User Tag List

Էջ 5 7-ից ԱռաջինԱռաջին 1234567 ՎերջինըՎերջինը
Ցույց են տրվում 61 համարից մինչև 75 համարի արդյունքները՝ ընդհանուր 91 հատից

Թեմա: Հրանտ Մաթևոսյան

  1. #61
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Եվ էն անգամ Հենրիկ որդին ինչ արեց: Ոչխար ու արաղ էր տարել, հարսը զանգահարեց գործի տեղը,– Հենրիկ, հայրիկը եկել է: Իսկ նա թե՝ ոչխարը բաստուրմա դրեք: Արաղը չորս անգամ քաշել էր, մաքուր կապույտ արաղ էր: Գործընկերների ու երկար մերկ ոտքերով քարտուղարուհու հետ եկան, կերան, ջարդեցին, ծիծաղեցին, երգեցին ու գնացին: Ինքը դուրսը խորոված էր անում և հարսի հետ շամփուր-շամփուր ներս տալիս. եկավ տեսավ կերել են, կշտացել են, զկռտում են:– Քեզ չենք սպասել, ասացին, խորովածը պիտի տաք-տաք ուտել, ասացին, կներես, հայրիկ, ասացին. խմիր մեր կենացն, ասացին: Ինքը հիմարավարի ուրախ էր. ուզում էր խոսք ասել, թե ինքը Գիքորն է, Հենրիկ տղան իր որդին է, հազար ինը հարյուր երեսունիննին ինքը գնացել է Մոսկվա և ինքը նրանց հասկանում է, վերադարձին նույն կուպեում մի ռուս թե հայ դերասանուհի կար, Սև ծովը... Բայց իրեն չլսեցին: Մի ճաղատ բարեհոգին հանկարծ ուզեց խմել մերկ ոտքերով քարտուղարուհու կենացը և այնքան հանկարծ ուզեց, որ ժամանակ չունեցավ լցնել իր համար արաղ իր բաժակը, վերցրեց Գիքորի ձեռքից... և ներողություն էլ չասաց, և չնկատեց էլ, որ մարդու ձեռքից է վերցնում: Իսկ Հենրիկ որդին ինչ էր անում. կնոջն ասում էր սուրճ սարքիր, ջուր բեր, կնոջն ասաց նոր բաժակ տուր մերկ ոտքերով քարտուղարուհուն: Հենրիկ որդին աչքերը ոլորում էր կնոջ վրա և ամաչում էր, քոսոտ շանորդին ամաչում էր կնոջ համար, ու հոր համար էլ: Եվ ինքը խոհանոցում տեսավ, որ թաքուն ջղայնությունից հարսի պարանոցն ուռչում է:
    Եվ մյուս անգամ. լցվել էին փափուկ մեքենաների մեջ, վերցրել էին միս ու խմիչք, պետական մեքենաները ջարդջրդելով եկել էին Ծմակուտի տակ ուտել-խմելու: Կապույտ աղբյուրից պիտի ջուր խմեն, իրենց քաղաքում ոչ ուտվում է, ոչ էլ խմվում: Անամոթների՛ն տես, անամոթներին... Գյուղի տակ կերել-խմել էին ու ետ գնացել: Փոստատարին մնացուկներով ուռցրել էին, փոստատարի հետ բարև՜ էր ուղարկել հայրիկին.– Ասա՝ մեր մասին չմտածի, մենք լավ ենք:
    Չուզողդ ես լինեմ, տղա՛... բայց ախար էս պետությունն էլ մեղք է, չէ՞. չորս կողմից՝ չեք աշխատում և ուտում եք: Եվ արյուն եք պղտորում: Ահա, հնձվորն աղբյուրի գլխին գերանդի է քաշում. կանայք աղբյուրի տակ խոտ են դիզում,– եղա՞վ. եկել նստել եք մեջները՝ տա՜շի-տուշի: Փոստատարը պատմեց. բարեհոգի ճաղատը ծիծաղելով փախել էր, Հենրիկ որդին վազել-բռնել էր, մերկ ոտքերով քարտուղարուհին պանիր էր տրորել ճաղատի գլխին:
    Լույսը բացվելու վրա քաղաքն անցան: Շուկայի դռներն ավլում էր միակ մի պառավ, գիշերապահ միլիցիոները կիսաերազի ու գյուղական հեռու հուշերի միջից հորանջելով նայեց ձիուն ու Գիքորին, և նրանց բեռն ու գնացքը իր պապի պատմածի պես էր. կարևոր-կարևոր մի տեղից մյուսը վազեց քաղաքային շների թափառախումբը՝ պահածոների հոտերի մեջ կորցրած գայլի տագնապ, հովվի մահվան զգացողություն, երկրաշարժի բնազդ այդ հաստ ասֆալտի վրա և հոտապահի հպարտություն: Կանգնեցին ու մի երկու բերան հաչեցին բեռնաձիու վրա, հետո կարևոր-կարևոր գնացին իրենց գործին: Եվ նրանք հիմար ու ծիծաղելի էին:
    – Ալխո ջա՞ն...
    – Չէ, բան չէի ասում: Դե որ կանգնել ես՝ արի միջնահակդ ուղղենք:
    Կամուրջն անցան, գետը ցայտում էր սառնություն ու հոգնածություն. էն տարին, Եսայուն քշել էր: Զարմանում էին, թե էդ բարակ ջուրը էն ուժեղ մարդուն ինչպես էր խեղդել: Երևի հոգնած էր եղել, ալարել էր կռվի: Որդու հարսանքի գինին Վրաստանի Շուլավերից բերելիս էր եղել. անցել էր Բորչալուի խանձված հարթավայրը, բարձրացել էր Արճեշի սարերը, իջել էր Դեբեդի ձորը, պտտվել էր, պտտվել է՜ր՝ բարձրացել Սանահինի սարերը. ելել ու իջել, ելել ու իջել, ելել ու ելե՜լ մինչև Դժվար սար ու դրանից էլ դեսը մի գիշեր:
    Փայտե կամրջակն էլ անցան՝ արահետից Ծմակուտի հոտ եկավ: Մառախուղը, սարերի վերուվարումները, Աշխենի կռիվը, մի մեծ անտառում մի արջ ու անտառով մեկ այդ արջի ահը: Առողջարանների խնամված ծառուղիներում մի ծիտ ճկկաց: Սարերի մի ալիք հով խփվեց Ալխոյին ու Գիքորին, գնաց մոլորվելու շուկայի դռներին, հավաքարարի ավելի շուրջը: Առողջարանների մութ պատուհաններից տաքություն ու փափկություն էր գալիս: Ասում են, այնտեղ կերակրում են օրը հինգ անգամ և քնեցնում են տասը ժամ: Գիքորն ուզեց քնել, հիշեց Ծմակուտի կանաչ գերեզմանոցը, ուզեց մեռնել ու քնել երկա՜ր, երկար... Մի բաց պատուհանի մեջ ծխում էր մի գեր շապկավոր: Գիքորն ուզեց քնե՜լ, քնել... Եվ երբ հորանջեց ու աչքերը պարզվեցին՝ լուսացել էր, անտառեզրի կանաչ խոտհարքում սպիտակեցին երիցուկները, բարձր մի մեղրածաղկի քիչ առաջ նստել էր իշամեղուն, և ծաղիկը ճոճվում էր, ձին կանգնել ու նայում էր, դեմից, արահետով, հանգիստ, գլուխը բարձր ու կարծես թե խռով մի կին էր գալիս՝ ժակետը ձեռքից կախ, մի տղամարդ, մի քիչ ետ, ծխախոտ էր վառում: Կապույտ անտառում կչկչաց մոշահավը, լռությունը տասը ձևի նախշեցին սարյակները և իր փչակը թմբկահարեց փայտփորիկը: Կինը հարևանի կին էր, հարս էր,– Գիքորն ուզեց բարևել մտերմավարի անփույթ՝ կինը բոլորովին օտար էր: Կինը կանգնեց Ալխոյի դեմ, արահետի վրա և լեզվի ծայրը երևացնելով ասաց Ալխոյին.– Բո՜ւ,– և ճանապարհ տվեց Ալխոյին ու ժակետով խփեց նրա գավակին: Եվ Գիքորը տեսավ, որ իր հարսը՝ Հենրիկի կինը շատ է գյուղացի ու անճկուն: Առողջարանների թավուտներում երգել սկսեց մի սոխակ, նրանք Գիքորից ու ձիուց անցան, այդ գյուղացին իր ձիով նրանց մտքում գնաց մտավ միջնադար և նրանք Գիքորի մտքում գնացին ու խճճվեցին հատուկենտ երազների մեջ:
    Ոտք դրին անտառ. աղջամուղջի մեջ, փայտփորիկի թմբկահարմամբ, օրորվեցին կոճղերը, արջի թե անտառապահի պես դարանեցին, մոտեցան, դարձան կոճղ ու ստվեր, ետ մնացին: Հազա՜ր ինը հարյուր քսանմեկին և հազա՜ր ինը հարյուր քսանիննին որոշեց քոչել քաղաք. էն ժամանակ Կիրովականը քաղաք չէր, որոշեց քոչել Թիֆլիս կամ Լենինական, ի՞նչը խանգարեց: Մերկ ոտքերով քարտուղարուհին տեսնես որի՞ն է պատկանում՝ Հենրիկի՞ն, թե ճաղատին: Գիքորը ժպտաց. պատերազմի ժամանակ, սարի ձմեռանոցներում կով էր սատկել. ինքը գոռգոռում էր կթվորուհու վրա, իսկ նա ծիծաղում էր: Հետո նա հղիացավ ու դարձյալ ծիծաղում էր և սպառնում էր ծիծաղելով, իրենց Մարց գյուղի բարբառով.– Պիրիլ դեմ... պիրիլ դեմ ու ասիլ դեմ, որ քզանից եմ պիրել, քեզ կուսակցությունից հանիլ դեն...– Հիմար-հիմար, կատակ-կատակ՝ քիչ էր մնում խայտառակ աներ անպիտանը: Հիմա, ամուսնուց, վերջին երեխան ունի՝ տասնմեկ տարեկան, և ծիծաղելով ասում է Գիքորին.– Որ էն ժամանակ պիրել էի՝ հիմա տասնհինգ տարեկան կարգին տղամարդ կլիներ: Քեզ էլ կուսակցությունից շուտ կհանեին՝ ժողովրդին մեծ օգուտ կլիներ:
    Իր հարսը, Հենրիկի կինը, պետք է լիներ հենց անճկուն ու գյուղացի. նա երեք երեխա է ծնել. նրա երեխաների վրա մի ծուռ տեղ չկա. նրա տունը փայլեցրած է. հնազանդ՝ նա եթե չի էլ սիրվում՝ հլու սիրում է. նա տան կին է, իսկ լրբերը լինում են հատուկ տեսակի:
    Անտառից, հազար աչքով կայծկլտաց առջևի սպիտակ բացատը: Թե ո՜ւմ է պետք բացատի աղբյուրը. սա՜ռը, անոթի՜, հոգնա՜ծ...
    Հա, վաթսուն տարի առաջ, ոչ թե զրույցում կամ լսածով, ուղիղ հիսունհինգ տարի առաջ, արահետի վրա այդպես ուղիղ, գլուխը բարձր, բերանն այդպես կամակոր կանգնել էր Քառանց հարսը՝ ուսաշալը ձեռքից կախ. երեխա Գիքորը ձիու վրա էր, հայրը գնում էր առաջ ընկած, հարսը կանգնել էր արահետի վրա հոր դեմ՝ շալը ձեռքից կախ ու համառորեն նայում էր հորը. ձին գնաց, գլուխը դրեց հոր ուսին, և հայրն ասաց.– Ի՞նչ է, Զարե,– իսկ հարսը նայում էր բերանը փակ: Ճիշտ է. ինքը ձիուն նստած էր, հայրը գնում էր առջևից, հարսը կանգնել էր արահետի վրա դեմները. հայրը կանգնեց. հարսը նայում էր լիքը շրթունքներն իրար դարսած. ձին հասավ. գլուխը դրեց հոր ուսին:– Ի՞նչ է, Զարե,– կմկմաց հայրը: Հետո՞: Որտեղի՞ց էին գալիս: Ուրթի տակ էր, ուրեմն գյուղից էին գալիս: Հայրն ասաց. «Ի՞նչ է, Զարե»: Բայց հետո՞: «Թիֆլիս տան ծառայող է դարձել». չէ, սա արդեն լսովի է: Նրա ամուսինը նոր կին բերեց Շամուտից՝ դա Քառանց պառավն է, բայց ի՞նչ եղավ այն օրը, երբ Զարեն կանգնել էր արահետի վրա, ծաղիկների մեջ, դեմները:
    – Վա՜խ, հեր ջան, վախ,– հառաչեց ու հորանջեց Գիքորը. ականջները խշշոցով բացվեցին, հայացքը պարզվեց՝ ելել էին բացատ, բացատում ծուխ էր ծայր առնում, մեկը կքել էր կրակի մոտ, աղբյուրի շուրջը խռնված քրքջում ու լվացվում էր ջահել քաղաքացիների մի մեծ խումբ: Վրանը խփված էր արահետի եզրին, արահետը կոտրվելու տեղը. այդտեղից վեր էր նետվում զառիվերը, որ նրանց ոչինչ էլ չէր ասում: Վրանի մոտ կանգնել էր սվիտեր հագած ջահել մի տղամարդ և մուգ ակնոցներով նայում էր Գիքորին ու ձիուն, և այդ բեռը նրան ոչինչ չէր ասում: Նրանք լվացվում էին աղբյուրի ջրում, ծիծաղում էին, մեկի գլուխը սեղմած պահել էին ջրի տակ և մի աղջիկ ծղրտալով պտտվում էր նրանց շուրջը.– Մի բուռ ջրում խեղդվել է՜, մի բուռ ջրում խեղդվել է՜,– մեկը երկար շտկում էր գնդակը ոտքի տակ, ժամացույցը ձեռքին մեկը հաշվում էր, թե քանի վայրկյան է ինչ նրա քիթը ջրի մեջ է, հետո գնդակը թռավ ու թռցրեց ժամացույցը նրա ձեռքից, ռադիոընդունիչը բացատում բռնում ու բաց էր թողնում երգ, ուրիշ երգ, արաբերեն, դաշնամուր, Թուրքիայի հիմնը, ճառ, երգ, լռություն, ծովի աղմուկ, ահա՛, իրենց ուզածը... Եվ մարդու սիրտ պայթում էր նախանձից ու աշխարհի հեշտությունից և ուրախությունից:
    – Քեռի, քեռի, քեռի,– կարծես թե կրակը վառեց ծխի մոտ կքածին. դանակը ձեռքին՝ նա վազում էր դեպի Գիքորը:– Ոչխարը մի րոպե մորթիր, մի օր է քեզ ենք սպասում:
    Նա մի րոպե նմանվեց Հենրիկ որդուն, և Գիքորն ուզեց ասել, որ հեռվից է գալիս, ամբողջ գիշեր գալիս է, հոգնա՜ծ, հոգնած է, վաթսուն տարի եղավ ուզում է մի լա՜վ քնել:
    – Ինչի՞ է հարմար, քեռի, խորովե՞նք, թե եփենք,– և թաքուն հուշեց.– ասա՝ եփեցեք, սա խորովածի միս չի:– Եվ բարձր հայտարարեց.– Գյուղացի մարդ է, գիտի, ասում է սա խորովածացու չի:
    – Բա որ,– ասաց Գիքորը,– մորթելը չգիտեք, բա որ ես էլ չլինեի, ո՞նց էիք մորթելու:
    – Առանց մորթել էինք ուտելու, քեռի ջան...
    Գիքորն աչքի պոչով նայեց նրան.
    – Երևանի՞ց եք, թե Կիրովականից:
    – Երևանից:
    Գիքորն ասաց.
    – Իմոնք Կիրովական են:– Եվ ոչխարի վիզը կոտրելով, հպարտությամբ նրան նայեց: Նրան նայեց՝ նրա կողքին նեղ տաբատով մի աղջիկ էր ծնկել ու նայում էր ցայտող արյանը: Զարեն: Այն օրը թե մի ուրիշ օր, ոչխար էր կթում, նայում էր Գիքորի հորն ու իր ամուսնուն և լուռ մտածում էր փախչել այդտեղից: «Թիֆլիս տան ծառայող դարձավ»: Գիքորն աչքերը պինդ փակեց, բացեց և լրիվ լուսացավ ու լրիվ արթնացավ:– Հենրիկ: Սահակյան: Կիրովական ինժեներ է: Երևան շուտ-շուտ է լինում...
    Երբ բեռը մի քիչ ետ սահեց ու կրծբանդները մտան մսի մեջ, Ալխոն հասկացավ, որ զառիվերն սկսվել է: Ալխոն շունչը պահեց ու գնաց: «Էս զառիվերի հերը մենք հիմա կանիծենք», պետք է շունչ առնել մեկ էլ սարահարթի պռնկին. ամեն հաջորդ քայլը դուրս էր բերելու դարագլուխ, բայց թոքերի օդը հալվեց, հատավ, իսկ բեռը դեռ ներքև էր ձգում: Ալխոն հասկացավ, որ սկսվել է մեծ զառիվերը, Ալխոն նոր օդ առավ ու գնաց նոր շնչով, բայց այս անգամ օդը շուտ սպառվեց, իսկ արահետը դեռ սողում էր վեր, վեր: Ալխոն նոր օդ վերցրեց և հասկացավ, որ այստեղ հաստակողությամբ բան դուրս չի գա: Ալխոն կանգնեց, սպասեց թե ինչ կլինի՝ կաշին վրայից պոկելով բեռը քաշում էր ներքև, իսկ դեմը տնկվել էր զառիվերը՝ բութ, անխիղճ ու անհաղորդ նրա թոքերի նեղվածքին: Եվ Ալխոն որոշեց խաբել զառիվերին: Ալխոն թեքվեց, շունչ առավ, գնաց խոտոր, պտտվեց, եկա՜վ, շունչ առավ. թեքվեց, գնաց լանջո՜վ, պտտվեց, եկա՜վ, շունչ առավ. թեքվեց, գնաց լանջով, պտտվե՜ց, եկա՜վ, շունչ առավ. երեսունհինգ անգամ Ալխոն թամբի ու ցորենի երկու հարյուր կիլոն ու քսան տարվա կյանքը տարա՜վ, պտտե՜ց, բերեց սարալանջն ի վեր, զառիվերը ծալծլեց, դրեց ոտքի տակ և մի պահ արձանացավ իր սարահարթի եզրին՝ արահետի վրա, որ ներքևի ծայրում թելվել էր ծերունի Գիքորին և ձգում ու ձգում էր դեպի վերև, դեպի իր ցորենն ու Ալխոն, որ, հաղթանակած, մի րոպե արձանացավ իր սարահարթի եզրին ու ապա գնաց զովերի միջով, ուրթերի ու երամակների կարոտի միջով դեպի իր Կեչուտի աղբյուրը, հովատակի վախը, կարճատև հանգրվանը: «Բեռը իմն է, ես եմ նրա տակ» – Ալխոն չսպասեց աղվես Գիքորին. ջուր խմեց, թոքերն ու ողնաշարը լցրեց սառնությամբ ու գնաց:
    – Էդ պարկերի վրա բրեզենտ գցիր՝ չտամկեն,– ասաց Գիքորը կնոջը:– Էդ ձին լավ չորացրու, վրան թաղիք գցիր՝ չմրսի: Էդ խոզերն էդտեղից քշիր՝ քնում եմ: Էդ աման-չամանիդ ձենը կտրի՛ր,– գոռաց Գիքորը:– Գլխիդ կպչի քո մածունը, Ղազախից եմ գալիս, ոտք էիր լվանալու, տաք ջուրդ...– քնի մեջ ասաց Գիքորը:– Ծածկիր:
    Հետո ներքևի ջրերի վրա ամպի մի ծվեն էր մաշվում, հովը կպչում էր կատարից կատար, վարիչ Լևոնն ու ձիապան Մեսրոպը մի րոպե կռվեցին ու խաղաղվեցին, ոչխարը եկավ կթի ու կթվոր կանանց արանքով ավազի ժամացույցի պես հոսեց ու վերջացավ, շները քաղցից գազազել էին և քիչ մնաց ծվատեին թուրքերի ցուլը, հեռու տափարակում հովից խրտնեց ու փախս ընկավ նարնջագույն երամակը, Գիքորի կինը հավ մորթեց, և Ալխոն պառկած ննջում էր:

  2. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Նաիրուհի (06.11.2010)

  3. #62
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Ոչխարի հոտերը տեղաշարժ արին, գառան հոտերն իջեցրին ձորերի վրա, կուշտ շներն ալարում էին գնալ հովվի ետևից, բլրի գլխին սևացավ թուրքերի ցուլը և բուղագոռով վիթխարիացավ, ներքևի հարթակում երեք տարեկան ցլիկն անջատվեց նախրից և կանգնեց ցուլի ճանապարհին, հեռու տափարակում դարձյալ խրտնեց ձիախումբը, շները շարան տվին ու կապեցին բլուրները բլուրներին, լանջերը բլուրներին, հեռու սարալանջի աղվեսը ուրթին, և Ալխոն հանգստանում էր կանգնած:
    Գիքորը վրանից ելավ, նստեց վրանի դռանը, հորանջեց ու մնաց մռայլ: Աշխենը եկավ ասաց Գիքորին՝ էդ ինչքա՞ն ես բարձել, Գիքորն ասաց՝ գլուխ մի տար, ներքևում նախրապանը ծեծեց ու ետ քշեց թուրքի ցուլը, աղվեսը քսան անգամ երևաց շների դնչի մոտ ու քսան անգամ շների հետ կորավ բլուրների ետևը, Գիքորն իջավ ձորը՝ միզելու, հեռու տափարակում դարձյալ խլրտաց երամակը, յոթ բլուր դենը շները կիտվել էին իրար վրա և խեղդում էին աղվեսին, բայց աղվեսն ուրթի մոտ բլրի գլխին պպզած էր ու ծիծաղելով դիտում էր, թե ինչպես են շներն իրեն խեղդում, վարիչ Լևոնը փայտ էր ջարդում ֆերմայի համար, Մեսրոպը գնաց դեպի երամակը,– իսկ Ալխոն սկսել էր արածել: Այդ սարում ոչ ոք կարգին արածել չգիտի, Ալխոն կլպում էր գետինը:
    – Արածի՛ր,– ասաց Գիքորը:
    Հետո ուրթում վեճ եղավ, թե թուրքի ուրթի հետ սահմանների հարցը լավ չի վճռված, նրանց հանդապահն ուզեցել է քշի տանի սրանց հոտը մի ձորից, որի պատկանելությունը լավ չի որոշված, ապա հանդարտվեցին, աղջամուղջի հետ վերադարձան հոտերը, փայլփլեցին հովվակրակները, տրոփյունով ու խաղալո՜վ, խաղալով եկավ երամակը, տեղավորվեց փարախում, Մեսրոպը սահմանային վեճն ուզեց հասցնել Մոսկվա – Կրեմլ, Գերագույն Խորհրդի Նախագահության Նախագահին և այդ առիթով նա ու Լևոնը մի թեթև կռվեցին, Գիքորը ցորենները քաշեց ներս, իսկ Ալխոն արածում էր:
    – Դու որ Ալխոն ես՝ արածիր,– ասաց Գիքորը:
    – Դեռ արածում ե՞ս,– ասաց առավոտյան:– Լավ ես անում. արածիր:
    Ներքևի ջրերի վրա ամպի մի ծվեն էր մաշվում, ոչխարը եկավ կթի, կանանց արանքով դանդաղ հոսեց, հեռու տափարակում հովից խրտնեց ու փախս ընկավ նարնջագույն երամակը, և Ալխոն գլուխը բարձրացրեց ու նայեց երամակին: Ալխոն գլուխը բարձր քայլ դրեց դեպի երամակ՝ այնտեղ զամբիկները բուրում էին տաքություն ու ծաղիկ: Ալխոն բարձրագլուխ վրնջաց դեպի երամակ՝ լայնգավակ զամբիկներն այնտեղ բուրում էին արյան մոլուցք ու հոգնություն: Ալխոն խուլ վրնջաց ու գնաց՝ երամակից դուրս շպրտվեց, մի պահ նայեց ու իրեն կտոր-կտոր անելով եկավ հովատակը: Կրծքի լայնք տալով եկավ, դևի պես շրխկալով եկավ, կրծքով շպրտեց Ալխոյին ու խռխռալով ետ գնաց: Երամակի մոտից նայեց՝ որտե՞ղ էր այն կռտածը, որ վրնջում էր:
    Ալխոն նստեց, կանգնեց, թափահարվեց, նայեց երամակին՝ զամբիկները բուրում էին արյան կատաղություն ու խորք: Ալխոն վրնջաց, և այդ ժամանակ հովատակը պտտվեց երամակի շուրջը, երամակը հավաքեց, պտտվեց հավաք երամակի շուրջը, պտտվեց ու պտույտից դուրս ընկավ: Օձի պես չար, քամու պես թեթև ու ցուլի պես ծանր՝ ահագնանալով եկավ, խփեց փշրեց Ալխոյին ու գլուխը թափահարելով ետ գնաց:
    Երկնքում լողում էր մի քուլա ամպ, երգում էր արտույտը, կուշտ երամակն իբր թե արածում էր, քաղցից գազազած շները չգիտեին ինչ ծվատել, հովատակի համար Ալխոն եղել էր մի դար առաջ, Ալխոն ելավ, դողաց ոտքերի վրա, հաստատվեց ոտքերի վրա, գլուխը բարձրացրեց՝ լայնգավակ զամբիկները բուրում էին տաքությամբ ու ծաղկով: Ալխոն վրնջաց ու մղվեց դեպի երամակ՝ հովատակը պոկվեց:
    – Գիքո՜ր... էն խեղճ ձիուն ուտում է, Գիքոր...
    – Գիքո՜ր... հիմարություն մի արա, Գիքո՛ր, ոտքի տակ կտա, կսպանի:
    Եղանը ձեռքին Գիքորը կանգնեց նրա տրորելիք գծի վրա:
    – Փոր-մորդ կթափե՛մ, քո անբան հերն անիծած...
    Գիքորին շները փրկեցին. շներով շրջապատված հովատակն աղեղ տվեց Գիքորի ու Ալխոյի մոտից, լայն շրջանով գնաց մտավ երամակ: Իսկ Ալխոն մղվում ու մղվում էր դեպի նարնջագույն զամբիկները և Գիքորին չէր տեսնում, անցավ Գիքորին տրորելով:
    Այդ ժամանակ հովատակը դուրս թռավ երամակից, շների օղակման հետ եկավ, ետ թողեց շներին, ահագնանալով եկավ, խփեց, փռեց, կծեց ու տրորեց միանգամից: Եվ պղնձե բաշը ծածանելով արևի տակ այդ կանաչ աշխարհում, գնաց դեպի երամակ: Եվ այնտեղից ետ նայեց՝ Ալխոն դարձյալ ելել էր, գնում էր Գիքորի ետևից ուրթ, ուր բեռներն էին և գյուղ ու գյուղով կայարան տանող ճանապարհի սկիզբը:
    – Հենց ապրես,– ասացին Անդրոյին, երբ Գիքորը ձին ձորում կապել էր, թամբը տարել Անդրոյի դուռը,– հենց ապրես, երեխան եկել է, կայարանում է... Երկու օր է կայարանում է, հենց ապրես...
    – Անդրանի՜կ...– կանչեց պառավը:
    – Քե՛զ ինչ է եղել, այ մեր:
    – Ախպորդ երեխան կայարանում է, Անդրանիկ:
    – Բա էն ձին մեղավոր է՞, որ կայարանում է, այ մեր...
    – Հա ջա՞ն...

    Արտատպված է granish.org կայքից:

  4. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Նաիրուհի (06.11.2010)

  5. #63
    Nowhere Man Smokie-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    14.02.2010
    Հասցե
    Nowhere Լand
    Տարիք
    33
    Գրառումներ
    4,879
    Բլոգի գրառումներ
    1
    Mentioned
    6 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Շինարար-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Smokie ջան, սկսիր այս թեմայից, այստեղ թե հատվածներ կան իր գործերից, թե ամբողջական ստեղծագործություններ, թե հարցազրույցներ, ինտերնետում ավելի հարուստ կայք, որտեղ կարող ես Մաթևոսյան կարդալ, կարծում եմ՝ չկա:
    Շատ շնորհակալություն, անպայման կկարդամ:
    Երաժշտությունը բավական է կյանքի համար՝ բայց մի ամբողջ կյանքը բավական չէ երաժշտության համար:

    Սերգեյ Ռախմանինով

  6. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Շինարար (06.11.2010)

  7. #64
    Nowhere Man Smokie-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    14.02.2010
    Հասցե
    Nowhere Լand
    Տարիք
    33
    Գրառումներ
    4,879
    Բլոգի գրառումներ
    1
    Mentioned
    6 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    «Կանաչ դաշտը» եւ «Հացը» ստեղծագործություններն էի կարդացել Հրանտ Մաթեւոսյանից: Տեսել եմ «Մենք ենք մեր սարերը»-ի ֆիլմը, դուրս շատ է եկել, սցենարիստն էլ հենց ինքը՝ Հրանտ Մաթեւոսյանն էր, «Աշնան արեւը» նույնպես նայել եմ, դա էլ էր շատ լավը:
    Երաժշտությունը բավական է կյանքի համար՝ բայց մի ամբողջ կյանքը բավական չէ երաժշտության համար:

    Սերգեյ Ռախմանինով

  8. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Շինարար (06.11.2010)

  9. #65
    Nowhere Man Smokie-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    14.02.2010
    Հասցե
    Nowhere Լand
    Տարիք
    33
    Գրառումներ
    4,879
    Բլոգի գրառումներ
    1
    Mentioned
    6 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Ֆոտոն-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Հենց նոր կարդացի «Այս կանաչ կարմիր աշխարհը» կինովիպակը: Էնքան լավն ա: Չնայած «լավ» բառը ոչինչ չի ասում: Էնքան տխուր, լռիկ, քնքուշ ու պարզ ա: Հայկական մտածողության ցայտուն արտահայտում, ավելի շուտ, անթաքույց: Լացս գալիս ա: Մինչև հիմա չեմ հասկանում աղջկան կամ տղային՝ ծնողների ընտրությամբ ամուսնության սովորույթը: Ըմբոստանում եմ ներսից ու խեղդում, դիմանում, լռում... Մոտ 30-ում էնքան հույզ կա, քնքշություն ու ամոթխածություն... Էհհ...
    Ֆիլմի սցենարիստը Հրանտ Մաթեւոսյանն է, իսկ հենց ֆիլմը նկարահանված է Ակսել Բակունցի «Միրհավ» պատտմվածքի հիման վրա:

    Վա՛յ Շինարան ասել էր:
    Վերջին խմբագրող՝ Smokie: 06.11.2010, 18:29:
    Երաժշտությունը բավական է կյանքի համար՝ բայց մի ամբողջ կյանքը բավական չէ երաժշտության համար:

    Սերգեյ Ռախմանինով

  10. #66
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Մեջբերում Շինարար-ի խոսքերից Նայել գրառումը
    Հրանտ Մաթեւոսյան. «Քո ազատության սահմանները մինչեւ իմ ազատության սահմաններն են»

    Էդիկ Բաղդասարյան


    շարունակելի

    «Հայաստանի Հանրապետություն», 13.10.1990 թ.
    Հրանտ Մաթեւոսյան. «Քո ազատության սահմանները մինչեւ իմ ազատության սահմաններն են»

    Էդիկ Բաղդասարյան

    Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս ոչ հստակ պատկերացումը Ձեր` քաղաքականությամբ չզբաղվելու, ավելի ճիշտ՝ սիրողական լինելու արդյունքն է:

    Չգիտեմ: Ռուս մի գրողի ստեղծագործության մեջ աղջնակի կերպար կա՝ նա միմյանց նկատմամբ տածվող մարդկանց ատելությունից ինքն է դողում: Այդ ատելությունը ոչ թե իրենն է, այլ մարդիկ իրար ատում են, բայց կողքի կանգնած՝ ինքն է դողում, թշնամանքը իր միջով է անցնում: Հիմա՝ ես էլ այդ վիճակում եմ, այս գզվռտոցի մեջ բոլոր հարվածները նախ ինձ են հասնում:

    Վերը նշված հարցազրույցում, երբ խոսք էր գնում տեսության անաղարտության մասին, Դուք նշել էիք, որ «լավ է, որ գնացինք մաքուր սոցիալիզմ ստեղծելու ուղիով»: Ի՞նչը նկատի ունեիք այդ ասելով. մեզ մոտ կառուցված սոցիալի՞զմը, թե՞ կառուցվելիք սոցիալիզմը:

    Ինչքան հիշում եմ՝ պիտի որ խոսք եղած լինի ուղղափառության, ուղղափառ սոցիալիստների դոստոեւսկիական քննադատության մասին, մտքի իմ համակարգում «սոցիալիզմը» այլ ֆունկցիա հազիվ թե ունեցած լինի: Բայց եթե խոսք եք բացում սոցիալիզմի մասին առհասարակ՝ կեցցե նացիոնալիզմով չաղարտված սոցիալիզմը, որ մեզանում երկօրյա կյանք անգամ չունեցավ:

    Երեւի շուտ է այսօր ասել, որ մենք դժվարագույն ժամանակներ ենք ապրում: Դրանք, հնարավոր է, դեռ առջեւում են: Հնչում են կոչեր՝ դիմելու այս կամ այն երկրի օգնությանը: Վերցնենք աղետի գոտին: Մենք սպասում ենք, թե դրսից եկածները երբ են տուն կառուցելու: Մինչդեռ աղետի գոտում հազարավոր հայ շինարարներ չեն ուզում իրենց իսկ տունը կառուցել: Աղետի գոտու այսօրվա վերականգնումը ձախողելու մեղքը միայն մերն է…

    Լիովին համաձայն եմ: Կորուստները նվաճումներից մեծ են լինում օգնության դեպքում: Ժողովուրդը դարձյալ դիմազրկված է լինելու, օտարված է լինելու իր հայրենիքից, իր հոգսերից: Եթե երկրաշարժը պատահեր անկախ Հայաստանում, եւ կառավարությունը լիներ իր երկրի տերը, աղետի գոտին արդեն վերականգնված էր լինելու: Ինձ համար՝ կեցցե այն կառավարությունը, որը դիմելու է ոչ թե օգնությունների, այլ իր ուժերը ոգեկոչելու:

    Պարոն Մաթեւոսյան, այդ հարցազրույցում Դուք նշել եք, որ մենք չունենք ազգային ծրագիր, նպատակ: Ո՞րն է այդ ծրագիրը, ի՞նչ նպատակների մասին էր խոսքը: Ինչպիսի՞ն պետք է լինի այդ ծրագիրը:

    Բոլորս ուղղակի ամեն օր, ամեն ժամ, եթե էդպիսի պարապ օր ենք ունենում, փրկության պես մի բան է լինում, երբ Վանը, Կիլիկիան, մեր անցյալը չենք հիշում, եւ դա յուրաքանչյուրիս համար փրկված օր է լինում: Անընդհատ տապակվում ենք էդ հոգսերով եւ ոչ մի ելք չունենք: Լավագույն դեպքերում, մտքի թռիչքի պահին, ենթադրում եմ, թե գուցե հետագայում ֆեդերացիայի պես մի բան առաջանա՝ Թուրքիա, Հայաստան, Քուրդիստան: Դա հումանիզմն է, որ իմ մեջ խոսում է, բանաստեղծն է, որ խոսում է, եւ ոչ թե քաղաքագետը: Ահա այս նկատի ունեի: Ազգային հեռանկար տուր ինձ, եւ փոքր-ինչ կարողություններով օժտված բանաստեղծս կվերաճեմ Թումանյանի, կդառնամ Թումանյան: Որովհետեւ Թումանյանի դեմ ազգային հեռանկար կար, վաղվա փրկված Հայաստան կար, եւ պատահականություն չէ, որ մշակութային մեր տիտանները ծնվել են հենց այդ ժամանակ, երբ իրական Հայաստանը չկար, բայց Հայաստանի հեռանկարը կար:

    Ձեր քաղաքական հայացքների մասին մենք շատ անորոշ պատկերացում ենք կազմել գեղարվեստական գործերից, հարցազրույցներից: Ձեր հստակ քաղաքական հայացքները չեն երեւում ոչ մամուլում եւ ոչ էլ այլ տեղեր: Ավելին ասեմ, ազգի լավագույն գրողներից մեկը շարժման ժամանակ «չխոսեց», եւ հանկարծ նա որոշեց եւ դարձավ պատգամավոր:

    Առաջին անգամ, երբ նստեցի խոսք գրելու, որպեսզի հրապարակում ելույթ ունենամ, գրեցի այն, ինչը որ այսօր, երկուսուկես տարի հետո, ասում են ուրիշները: Գրեցի. «Սիրելի ժողովուրդ, դժբախտաբար մեր երկրի ղեկավարը մեզ հետ թուրքերեն խոսեց»: Սա կարելի՞ էր ասել, չէ՛ր կարելի: Սա նշանակում է հեռանկարից զրկել, դատապարտել, սրացումների տանել: Եվ ես մեզ տեսնում էի մի վիճակում, որտեղ ամեն մի շարժում ավելի էր ճահճախեղդ անելու: Ես բացարձակապես անշարժության էի կողմնակից, համարձակություն չունեցա ասել, թե եկեք գործադուլ չանենք: Համարձակություն չունեցա, վախեցա ասել՝ մի ելեք ցույցերի, այս ամբողջը ուղղվում է մեր դեմ: Ես այս կարծիքին եմ եղել, ուրիշները գուցե սա սխալ են համարում, բայց ես այդպես էի մտածում:

    Հիմա ասում եք, որ ճիշտ եք արել, որ լռել եք, բայց այն ժամանակ գուցե Ձեր խոսքի կարի՞քը կար:

    Հիմա ասում են՝ գրողը ազգի իղձերի արտահայտիչն է: Ասում են՝ լավ են այն գրողները (չեմ բաժանում այն միտքը, որ ազգի լավագույն գրողը ես եմ), ովքեր ժողովրդի բերանից խոսքը խլում են: Այսինքն, այն խոսքը, որ ժողովուրդը պիտի ասեր, մի օր առաջ գրողն է ասում: Այդպիսին է եղել Թումանյանը, Չարենցը: Ուրիշ հարցազրույցներում ասել եմ, ուղղակի ես իմ ժողովրդի ցավերով եմ տապակվել եւ նրա հետ տեղապտույտի մեջ եմ եղել: Ես էդ իմաստուն խոսք ասողը չեմ եղել: Լավագույն դեպքում այնպիսի զարհուրելի պատկերներ եմ տեսել, երբեմն մտածել եմ, որ ժողովրդի առաջը ընկնեմ եւ նահանջի տանեմ, փախուստի տանեմ էս երկրից: Դա կարելի՞ էր հրապարակել: Չէ՛ր կարելի: Այսօր էլ՝ իրականը սա է: Մի կողմից ելքի դռները բացել են, մյուս կողմից փեշները թափ են տալիս, վախեցնում են:

    Դուք ուզում եք ասել, որ Սիլվա Կապուտիկյանը եւ Զորի Բալայանը Գորբաչովի հետ հանդիպելուց հետո, երբ եկան եւ ժողովրդին ճշմարտությունը չասին, ճի՞շտ էր:

    Եթե ճշմարտությունը ասեին, այն բախումը, որ Բաքվում եղավ, Հայաստանում կլիներ: Հիմա ես իմ խղճի վրա մեղք զգա՞մ, որ ժողովրդին այդ բախմանը չեմ տարել:

    Օրեր շարունակ Դուք նստաշրջանում եք, գրելու համար ժամանակ գտնո՞ւմ եք:

    Ոչ, բացարձակապես: Ականջս լի է խելոք եւ հիմար աղմուկով: Երբեմն կարողություններ եմ տեսնում, որոնք փառահեղ ելույթներ են ունենում, իսկ մնացյալ ամեն ինչը, մի աղմուկ դարձած, ականջներիս մեջ է եւ չգիտեմ ինչքան ժամանակ է պետք, որ ականջներս մաքրվեն, եւ աստվածային թրթիռը, Աստծո էջը… Թումանյանի քառյակը հիշո՞ւմ ես.

    Դու մի անհայտ բանաստեղծ ես, չըտեսնըված մինչ էսօր,
    Առանց խոսքի երգ ես թափում հայացքներով լուսավոր:
    Ես էլ, ասենք, զարմանալի Ընթերցող եմ բախտավոր,
    Որ կարդում եմ էդ երգերը էսքան հեշտ ու էսքան խոր:

    Ականջներս, աչքերս դեռ ինչքա՜ն են մաքրվելու, որպեսզի կարողանամ աստվածային տեքստը նորից կարդալ:

    Ուզում եք ասել, որ ինչ-որ տեղ զղջացե՞լ եք պատգամավոր դառնալու համար:

    Այո: Այն, ինչ պիտի անեի, էլի կանեի: Շփումներ կունենայի մարդկանց հետ: Մի հինգ հոգի հերոսների պես մի լավություն կանեին, գյուղին տրակտոր կտային: Ես էս հնարավորություններն էի մտածում: Էդքանը զուտ գրող լինելով էլ կարող էի անել:

    Խորհրդարանում տարբեր հանձնաժողովներ են ձեւավորվել: Որեւէ հանձնաժողովում աշխատելու ցանկություն չունեի՞ք:

    Շատ տեղեր կարող էի աշխատել, բայց գրականության հաշվին: Կենսոլորտի հանձնաժողովում կարող էի աշխատել, եւ առաջադրել էին ինձ, վերջին րոպեին հանեցի: Ուրախ եմ, որ Սամվել Շահինյանը անցավ: Ագրարային հանձնաժողովում կարող էի աշխատել: Մի հանձնաժողով կա, որ չի ստեղծվել՝ զուտ փախստականների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովը: Այդ հանձնաժողովի համար ես դեռ պիտի պայքարեմ, պիտի ստեղծվի այդպիսի հանձնաժողով:

    Դուք համաձա՞յն եք կառավարության քաղաքական գծին, նրա կողմից առաջ քաշվող դիրքորոշումներին:

    Դա իրատես քաղաքականություն է: Կառավարությունը չի կարող առճակատման գնալ: Պիտի մեր կառավարության վիճակի մեջ մտնենք: Չպիտի մոռանանք ինչ պայմաններում ենք, երբեք չմոռանալով նաեւ մեր կորուստները… Կարճ ասեմ՝ մեր հայրենիքը Թուրքիայում է: Ո՛չ այդ պիտի մոռանանք, ո՛չ էլ պիտի մոռանանք այն «թյուրիմացությունները», որ կարող են պատահել: Մի օրվա մեջ հանրապետությունը կարող է ոտնատակ տրվի: Կարող են սադրանքներ ծագել: Այս իմաստով էլ՝ ես իսկապես իմ կառավարության հետ եմ: Եվ եթե, ասենք, իմ փոխարեն Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը որեւէ արտահայտություն է գտնում՝ հրճվանքից ուղղակի սիրտս ճխլվում է: Ասենք, երբ անկախության համար գործընթաց բառը գտնվեց:

    Բայց այդքան էլ կարծես ճիշտ չէ հռչակել գործընթացի սկիզբը: Գուցե պիտի լիներ ուղղակի գործընթացը:

    Չգիտեմ, այդ գուցե իրենք կասեն: Իսկապես ես մի մարդ եմ, որին սիրուն ու բարձր մակդիրները չեն հուզում: Ես այդ պոետը չեմ: Այդ երգերը չեն հրապուրում ինձ: Չնայած սասունցիների կարոտի, պանդխտության երգերը ինձ շատ են քաշում, բայց ես հայր եմ արդեն, նաեւ ինչ-որ չափով ազգի համար եմ հայր:

    Երբ Հռչակագիրը ընդունվեց, անկեղծ ասած, հավատս չէր գալիս, թե մենք այդքան հեշտությամբ պոկվեցինք ռուսական կայսրությունից եւ…

    Եթե ես Ռուսաստանը լինեի՝ դարձյալ հեշտությամբ չէի թողնի: Սուլթանի օրագրություններում, խոսքս Աբդուլ Համիդի մասին է, ասվում է, թե իր՝ սուլթանի համար անհանգստացնող երեւույթ է, որ Կովկասում ցարը կապիտալ ներդրումներ է անում, փող է դնում, երկրամասն, այսինքն, յուրացնում է, իմպերիա է ստեղծում: Առաջացել է մի պատմական միավորում, որը քանդելը շատ դժվար է, անհնար է: Ինձ թվում է՝ վերջը լավ կլինի: Իսկապես կործանվել է մի վատ բան: Ընթացիկ կորուստները մեզ սարսափեցնում են, տագնապը բոլորիս մեջ կա, բայց դեպի… դեպի Ամերիկա ենք գնում, դեպի Եվրոպա ենք գնում: Եվրոպան մի կողմից գալիս է, մյուս կողմից մենք ընդառաջ ենք գնում:

    Իսկ Ղարաբաղի հա՞րցը:

    Ղարաբաղը Կենտրոնը մեզ չի տա, եթե նրա հետ ենք հույսներս կապում: Կենտրոնը թույլ չի տա, որ Ղարաբաղի գլխից մի մազ պակասի, ոչ էլ Կենտրոնը Ղարաբաղը մեզ կտա: Ղարաբաղի կողքին Ադրբեջանում դեռ պիտի առաջանան Թալիշի հարց, լեզգիների, քրդերի եւ էլի շատ հարցեր: Ղարաբաղը Կենտրոնի ձեռքին խաղաքարտ է, որով խփում է եւ՛ մեր գլխին, եւ՛ Ադրբեջանի: Եթե բանակցությունների գնանք, համաձայնության գանք, երկուսս էլ մի մեծ ցավից ազատված կլինենք այս առաջընթացի ճանապարհին:

    Այս դժվար ժամանակներում կարծես մոռացվել է արվեստը, գրականությունը:

    Չէ, պատկերացնում եք, լավ տղաներ կան: Ինչպես, ասենք, եղեռնը Թումանյանի համար կործանարար եղավ, Չարենցի համար՝ հնոց, թրծարան, թրծեց: Այդպես էլ հիմա: Երիտասարդություն կա, որ գրական գործը չի մոռացել: Գրական մամուլում շատ լավ հրապարակումներ են լինում:

    Պարոն Մաթեւոսյան, իսկ հողի հարցը ինչպե՞ս պետք է լուծվի: Դուք ինչպե՞ս եք պատկերացնում դրա լուծումը:

    Շատ դժվար, անչափ դժվար է: Հեշտ ու հանգիստ, աղայական շռայլությամբ չի կարելի ասել, թե հողը վերադարձնենք գյուղացուն ու վերջացնենք: Իսկ եթե հող չկա՞: Ապարանի ամբողջ հարթավայրը եթե վերադարձնես՝ երկու ֆերմերի բաժին է, իսկ մնացած գյուղացիությո՞ւնը: Պրոֆեսոր Մանասարյանի պնդումը, թե պիտի գուրգուրենք եւ՛ առողջ կոլխոզը, եւ՛ առողջ սովխոզը, եւ՛ մնացած բոլոր լավ ձեւերը, ճիշտ է: Այդ բոլոր ձեւերը պիտի փորձենք:

    Եղած լավը պահելով՝ պիտի ուրիշ ձեւե՞ր փնտրենք:

    Կոլխոզը բռնապետություն է, ասում են՝ եկեք քանդենք, իսկ Ճարտա՞րը, Ղարաբա՞ղը, իսկ եթե այնտեղ համայնքի այդ ձեւը նրանց հողին կապված է պահել: Եթե մարդկանց մի խումբը կարողացել է լեզու գտնել եւ վատ չապրել, ինչո՞ւ քայքայենք: Պիտի ընդառաջենք եւ անընդհատ թողնենք տեղերում իրենց նախաձեռնությանը: Միանշանակ պատասխան այստեղ լինել չի կարող: Սակավահող երկիր ենք, նույնիսկ կարող է պատահել, որ հողը ազգային սեփականություն հայտարարենք: Մարդու ազատության հիմնահարցից պիտի ելնենք եւ նայենք հնարավորություններին: Թե չէ, ասենք, Սեւանը՝ սեւանցիներին, Կալինինոյի բերրի սարահարթը՝ իրենց, իսկ ե՞ս, իսկ դո՞ւ: Քո ազատության սահմանները մինչեւ իմ ազատության սահմաններն են: Հողի հարցն առանձին հարց է: Այս մասին մի ուրիշ անգամ կխոսենք:

    «Հայաստանի Հանրապետություն», 13.10.1990 թ.

    hetq.am

  11. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Yeghoyan (26.11.2010)

  12. #67
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Ահա թե ինչ եմ գտել՝ HRANTMATEVOSSIAN.ORG:

  13. Գրառմանը 5 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    Interdenominational (30.11.2010), Smokie (01.12.2010), Tig (14.02.2011), Yeghoyan (27.01.2011), Ամպ (30.11.2010)

  14. #68
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Ամենաշատը ուրախացել եմ, որ էդ կայքում որպես ընթերցողի արձագանք հղված է տարիներ առաջ persons.am-ում իմ արած գրառումը:

  15. Գրառմանը 2 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    matlev (30.11.2010), Yeghoyan (27.01.2011)

  16. #69
    Պատվավոր անդամ Tig-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    26.10.2007
    Տարիք
    44
    Գրառումներ
    3,757
    Mentioned
    0 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Ռուսները հայերից շուտ ընդունեցին Հրանտ Մաթևոսյանին. Երևանում բացվեց գրողի հուշաքարը
    14:00 • 12.02.11

    Երևանի Պուշինի 3 հասցեի շենքի բակում այսօր բացվեց հայ մեծանուն գրող Հրանտ Մաթևոսյանի հիշատակին նվիրված հուշաքար-աղբյուրը։ Հենց այս շենքի երրորդ հարկում է ապրել մեծանուն գրողը։ Այժմ նույն տանը բնակվում է նրա այրին։
    Հուշաքարի բացմանը մասնակցեց նաև վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը։

    Ճարտարապետ Տիգրան Բարսեղյանի խոսքով՝ հուշաքարն այդ վայրում տեղադրելու որոշումը կայացրել է Երևանի քաղաքապետարանը։ Ֆինանսավորման հարցում նույնպես քաղաքապետարանն աջակցել է։

    «Այս հուշարձան-աղբյուրը հարիր է Հրանտ Մաթևոսյանի կերպարին»,- նշեց ճարտարապետը:
    Գրականագետ Ֆելիքս Մելոյանը Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործություններին հաճախակի անդրադառնալու համար կառավարության կողմից մրցանակ ստացավ։

    «Մի օր ասեցի՝ գիտեք ինչ, թերագնահատած չեմ լինի մեր մյուս մեծություններին, եթե ասեմ, որ ոչ Բակունցի, ոչ Զորյանի, ոչ մեր մյուս դասականների արձակը Հրանտ Մաթևորսյանի արձակի մակարդակին չեն հասնի։ Նա իսկապես մեծ գրող է։ Սովորաբար ասում ենք, որ ռուսներն առաջինն ընդունեցին նրան, հետո՝ մենք։ Մինչև հիմա էլ այնպես է ընկալվում, որ նա մեր արձակի ամենամեծն է»,- լրագրողների հետ զրույցում ասաց գրականագետը։

    Հրանտ Մաթևոսյանի որդին՝ Դավիթ Մաթևոսյանն էլ նշեց, որ սա իրենց ծրագրի հերթական իրականացված կետն է։ «Մեր հաջորդ քայլը մշակութային կենտրոնի կառուցումն է լինելու, որի համար արդեն վաղուց քայլեր են արվում։ Եթե իրոք այս տարվա խոստացած բաները տեղի ունենան, ապա 2012թ.-ին կենտրոնը կկառուցվի»,- ասաց նա։ Գրողին նվիրված մշակության կենտրոնում կազմակերպվելու են քննարկումներ, անցկացվելու են մշակութային միջոցառումներ։

    Հուշաքարի բացման արարողությունից հետ Տիգրան Սարգսյանը հյուրընկալվեց Հրանտ Մաթևոսյանի տանը, այնուհետև գնաց Նկարիչների միություն, որտեղ ծանոթացավ «ART EXSPO-2011» ցուցահանդեսի տաղավարներին։

    Tert.am
    Հա, հույզն է լոկ մնայունը՝
    Մնացյալը անցողիկ…

  17. Գրառմանը 2 հոգի շնորհակալություն են հայտնել.

    einnA (14.02.2011), Malxas (14.02.2011)

  18. #70
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    ՀՐԱՆՏ ՄԱԹԵՎՈՍՅԱՆ

    ԾԱՂՐԱԾՈՒՆԵՐԻ ՄԵՐ ՏՈՀՄԸ



    Նվիրվում է Գուրգեն Մահարուն, ուրիշ չավ բան չունի հեղինակը

    Փոշու վրայով գլորվող ջրի հուշիկությամբ իմ մեջ մի բան սողում է, վարակելով ամբողջ մարմինս։ Եվ բջիջներս տեղի են տալիս։ Գուցե քաղցկեղ է, գուցե անցած անախորժության թաքուն հիշողություն, գուցե, անտեղյակ, որևէ ուժեղի մի բանում խանգարել եմ, և սիրտս թաքուն սպասում Է ծեծին։ Գուցեև Էությունս լցվում Է որևէ սրամտությամբ, որը պետք է ծնվի ինչ-որ դիպվածով, հանկարծակի, փռշտոցի պես։ Չգիտեմ։ Եվ քանի դեռ չգիտեմ, նա ինձ համար սարդի պես դարանած քաղցկեղ է, պատժի սպասում է, քիթը մտած փոշեհատիկ Է, որ սպասում Է մի ճառագայթ արևի – հա՜պչ...
    Գյուղում ենք, մեր տոհմի մեջ ենք։ Իսկ տոհմեցիները ծաղրածուներ են, ամեն մեկը մի գյուղի կծիծաղեցնի։ Իսկ երբ մի տեղ ենք հավաքվում բոլոր տոհմեցիներս՝ ծիծաղեցնելու ուժը մեծանում Է այն հարաբերությամբ, ինչ հարաբերության մեջ է հարյուր առանձին զինվորների հարվածային ուժը հարյուր զինվորանոց վաշտի հարվածային ուժի հետ։ Պարզ է, որ տոհմով կծիծաղեցնեինք աշխարհի բոլոր գյուղերին։ Պարզ է, որ հիմա մեր ծիծաղը պետք է գյուղում պատեպատ խփվելիս լիներ ամպրոպի արձագանքի պես։ Տոհմում կա մի Մացակ, քսանհինգ տարեկան, նոր ամուսնացած, շատ քնող։ Կա նաև մի աքաղաղ, անուն՝ կունենա, երեխաները դրած կլինեն, ես չեմ հիշում։ Անունը դնենք Սուլթան։ Հենց որ այս Մացակն ամուսնացավ ու քնից ուշ էր վեր կենում, այս Սուլթանը սկսեց թռչել պատշգամբի բազրիքին ու` ծուղրուղու, Մացակը քնած է... Այնքան էր կանչում, որ Մացակը ներսից պատասխանում էր՝ զահրումար... Հետո սկսեց տատիս համոզել, թե հիվանդ է, մինչև աքաղաղի միս չուտի՝ չի առողջանա։ Իսկ տատս պատասխանում էր.
    -Քո հասակի տղաները գյուղ են կառավարում։
    -Դո՛ւ գիտես։
    Մացակը շարունակեց ուշ արթնանալ, իսկ Սուլթանը՝ գյուղով մեկ հայտարարել, թե Մացակը, ծուղրուղու, ընդամենը մի կին ունի, բայց քնած է, իսկ ինքը, ծուղրուղու, երեսուն կին ունի, բայց շուտ է արթնա... Հենց այդտեղ էլ Մացակը նրան բռնեց։ Տրուսիկով, մազերը խառը, մի աչքը կպած՝ դուրս եկավ ու բռնեց։
    -Կմորթեմ, Մացակ ջան,– իրար անցավ տատը,– ամառվա աշխատանքը վերջանա՝ կմորթեմ։
    -Դո՛ւ գիտես,– ասաց Մացակը։ Եվ պարզվեց, որ Սուլթանը, չնայած ծիրանիին, սուտակե թագին և արքայական մյուս բաներին, սուրբ մզկիթ կտուցից զատ, իր վրա մի ուրիշ անցք ունի՝ ղումաշով ծածկած, իսկ Մացակը դրա մոտավոր տեղը գիտե։ Մացակը երկար ետ էր տալիս ղումաշե դարսերը, իսկ Սուլթանը արքայական բարկությամբ ծղրտում էր ինչ-որ բան. եթե տոհմի երեխաները ներկա լինեին՝ ճշգրտորեն կթարգմանեին նրա մավրիտաներենը. մեծերս մերթ այս էինք հասկանում, մերթ այն. երևի Սուլթանը գլխատման հրաման էր տալիս, երևի հայտարարում էր իր անձեռնմխելիության մասին ի գիտություն, մեկ էլ կարծես թե որոշակիորեն ասաց, «չհամարձակվե՛լ»։ Չգիտեմ, միայն թե «չ» տառն ու հրամայական շեշտը կային։ Այդպես, տարբեր բաներ։ Ով գիտե, այդ արքաները այնպես են խոսում բարկացած ժամանակ, որ մարդու թվում է, թե բառաչում են և ընդհանրապես չեն իմացել խոսել։ Իսկ Մացակն իր գործին էր. հսկաների արքան թզուկների նվեր բերված արքային տնտղում էր ըստ ամենայնի։
    -Հրես։- Եվ Մացակը ժպտաց խնամքով թաքցված գողություն բացահայտող քննիչի ժպիտով։
    Հիմա Սուլթանը հաշտություն էր աղերսում, հարեմը թողնում է Մացակին, ննջարանի սահմաններում կոճիկափող չի փչում, դառնում է վասալ-արքա, կղա, կղա, կըղղ, եթե ուրիշ սուլթաններ փորձում են անհաճո ձայներ հանելով խանգարել Մացակի արքայական քունը, Սուլթանը ջարդում է նրանց թագը և ծվատում է նրանց ծիրանին, ծկղա...
    -Այդ մասին շուտ պիտի մտածեիր,– ասաց Մացակը։
    Եվ պարզվեց, որ Սուլթանը, կտուցից զատ, մի ուրիշ անցք ունի, և պարզվեց, որ մեքենայի յուղիչով կարելի է յուղել նաև այդ անցքը, չնայած մեքենայի անցք չէր։ Որտեղից որտեղ։ Կեցցե՛ Մացակը։
    -Կղա, կղղա, կըղ...– Սուլթանը հիմա բողոքում էր այնպիսի վհատ ձայնով, որ երևում էր ոչինչ չէր անի, կգանգատվեր, ամենաշատը...
    -Դե հիմա այնքան կանչիր...– Մացակը նրան շպրտեց պատշգամբից ներքև ու գնաց քնելու։
    Սուլթանը քայլ փոխելով երկար մտածում էր, թե ինչ կատարվեց իր հետ, վիզը ձգելով շուրջն էր նայում՝ մեկնաբանում սպասելով ուրիշներից, ախար այդ արքաները մտածելու կողմից խեղճ են. առանց խորհրդականի չեն կարողանում մտածել։ Այդպես էլ Սուլթանը չհասկացավ, թե ինչ էին արել իրեն, ու այնքան էր երեսառած, որ չխրատվեց, թռավ բազրիքին, թևերը շխշխկացրեց և ուզեց կանչել՝ ծուղրուղու։ Երևի նաև՝ Սացակը քնա-ծէ... Բայց օդը դուրս եկավ ոչ թե կտուցից, այլ այն մյուսից, յուղած տեղից, և դուրս եկավ ամենևին էլ ոչ գեղգեղալով, այլ ֆըսս... Նա այնքան հիմարն էր, որ դեռ կարծում էր ծուղրուղու է կանչում, ու Մացակը ներսում ականջները փակում է ու հիմա պիտի ասի՝ զահրումար...

  19. #71
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    ...Փոշու վրայով գլորվող ջրի հուշիկաթյամբ իմ մեջ մի բան ուռչում է, վարակելով ամբողջ մարմինս։ Եվ բջիջներս տեղի են տալիս։ Գուցե քաղցկեղ է, գուցե անցած անախորժության թաքուն հիշողություն, գուցե, անտեղյակ, որևէ ուժեղի մի բանում խանգարել եմ, և սիրտս թաքուն սպասում է ծեծին։ Գուցեև էությունս լցվում է որևէ սրամտությամբ, որը պետք է ծնվի ինչ-որ դիպվածով, հանկարծակի, փռշտոցի պես։ Չգիտեմ։ եվ քանի դեռ չգիտեմ, նա ինձ համար սարդի պես դարանած քաղցկեղ է, պատժի սպասում է, քիթը մտած փոշեհատիկ է, որ սպասում է մի ճառագայթ արևի - հա՜պչ...
    Ահա՛։ Մացակը սրամտել է, իսկ տատիս շրթունքները պահվող ծիծաղից չեն կնճռոտվում։ Տատս, ընդհակառակը, ասում է.
    -Գետինը մտիր, գետինը... քո հասակի տղաները գյուղ են ղեկավարում։
    Այդ ճիշտ է։ Նրա հասակի տղաներից մեկը օրերս դարձավ ֆերմայի վարիչ։ Մացակն ու այդ տղան ծնվել են մի օր, դպրոց են ընդունվել միասին։ Լավ էին սովորում, երկուսն էլ գերազանցիկ էին։ Արտաքինով նման չէին, բայց ինչ-որ տեղ, թվում էր, խարդախություն կար և նրանք մի հորից էին, այնքան որ արարքներով նման էին իրար։ Դեռ տարբերությունը միայն այն էր, որ Մացակը հանձնարարված ոտանավորի մի բառը հանկարծ փոխում էր, հացը, օրինակ, դարձնում էր երշիկ, կամ մի տողն էր փոխում՝ այսքան ուրախ կյանքը մեր ասելու փոխարեն հավաքվեցին քեռի, աներ էր արտասանում, իսկ այդ տղան լսում էր, հետո լուրջ առարկում. «Սխալ ես ասում, երշիկ չէ, հաց է»։ Մինչև հանրահաշվի հանդիպելը փոխադրվում էին միասին։ Հանրահաշվի դասարանում այդ տղան մնաց, առաջին քառորդին, քանի դեռ չգիտեր առարկայի լրջությանը, սովորում էր, ոչինչ, գնահատականը «4» էր. երկրորդ քառորդին ասում էր.– Բայց ուժեղ գիտություն է, չէ՝...– և ցուցամատերով ականջները փակած՝ նայում էր դասագրքի մեջ մի տառի.
    -Պլյուս։ Նայիր, հետաքրքիր է, չէ, պլյուս...
    Երկրորդ քառորդում գնահատականը «3» էր։ Երրորդում «2» էր, չորրորդում՝ «1»։ Յոթերորդ դասարանում այդ տղան նստեց երկու տարի, ութերորդում երեք տարի, իսկ իններորդում ասում էր ցածր դասարանցի իր հետ կռվողներին.
    -Հասիր իններորդ՝ լեզուդ նոր երկարացրու։ «Պատերազմի պատճառները։ Պետք է տարբերել հետևանքը պատճառից»։
    Տասներորդում այդ տղան այնքան սովորեց, մինչև դասընկերները գնացին ինստիտուտ, վերադարձան դպրոց, նրան դաս տվեցին։
    Իսկ նա դեռ ձեռք էր բարձրացնում հարց տալու ուսուցիչներին, որոնք հիմա իր հասակակիցներն էին.
    -Ընկեր Հակոբյան, ինչու չենք ասում բայդեր, այլ ասում ենք դերբայ։ «Դերբայ - բայդեր»,– ասում էր նա մտահոգ։
    Պատահում էր ընկերները անեկդոտ էին պատմում, սա լուրջ լսում էր ն վերջում գլուխը դրական շարժում.– Այո՜...
    Իսկ Մացակը յոթերորդում հանրահաշիվն այնպես հեշտ վերցրեց, ասես էստաֆետի փայտիկ էր՝ վազելիս ձեռքն առավ։ հվ ընդհանրապես նա դպրոցն այնպես շտապ վերջացրեց, որ մարդիկ չհասցրիև տեսնել, թե նրա ձեռքին ո՛ր դասարանի դասագիրք է: Մարդիկ չհասցրին նկատել նրա խելոքությունը։
    Արագ լուծել էր՝ Մացակինն էր, անսխալ թելադրություն էր՝ Մացակինն էր, պատերազմը,– պատճառ է, հետևանք է, պատրվակ է,– բոլոր կողմերով վերլուծել էր՝ Մացակինն էր, տեսուչ եկած ժամանակ դասարանը փրկել էր՝ Մացակինն էր։ Բայց այդ ամենը Մացակը շատ էր թեթև անում, լուրջ չէր անում, կարծես ամեն ինչ լեզվին էր, նա հենց միայն դուրս էր հանում, չէր մտածում, մանավանդ որ աչքերից մեկն էլ ահագին շիլ է դեպի դուրս։
    Իսկ այդ տղան մտածում էր. դեմքը լուրջ էր և այևքան էր լուրջ ու այնպես էր մտածում, որ թվում էր, թե տեսուչի եկած ժամանակ դասարանը փրկել է՝ նրանն էր, պատերազմը վերլուծել է՝ նրանն էր, և Մացակի խնդիրներն էլ նա էր լուծել, ընկերասիրություն էր արել, իսկ իրենը, ընկերոջը փրկելու համար, դիտմամբ խառնել էր. գրել էր, ջնջել էր, տակը, իբր մտքի ետևից ըևկած, մարդու գլուխ էր նկարել և այդպես էլ հանձնել քննող ուսուցիչներին։ Եվ նայելով նրա դեմքի լրջությանը, մարդ համոզված կռահում էր.
    -Դու կգնաս փիլիսոփայության ֆակուլտետ, այնպես չէ՞։ Իսկ Մացակի դեմքին նայելով մարդ ասում էր.
    -Հիմա պարտադիր ուսուցում է, դու ինչու դպրոց չես գնացել։
    Հետո երկուսն էլ անասնապահական ֆերմայում էին աշխատում։ Կաթի պահեստապետն ամեն օր այդ տղային ասում էր.
    -Այսօր քո նախրի կաթը քիչ է։ Ի՞նչ է պատահել, հիվանդ ես:– Եվ ամեն օր պահեստապետին թվում էր, թե նախորդ օրը այդ տղայի նախրի կաթը ռեկորդային է եղել և վաղն էլ պիտի լինի։ Իսկ Մացակին ասում էր.
    -Վայ թե ջուր ես խառնում։- Եվ յուղայնությունն ստուգող գործիքը թափ էր տալիս, տնտղում էր տակից, գլխից, գործիքին չէր հավատում։- Դու ջուր խառնած կլինես,- ասում էր Մացակին։
    Կենտրոնից եկել էին Մոսկվա ցուցահանդեսի տանելու Մացակին. դեմքով նրան չգիտեին, փնտրել էին ցուցակներում ամենաբարձր արդյունքը, գտել էին այդ թվերը, իսկ դրանց դեմը գրված էր եղել Մացակ։ Եվ գրասենյակում դիմելով այդ տղայիև, շրջկոմի ներկայացուցիչն ասաց.
    -Ուրեմն, ընկեր Մացակ, պատրաստվեք վաղը թռչելու։
    -Մացակը ես եմ,– ասաց Մացակը։
    -Օ՜...– բարեհոգի ժպտաց այդ ընկերը,- դա ինձ ծանոթ բան է. ես գիտեմ, որ ամեն գյուղ ունի իր ծաղրածուն։
    Եվ չնայած այն տղան ամենևին էլ Մացակ չէր- գնաց ցացահանդես։ Եվ ոչ միայն ցուցահանդես։ Նրա գործերն ուղարկեցին հեռակա ինստիտուտ։ Դրա հետ՝ դարձրին ֆերմայի վարիչ։ Դրա հետ՝ հանդիսավոր նիստերին նախագահության մեջ է լինում։ Եվ կտեսնեք, որ այնտեղ, ինստիտուտում, նրա լրջությանը նայելով, դասախոսները կտանեն ստացիոնար։ Իսկ ստացիոնարի վարչությունը նրան կպահի ասպիրանտ։ Նա հենց դոկտորացու է։
    Այդ ամենն ստացվում է ինքն իրեն, ոչ ոք նրա իշխանավոր քեռին չէ, այդ տղան ոչ ոքի չի քծնում։ Պարզապես իր համար լուրջ կա։ Մի բան, որ պակասում է Մացակին։ Ասենք, Մացակը մեղավոր չէ. աչքը դրսի վրա շիլ է։ Բայց այն էլ մտածենք, որ եթե շիլ աչքը այդ աղայինը լիներ, մեր պատկերացմամբ լրջությունը շիլաչք կլիներ։ Պարզապես հարկավոր է ամեն ինչ բարձրացնել տնքոցով, իջեցնել՝ տնքոցով, քո բանը չէ, ձեռք չես տալիս՝ նորի՜ց տնքալ, չեղած տեղն էլ տնքա՜լ։
    ...Փոշու վրայով գլորվող ջրի հուշիկությամբ իմ մեջ մի բան ուռչում է, վարակելով ամբողջ մարմինս։ Եվ բջիջներս տեղի են տալիս։ Գուցե քաղցկեղ է, գուցե անցած անախորժության թաքուն հիշողություն, գուցե, անտեղյակ, որևէ ուժեղի մի բանում խանգարում եմ, ու սիրտս թաքուն սպասում է ծեծին։
    Գյուղում ենք, մեր տոհմի մեջ ենք։ Իսկ տոհմեցիները ծաղրածուներ են, ամեն մեկը մի գյուղի կծիծաղեցնի: Իսկ երբ մի տեղ ենք հավաքվում բոլոր տոհմեցիներս՝ ծիծաղեցնելու ուժը մեծանում է այն հարաբերությամբ, ինչ հարաբերության մեջ է հարյուր առանձին զինվորների հարվածային ուժը հարյուր զինվորանոց վաշտի հարվածային ուժի հետ։
    Դժբախտությունն այն է, որ աշխարհը լուրջ է, մտածում է, մտածելու ջիղը զարգացել է ըմբիշի թիկունքի պես, իսկ ծիծաղի ջիղը դարձել է ճգնավորի թև։ Տոհմին հարս եկածները եթե ունևոր տնից եև լինում, մեզ մոտ սկզբում իրենց լավ են զգում, որովհետև իրիկունները տոհմը նստում է բազմոցին, թախտին, սեղանի շուրջ և սկսում գյուղին ծաղրանկարել. քաշում-կախում է մեկի քիթը, մեկի բերանը պատռում-հասցնում է ականջատակերը, իսկ ականջներն այնպես է ձգում, որ գլխարկի կողքերից դրանք բարձրանում են և գլխից շատ վերև են լինում, շարժվում են օդում, տոհմը մեկին այնքան արագ է խոսեցնում, որ բառերը կպչում են իրար, արանք չեն ունենում, պատահում է մի բառի տառը թռչում-տեղավորվում է մի ուրիշ բառի մեջ,– և այդ հարսը մտածում է, որ ընկել է արքունիք։ Հետո այդ հարսը տեսնում է, որ այն արագախոսը, ճիշտ է, խոսքը խճճում է, բայց նախագահ է, այն մյուսը, ճիշտ է, օդում ճոճվող ականջներ ունի, բայց ավանակ չէ. պարզապես ականջները շարժելով բաներ է կրում իր տուն, իսկ կախքիթը վերստուգիչ հանձնաժողովի նախագահ է. թերաչափումներ է գտնում և դժգոհում, կաշառվում է և դժգոհում, դժգոհ-դժգոհ՝ ծիծաղում է բոլորի վրա։ Եվ տոհմին հարս եկածը սպասում է մերոնք նստեն բազմոցին, թախտին, սեղանի շուրջ՝ ծաղրանկարելու գյուղին, ու ջղային ճչում է.
    -Իսկ դուք ինչ եք։ Աշխարհը թալանած տանում են, իսկ սրանք նստել են՝ սրա քիթը, սրա բերանը, սրա ականջները... Ձեր ականջներին, ձեր ականջների՜ն նայեք... Ականջավորները հենց դուք եք եղել, ես միամիտ...
    Ունևոր տներից հարս եկածները մաղձից երկու տարում ծերանում են, լինում են գյուղի ամենակռվարարները և մեռնում են երեսունյոթ-քառասուն տարեկանում՝ լեղապարկի հիվանդությունից, խպիպից, ջղային քորից, իսկ իրենց՝ մեռնողների կարծիքով նրանց սպանում է փողոտվող աշխարհի դիմաց մեր տոհմի քարե դեմքը։
    Իսկ եթե հարս եկածը որևէ հովվի, որևէ չիբուխ քաշող ջրաղացպաևի, ճեպընթացի սլացքն անտարբեր դիտող սլաքավարի կամ որևէ խաղաղ որսորդի աղջիկ է լինում, նստում է տոհմի մեջ, թախտին ու ծիծաղում, ու ասում.– վա՜յ ծիծաղու մեռանք...
    Այդպես այդ սլաքավարի կամ խաղաղ որսորդի աղջկանով մեր տոհմը հարստանում է։ Նրանք մեր տոհմը հարստացնում են ծիծաղող երեխաներով։

  20. #72
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Չպետք է կարծել, թե ունևոր տներից հարս եկածներն այդպես անհետ կորչում են՝ թողնելով այս աշխարհում միայն մի հողաթումբ, որ օր-օրի հավասարվում է գետնին։ Նրանցից ծնվածները լինում են մի քիչ մաղձոտ, մի քիչ ծաղրածու, երբեմն հայհոյում են, երբեմն ծիծաղում։ Իսկ ընդհանրապես թողնում են այն մարդու տպավորությունը, որի ձեռքերը քոր են գալիս կռվի համար, բայց այդպես էլ չի խառնվում տուրուդմփոցին։ Նրանցից մեկը հիմա բանտարկված է գողության պատճառով։ Իսկ մինչև այդ ծիծաղում էր գողության, հետապնդման, հարցաքննության ու հետախույզ շան վրա։ Ետևից պատը քանդել, մտել էր խանութ, վերցրել էր մթի մեջ ինչ պատահել էր՝ մի արկղ լվացքի սև սապոն, մի արկղ կոնյակ, մի կիլոյի չափ մանրադրամ և բաճկոն՝ իր վրայից մի չորս-հհնգ համարով մեծ։ Այսքանը։ Համենայն դեպս այսքանը գտնվեց գոմաղբի մեջ։ Իսկ խանութի աշխատողն ասում էր, թե տարել են տասնչորս-տասնհինգ հազարի ապրանք։ Գողանալը՝ գողանալ։ Շատերն են շատ բան գողանում, բայց այնպես են մարդամեջ ելնում, կարծես քիչ առաջ է վերջացել իրենց շքանշանով պարգևատրմաև արարողությունը։ Իսկ մեր տոհմեցու ծաղրածուական ջիղը բռնեց գողության հենց հաջորդ օրը։ Խմեց կոնյակներից մեկը, հագավ-կորավ բաճկոնի մեջ, գրպանը մանրադրամ լցրեց այնքան, որ բաճկոնն այդ կողմից կախվել, քսվում էր գետնին, ու բռնեց երեխայի թաթիկը, տարավ խանութ. «Ո՞ր քաղցրից ես ուզում, պապան աղքատ չէ»։ Հարցաքննությունը իրեն պատռում էր, թե եղածը օճառ, մանրադրամ, բաճկոն ու կոնյակ է, շան որդին չէր ասում գլխավոր պահուստի տեղը, հետո ցույց տվեց խանութի աշխատողի փորը։ Սա նստել էր պետական կորստի համար վշտացած, սրիկաների դեմ զայրացած և մեղադրողի խոսքերի հետ շարժում էր գլուխը՝ շեշտեր էր դնում արդարության խոսքերի վրա։ Բայց մեր տոհմեցուն սա ուրիշ կերպ էր երևում։ Մեր տոհմեցին հասկանում էր, որ իրեն հեգնում է խանութի աշխատողը. «Դու ինչ գող ես, ախպերս, միանգամից վերցրել ես մի կիլո կոպեկ, իհարկե՛ կբռնվես։ Պետք է վերցնել օրական մի քանի հատ կոպեկանոց, քիչ-քիչ, քիչ-քիչ։ Վերջում էլի մի կիլո է լինում, բայց չի երևում։ Վերջում տասնհինգ հազար է լինում։ Է, ախպերս...»։ Տոհմեցին չհամոզեց, որ չունի գլխավոր պահուստ, կատաղեց, հայհոյեց, հոգնած վեր ընկավ աթոռին և ղրանից հետո ծիծաղում էր, քննիչի հարցերը ասում էր քննիչից շուտ և հռհռում էր, ապա ասաց, որ մինչև հետախույզ շուն չբերեն՝ պահուստի տեղը չի ասի. «Ես այդքան հասարակ գող եմ, որ առանց շան վեր եք կացել եկել»։ Ապա որսաց նրա համբերության հատնելա պահը և կանխեց. «Ինչ եք կարծում, ծեծելու ժամանակը չէ՞»։
    Խանութի աշխատողի մասին տոհմն այնպես էր դատում, ինչպես տոհմեցին, տոհմն ուզում էր նրա երեսին մամլակ շպրտել, երբեմն՝ կոտրել դատավորի անհասկացող գլուխը, բայց ոչինչ էլ չկարողացավ անել և տվեց գողացված տասնհինգ հազարը, որը էր ամբողջ տոհմի կովերը, հարսների մատանիները, «Սոնա. 1905» և «Պախրա» խալիները, «Սիրամարգ» կարպետը, ինքնաեռը, կարի մեքենան և բարձերից մի երկուսը։ Եվ այդ թալանին դեմ տվեց իր ծիծաղը։
    -Ո՞ւմ վրա եք ծիծաղում... ինքներդ ձեզ վրա եք ծիծաղում։
    Ո՞վ էր։ Հարսներից մեկը, որ տրորում էր մատանու տեղը։ Նրա և՛ հայրն էր սլաքավար, և՛ ինքն էր ականջ ձգող–երկարացնող, բայց թե ինչու էր մաղձոտում, աստված գիտե: Նա ասում էր, որ դա գորիլաների հոտ է և ոչ թե տոհմ, ասում էր, թե բավական էր հարցաքննվելիս, երկու ժամն ի՞նչ է, երկու ժամ լուրջ մարդու տեսք պահել, որպեսզի վնասը հատուցեր վնասողը և ոչ թե այդ, այդ, այդ... սապոնը, ավանակը, այդ սապնի գողը։ Նա ճիշտ էր ասում։ Բայց ծիծաղելի են այդ ծաղրածուները, երբ փորձում են վշտանալ, լրջանալ, մտածողի տեսք ընդունել, գործարարի պես շտապել՝ անել այնպիսի բաներ, ինչ անում են լուրջ մարդիկ։ Նա, այդ ծաղրածուն, մտածում է, շտապում է և կարծես վատ չի մտածում և շտապելիս գործարարից ետ չի մնում։ (Բայց տղայական ինչ-որ ցանկություն է առաջանում մեջդ՝ ծալած ցուցամատով նրա քունքին տկտկացնել հը՛, մտածում ես, մտածի՛ր, մտածի՛ր,–կամ փողոցում վազել այդ շտապող մարդու ետևից ու կանչել, ծաղրածու, ծաղրածու...
    Վախթանգի երեխան ծանր հիվանդ էր. Վախթանգը ոռնում էր, կարմրած աչքերը դուրս էին թռչում, իսկ բրիգադիրը եկել ասում է.
    -էլի լակե՞լ ես...
    Մարդ է ծնվում մեր տոհմում, մարդ է մահանում- ոչ ոք չի իմանում այդ. գուցեև իմանում են, բայց լուրջ չեն համարում, թատրոնի պես մի բան են համարում։ Միայն մենք ենք նկատում մեր երեխայի բլբլոցը, քայլելը, խելոքությունը, սիրունությունը- դրսի աշխարհը մեր երեխայի միայն ծնունդն է արձանագրում, որպեսզի քսան տարի հետո տանի զինծառայության, դրսի աշխարհը մերոնցից միայն արդեն պատրաստիների հետ գործ ունի։ Դալիս է- գնա աշխատանքի, ասում է և տալիս է մի անուն, որ ծննդյան վկայականի անունը չէ,– Նազար, Մացո կամ այդպիսի մի բան, որ պրիստավի անունը չի եղել, հեղկոմի նախագահի անունը չի եղել և ներկայիս կարգին մարդկանցից որևէ մեկի անունը չէ, այլ մի որևէ դարբնի, ջրաղացպանի և էլի այդպիսի մարդկանց, որոնք աշխարհի ուղարկած թալանի հրավիրող բոլոր իմպուլսները խլացնում են իրենց չախչախի աղմուկի մեջ և գլուխը կախ իրենց գործին են մնում։ Ջուրն ու չախչախը քիչ է՝ նրանք կիսով չափ խուլ են լինում, խլությունը քիչ է՝ նրանք բամբակ են խցկում ականջները,– և գայթակղող ոչ մի իմպուլս չի հասնում նրանց գիտակցության խորքերը։ Նրանք լինում են ամենալավ պատմողը։ Այդ նրանք պետք է հնարած լինեն այն հեքիաթը, որի մեջ գայլն ու մաքին միասին արածում են, և հոտի մոտ շուն չկա։ Եթե նրանց անունը Տիգրան է՝ աշխարհը Տիգո է ասում, եթե Մացակ է՝ Մացո է ասում, և ինչքան էլ կարճ լինի անունը՝ աշխարհը մի բան դեն է գցում, որովհետև ինքն աշխարհը թալանի վազելուց առաջ որոշ բաներ կորցրել է և բոլորին է ուզում իր պատկերին բերել, այն վատ կնոջ հավակնությամբ, որի քիմքին չի գալիս անարատությունը։
    Սա նորություն չէ, պատմություն ունի։ Եվ այդ պատմությունը գնում-հասնում է Տիգրան Մեծի օրերը, Տիգրան Մեծի պալատը։ Պալատն ունեցել է լարախաղաց և ծաղրածու, հնարում եմ ես։ Ծաղրածուն եղել է մեր տոհմի պապը։ Լարախաղացը լրջությամբ, լարված, ճակատին քրտինք՝ ձողով անցել է լարի վրայով։ Նրան ոսկեդրամ են նվիրել։ Հետո լարի վրա ցատկռտել է ծաղրածուն՝ առանց ձողի, ծիծաղեցնելով, երբեմն ցույց տալով թե ընկևում է, գուցեև ծիծաղեցնելու համար ընկնելով, հետո նորից է վազել՝ երբեմն լարի վրայով, երբեմն տակով։ Բայց որովհետև ևա դրած է եղել էծի միրուք և քթին քսած է եղել մուր- նրան նետել են փտած արքայախնձոր։ Եվ մեր պապի ժպիտի մեջ կաթել է առաջին կաթիլ թույնը։ Մաքուր, տաք, առատ արյան պես ժպիտը վարարում է մեր երակներում, մի կաթիլ թույնը շատ է քիչ մեզ թունավորելու համար։ Բայց աշխարհի հիվանդ լեղապարկը, ամեն անգամ, երկու հազար տարի անընդհատ, թույն է կաթել մեր արյան մեջ, և հիմա ծիծաղում է մի սերունդ, որի աչքերը չեն ծիծաղում։ Եվ ատամներն են առատ, երբ բացվում են ծիծաղելու, և ձայնն է զրնգալեն կոտորակվում, բայց աչքերից նայում է դառնությունը։
    Ինչպիսի իմունիտետ ենք կորցնում։ Եվ՝ այդպես՝ առանց ծիծաղի, կյանքը երկու օրում մեզ կուտի քաղցկեղի պես։

  21. #73
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    2.
    Ես ուզում եմ պատմել, թե ինչպես էր Վախթանգն անհաջողությանը դեմ տալիս իր ծիծաղը։ Բայց սկզբից պայմանավորվենք, որ 1950-ին մենք ապրելիս ենք եղել վատ, թեկուզև, ճիշտ է, 1950-ը 1917-ից հետո է ընկնում։
    Բանն այն է, որ Վախթանգը հենց 50-ին վերջացրեց միջնակարգ դպրոցը։ Եվ որովհետև դպրոցում նրան միշտ գովել էին՝ մտածում էր համալսարանի մասին։ Եկավ, որ գնանք վկայականը վերցնենք։ Հայրս՝ ծաղրածուների մեր տոհմի ամենաուրախը, ձեռ առավ.
    -Բան–ման սովորե՞լ ես, թե՝ թուղթ է, էլի, ստանում ես։
    -Սովորել եմ,– ասաց Վախթանգը։
    Հայրս մի հատուկ կասկածանքով նայեց նրան։ Այդ հայացքը նշանակում էր. չես սովորել՝ չես սովորել, ինձ ինչո՞ւ ես խաբում։
    -Ապացուցե՞մ,– հարցրեց Վախթանգը։
    Ես յոթերորդ դասարանում էի, երկրաչափություն էի սովորում, և ասացի.
    -Աքսիոմաներն ապացուցման կարիք չեն զգում։
    -Ճիշտ է,– ասաց Վախթանգը,– չապացուցենք։
    Բայց նույն պահին էլ նրա աչքերը ճպճպացին, այդ նշանակում էր, թե գտնվել էր չօգտագործված մի սրամտություն, մի հիանալի բան, որ ով գիտե որ անկյունում ընկած ժանգոտում էր։
    -Հայրիկին ապացուցենք։
    Երկու տարեկան եղբորս մոտ մենք գետնին մի բաժակ ջուր թափեցինք չլչլալով, և երեխան կծկվեց, ապա լաց եղավ։ Եվ հայրս, Վախթանգը, ես տեսանք, որ երեխան տակը թացացրել է, տակին, ոտքերի արանքում, մի փոքրիկ լճակ էր սարքել նրա ջուրը։
    -Բան էր, էլի, եղավ։– Հայրս նայեց պապին ու մեզ աչքով արեց։ Պապն այնտեղ ակնոցը քթին մի լուրջ բանի էր։ Մենք ջրամանը բարձրացրինք մեր գլխից վեր և չռչռալով թափեցինք ամբողջ ջուրը։ Կարգին անձրևի ձայն էր գալիս։ Պապը փնտրեց ձեռնափայտը, շփոթվեց, չտեսավ ձեռնափայտը ոտքի մոտ դրած և ոչ էլ սպասեց մենք իրեն տանք- գայթելով, կուզիկ-մուզիկ գնաց։ Այնքան էր շտապել, իրեն այնպես էր կորցրել, որ հետո մի կես ժամ մտածում էր, թե ինչն էր եղել ձեռքի գործը։ Ու երբեմն հեռու կասկածով նայում էր մեր կողմը։
    -Դե նրանք երեխաներ են, նրանց հետ կպատահի,– ասաց հայրս, և երևաց, որ ուզում է փորձն իր վրա փորձենք։
    -Լավ,– ասացինք մենք,– դո՛ւ գիտես, ով որ զղջա՛ց...– և նրա աչքերին Նայելով՝ ձեռքներս տարանք մեծ կժին։
    -Կորե՛ք, հիմարի տղերք,– ոտքը գետնին խփեց հայրս։
    -Ոչի՛նչ,– ասացի ես հորս,– կուժը՝ մեզ կարգելես։ Բայց հո մի օր անձրև կգա, միանգամից կսկսի անձրև գալ, կտեսնենք, թե ոնց ես վազում պապի ճանապարհով...
    Ճանապարհին, գնալիս, ուրախ էինք հորս ծիծաղեցնելու համար, իսկ գալիս նրա համար էինք ուրախ, որ ուսուցիչները միաբերան պնդում էին, թե ցանկացածդ բուհի դռները բաց են Վախթանգի առջև։ Ուրեմն՝ համալսարան էր, մարմարե սանդուղքներ, ոսկեշրջանակ ակնոցով պրոֆեսորներ և Վախթանգը՝ մաքուր վերնաշապիկով։ Եվ սև փայլով կոշիկներ։ Կոշիկներ, որովհետև մենք տրեխով էինք, տրեխը ծակ էր, և քարը քերծեց Վախթանգի ոտքը։ Եվ որովհետև Վախթանգն արդեն մեր մտքում կոշիկով ու սպիտակ վերնաշապիկով էր- ծիծաղեցինք տրեխի վրա։ Ախար նա, այդ տրեխը, ինքը ծակ էր, տակ բոլորովին չուներ, բայց քիթը տնկել էր, կարծես ինքը չէր ծակը։ Համալսարան, ուրեմն համալսարան։ Վախթանգը կլինի երրորդ կուրսեցի՝ ես կընդունվեմ։ Միասին կնստենք ուսանողական գիտական խորհրդի նիստին ու սարսուր խոսքեր կշպրտենք սխալ-սխալ բաներ ասողին։ Պրոֆեսորը կժպտա մեզ.– ճիշտ է և դիպակ,– կասի պրոֆեսորը։
    Դուռը բացեցինք, նրա հայրը՝ իմ հորեղբայրը, նստել էր, ապակու կտորով կաշի էր մաքրում։ Մայրը բուրդ էր գզում։ Պատերը սվաղած չէին։ Առաստաղը տախտակած չէր։ Հատակը գետին էր։ Գոմ էր, տուն չէր։ Եվ կարպետի եղջերուն զարդ չէր, անասուն էր. առջևը խոտ լցրու, և գոմը իսկական գոմ կլինի։ Աստված իմ... Դա հին օրերի ոչխարած չես, որ ապրեիր հեքիաթների ու կովերի հետ, գոմը տաք լիներ,– և դա քեզ թվար արքայություն, երազ չունենայիր, տեսածդ կով լիներ և երազիդ մեջ էլ կով ու կով լիներ։ Արքային պատկերացնեիր փափախով, առջևը ուտելու դնեիր բրթած կաթ, ինչ-որ բնազդով զգայիր, որ կաթը քիչ է ու ասեիր.– Լավաշով կաթ և արքայական ուրիշ բաներ։
    Դու գիրք ես կարդացել, անուններ գիտես, մոտավոր չափերով գիտես Երկիրը, ամեն օր լսում ես ատոմային ռումբի մասին, որի ուժգնությունը քեզ դուր է գալիս, դու կինոնկար ես տեսնում, կինոնկարի գույներն այնքան վառ են, որ աչքերդ շաղվում են, դու կարողանում ես հեռավոր ճրագ Մարսը քո մտքով մոտեցնել քեզ ենթադրելու համար նրա վրա ծովեր, դաշտեր, լեռներ կարմրին տվող մշուշի մեջ,– և բանից պարզվում է, որ դրանք երազի մեջ են եղել, դու դրանց մեջ չես, քոնը մրոտ պատերով տուն է, կաշի է, ապակիով քերիր, թափիր մազը,– խըրթ, խըրթ, խըրթ,– որպեսզի տրեխ հագնես, հորթ պահելու գնաս, որպեսզի Մարսը դառնա հեռավոր ճրագ։
    -Հրեն հա, եզնարածի աստղը դուրս է գալիս...
    -Երեխաս վկայականն ստացավ,– ասաց մայրը։
    -Ես կգնամ սովորելու,– ասաց Վախթանգը։
    -Ստացար,– ասաց հայրը։
    -Ես կգնամ սովորելու։
    -Ոտքիդ չափսը բեր վերցնեմ,– ասաց հայրը։
    -Ես կգնամ սովորելու։
    -Բեր ոտքդ չափեմ,– ասաց հայրը։
    -Ինձ պետք չի, ես կոշիկ եմ հագնելու, ով որ հագնելու է՝ նրա ոտքի չափսը վերցրու:
    -Շատ լավ կաշի է,– ասաց հայրը,– մեջքի շերտն է, երկու ամիս կդիմանա։
    -Ես կգնամ սովորելու։
    -Ո՛տքդ։
    Վախթանգը ոտքը չտվեց։
    -Ո՛տքդ։- Հայրը կաշին փռեց Վախթանգի առջև։- Ոտքդ դիր։ Լավ կաշի է։
    Վախթանգը ոտքը չդրեց։ Հայրը շուրջն էր նայում՝ կնոջը, ինձ, պատերին... հետո կրկին կնոջը, ինձ, պատերին։
    -Լավ կաշի է,– շփոթված ասաց նա և գլուխը հակեց։ Դրանից հետո գլուխն այլևս չբարձրացրեց։ Շրջապատում չկար այն հաստատուն բանը, որից հնարավոր լիներ բռնել, պատերը, դե, մրոտ պատեր էին, կինը նրան նայում էր նրա պես խեղդվողի հայացքով, իսկ ինչ վերաբերում է ինձ, ապա հիմա, տասը-տասներկու տարի հետո ենթադրելով, պետք է որ իմ և՛ խղճահարությունը գար, և՛ ատեի նրա խեղճությունը, և՛ զզվեի այդ խեղճությունից, ինչպես այն հսկայից, որին ոջիլն ուտում է։ Նա պատերազմին ոտքի տակ էր տվել ամբողջ Եվրոպան, դպրոցականներիս ու դասագրքերի հետ վիճում էր Գերմանիայի պարտության պատճառների վրա, նա մի բուռ մեդալ ու շքանշան էր բերել իր հետ, եթե բռնցքում էր եզանը՝ եզը ծնկի էր գալիս,– և հիմա կուչ էր եկել տրեխացվի վրա՝ խը՛րթ, խը՛րթ, խը՛րթ... Ձեռքերը ղողում էին, մատը ծակհց։ Եվ արյունը ծծելով հաշվել սկսեց, թե կովը կծախի, կհանի երեք հազար ռուբլի, հազար հինգ հարյուրը Վախթանգին կոշիկ-բաճկոնի, հազար հինգ հարյուրը ուտելու, մինչն հունվար... Կովը կծախի, կհանի վեց հազար ռուբլի, երկու հազար հինգ հարյուրը կոշիկի, բաճկոնի, վերարկուի, երեք հազար հինգ հարյուրը ուտելու, մեկ տարի։ Մնացած չորս տարր՞ն։ Կովը կծախի, կհանի տա՛սը հազար ռուբլի, էդ քեզ գնացքի՛ փող, հագուստի՛ փող, հացի՛ փող, այդ քեզ երեք տարվա կյանք... Իսկ մնացած երկու տարին... Կովը ծախեց, շատ բարի, հանեց մեկ միլիոն ութ հարյուր քառասուն հագար վեց հարյուր իննսունչորս ռուբլի, բարի, կովի փողը հինգ տարի լիուլի բավականացրեց, Վախթանգը պրոֆեսորների հետ վիճեց, հաղթեց... Իսկ տանը, տանը երեխա կա, երեխամայր կա, կարտոֆիլը քի՛չ է նրանց համար...
    -Ո՛տքդ,– գոռաց հորեղբայրս,– լակո՛տ...
    Վախթանգը տվեց ոտքը։ Հայրը վերցրեց նրա ոտքի չափսը, ձևեց կաշին և սկսեց ծակոտել։ Եվ անընդհատ ներքև, կաշվին նայելով։ Վախթանգը դուրս գնաց։ Ես կանգնել նայում էի։ Հիմա, տասը-տասներկու տարի հետո ենթադրելով, հորեղբայրս մեծացավ, դարձավ վիթխարի, դարձավ բրոնզ, քայլեց Եվրոպայի երկրների վրայով, կանգնեց Բեռլինում՝ բարձր, մեծ, հպարտ ու փայլփլաց թուխ բրոնզի փայլով, և արձանագործը նրա պատվանդանին փորեց իր անունը։
    -Այս արյունն ի՞նչ է ուզում ինձանից,– ասում էր հորեղբայրս մատը ծծելով։ Կինը նավթ բերեց, նավթով կտրեց արյունը։- Ինչու ես նայում, տղաս,– ասում էր հորեղբայրս,– տրեխ չունես, հա... Վախթանգին նախանձում ես, հա... Գործեցի, քեզ համար էլ գործեցի... Կաշին շատ լավն է, եթե մաշեցիր։ Դու չես մաշի, երեխան կմեծանա կհագնի՝ նա էլ չի մաշի...
    Ես դուրս գնացի։ Վախթանգն այգում էր, աչքերը թաց էին։
    -Ինչու ես լաց լինում,– ասաց Վախթանգն ինձ։
    -Իսկ դո՞ւ։
    -Իմը կոտեմից եղավ։
    -Ուր է՜ կոտե՜մ... կոտեմ չկա՜... կոտեմը նոր է ծլելու...
    -Եթե լիներ, ուտեի՝ կոտեմից կլիներ։
    -Դե գնա, է, փիլիսոփա...
    Վախթանգի աչքերը ճպճպացին.– Դու լաց լինելիս ոնց որ քուռակ զռա,– և ցույց տվեց իշուկի չափը՝ փոքրիկ, բրդոտ, դնչիկն սպիտակ... Ի՜նչ ծիծաղելի ու սիրելի բան է այդ քուռակը զռալ փորձելիս։ Բոլորովին չի կարողանում, բոլորովին աղավաղում է ինչպես եղբայրս է աղավաղում «հակահեղափոխական» բառը.– Հափահեկա...
    Հետո մենք գնացինք տատից խնձոր գողանալու։ Մառանի դուռը բաց էր։ Բայց որպեսզի իսկական գողություն լիներ՝ մտանք պատուհանից։ Եվ որպեսզի իսկական գողություն լիներ՝ վերցրած երեք-երեք խնձորները պահեցինք ծոցներիս մեջ և ուզում էինք դուրս գալ պատուհանից, որպեսզի իսկական գողության լիներ։ Վախթանգը մինչև կեսը մարմինը դուրս քաշեց ու մնաց։– Գնա,– ասացի: Քացով հայտնեց, որ չխոսեմ։ Դռնից դուրս եկա՝ տեսնեմ ինչ է եղել - տատս կանգնել էր այնտեղ և իրար էին նայում հեքիաթի դարանած տղայի և արտը տրորող ձիու պես։ Իրարով հիացած: Հետո տատը ժպտաց անատամ բերանի ժպիտով։– Մի փետ տուր,– դարձավ ինձ։ Ես քրքջացի, որովհետև չալիկը ձեռքին՝ ասում էր մի փետ տուր:
    -Գող կատվին բռնեցի՜... Մի փե՛տ տուր քեզ ասում եմ... -Եվ տատը փնտրեց ու գտավ չալիկն իր ձեռքին։ Մտավ մառան ու մառանից տուր թե կտաս Վախթանգի անձեռքագլուխ շալվարին։ Ախար նրա գլուխը գլխարկով և ձեռքերը թևքերով պատուհանից դուրս էին, և միայն գոտկատեղից ներքևն էր ներսը։
    -Ա՛ռ քեզ, ա՛ռ քեզ, առ քեզ, -խփում էր տատը, իսկ ես լրացնում էի– որ մյուս անգամ անձեռագլուխ չգաս գողության, որ մյուս անգամ անձեռագլուխ չգաս գողության, անձեռագլուխ չգաս գողության...
    Վախթանգն իրեն ձգում էր, չէր կարողանամ դուրս գալ։ Իսկ երբ տատն արդեն հոգնում էր, Վախթանգն իրեն քաշեց, դուրսը թրմփաց և ծիծաղելով փախավ։
    -Գող շուն...
    Հետո տատս շուռ եկավ ինձ, ու պարզվեց, որ մի տանտեր է ու մի գող է, ու մի դուռ է, տանտիրոջ ձեռքին փայտ կա, իսկ գողը վախկոտ նապաստակ է, իսկ միակ դուռը բռնված է տանտիրոջից։
    -Դո՛ւ այստեղ ի՞նչ ես անում...- տատը վրա բերեց չալիկը, ես ինձ աջ գցեցի, փայտը ջարդեց ձախ պատի տակի պուլիկը, տատը վրա բերեց չալիկը, ես ինձ ձախ գցեցի, փայտը ջարդեց աջ պատի տակի պուլիկը, տատը վրա բերեց չալիկը, ես առաջ փռվեցի, իսկ փայտը ջարդեց ետնապատի տակի պուլիկը, տատը վրա բերեց չալիկը, ես ետ շպրտվեցի, և փայտը ջարդեց դռան տակի պուլիկը։ Բոլոր պուլիկները ջարդվեցին։ Երբ կոտրվեց ձախ պատի տակինը, տատս ասաց.– Ոչինչ, կկոծկեմ, էլի կլինի հին պուլիկը։ Երբ երկրորդը կոտրվեց, տատս ասաց.– Ոչինչ, կկոծկեմ, կլինի նույն պուլիկը։ Երբ բոլոր պուլիկներն էին ջարդվել՝ տատս լաց եղավ, ասաց.– Այդքան կոծիկ որտեղի՞ց... այդքան կոծիկ չունեմ... այդքան կոծիկ չունեմ... այդքան կոծիկ չունեմ...
    -Տա՜տ...
    Նա պատերազմում կորցրել էր ախպոր յոթ տղա, մեկ ախպեր, չորս որդի ու տասնմեկ թոռ։ 1943-ին Թիֆլիսի հիվանդանոցից իր ձեռքով բերեց փոքր տղայի դիակը, մխիթարանքի խոսքեր էր մրմնջում հարսնացվին և խառնում էր հոգեհացի ճաշը կրակին: Նա հետո սուր կարոտով հիշում էր փոքր որդուն, չոքում էր գզրոցի առջև, հանելու լուսանկարը, իսկ նրանք՝ կորսվածների լուսանկարները քսաներեքն էին, տատը փոքր որդու լուսանկարին չէր հասնում, հանում էր քսաներեքից որևէ մեկին ու օրորվելով մրմնջում։
    -Տա՜տ...
    -Այդքան կոծիկ չունեմ, այդքան կոծիկ չունեմ... Այսքանը կոծկել կլինի...
    Նա բռնել էր դռան տակին ջարդված պուլիկի կտորը և օրորվելով մրմնջում էր։
    -Այ տատ...
    ……………………………………………………………………………………
    Հետո ես ուզում էի դուրս գալ, գտնել Վախթանգին. ես հասա դռանը, տատը չալիկով փակեց ճանապարհը։
    -Պատուհանից։ Դու Վախթանգից թանկ չես։ Պատուհանից։ Ես կասեմ դպրոցից քեզ հեռացնեն, գո՜ղ կատու...
    Այն ժամանակ, տասներկու տարի առաջ, 1950-ի Վախթանգի չսովորելու տարին, Վախթանգն ու ես մեր շներին կռվեցրինք։ Նրանք ատամները բացած գռմռում էին, վրա չէին գալիս, ու մենք նրանց հրեցինք, գցեցինք իրար վրա։ Խառնվեցին իրար, գունդուկծիկ դարձան, չէր երևում որն է որի ոտքը, պոչը, գլուխը, որն է տակին, որը վրային, և մի այնպիսի ծկլթոց եղավ, որ նայելու դուրս եկավ ամբողջ թաղը։
    Համալսարան, իհարկե, չգնաց։ Ոմանք գնում են համալսարան, ոմանք չեն գնում։ Գնացողները մեկընդմիշտ կոշիկ են հագնում, իսկ չգնացողներին, եթե 1950 թիվ է, բավարարում է տրեխն էլ։ Մեծ դժբախտություն չէ։ Մարդիկ քսաներեք հարազատ են կորցնում, բայց դարձյալ իրենց պինդ են պահում՝ որպեսզի հիշողությունները քսաներեքի մասին ապաստարան ունենան։ Հարկավոր է պարզապես շներին կռվեցնել, գողություն-գողություն խաղալ, պայմանական ռեֆլեքսը փորձ և մարդկանց վրա փոքրից մեծ,– և տրեխը կոշիկ է թվում, կոշիկը տրեխ է թվում։ Նույնիսկ անկարևոր չի թվում, թե կաշին փորատակի՞ է, քիչ կդիմանա, թե մեջքի զոլ է։ Համենայն դեպս մենք մեր տրեխներից գոհ էինք։ Մի երեք ամիս հագնում էինք՝ չէին ծակվում, մի երեք ամիս էլ կարկատանով էինք հագնում։ Մոտ յոթ ամիս։

    http://narcis-handes.am/index.php?op...id=34&Itemid=4

  22. #74
    Պատվավոր անդամ

    Գրանցման ամսաթիվ
    05.09.2009
    Հասցե
    Ժամի թաղ
    Գրառումներ
    7,824
    Mentioned
    12 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Ոչ ոք չկա՞, որ Մաթևոսյան չի սիրում, ասենք` պրիմիտիվ ա համարում, գա, մի քիչ քննադատի: Մի քիչ էլ Մաթևոսյանի շուրջ աղմկենք

  23. #75
    Անուղղելի լավատես Անտիգոնե-ի ավատար
    Գրանցման ամսաթիվ
    11.08.2010
    Հասցե
    Շուշի
    Տարիք
    40
    Գրառումներ
    368
    Mentioned
    0 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)
    Աղմկելու միտքը բավականին գրավիչ է.... Մաթևոսյան սիրում եմ ու եթե սխալմամբ հայտնվի մեկը, որ կկամենա աղմկել համարեք որ + 1 կողմնակից ունեք:

  24. Գրառմանը 1 հոգի շնորհակալություն է հայտնել.

    Շինարար (23.07.2012)

Էջ 5 7-ից ԱռաջինԱռաջին 1234567 ՎերջինըՎերջինը

Թեմայի մասին

Այս թեման նայող անդամներ

Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)

Համանման թեմաներ

  1. Ուզում եմ Մաթևոսյան թարգմանեմ
    Հեղինակ՝ Շինարար, բաժին` Թարգմանություններ
    Գրառումներ: 11
    Վերջինը: 20.07.2018, 09:18
  2. Ակումբի հյուրը. հարցազրույց Հրանտ Տէր-Աբրահամեանի հետ
    Հեղինակ՝ Chuk, բաժին` Հարցազրույցներ
    Գրառումներ: 73
    Վերջինը: 15.10.2015, 19:49
  3. Հրանտ Մաթևոսյանի «Նանա իշխանուհու կամուրջը» վիպակը
    Հեղինակ՝ Այբ, բաժին` Գրականություն
    Գրառումներ: 0
    Վերջինը: 16.11.2013, 11:47
  4. Սպանվել է Հրանտ Դինքը…
    Հեղինակ՝ Ծով, բաժին` Քաղաքականություն
    Գրառումներ: 52
    Վերջինը: 27.04.2008, 06:07
  5. Ցերեկույթ ի հիշատակ Հրանտ Դինքի
    Հեղինակ՝ Amaru, բաժին` Հայտարարություններ
    Գրառումներ: 1
    Վերջինը: 18.01.2008, 03:05

Էջանիշներ

Էջանիշներ

Ձեր իրավունքները բաժնում

  • Դուք չեք կարող նոր թեմաներ ստեղծել
  • Դուք չեք կարող պատասխանել
  • Դուք չեք կարող կցորդներ տեղադրել
  • Դուք չեք կարող խմբագրել ձեր գրառումները
  •