
այս բառերը
Ինչպես լսեմ վսեմ
այս բառերը
Տառակերի բերնում։
Մարդիկ,
Ախըր դուք ոնց, ինչպես չեք ըմբռնում,
Որ այս՝
ասում է նա, ով
որ ինձ խորհուրդ տվեց.
- <<Կարելի է, սակայն>>...
Այսպես ցինիկորեն՝
<<տղամարդու նման>>
Խոսել տղամարդու՝ լոկ ինձ նմանի հետ,
Նրա համոզմունքով՝ լոկ իր նմանի հետ,
Իսկ կնոջը... պարզ է, նա չի ասի.
<<Արա, մարդ ես, սուրբ չես...
Միայն... սուսիկ-փուսիկ>>...
Իսկ կնոջ հետ, պարզ է, նա պետք է որ խոսի
Բա-րո-յա-կա-նու-թյան,
Ըն-տա-նե-կան հար-կի և սըր-բու-թյան
Եվ շատ ուրիշ նման <<և այլն>>-երի մասին...

Ախ չէ,
Դու սովոր չես
Նման մի լրբության։
Քեզ, իսկապես, անգին, պետք է սուրբ ընտանիք,
Ոչ թե ընտանիքի շարժանկար:
Քեզ, իսկապես, անգին,
Պետք է թանկ ու անգին
Սիրո տանիք,
Որտեղ իսկապես, իրոք չկա
Եվ չի կարող լինել ոչ մի կարիք
Խաղալ լավ ընտանիք:
Մի հարկ,
Ուր հարկ չկա
Խաղալ, թե <<սրա պես լավ հարկ չկա>>։
Մի հարկ,
Ուր իսկապես, իրոք չկա
Կեղտի անգամ նշույլ,
Բայց ոչ մի հարկ, որտեղ
Կեղտը մութ անկյունն են անվերջ քշում՝
Հանուն ըն-տա-նե-կան սուրբ
մաք-րու-թյան...

Ախ չէ,
Դու սովոր չես,
Դու սովոր չես նման մաքուր կեղտոտության...

14
...Ու ցավում է հոգիդ...
Նա ցավում է հիմա
Ատամի պես։

Մենք երջանիկ ենք,
Եվ պատժված հիմա,
Դու՝ Եվայի նման,
Իսկ ես՝ Ադամի պես։

Ախ, ցավում է հոգիդ նրա համար,
Որ աստըծո գործած հին սխալից հետո
Եվ քանի դար հետո -
Այս անաստված մարդիկ նաև հիմա
Մեր նկատմամբ, կյանքս, նույն սխալն են գործում՝
Մեզ պատժում են գտած երջանկության համար:

Թող որ դրախտ պետք չէ –
Մենք մեր ձեոքերով ենք այն ստեղծել փորձում։
Բայց դե ինչի համար, ախր ինչի համար
Պնդել, որ դու ընդմիշտ նույն դժոխքում մնաս։
Բայց դե ինչի համար, ախր ինչի համար
Մի նոր դժոխք սարքել և իմ, և քո համար,
Նույնպես վարվել նաև քո մանկան հոր՝
Մեզնից էլ ոչ պակաս դժբախտի հետ։
Թող մենք գործ չունենք սին դրախտի հետ
Բայց ավելի քան և դժոխքի հետ.
Չէ, մենք գործ ունենք
Ոչ դժբախտության, այլ լոկ բախտի հետ.
Ոչ թե կեղծիքի,
Այլ ընտանիքի
Սուրբ օջախի հետ։
Իսկ թե ինչ անել այս դժոխքի հետ,
Չասացին նրանք, որ եթե ունեն՝
Ապա լոկ ունեն անթափանց հոգի,
Մութ սիրտ՝
հաստ գլխի
և հաստ կողքի հետ...

15
Ախ, ես գիտեմ՝
Այստեղ հերոսություն է պետք,
Հերոսություն է պետք
ինչպես երեկ՝
կռվում։
Փոքրոգություն կյանքում ես չեմ արել երբեք –
Ընկերներն իմ գիտեն, թե ոնց էի կռվում։
Կյանքս, մենք չենք եղել ու հեռու չենք հիմա
Հերոսական քայլից։ Բոլորովին։
Ինքդ Զոյային ես անհունորեն նման,
Իսկ ես շատ եմ սիրում Մոտրոսովին։
Սակայն այստեղ մահով բան չես շահի,
Իզուր պիտի այստեղ կանչես մահին։
Նա չի կարող այստեղ ցույց տալ մեզ օգնություն։
Երեկ՝ կռվում մահը հերոսություն էր մեծ,
Այսօր աններելի փոքրոգություն։
Երեկ այնտեղ մահով
Ազատություն էիր գերված կյանքին տալիս։
Այսօր այստեղ մահով
Ազատություն ես դու լոկ տանջանքին տալիս...
Երեկ այնտեղ մահով շահում էիր դու կյանք,
Մահդ նոր կյանք դարձնում,
Այսօր այստեղ մահով, քո մի հատիկ մահով
Երեք կյանք ես կորցնում՝
Երկու՝ ամբողջովին ու երկու՝ կես -
Փոքրիկ որդիդ՝ կիսով,
Նրա հայրը՝ կիսով,
Ամբողջովին դու՝ ինձ ու ես՝ իհարկե քեզ...

Իսկ թե փոթորիկ է սա մի բաժակ ջրում։
Թող որ այդպես, սակայն նա կյանք է կործանում։
Իսկ թե մի հարց է սա...
նա այնքան էլ նեղ չէ,
Փակ ժողովն էլ նրան հարմար տեղ չէ,
Իսկ հարցի լուծումն էլ առնվազն կեղծ է։

Իսկ թե մի հարց է սա,
Որ փակ նիստից պիտի լայն ասպարեզ քաշվի,
Իսկ թե մի հարց է սա,
Որի մասին պիտի ամբողջ ձայնով խոսվի -
Խոսվի բարձըր և բաց,
Խոսվի բոլոր նրանց՝
Մեր պեսերի
Եվ ոչ թե մեր մասին միայն խոսվի, սեր իմ.
Եվ ոչ միայն մեր ու մեր պեսերի,
Այլև բոլոր նրանց,
Բոլոր նրանց,
Ովքեր կեսլրջորեն ու կեսկատակ
Վաղը մեր պեսերին խորհուրդ կտան.
- <<Կարելի է, ինչ խոսք, մարդը մարդ է, քար չէ...>>։
Չէ, նման խորհուրդը մեզ համար չի։
Չէ, նման խորհուրդը մեզ համար չի:
Մեր աշխարհին նման ու հարմար չի
Թեկուզ նրա համար մեզ հարմար չի,
Որ մարդն, այո, մարդ է, մարդը քար չի։
Թեկուզ նրա համար մեզ հարմար չի,
Որ նա մեր աշխարհն է, նա հին Սպարտա չի,
Որտեղ պատժում էին, դատում էին գողին
Ոչ հափշտակության,
Ոչ թե գողության մեջ խառնըվելու համար,
Այլ լոկ անբավարար
Ճարպըկության՝
Բռնըվելու համար:
Իսկ մենք...
Իսկ մենք դեմ ենք ամեն տարողության,
Ամեն չափի գողի
Եվ առավել ևս՝ լավ գողության,
Եվ առավել ևս՝ ճարպիկ գողի:

[ihusik]

Անկեղծ ասած (պոեմ)

1952-53, Մոսկվա։ Թղթապանակի մեքենագիր տարբերակը հրատարակվել է ռուսերեն, ապա նաև՝ հայերեն հետևյալ վերնագրերով.
Դժվար խոսակցություն (Нелегкий разговор), Նովի միր, 1956, N6 (թարգմ.՝ Եվգ. Եվտուշենկո):
Ես ևս այդ մասին (И я про это), Բանաստեղծություններ (ռուսերեն), ԵՐ., 1956, (թարգմ.՝ Եվգ. Եվտուշենկո):
Ո՞վ է մեղավոր, Սովետական գրականություն, ԵՐ., 1957, N3:
Ուշացած իմ սեր, Մարդը ափի մեջ, ԵՐ., 1963:
<<Անկեղծ ասած>> վերնագրով մեքենագիր օրինակից սույն ժողովածուում հրատարակվող պոեմի տարբերակը փաստորեն նախօրինակն է հետագայում ՄԱՄ գրքում տպագրված և <<Ուշացած իմ սեր>> վերնագրով հայտնի պոեմի:
<<Անկեղծ ասած>>-ը զգալիորեն տարբերվում է <<Ուշացած իմ սեր>> պոեմից, այն բաղկացած է 15 մասից և 810 տողից, <<Ուշացած իմ սեր>>-ը՝ 14 մասից և 720 տողից (չկա 10-րդ մասը)։
<<Անկեղծ ասած>> պոեմի մեքենագիր օրինակում Պ.Սևակն իր ձեռքով կատարել է հետևյալ փոփոխություններն ու նշումները.
1. I մաս, - Ինչպես կմկըմացին երեկ նրանք՝
Կիսամտերմական-կիսապաշտոնական...
տողերի միջև մատիտով ավելացրել է <<Երբ ժողովը վերջացավ>> հազիվ ընթեռնելի տողը: Սա ստույգ հավելում չէ, այդ իսկ պատճառով չկա տպագիր տեքստում:
2. II մաս, - Վերջին տողը՝ <<Կյանքը նրանով էլ հենց անհաղթ է:>> հավելվել է ձեռագրով։ Հանվել է տողին հաջորդող հետևյալ հատվածը.
Դու - կյանք, գեղեցկություն, դու, անհաղթըդ,
Ինչպես գեղեցկությունն, ինչպես կյանքը,
Այդ ոնց ընկար հիմար դրության մեջ գերու,
Չեմ հասկանում...
3. IV մաս, - <<Ճանաչել է մայրըդ, /Բայց ոչ թե դու...ե>> և <<Քեզ չներել, որ դու / Գնացել ես մարդու>> տողերի միջև եղած հետևյալ հատվածը հանվել է.
Քեզ չներել, որ դու
Ահա ուղիղ այսպես, իմ հիմար,
Գնացել ես մարդու,
Գնացել ես մարդու,
ոչ թե ամուսնացել...
4. IV մասի վերջին հատվածը (21 տող), - Ընդգծված է և հարցական նշան է դրված: ՄԱՄ-ում այդ հատվածը չկա:
5. V մասի <<Կամ ոսկեղեն լինել, չգործածվող գավեր...>> տողին հաջորդող հետևյալ հատվածը հանված է.
Չէ, ես գայլի նման կկրծեի
Ամեն քաղքենություն:
Սառույցի պես իսկույն կհալչեի
Քաղքենական տաքուկ և գաղջ օդում։
Նույն էջի <<Մի բաժակ թեյ առնել քո սիրելի ձեռքից>> տողով սկսվող քառատողն ընդգծվել է, երևի հանելու մտադրությամբ, բայց հեղինակի վերաբերմունքը որոշակի չէ:
6. XII մասի <<Ինչ որ ընդունված է ժողովներում>> տողով սկսվող հատվածը (9 տող) ընդգծվել և հարցական նշան է դրվել՝ հանելու կամ փոփոխելու մտադրությամբ:
7. XIII մասը սկսվում է հետևյալ տողերով, որ բանաստեղծը ջնջել է.
Ցավում է իմ հոգին...
Նա ցավում է հիմա ատամի պես:
Մենք և երջանիկ ենք, և պատժված հիմա –
Դու՝ Եվայի նման,
Իսկ ես՝ Ադամի պես...
8. XIII մասի <<Իսկ ինչ մնում է քեզ...>> տողին հաջորդող հետևյալ քառատողը բանաստեղծը հանել է.
Դու - իմ ամենա-հեզ,
Իմ ամենա-հլու
Ինչպես մնաս դու լուռ
Իմ ամենա-խելոք...
9. Պոեմի տարբեր հատվածներում Պ.Սևակի ձեռքով արված այլ նշումներ էլ կան. հաշվել և գրել է պոեմի տողերի թիվը, որոշ հատվածներում կետադրական և առոգանության նշաններ է դրել, ուղղել մեքենագրական սխալներ:

[Shauri]

ihusik ջան, կարո՞ղ եմ հարցնել...
Սա «Ուշացած իմ սեր» պոեմի մի ինչ–որ հին տարբերա՞կ է... պարզապես առաջին հատվածը ես առհասարակ առաջին անգամ եմ հանդիպում, չնայած համարյա ողջ պոեմը անգիր գիտեմ / ու էլի բաներ կան, որ փոփոխված են/... Եվ ո՞րտեղից ես ճարել այդքան ինֆորմացիա...
Շատ–շատ շնորհակալություն այսքան աշխատանք անելու համար

[ihusik]

Shauri ջան, պոեմի հրատարակումների մասին ներկայացրածս վերջաբանում (որը գրքի "Ծանոթագրություններ" բաժնում է) կան տեղեկություններ, թե որ թվականին, որ գրքում ու ինչ վերնագրի տակ է տպագրվել այս պոեմը, իսկ այս ամենը ես վերցրել եմ 2002 թվականին "Մուղնի" հրատարակչության կողմից լույս ընծայած Պարույր Սևակի <<Անկեղծ ասած>> վերնագրով հրատարակված գրքույկից:

[ihusik]

Պարույր Սևակի <<Անկեղծ ասած>> գրքույկից մի քանի բանաստեղծություն ևս...

***
Մեր տնից ձեր տուն՝ կավաշեն մի պատ,
Եվ այգուց այգին՝ մի բարակ առու.
Մեր հին տանձենու ճյուղը մրգապատ,
Մեր փշատենին մեջքով իր սապատ
Ձեր այգու մեջ են մրգերը փռում։

Մեր տնից ձեր տուն մի պատ է միայն,
Իմ սրտից սիրտըդ՝ պարիսպ ահագին,
Որ ինձ օղակեց այս երեկոյան,
Ինչպես նշանի մատանին քո այն՝
Զվարթ աղմուկում նշանդրեքի։

Մեր այգին ցավից կուչ եկել հիմա,
Ցանկապատվել է փշով մասրենու,
Եվ ամոթահար՝ քո դրժման համար՝
Ձեր ասող-խոսող առուն էլ հիմա
Թփերի մեջ է անվերջ թաք կենում։

Զարմանքից ապշած՝ մեր հին տանձենին
Բարի գլուխն է թափ տալիս ցավով.
Մեր անուրջներին, շշուկին սովոր՝
Ուսն է թոթափում և ձեր հացենին –
Իրավունք ունի, նա՜ չի հանցավոր։

Հիմա ի՞նչ անել, ի՞նչ է հարկավոր։
Թո՛ղ որ ժողովը քո հարցը քննի,
Թո՛ղ որ քեզ այնտեղ կոչեն <<քաղքենի>>,
Թո՛ղ որ հորջորջեն <<պսակ ու քավոր>>,–
Սերը չես ծածկի փրփուրով քենի...

Մեր տնից ձեր տուն՝ լոկ ցածրիկ մի պատ,
Իմ սրտից սիրտըդ՝ պարիսպ ահագին։
Քո մատի վրա դեռ թանաքապատ
Այդ դու՛ ես կրում մատանիդ հպարտ,
Բայց նա սեղմում է ի՛մ սիրտն ու հոգին։

***
Միևնույն է, թե հիմա որտեղ ես մաշում
Քո կոշիկները նրբին և քո սիրտը ժանտ,
Իսկ ես այն օրն եմ միայն անմոռաց հիշում,
Երբ սիրով եմ անվանել քեզ <<իմ հարազատ>>։

Աներևույթ մի շղթա, ինչ–որ ամուր թել,
Որի ցավն եմ սրտիս մեջ ես զգում հանկարծ,
Ինձ կապել է քո բախտին, թեկուզ մենք արդեն
Անջատված ենք իրարից, զատված ենք անդարձ։

Մոռացել եմ ամեն ինչ, ինչ սիրտ է մաշում,
Ինչ կոպտորեն եղծում է պատկերդ գերող,
Ու մտքիս մեջ քեզ նորից անեղծ եմ հիշում,
Որ քեզ մտքով փայփայեմ սիրող ձեռքերով...

Բայց մոտիկից, ես գիտեմ, ողջը կցնդի,
Ողջն անիմաստ կդառնա խաղով քո հիմար,–
Դու հեռվի~ց ես հարազատ սիրող իմ սրտին,
Ես պատրաստ եմ լոկ հեռվու՛մ ապրել քեզ համար...

Գիտեմ՝ այստե՛ղ, ինչ–որ տեղ ինձ մո՜տ են մաշվում
Քո կոշիկները նրբին ու քո սիրտը ժանտ,
Բայց և գիտեմ... Ու հեռվից, հեռվում եմ հաշվում
Քեզ վերստին սիրելի, նորից հարազատ...


***
Ես տեսնում եմ՝ չես հավատում ո՛չ քո, ո՛չ իմ անցյալին.
Մեր հարուստը՝ աչքիդ աղքատ, կեղծ է թվում պանծալին։

Դու կարծում ես, որ ամեն ինչ, ողջը սուտ էր մեր միջև,
Ճիշտ էր միայն երկար ճամբան՝ լիքը փշեր ու խճեր:

Ճիշտ էր միայն սպասումը, որ և անցավ ապարդյուն -
Իզու՜ր էին մեր սրտերը սպասումից թփրտում։

Ճիշտ էր միայն արբեցումը այն սին բախտով, որ եկավ,–
Նա ոսկի չէր, այլ ոսկեզօծ, հետո պղինձ, վերջը՝ կավ...

Ես տեսնում եմ ՝ չես հավատում դու անցյալին իմ ու քո,
Չես հավատում ու չես տարվում նաև դու մեր գալիքով։

Չես հավատում, թե նա կգա, թե կլինենք բախտավոր,
Քեզ ամեն ինչ փուչ է թվում և ամեն ինչ՝ ախտավոր։

Քեզ թվում է, որ մենք իզու՜ր հանդիպեցինք մեկմեկու,–
Ո՛չ մեր սրտում՝ երջանկություն, ո՛չ մեր կյանքում՝ մեծ բեկում...

Իսկ ի՞նչ անենք, ո՞նց բաժանվենք, երբ սրտերը իմ ու քո
Թե սիրով էլ չեն շղթայված, գեթ կապված են տանջանքով...


***
Մի գուցե մեզ էլ ա՛յս էր վիճակված.
Դու՝ քո զղջումի զնդանում փակված,
Ես՝ իմ զղջումի արջի ճանկերում,
Բանտարկվածի պես ետ - առաջ քայլել
Քո ծանոթ անվան երկու վանկերում...

Քո ծանոթ անվան երկու վանկերում
Բանտարկվածի պես քայլել ետ - առաջ.
Կրակը կողքիս՝ միշտ մնալ սառած.
Բաց դուռը դեմըս՝ բանտարկված մնալ,
Ոչ մի փորձ չանել ու դուրս չգնալ...

[ihusik]

Ձմեռ է: Եվ ցուրտ է: Դրսում ենք:
Քեզ հետ եմ. ջերմում ու մրսում ենք:
Քեզ հետ եմ, և կարծես ինձ հետ է
Աշխարհի մեծագույն պոետը:

Մեծագույն պոետը աշխարհի,
Որ առանց խոսքերի ու բառի
Երգերն իր քո առաջ փռում է,
Երգում է, երբ անգամ լռում է:

Աշխարհի մեծագույն պոետը,
Բայց այնքան, որքան ես քեզ հետ եմ.
Որ պիտի չքանա, երբ որ դու
Բաժանվես ու նորից գնաս տուն...

Եվ մնա՛, և մնա՜ խեղճ տղան
Առանց քե՛զ,
առանց ե՛րգ
ու տաղա՛նդ...

[Tig]

Սևակին

Ուշ, բայց տեղին
Հղում եմ ես սրտագին
Այս գրվածքը Մեծն Պարույր Սևակին:
Հղում եմ այս գրվածքը
Անվերջ գրչով կռվողին:
Իր մեծությամբ մեծերին,
Արդարաբար և տեղին
Իր գրչով մեծարողին:
Եվ իր գրչի զորությամբ
Հայրենին սրբացնողին:
Իր մտքի կարողությամբ
Մեր լեզուն վեր հանողին:
Երկերեսանությունը
Անվերջ դատապարտողին:
§Անհավատ¦, բայց էությամբ,
Հոգով հավատացյալին:
Շատ մարդկանց իրենց քնից
Իր խոսքով արթնացնողին:
Եվ վերջապես անհատնում
Հոգևոր հաց տվողին...

Դու հաճախ գրչով այնպես ես խոսում,
Որ խոսքդ երբեմն հեշտ չի հասկացվում:
Այդ խոսքը ոչ թե պիտի հասկանալ,
Այլ պիտի զգալ, զգալ ողջ հոգով,
Եվ այդ զգացմունքն արյան միջոցով
Ներծծել ամբողջ մարմնի միջով,
Այնժամ միգուցե հասկանանք մտքով.
Դու ասում ես, որ §Նրանք¦ ծնվում են
Ճիշտ իրենց ժամին
Եվ ասում մարդունª չտեսնող կույրին,
Թե նա ոնց պիտի նայի աշխարհին...
Դու էլ ծնվել ես հենց ճիշտ քո ժամին:
Եվ հայտարարել ամբողջ աշխարհինª
Որ աշխարհում կան §Խաղալիք սարքող¦,
Կերտող վարպետներ...
Եվ, որ կան մարդիկ որոնք ճախրում են
ինչպես խամ ձիեր...
Ինձ համար նույնպես դու սկսվում ես
Ու բացահայտվում ճիշտ ժամանակին,
Համապատասխան այսօրվա տիրող
Հարաբերական այս եղանակին:
Բայց մինչև վերջ քեզ չեմ բացահայտում,
Եվ չեմ էլ ձգտում,
Քանզի գտնում եմ, որ բացարձակը,
իդեալականը
Դառնում է զրո, կամ §աստվածանում¦:
Ու կարծում եմ, որ դու չես էլ ձգտում,
որ §աստվածանաս¦:
Քանզի ինքդ ես միշտ դատապարտում
Մեծարվող կուռքին...
Բացահայտում եմ, ու շատ §փոքրանում¦,
Քանզի իրական մեծ եմ ես տեսնում:
Բացահայտելով քեզª հպարտանում,
Որ ես էլ եմ այն ազգին պատկանում,
Որի գեղեցիկ ու հնչեղ լեզվով
Դու հայ աշխարհն ես մեզ ներկայացնում…


Այդ հայ աշխարհը, որ այսօր կռվում,
Ու մինչև հիմա իրեն չի գտնում:
Եվ դեռ դեգերում, տանջվում, տառապում,
Սակայն ինքն իրեն դեռ չի հասկանում...
Քեզ պես մեծերի կարիք է զգում,
Չնայած նրանց լսել չի ուզում:
Օտար բարքերի հետևից գնում,
Բայց օտարանալ չի կարողանում:
Քանզի շատ հայեր դեռ հայ են մնում,
Քեզ պես մեծերին լսել են փորձում...
Չնայած այսօր դժվար հայթայթվող
Սրբազան հացի կարիք են հոգում:
Ես չեմ մեղադրում,
Բայց արդարացնել նույպես չեմ ուզում:
Քանզի ինչպես Սևակª ինքդ ես ասում.
- Այնտեղ է լոկ սխրանքն սկսվում,
Ուր վերջանում է ամեն մի հնար...


Ափսոս Arial Armenian ֆոնտը չկա, որ Copy Past անեմ, երկար է, Սևակին նվիրված բանաստեղծությունս: եթե հետաքրքիր է կարող եք ձեր մոտ ֆոնտը փոխել ու կարդալ:

[Ooooo]

§Հայկական Ժամանակ¦, 2007, օգոստոս


ԵՂԾ ԳԱԼՈԵԱՆՈՅ« ՎԱՍՆ ՄԱՔՈՒՐ ՕԴՈՅ

§Ազգն¦ իր օգոստոսի 14-ի համարում մի ամբողջ էջ էր տրամադրել թղթակից Սերգեյ Գալոյանին« որպեսզի վերջինս կարողանար լիովին հագուրդ տալ անձնական մաղձն ու չարակնությունը թանաքին խառնելու հակումներին« դարմաներ թերարժեքության բարդույթը£ Այսպիսի դեպքերում §Ազգը¦ հավատարիմ է մնում իր բարի ավանդույթին` պատասխան խոսքի իրավունքից զրկելով այն մարդկանց« որոնք այս կամ այն կերպ Գալոյանի ու գալոյանանմանների անձնական վրեժխնդրության թիրախ են դառնում£ Այնպես որ« ես ոչ առաջինն էի« ոչ էլ վերջինը կլինեմ£ Օգտվելով §Հայկական ժամանակի¦ ընձեռած հնարավորությունից և բոլորովին չպատրաստվելով ներքաշվել անպտուղ լեզվակռվի մեջ` ուզում եմ ընդամենն անդրադառնալ այս երևույթի անանձնական շերտին« ինչը սպառնում է չարիք դառնալ կամ արդեն դարձել է£

Երբ որևէ կին իրեն ներքև է նետում բարձրահարկ շենքի պատշգամբից« ամենքը վշտացած հարցնում են© §Ո±վ էր մեղավոր¦£ Երբ հայտնի բանաստեղծը զոհվում է առեղծվածային հանգամանքներում« մարդիկ ընդվզում են© §Ինչու± այդպես եղավ¦£ Երբ խաթարվում են ազնիվ ճակատագրեր« հանրությունը տարակուսում է© §Որտե±ղ գտնել պատճառը¦: Իսկ ի±նչ են հարցնել մարդիկ այն դեպքերում« երբ թողտվության պարարտ հողում ծիլեր է տալիս միջակության մոլախոտը« երբ արմատ է նետում գռեհիկ նարցիսիզմը« երբ սաղարթ է կապում շաղակրատ նախանձը£ Ինչպե±ս են վարվում նրանք« երբ առատորեն բազմանում ու սերունդ են տալիս մարդկայն կերպարանքով մանրէները« սերմին խառնված որոմները« աղբյուր պղտորող հողակոշտերը£

Ցավով պետք է ասել« որ այս ախտերի ամենատիպական դրսևորումներն առավել ցցուն կերպով ի հայտ են գալիս հատկապես գրական միջավայրում£ Եվ եթե այսօրվա գրության առիթն ընդամենը հաշվեհարդարի մեկ դեպքի մասին է« ապա քանի-քանիսը հիասթափության նույն ցավն ապրել են ու դեռևս կապրեն£
Մասնավորապես« այդ տխուր հեռանկարն է սպասվում բոլոր նրանց« ովքեր կհավակնեն զբաղվել Պարույր Սևակի կյանքի ու գործունեության քննությամբ£ Բանն այն է« որ սույն թեման վաղուց է դադարել սոսկ գրականագիտության մենաշնորհը լինել£ Արտոնյալների մի սակավաթիվ կոհորտա այն յուրացրել և գործածում է միայն ու միայն մասնավոր կարիքների համար£Հանդգնեք ընդամենը ձեռք մեկնել դրան« և անմիջապես գործի կդրվի թիկունքում պահված մտրակը£ Փորձեք կասկածի ենթարկել նրանց մտացածին վաստակը« խեթ աչքով նայել նրանց կռապաշտ գործելաոճին« և իսկույն կզգաք դատաստան տեսնող բռունցքների թափահարումը£ Սակայն սեփականատեր §վերնախավը¦ հակված է գործել ստվերում£ Նրա փոխարեն այս ու այն կողմ են վազվզում« արյուն են պղտորում« մաղձ են ներարկում ձեռնասուն տղեկները« միշտ պատրաստ կանգնած §ՎՈսՖփՌՍ- տՏոպչցՔՍՈ- ները£§Ազգի¦ հոդվածը կարդալիս ես հստակ տեսա այդ ներշնչողների կրակված աչքերը« սևագործ հաճկատարի ուսին իջած քաջալերող ձեռքերը« սպասարկման դիմաց վարձկանին թեյավճար խոստացող հայացքները£
]Եվ ահա« այս անգամ նետված քարերն ընդունելու հերթն իմն էր£
Իսկ ո±րն էր աններելի §մեղքս¦£ Եթե հակիրճ շարադրելու լինենք Գալոյանի երկարաշունչ հոդվածի ենթատեքստային պարունակությունը« ապա այդ մեղադրանքը կարող է հնչել մոտավորապես այսպես© §Ինչպե±ս ես հանդգնում հրապարակ հանել փաստեր« որոնք հերքում են իմ հորինովի վկայությունները£ Ինչու± են մարդիկ կարդում քո գրքերը« իսկ իմ գրքերին բորբոսն է ուտում£ Ինչպե±ս է« որ դու կարողանում ես շահել ընթերցողի համակրանքը« իսկ իմ մատից ծծած խզմզանքները օգտագործվում են միայն կենցաղային նպատակներով£ Չէ± որ մենք նույն բանի մասին ենք գրում©©©¦£
Ոչ« Ս© Գալոյան« մենք նույնի մասին չենք գրում£ Իմ նպատակը ճշմարտությունն է« իսկ դուք խրտնում եք այդ ճշմարտությունից« ինչպես խավարասերը` լույսից£ Գրականությունն ինձ համար մատուռ է« որտեղ միայն երկյուղածությամբ կարելի է ոտք դնել« իսկ դուք երազում եք նրա մատույցներում ձեր §դուքանը¦ շինել: Պատմության էջերն ինձ համար դեպի իրողություն բացված պատուհան են« իսկ դուք նախընտրում եք մթին նկուղները©©©
Այնուհետև Գալոյանը փնովում է իմ գրքերը« գրում է« որ ես գրող չեմ« քանի որ ՀԳՄ նախագահ Լևոն Անանյանը դեռ ինձ չի արժանացրել այդ արտոնյալ խավին£ Եվ դա գրում է այն Գալոյանը« ով օրեր շարունակ զանգահարում ու խնդրում էր իրեն նվիրել գրքերիս օրինակներն իմ մակագրությամբ« այն Անանյանի ստորադասը« որն իր հերթին գրքեր էր ուզում իր և ուրիշներին նվիրելու համար£ Այդ պահերին ես գրող էի նրանց աչքին£ Իսկ հիմա քամին փոխել է ուղղությունը£ Հիմա այլ աստվածների են նրանք ծառայում£
Լևոն Անանյանի ձեռամբ գրող օծվածդ քեզ լիակատար երջանի±կ ես զգում£ Իսկ Անանյանի±ն որ կարգաթողը պիտի գրող օծի£ Այստեղ արդեն վիճաբանելու հիմքեր չկան£ Եթե Անանյանը գրող է« ես« իհարկե« գրող չեմ£ Եթե Գալոյանն է գրող« իմ գրող համարվելու հեռանկարն« իհարկե« կմնա յոթ սարից այն կողմ£ Գրչի կավատների փառապանծ հաստատության ամոթխած սաներդ ի±նչ ընդհանուր բան կարող եք ունենալ ինձպեսների հետ£
Ընկալելի կարգ է` ուժերը չափել հավասարների հետ« մնալ խաղի կանոների շրջանակում« պահպանել հարգանքն ընդդիմախոսի հանդեպ£ Սակայն այդ ամենը` ազնիվ մրցապայքարում£ Իսկ երբ փողոցային բարքերն են գլուխ բարձրացնում« ապա ուրիշ ի±նչ է մնում անել« քան ապտակել չափը կորցրած ստահակին« քաշել լկստվածի ականջը« կտրել վայրահաչողի լեզուն£ Եվ ես այս պահին ձեր ոճով« բայց ոչ ձեր ձայնի հնչերանգով ուզում եմ ասել©
- Չար եք« Սերգեյ Գալոյան« չափազանց չար£ Ձեր այդ չարությունից չէ±« որ ոմանց մոտ ցանկություն է առաջանում դուրս նետվել պատուհանից£
Ես ցավում են ձեր չկայացած կյանքի« ձեր անպտուղ վաստակի« ձեր չհասունացած պատկերացումների« ձեր վատ դաստիարակության« ձեր մարդկային թշվառ էության ու աղքատիկ հոգու համար£ Ստորին ոլորտներում բնավորված մարդուդ սրտին միշտ էլ ատելի պիտի մնան թռիչքները« ազատ սավառնումը« անկաշկանդ խոյանքը©©©
Այսքանը£ Իսկ դուք, մեր օրերի Դրամփյան« Պարոնյանի սիրելի հերոս« թղթի թափոնի եռանդուն մատակարար« շարժվեք բախտին ընդառաջ£ Գնացեք ու շարունակեք վերընթերցել իմ գրքերն ու հոդվածները« ձեր ծոցատետրում նշեք դուր եկած էջերը« սղագրեք իմ հեռուստահաղորդումները£ Ամեն ոք հաց վաստակելու իր ճանապարհն ունի£ Հո չե±նք թողնի« որ քաղցած մնաք©©©

Հովիկ ՉԱՐԽՉՅԱՆ

Հ©Գ©- Ես սովորաբար ներում եմ մարդկանց սխալներն ու թերությունները« բացառությամբ մի դեպքի` երբ նրանք անվանարկում են իմ հարազատներին£ Տղամարդիկ վիրավորանքը հատուցելու մեկ ազնիվ ճանապարհ ունեն£ Այնպես որ« սպասեք հանդիպման£

Մոդերատորական։ Ակումբում հայերեն գրվում ու կարդացվում է միայն յունիկոդ կոդավորմամաբ։ Օգտվեք փոխարկիչից։

[Empty`Tears]

Չգիտեմ կա էստեղ թե ոչ, սակայն գրեմ լավ՞ (շատ-շատ եմ սիրում)

Նամակ

Նա՞ է գրում ինձ
Թե՞ ես եմ գրում իմ հարազատին՝
Ինքս էլ չգիտեմ.
"Արդյոք քեզ եր՞բ եմ, ե՞րբ եմ տեսնելու...
Ձմե՛ռ ու ամա՜ռ,
Աշո՛ւն ու գարո՜ւն...
Իսկ ո՞ւր է տարվա մե՛ր եղանակը,
Այն հինգերորդը..."

Նա՞ է գրում ինձ
Թե՞ ես եմ գրում իմ հարազատին՝
Ինքս ել չգիտեմ.
"Դու նկատե՞լ ես. ձմեռ ժամանակ
Անհնարին է անցնել անտառի այն ծանոթ տեղով,
Որով անցել ես ամռան օրերին,
Քանի որ ցրտից սաստիկ կուչ գալով
Ու ձյան բեռան տակ ճկվելով խղճուկ`
Ոստ ու ճյուղերը փակում են ճամպադ,
Իսկ մթնշաղին կամ աղջամուղջին`
Ճանկռում են դեմքդ,
Աչքիդ սպառնում:
Ես քայլում էի աղջամուղջի մեջ,
Ու քայլում էի նաև ... մտացիր:
Մտացի՞ր արդյոք, մտամփո՞փ արդյոք,-
Մի՞թե նույնը չէ:
Ու ես հասկացա,
Որ երբ հուզված ենք`
Մենք թաքցընում ենք մեր խեղճ ձեռքերը,
Երբ անվստահ ենք`
Մենք թաքցընում ենք մեր խեղճ ոտքերը.
Իսկ ե՞րբ են մարդիկ թաքցնում դեմքը
Գուցե ամոթի՞ց
(Ես չե՛մ ամաչում իմ սիրո համար)
Գուցե կարոտի՞ց
(Ես ուզում եմ քեզ տեսնել բա՛ց աչքով):
Գուցե ճանկըռտող ճյուղերի՞ց այս չար
Գուցե այս ցրտի՞ց որ ճկում է ինձ
Եվ ստիպում է կուչ գալ խեղճորեն
(Կուչ գալ եմ ուզում քո՛ թևերի տակ)" ...

Նա՞ է ավարտում, թե՞ ես նրա տեղը,-
Ինքս էլ չգիտեմ.
"Իմ այս հարցերին մի՛ պատասխանիր,
Բայց պատասխանիր լոկ իմ մե՛կ հարցին:

Գարունը անցավ` ես քեզ չտեսա,
Ամառը անցավ` ես քեզ չտեսա,
Աշունը անցավ` չտեսա ես քեզ,
Ձմեռն էլ կանցնի` չեմ տեսնի ես քեզ...

Իսկ ո՞ւր ե տարվա մե՛ր եղանակը,
Այն հինգերորդը ... մի՞թե չի գալու" ...

[Dayana]

Չգիտեմ կա էստեղ թե ոչ, սակայն գրեմ լավ՞ (շատ-շատ եմ սիրում)

Եթե սիրում ես, ճիշտ ես արել, որ գրել ես շատերն են սա սիրում
իմ մոտ ինքը դպրոցական տարիներս է հիշեցնում, շատ չի անցել, բյաց արդեն մոռանում էի Սիլվաին, որ ամեն առիթով սա էր կարդաում

[Vestigium]

Չգիտեմ այս մեկը գրվել է թե ոչ, բայց ես կգրեմ

Խանդում եմ

Ես Խանդու՞մ եմ:

Անկեղծ ասած, թե ամոթ չէ,
Ինձ շատ ծանոթ և շատ մոտ չէ
Այդ ահավոր Խանդ կոչվածը.
Իմ մեջ ,գուցե, բնությունից
Ինչ-որ մի բան անտեսված է,
Ուրիշ մի բան տնտեսված է:



Ընդամենը գիտեմ լոկ այն,
Որ ես այնտեղ, որտեղ մարդիկ
Հավանաբար և Խանդում են,
Բարկանում եմ-ոչ տևական,
Քմծիծաղում-անբավական,
Կամ ծիծաղում- անբնական,
Եվ ... եղածը ես քանդում եմ:

Մեր Խորտակված սերը վկա...

[Լեո]

Պարույր Սևակ
Այցելեք

[Լուսիանա]

ՈՐԴՈՒՍ

Ինձ հետ լինի, թե առանց ինձ, իմ բալի՛կս, կմեծանաս,
Իմ օգնությամբ, թե առանց ինձ, դու երբևէ կհասկանաս,
Թե ոնց պիտի ապրել կյանքում, թե ոնց պիտի նայել կյանքին,
Թե աշխարհում ինչն է էժան, թե աշխարհում ինչն է անգին:
Ինքս էլ խրատ կարդացողին ո՛չ հարգում եմ, ո՛չ հանդուրժում,
Տափակ թե սուր քարոզներից ինքս էլ եմ միշտ, տղա՛ս, խորշում:

Ու թե հիմա, իմ բալի՛կս, ես քո գլխին ճառ եմ կարդում,
Ապա միայն նրա համար, որ շատ հաճախ կյանքում մարդու
Եթե իր մեծ բաժինն ունի ժամանակը, ինքը դարը,
Բայց և այնպես քիչ չի ազդում նաև ընտրած ճանապարհը:
Գուցե քեզ հետ նույնը լինի, որ պատել է հաճախ ինձ է՛լ.
Հաճախ շուրջս աչք ածելով, այն մարդկանց եմ ես նախանձել,

Որոնց կյանքը հեշտ է անցնում – ասես կյա՜նք չէ, այլ խճուղի`
Անխոչընդո՜տ և անարգելք, քանոնի պես հա՜րթ ու ուղիղ.
Դպրոց, հետո ինչ-որ մի ԲՈՒՀ, մի ազդեցիկ զանգահարող,–
Եվ տաք տեղն է ապահովված…
Այդպես ապրել դու չե՜ս կարող:
Չէի ուզի, որ քո կյանքը հարթ խճուղու նման լիներ:
Դու մի՛ անցիր ասֆալտ ճամփով, գերադասի՛ր ճամփա շինել:
*
Դու սիրո հետ միշտ հաշտ ապրիր, բայց խույս մի՛ տա տառապանքից.
Նա սրբում է աչքը փոշուց, նա մաքրում է հոգին ժանգից:
Տառապանքից չեն մեռնում, չէ՛, այլ ավելի են պնդանում,–
Ապաքինված սիրտը հետո գալիք ցավը հեշտ է տանում:
Ա՜խ, մի՛ նվա: Հայրդ երբեք չի հանդուրժում նվացողին…
Շատ ավելի լավ է, տղա՛ս, դառն արցունքով աչքըդ ցողիր
Ու քո ճամփան շարունակիր: Թո՛ղ որ լինի նա քարքարոտ,
Բայց քո հոգում եթե լինի բարո՛ւ, լավի՛, սիրո՛ կարոտ,
Դու չե՜ս հոգնի, դու կքայլես. կբարձրանաս դու սարն ի վեր:
Դրա համար ոգի է պետք, դրա համար պետք չեն թևեր:
*
Ազնի՛վ եղիր ամեն ինչում – ո՞վ է կայնքում սովից մեռել:
Ճշտի համար աքսոր չկա – ստի հանդեպ ինչու լռել:
Իսկ մեր շուրջը դեռ կան մարդիկ, որ երբ պետք է, մեջք են ծռում,
Երբ որ պետք է, հռհռում են, պե՞տք է` ժպտո՛ւմ, պե՞տք է` լռո՛ւմ,
Պե՞տք է` իրենց մատն են տնկում… Դու մի՛ եղիր կյանքում տհաս`
Դու հասկացի՛ր հենց այս գլխից, մի՛ մոռացիր երբեք, տղա՛ս.
Ազնըվությունն այն է միայն, որ չի փոխվում` ոնց էլ խուռ տաս,–
Նա մի ճերմակ երես ունի, ոչ թե յոթ-ութ գունեղ աստառ…
*
Մի՛ տրտնջա: Դու հիշո՞ւմ ես. «Ձախորդ օրեր… կուգան-կերթան»…
Մի՛ տրտնջա: Եթե լավից ետ ես ընկել` ինքդ հասիր…
Մի՛ տրտնջա, բայց և կյանքը գրքի նման դու մի՛ կարդա,
Գրքի նման` քեզնից հեռու, ինչ-որ օտար մարդկանց մասին…
Հպա՛րտ եղիր, բայց ոչ գոռոզ (դատարկ մարդն է գոռոզանում,
Հայրդ խելոք ու տխմարին դրանով էր զանազանում):
Հորդ նման հպա՛րտ զգա, որ ոչ մեկի տուն չես քանդել,
Ոչ մի ազնիվ խոսք չես կտրել, ոչ մի ազնիվ միտք չես բանտել,
Որ շիտակ ես քայլել կյանքում և լռել ես եթե հաճախ,
Ապա միայն նրա համար, որ առևտուրը մանարծախ
Հաճախ միայն զիզի-բիզի զանգուլակ է նետել շուկա,
Իսկ դու զուրկ ես զիզի-բիզուց, կեղծ դրամ էլ մոտըդ չկա…
*Դու փոքր ես դեռ, դեռ չգիտես, թե ոնց պիտի կյանքին նայել:
Դու փոքր ես դեռ: Երբ մեծանաս, դառնաս արդեն հասուն ջահել,
Խորհուրդներն իմ և՛ հնացած, և՛ ավելորդ թվան գուցե –
Կյանքում այնժամ էլ չլինեն նման բացեր, նման խոցեր:
Է՛հ, տա Աստված: Ես էլ կյանքում ուրիշ ոչինչ չեմ երազում
(Կույրը, տղա՛ս, ինչպես գիտես, երկու աչք է միայն ուզում):
Խորհուրդներն իմ թող հնանան… Ծաղիկն է լոկ այդպես մեռնում,
Երբ ամռանը ծառի վրա հասուն միրգ է արդեն դառնում:
Հանուն գալիք վառ խարույկի ես պատրաստ եմ այսօր ծխալ,
Հանուն վաղվա ճշմատության թող որ այսօր լինեմ սխալ…

Սա իմ ամենա ամենա ամենա սիրած բանաստեղծությունն ա
հ.գ. որ չգտնեի, ես էի դնելու

[Mariam1556]

Մենք քիչ ենք‚ սակայն մեզ հայ են ասում։

Մենք քիչ ենք‚ սակայն մեզ հայ են ասում։
Մենք մեզ ո՛չ ոքից չենք գերադասում։
Պարզապես մենք էլ պի՛տի ընդունենք‚
Որ մե՛նք‚ միայն մե˜նք Արարատ ունենք‚
Եվ որ այստեղ է՝ բարձրիկ Սեւանում‚
Երկինքը իր ճիշտ պատճենը հանում։
Պարզապես Դավիթն այստեղ է կռվել։
Պարզապես Նարեկն այստեղ է գրվել։
Պարզապես գիտենք ժայռից վանք կերտել‚
Քարից շինել ձուկ‚ եւ թռչուն՝ կավից‚
Ուսուցմա՛ն համար եւ աշակերտե˜լ
եղեցկի՛ն‚
Բարու՛ն‚
Վսեմի՛ն‚
Լավի˜ն...
Մենք քիչ ենք‚ սակայն մեզ հայ են ասում։
Մենք մեզ ոչ մեկից չենք գերադասում
Պարզապես մեր բախտն ուրիշ է եղել‚-
Պարզապես շատ ենք մենք արյուն հեղել.
Պարզապես մենք մեր դարավոր կյանքում‚
Երբ եղել ենք շատ
Ու եղել կանգուն‚
Դարձյա՛լ չենք ճնշել մեկ ուրիշ ազգի‚
Ո՛չ ոք չի տուժել զարկից մեր բազկի։
Եթե գերել ենք՝
Լոկ մեր գրքերով.
Եթե տիրել ենք՝
Լոկ մեր ձիրքերով...
Պարզապես մահն է մեզ սիրահարվել‚
Իսկ մենք ինքնակամ նրան չենք տրվել։
Ու երբ ճարահատ մեր հողն ենք թողել՝
Ու˜ր էլ որ հասել‚ որտեղ էլ եղել‚
Ջանացել ենք մենք ամենքի՛ համար.
Շինել ենք կամուրջ‚
Կապել ենք կամար‚
Ամե˜ն տեղ հերկել‚
Հասցրել բերքեր‚
Ամենքի˜ ն տվել մի՛տք‚ առա՛ծ‚ երգե՛ ր՝
Պաշտպանել նրանց հոգեւոր ցրտից‚-
Ամե˜ն տեղ թողել մեր աչքից՝ ցոլանք‚
Մեր հոգուց՝ մասունք‚
Եւ նշխար՝ սրտից...

Մենք քիչ ենք‚ այո՛‚ բայց կոչվում ենք հայ -
իտենք դեռ չանցած վերքերից տնքալ‚
Բայց նոր խնդությամբ ցնծալ ու հրճվել.
իտենք թշնամու կողը մխրճվել
Ու բարեկամին դառնալ աջակից.
Դուրս գալ մեզ արված բարության տակից՝
Մեկի փոխարեն տասն հատուցելով...
Հօգուտ արդարի եւ արեգակի
իտենք քվեարկել մեր կյանքով նաեւ...
Բայց թե կամենան մեզ բռնի վառել՝
Մենք գիտենք մխա՛լ - եւ կրա˜կ մարել.
Իսկ եթե պետք է խավարը ցրել՝
իտենք մոխրանալ որպես վառ կերոն.
Եւ գիտենք նաեւ մեզ կրքոտ սիրել‚
Բայց ուրիշներին մի˜շտ էլ հարգելով...

Մենք մեզ ոչ մեկից չենք գերադասում‚
Բայց մեզ էլ գիտենք -
Մազ հաեյ են ասում։
Եւ ինչու՞ պիտի չհպարտանանք...
Կա՛նք։ Պիտի լինե՛նք։ Ու դեռ - շատանա˜նք

[Tanamasi]

Սևակն իմ սիրած բանաստեղծն է

Ու երկու տարում դառե՞լ է չսիրածը։