Պարույր Սևակ

[Անտիգոնե]

ԱԳԱՀՈՒԹՅԱՆ ԳԻՆԸ

Եվ պետք է արդյոք
Քեզ միշտ ունենալ իմ կողքին: Ինչու?
...Ու ես ծխում եմ,
Որ ծխի տեսքով
Այս ջլախախտիչ ագահությունը դուրս փչեմ ինձնից,
Ջանամ գոհանալ իմ ունեցածով,
Որ շատ է այնքան:
Միթե, տեր աստված, շատ չէ իսկապես:

Բայց կյանքի փոշոտ շարժուձևերից, ինչպես կեռերից,
Կախված ճոճվում են
Ու մեզ են կանչում ագահ ըղձանքներ:
Բայց կյանքի փոշոտ շարժուձևերից, ինչպես կեռերից,
Կախված ճոճվում են
Կարկատանները մեր ծվատ հոգու...
Ես չեմ կամենում, պատրանքը փոխվի պատանքի
Եվ հետո, ծվատ, կախվի աշխարհի կեռերից փշոտ:
Ես սիրում եմ քեզ
Ու քեզ հետ նաև... անհնարինը`
Այն գոհությունը,
Ում չի հանդուրժում մեր գոյությունը:
Ուրեմն ինչ անել?
Ինչպես սիրել քեզ-սիրվել քեզանից և...
...Էլ չուզենալ
Ոչինչ ավելի.
Սեփական իղձը, դավաճանի պես,
Գամել չորս մեխով,
Սեփական ցավին
Չորստապակ մեղր քսել ու կլլել`
Տհաճ, բայց բուժիչ դեղահատի պես,
Սեփական մտքից
Կտրել ուղղանկյուն մի քառակուսի
Ու վրան գրել սեփական արյամբ.
"Եղածն էլ շատ է",
Գրել ու մեխել սեփական ափին,
Եվ ամեն վայրկյան ընթերցել ծածուկ`
Դասը չիմացող աշակերտի պես...

[~Anna~]

ՉԵՄ ՀԱՐԳՈՒՄ

Մինչ տարին ունի տասներկու ամիս ու չորս եղանակ,
Տասներկու անգամ սա եղանակ է մի օրում փոխում։
Եթե դուք պետք եք և, դիցուք, նույնիսկ հաշիշ եք ծխում,
Նա էլ է ծխում, որպեսզի հանկարծ … դուք չնեղանաք։
Ի՜նչ էլ նվագեն՝ նա է պարողը,
Ի՜նչ էլ կարել տան՝ նա է կարողը,
Որ ծառն էլ ցույց տան՝ նա է քարողը։
Հարգո՞ւմ եք նրան։

Իսկ հապա սրա՞ն,
Որ ասես լինի առածի պարան.
Հապա փո՛րձ արա ու ցա՜խ դիր վրան …

Չեմ հարգում շանն էլ, որին չար տերը
Անտեղի տեղը որքան ծեծում է,
Այնքան նա լիզում տիրոջ ոտերը՝
Իրեն տրորո՜ղ-ջարդո՜ղ ոտերը,
Եվ կծելու տեղ լոկ կաղկանձում է..

Եկեք միասին չհարգենք նրա՛նց,
Ովքեր սերտում են և ոչ թե դատում,
Ճառո՜ւմ են - բնավ չե՛ն կշռադատում.
Ովքեր չեն ջոկում ո՛չ թացը չորից,
Ո՛չ էլ տարբերում անդունդը ձորից.
Ովքեր գրածի տառն են ընթերցում,
Ովքեր քնածին մեռած են կարծում,
Ովքեր կարծում են
Ծուխը՝ հրաբուխ,
Իսկ լացը հարբուխ …
Չեմ հարգում նաև ա՛յն նորությունը,
Ով վաղեմության նոր տարբերակն է,
Ա՛յն չորությունը.
Որ չի տարբերվում անգթությունից,
Անհուն թվացող ա՛յն խորությունը,
Որտեղ աճում է եղեգն ու ջրմուռ,
Եվ հիմարավուն ա՛յն բարությունը,
Որ մոռանում է կսկիծ ու մրմուռ …

Հարգած չունենամ ա՛յն ծերությունն էլ,
Որ իմաստության նույնիսկ բո՜ւյր չունի։
Հարգած չունենամ ա՛յն ծռությունն էլ,
Որ Սասնա ծռից մի նշո՜ւյլ չունի,
Եվ հնարավոր ա՛յն հարությունը,
Որ ավարտվում է լոկ … համբարձումո՜վ,
Ո՛չ թե մարդկանց մեջ վերադարձումով …

Ե՛վս մի անգամ չհարգեմ նրանց,
Ովքեր մտնում են հոտած գաղջ անկյուն,
Երբ կարող էին թարմ օդում մնալ,
Թեկուզև այնտեղ մի փոքր մրսել
(Այդտեղ եմ հասել
Երբեմն ես է՛լ) …
Ովքեր մթնում են,
Երբ կարող էին միշտ մնալ լուսե,
(Ինձ էլ երբեմն խավարն է գրկում) …
Ովքեր վատնում են
Իրենց ուժերը փսփսուքի մեջ,
Մինչև կարող էին բարձրաձայն խոսել
(Երբեմն նաև ես ի՛նձ չեմ հարգում) …

Երբեմն նաև ես ի՜նձ չեմ հարգում …

[Մաեստրո]

Պարույր Սևակ

* * * * *

Ասում են, թե միանգամից կյանքում ոչի՜նչ չի կատարվում.
Միանգամից ո՛չ մի կարպետ եւ ո՛չ մի գորգ չի պատըռվում,
Միանգամից բերդ չի շինվում ու չի քանդվում միանգամից,
Միանգամից ձյուն չի գալիս եւ չի փչում անգամ քամին:
Մի՛րգ չի հասնում միանգամից, ո՜ւր մնաց թե՝ խելոքանան,
Զո՛ւյգ չեն կազմում միանգամից, ու՜ր մնաց թե՝ երեքանան:
Միանգամից չեն կշտանում եւ չեն զգում ջրի կարիք.
Ո՛չ այսօրն է անցյալ դառնում, ո՜չ էլ վաղն է դառնում գալիք:

Այս ամենը ճիշտ է, հարկա՛վ,
Հենց այսպես է, ինչպես որ կա:
Սակայն եթե իմ կյանքի մեջ գեթ հարցնեին մի՛ անգամ ինձ,
Թե ես ի՞նչ եմ գերադասում,
Ի՞նչ եմ ուզում
Ու երազում,
Ես կասեի.
- Ինչ լինում է՝ թող որ լինի ՄԻԱՆԳԱՄԻ՜Ց...

* * * * *

[Մաեստրո]

Պարույր Սևակ
*****

Պատահել է, որ չեմ սիրել,
Բայց, չգիտե՞մ ` ինչ՞ի համար ,
Չեմ զլացել անսեր տիրել.
Գրկել եմ կամ համբուրել եմ:
Չեմ ընդունել սրտիս խորքում,
Սակայն լռել – համբերել եմ:

Ես շատ հաճախ այն չեմ տվել , -
Մեղանչել եմ, - կարո~ղ էի.
Ու շատ հաճախ ցած եմ թևել,
Իսկ վեր թևել կարո~ղ էի:
Եվ փախուստ եմ ինձնից տվել`
Ուրիշ տեղ եմ իզուր չվել –
Օտա~ր ոլորտ ` օտա~ր թևով,
Մինչդեռ մնալ կարո~ղ էի,
Կարո~ղ էի և - պարտավոր:

Մեղավոր եմ հույսի համար,-
Չարդարացա~վ `
Ոչ իմ մեղքով .
Եվ կենդանի այն հավատի,
Որ քարացա~վ`
Ոչ իմ մեղքով .
Եվ այն բարի սրտի համար.
Որ չարացա~վ`
Ոչ իմ մեղքով :
Մեղանչել եմ
Եվ այն ըմբոստ երգի առաջ,
Որ խոհեմս պատառեցի.
Այն խոհերի մահվան համար,
Որոնց ծինը խաթարեցի.
Մեղավոր եմ և քո առաջ,
Որ...սիրելուց դադարեցի,
Եվ այն ներման, որ բռնությամբ
Իմ լայն սրտից վտարեցի...

Իսկ ճիշտ ասած`
Ընդհանրապես մեղա գալու քիչ բան ունեմ.

[My World My Space]

Պարույր Սևակը մի բանաստեղծություն ունի քրոջը նվիրած, որը գրել է կարծեմ 1941թ.-ին, ո?վ կարող ա ունենա....

[Inna]

Իսկ դու ուրիշինն ես...

Իսկ դու ուրիշինն ես,
Իսկ դու ուրիշինն ես,
Դու´ - ուրիշի՛նը։

Դու´, իմ հարազա՛տը,
Մոտի՛կ հարազատը,
Եվ – ուրիշի՛ն...
Ա՛խ, ուրիշին թող որ մեկ ուրիշը լիներ,
Չէ՞ր կարելի, ասա´։
Ա՛խ, դու այդ ինչպե՞ս ես ուրիշինը եղել,
Իմ սիրելի՛, ասա´...

Եվ նա ով է՝ գիտե՛մ։
Պարզ է. նա ո´չ կարիճ,
Եվ ո´չ էլ իժ է նա։
Գուցե վատ չէ այնքան,
Գուցե լավն է անգամ,
Բայց քեզ համար օտա՛ր – ուրի՛շ է նա...

[Inna]

Հո ասեղ չէ սերը...

Հո ասեղ չէ սերը, որ կորցընես,
Իսկ թե ասեղ է նա՝ կթաքցընե՞ս
Ինչ որ բարձիկի մեջ կամ տոպրակում։
Եթե ասեղ է նա՝
Աչք է ծակում...

Դե´հ, ու՞մ լավ հայտնի չէ մեր իսկ թուլությունը.
Մենք բոլորս էլ մի քիչ փսփսուք ենք սիրում։
Իսկ գեղեցիկ սեռի դրությունը
Շա՛տ է նախանձելի այս հարցերում։
Ոմանց համար արդեն դա մի թուլություն է,
Ինչպես ջուր խմելը, հաց ուտելը...
Պատկերացրեք հիմա դուք մեր դրությունը։
Պարզ է. հայտնի դարձավ և մեր սերը։
Ուրիշները դարձան կիսով նրա տերը.
Ե’վ այս, և’ այն կողմից տնտըղեցին նրան,
Մերթ թաղեցին նրան,
Մերթ պեղեցին նրան:
Ուրիշ խոսքով ասած՝
Նա մի դրոշ դարձավ,
Որ ո´չ թե ձեռքից-ձեոք – բերնից-բերա՛ն անցավ...

Չէ´, սսե՛ղ չէ սերը, որ թաքցընես,
Իսկ թե ասեղ է նա՝
Աչք է ծակում.
Իսկ թե ասեղ է նա,
Հենց թաքցընես՝
Քո ցանկությանն ընդդեմ կհագցընես
Պոչից երկա՛ր մի թել,
Որ երևա´ իսկույն։
Մենք ասեղը թելել բնավ չենք էլ փորձել:
Բայց ի՛նչ...
Դուրս է գալիս՝
Հիմար բան ենք գործել.
Կարելի է, ինչ խոսք, սիրահարվել,
Միայն... հարկավոր էր խելոք վարվել,
Սուսի՛կ – փուսի՛կ այնպես...

Աստվա´ծ վկա, այսպես
Չէ՞ որ կարելի է անգամ խելագարվե՛լ։
Ախար իմ ի՛նչ գործն է՝ մարդիկ ո՞նց են անում։
Իմ ի՛նչ գործն է.
Մարդիկ շա´տ բաներ են անում,
Հազար ու մի տեսակ վա´տ բաներ են անում,
Ես գործ ունեմ մարդկա՛նց,
Ո´չ թե ամեն կարգի նրանց արարքի հետ.
Ես գործ ունեմ սիրո՛,
Ո´չ թե թաքուն կապի հրայրքի հետ.
Միայն աղբյուրի՛ հետ հավերժախոս ու ջինջ,
Եվ ո´չ հոսանքի հետ հեղեղային.
Եվ ո´չ երբեք մոր հետ այն տղայի,
Որին չար ընկերն է խաղում դաղում.

[My World My Space]

Պարույր Սևակը մի բանաստեղծություն ունի քրոջը նվիրած, որը գրել է կարծեմ 1941թ.-ին, ո?վ կարող ա ունենա....

ոչ մեկ չունի՞....

[Շինարար]

ոչ մեկ չունի՞....

Վերնագիր, ինչ-որ տող չգիտե՞ս:

[My World My Space]

Վերնագիր, ինչ-որ տող չգիտե՞ս:

Չէ Շին ջան, մի անգամ եմ կարդացել....
մենակ գիտեմ, որ իրա առաջի լուրջ գործերից ա, որ դրա համար նենց են արել, որ ինքը բանակ չգնա....

Հ.Գ. հա, մեկ էլ շատ երկար են տողերը, ինքն էլ մոտ մի 7-8 տուն

[Շինարար]

Չէ Շին ջան, մի անգամ եմ կարդացել....
մենակ գիտեմ, որ իրա առաջի լուրջ գործերից ա, որ դրա համար նենց են արել, որ ինքը բանակ չգնա....

Հ.Գ. հա, մեկ էլ շատ երկար են տողերը, ինքն էլ մոտ մի 7-8 տուն

Ես վեցհատորյակը ունեմ, եթե հաստատ գիտես, որ դրանում չի, էլ էդքանը չնայեմ, իսկ եթե չէ, գիշերը կքրքրեմ:

[My World My Space]

Ես վեցհատորյակը ունեմ, եթե հաստատ գիտես, որ դրանում չի, էլ էդքանը չնայեմ, իսկ եթե չէ, գիշերը կքրքրեմ:

կակռազ վեցհատորյակում կա
պտի նայես քառասունական թթ գործերը....

[Շինարար]

կակռազ վեցհատորյակում կա
պտի նայես քառասունական թթ գործերը....

Լավ չի

[Անտիգոնե]

Պարույր Սևակը մի բանաստեղծություն ունի քրոջը նվիրած, որը գրել է կարծեմ 1941թ.-ին, ո?վ կարող ա ունենա....

Սա է?

Զղջում

Ճաշակած մայրական գգվանքի հետ կարոտիդ լեղին,
Մարմնական հանգստի հետ` հոգու խռովք,
Թույլ տուր այսօր, քույր իմ, դարձնել քեզ արնոտ կառափնատեղի,
Եվ ինձ մորթել այնտեղ մեղանչման ու զղջման անագորույն սրով...

Քանզի դու էիր միայն` հասկացար ապրումներս խելագար,
Անկումներս` թռիչքից առաջ, դժգոհ հայացքս թռիչքից հետո.
Տեսար միտքս- գայլի պես անկուշտ, գայլի պես ագահ,
Լսեցիր տիրական ճախրանքը ոգուս, որ զարկվում է լոկ հանճարի նետով:

Քանզի դու էիր` անսարսուռ իջար հոգուս վիհերն իվար,
Հոգուս անհունները- մռայլ, ահալի, անհատակ,
Ուր լպրծուն են ծերպերը, քարանձավներն- ամայի,
քարափները խավար,
Ուր պատահմամբ ընկածին կյանքս թվում էր անմիտ և երգս` անախորժ կատակ:

...Սակայն դու անհատակ վիհերից այդ ելնելով անելարան,
Երջանիկ և գոհ ժպիտով մի, որ հատուկ է գանձեր պեղող մարդուն,
Հասկացար, որ հրաշք էր կյանքս- անհունորեն հարուստ և գերառատ..
Տեսար այնտեղ արարիչներ- երկնող, արքաներ-անթագակիր և դևեր մշտարթուն:

Ըմբոշխնեցիր ցավով` անդառնալի հաճույքի հետ միասին,
Քաղցր ու դառն շիճուկներն իմ սրբագործված արյունիս մեջ,
Սերս հավերժորեն խոստումնալից և վայրկենապես խաբուսիկ,
Հոգիս, որպես հավերժ մատյան և մարմինս նրան գրքակալ...

Չխնդացիր, երբ հիվանդ էի հոգով` առանց պատճառի և անցավ,
Չլքեցիր երբլքեցի քեզ, անգետ քո հոգուն, քո լույսին կույր,
Եվ խոստումի ու սիրո, և դրժման ու լքման մեջ ինձ հասկացար,
Կեղտով ապական հոգիս դիտելով` անբիծ ու մաքուր...

Եվ հիմա ես, անցած անվերադարձ ճանապարհի կեսից
Ետ նաելով, քույր իմ, ինչ խոսքերով արդյոք արդարացում հայցեմ,
Ինչպես հասցնեմ քեզ զղջման երգն այս իմ,
Երբ սերս- սուրհանդակ` անհանգրվան անցել
Եվ իր հետ տարել է սրտիդ մերձենալու անկրկնելի հասցեն...

1942թ.

[My World My Space]

Սա է?

Զղջում

Ճաշակած մայրական գգվանքի հետ կարոտիդ լեղին,
Մարմնական հանգստի հետ` հոգու խռովք,
Թույլ տուր այսօր, քույր իմ, դարձնել քեզ արնոտ կառափնատեղի,
Եվ ինձ մորթել այնտեղ մեղանչման ու զղջման անագորույն սրով...

Քանզի դու էիր միայն` հասկացար ապրումներս խելագար,
Անկումներս` թռիչքից առաջ, դժգոհ հայացքս թռիչքից հետո.
Տեսար միտքս- գայլի պես անկուշտ, գայլի պես ագահ,
Լսեցիր տիրական ճախրանքը ոգուս, որ զարկվում է լոկ հանճարի նետով:

Քանզի դու էիր` անսարսուռ իջար հոգուս վիհերն իվար,
Հոգուս անհունները- մռայլ, ահալի, անհատակ,
Ուր լպրծուն են ծերպերը, քարանձավներն- ամայի,
քարափները խավար,
Ուր պատահմամբ ընկածին կյանքս թվում էր անմիտ և երգս` անախորժ կատակ:

...Սակայն դու անհատակ վիհերից այդ ելնելով անելարան,
Երջանիկ և գոհ ժպիտով մի, որ հատուկ է գանձեր պեղող մարդուն,
Հասկացար, որ հրաշք էր կյանքս- անհունորեն հարուստ և գերառատ..
Տեսար այնտեղ արարիչներ- երկնող, արքաներ-անթագակիր և դևեր մշտարթուն:

Ըմբոշխնեցիր ցավով` անդառնալի հաճույքի հետ միասին,
Քաղցր ու դառն շիճուկներն իմ սրբագործված արյունիս մեջ,
Սերս հավերժորեն խոստումնալից և վայրկենապես խաբուսիկ,
Հոգիս, որպես հավերժ մատյան և մարմինս նրան գրքակալ...

Չխնդացիր, երբ հիվանդ էի հոգով` առանց պատճառի և անցավ,
Չլքեցիր երբլքեցի քեզ, անգետ քո հոգուն, քո լույսին կույր,
Եվ խոստումի ու սիրո, և դրժման ու լքման մեջ ինձ հասկացար,
Կեղտով ապական հոգիս դիտելով` անբիծ ու մաքուր...

Եվ հիմա ես, անցած անվերադարձ ճանապարհի կեսից
Ետ նաելով, քույր իմ, ինչ խոսքերով արդյոք արդարացում հայցեմ,
Ինչպես հասցնեմ քեզ զղջման երգն այս իմ,
Երբ սերս- սուրհանդակ` անհանգրվան անցել
Եվ իր հետ տարել է սրտիդ մերձենալու անկրկնելի հասցեն...

1942թ.

Չէ, սա չի....

լավ, մի քեզ տանջի էս գիշերվա կեսին..... ապլես....