«Մեծամոր»-ից
Շարունակություն
Եւ սկսան սորսորել գնալ ի բանակէն Հայոց թագաւորին, թողին զիւրեանց արքայն Արշակ: Նախ բդեաշխն աղձնեաց, եւ Նորշիրական բդեաշխն, եւ Մահկերտանն, եւ Նիհորականն, եւ Դասընտրէինն, եւ ամենայն նախարարութիւն Աղձնեաց ապստամբեցին յարքայէն Հայոց Արշակայ եւ չոգան կացին առաջի արքային պարսկաց Շապհոյ. եւ զատուցին զիւրեանց աշխարհն Հայոց: Եւ յետ սորա Գուգարաց աշխարհի բդեաշխն, եւ յետ սորա Ձորայ գաւառին տէրն, եւ Կողբայ գաւառին տէրն, եւ ընդ նոսա Գարդմանաձորոյ տէրն: Ապստամբեցին յԱրշակայ արքայէն Հայոց ամուր գաւառն Արձախայ, եւ ամուր գաւառն Տմորեաց, եւ ամուր աշխարհն Կորդեաց. ապա եւ տէր գաւառին Կորդուաց չոգաւ եկաց առաջի թագաւորին Պարսից: Յետ այսորիկ ապստամբեաց ի թագաւորէն Հայոց եւ ձեռին իշխանութեանն տանն Հայոց թագաւորին, որ էր զԱտրպատական աշխարհաւն, յետս եկաց ի թագաւորեն Հայոց ամուր աշխարհն Մարաց, եւ աշխարհն Կազբից. եթող զարքայն Հայոց եւ գնաց Սաղամուտ տէր Անձտեայ, և ընդ նմա իշխանն Մեծի Ծոփաց…
Այսինքն թե՝ հայերի Արշակ թագավորը կատաղություն չէր ունեցել Արցախ, Աղձնիք, Ծոփք, Նիհորական, Դասըն, Անձիտ, Կորդուք, Գուգարք բազմանուն երկիրը դարձնել բռունցքի պես մի Հայք, Արշակ մարդահաճ թագավորի բազուկը դողացել էր ջարդելու, կռանելով միայն իր կամքը, բազմագլուխ երկրի կուսակալ ավելորդ գլուխները, և ահա իշխանների նախիրը իրենը կարծեց իր արածած մարգագետինը, մահճակալների ու հնձվորների բանակը, երակների արյան կորովը և արյան մեջ սաղմի պտույտը իր երակներում, կարծեց ինքն իրենն է, Արշակինը չէ, և տարավ, Շապուհին տվեց մի գանձ, որ ոչ Արշակինն էր, ոչ էլ իրենը, այլ գալիք սերունդներինս՝ մերը: Եվ հայերի Արշակ թագավորը բաց մարտադաշտում նետատարափի տակ մնաց մերկ ու մենակ:
ամենայն մարդիկն երկրին հայոց ստիպեցին բռնաբօսեցին զիւրեանց թագաւորն զարշակ և շտապեցին, զի յարիցէ զնասցէ երթիցէ յանդիման լիցի թագաւորին Պարսից Շապհոյ:
Այսինքն թե՝ հայերն իրենց Արշակ թագավորին ասացին, շատ ասացին, հորդորեցին, պահանջեցին, հուսադրեցին, խաբեցին, շտապեցրին, հրեցին դեպի Շապուհը թե՝ «մարդավարի զրույցի է կանչում, գնա տես ինչ է ասում»:
Ապա տայր հրաման Շապուհ արքայ Պարսից բերել շղթայս եւ արկանել ի պարանոցն Արշակայ եւ յոտս եւ ի ձեռս նորա՝ երկաթս, եւ խաղացուցանել զնա յԱնդմըշն եւ պնդեալ զնա մինչև անդէն մեռցի: Եւ ետ հրաման թագաւորն Պարսից մորթել զզօրավարն Հայոց Վասակ եւ զմորթն հանել եւ լնուլ խոտով և ընդ նոյն բերդն յԱնդմըշն:_ Ապա պարսից Շապուհն ասաց, և շղթա զարկեցին Արշակ արքայի պարանոցին, ոտներին ու ձեռներին նույն շղթայով, վերցրին նրան և տարան, շպրտեցին Անդմըշն անպատուհան բերդ, որ անվանում են Անհուշ բերդ, քանի որ հավիտյան լուռ ու խավար է: Ապա Շապուհը նշան տվեց, և մորթեցին հայոց Վասակ զորավարին, որ հանդուգն Մամիկոնյան էր, մորթը տիկ հանեցին, խոտ խցկեցին մորթի մեջ և նետեցին խավարի մեջ դեպի Արշակը:
Այսպես անցավ Արշակը, որ բանաստեղծ մարդ էր և հույների ու պարսիկների արանքում իրեն կնքել էր Հայոց արքա Արշակ, իսկ նրա Տիրան հայրը մնաց արարատյան լույս հովտի իր խավարը խարխափելով:
_Արշա՜կ… էդ ու՞ր ես, ձեն չես հանում:
Շարունակելի
Էջանիշներ