4500- ամյա տոմարի պատմության շուրջ
Արարված աշխարհի կառավարումը և զարգացումը ուղեկցվում էր նոր աշխարհնե րի(մեր լեզվամտածողության մեջ, աշխարհը նույնացվում է երկրի հետ) և աշխար հակարգի հիմնադրումով:Ըստ ավանդապատումների աշխարհի կառավարումը բա ժանվում է երկու մասի, մինչև ջրհեղեղ և ջրհեղեղից հետո: Սա այն հիմնական սռնին է, որը հիմք հանդիսացավ տոմարը ստեղծելու համար:Հետագայում յուրա քանչյուր էթնոս ստեղծեց իր տոմարը, որով հայտարարվում էր նոր աշխարհի ստղծման գաղափարը, կենտրոնում նկատի ունենալով իրեն:
Հնդեվրոպական աշխարհաշինական առաջին տոմարի մասին խոսում են Շումեր ները, որոնք համաշխարհային ժամանակագրության սկիզբը կապում էին ջրհեղե ղի հետ և ըստ շումերների՝ ջրհեղեղը տեղի էր ունեցել 18000 տարի առաջ:
Հաջորդ ժամանակագությունը առաջարկել են Ալեքսանդրիայի ժամանակագիր ները, նրանք գտնում էին, որ աշխարհը ստեծվել է մ.թ. առաջ 5493 թվականի մայիսի 25-ին:Հրեաները կարծում էին,որ արարումը տեղի է ունեցել մ.թ.առաջ 3761 թվականին: Հռոմեացիք՝ իրենց տոմարը սկսում էին Հռոմի հիմնադրման տարվանից՝ մ.թ.առաջ 753 թվականից:
Ելնելով կոնկրետ գաղափարական և տերունական խնդիրներից, մ.թ.առաջ 45–ին Հռոմի կայսեր Հուլիոս Կեսարը, որը արդեն հանդես էր գալիս որպես «Պանտիֆիկ Մաքսիմուս» դրեց շրջանառության մեջ տոմարի նոր հաշվարկի եղանակ: Տարին սկսվում է Հունվարի 1-ին, այս տոմարը 325 թվականին ճանաչվեց Բյուզանդիայում և տարածվեց ողջ քրիստոնեական աշխարհով մեկ:Հաջորդ տոմարական բարեփո խումները տեղի ունեցան Գրիգոր XIII-րդ պապի ժամանակ: 1582 թվականի հոկ տեմբերի 4-ին Գրիգոր XIII-րդ պապի տոմարը դրվեց գործառության մեջ, այն լրացրեց մ.թ.առաջ 45–ից մինչև XVI-րդ դարի վերջը ընկած ժամանակաշրջանում առաջացած 10 օրվա պակասը(տարբերությունը):
Դավանաբանական և ավանդաբանական դաշտի ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ նախաջրհեղեղյան և հետջրհեղեղյան տոմարային դաշտերը, ինչպես նաև մեզ հայտնի բոլոր հզոր և առաջին աստվածները ծագումնաբանորեն կապ ված են մեկ գաղափարախոսական և Արարչական երևույթի հետ, որի ակունքները՝ ըստ Աստվածաշնչի գտնվում են հայկական տարածաշրջանում: Հայկական տարա ծաշրջանի նկատմամբ նման ընդգծված մոտեցումը պատահական երևույթ չէ, սա խոսում է այն մասին, որ հստակ կապ կա նախաջրհեղեղյան և հետ ջրհեղեղյան հավատանքի դաշտերի միջև, այս հավատանքի կապն է,որ վավերացված է Աստը վածաշնչում և ջրհեղեղից փրկվածները ապաստան են գտնում Արարատյան աշ խարհում:Համաձայն ավանդապատումների՝ ջրհեղեղից հետո նոր երկիրը (աշ խարհը) հիմնավորվում է Նոյի կողմից, Արարատյան աշխարհում՝ այսինքն հետ ջրհեղեղյան ավանդապատման համաձայն, տոմարական հաշվարկի առաջին հիմ նադրման վայրը կարող էր հանդիսանալ Արարատյան աշխարհը, իսկ առաջին հիմնադիրը՝ Նոյը:
Կատարենք կարևոր շեշտադրում, Հին Կտակարանի մեջ զետեղված են մի քանի հնագույն ավանդապատումներ, որոնցից մեկը խորհրդանշական, բաբելոնյան աշ տարակաշինության պատմությունն է: Ըստ Հին Կտակարանի՝ Նոյից հետո աշխար հակարգի ձևափոխման հաջորդ փորձերը տեղի են ունենում Բաբելոնյան աշտա րակաշինության ժամանակ: «Հայկ և Բել» դյուցազներգությունը, որպես հայկական էթնոսի առաջին ավանդապատում, մեկ հատուկ առանձնահատկություն ունի, հայ կական առասպելի դեպքերի զարգացումները կոնկրետ կապված են և համահունչ են Հին կտակարանի «Բաբելոնյան աշտարակաշինության» ավանդապատման հետ:Հայկական «Հայկ և Բել» ավանդապատման մեջ հակամարտող կողմը՝ աստվա ծաշնչյան, եգիպտական, հնդկական ավանդապատումների հերոս՝Բել աստվածն էր, որը տարածաշրջանում ավելի հայտնի էր Նիմրոդ անուններով:
Ղ. Ալիշանը նշում է, որ մեր Վանական վարդապետը Հայոց Աղվանքի Վահրամ իշ խանի բերանով հարցնում է թե «կռապաշտության ծագումից հետո քանի՞ տարով յետեւ Հայք ի կռապաշտութիւն մտին», և պատասխանում է. «Հարյուր»: Իսկ կռա պաշտությունը ե՞րբ մտավ աշխարհ: Վարդանը նախորդում իմացրեց, թե նախ Բելը մտցրեց կռապաշտությունը` իր պատկերը պաշտել տալ ուզելով: Ոմանք էլ Սեմի ցեղից Աբրահամի հորը կամ պապին են համարում դրա պատճառը»:
Այս հետաքրքիր մեկնաբանությունը մեզ հնարավորություն է տալիս առաջինը հասկանալու, թե ինչ էր տեղի ունենում հավատանքի դաշտում համապատաս խանաբար «Հայկ և Բել» հակամարտությունից առաջ ,(որը, ըստ մեր կարծիքի տեղի է ունեցել մ.թ. առաջ 3700-ից 3500 թվականները ընկած ժամանակաշրջանում) և երկրորդ՝ ինչ էր տեղի ունենում այդ դեպքերից 1500 տարի հետո հավատանքի դաշտում երբ 79 ամյա Աբրահամը ծավալեց իր գործունեությունը:
Բերված նյութերը հաստատում են վարկածը այն մասին,որ աստվածային ճըշմա րիտ հավատքը և տոմարը ավելի վաղ ժամանակներից էր հայտնի մարդկությանը, իսկ նրա կրելու և ներկայացնելու իրավունքը տրված էր Հաբեթականներին, որի ներկայացուցիչը Հայկ նահապետն էր: Այսինքն «Հայկ և Բել» հակամարտության բուն խնդիրներից մեկը կարող էր հանդիսանալ նաև Սրբազան Անշարժ Տոմարի ներկայացնելու իրավունքը:Ըստ «Հայկ և Բել» ավանդապատման բաբելոնյան աշ տարակաշինության ժամանակ առաջացած հակամարտության ավարտը, կարելի է համարել բաբելոնյան դեպքերի հրահրող Բելի անփառունակ վախճանը: Հայկա կան առասպելը ասում է, որ Հայկի և Բելի հակամարտության ավարտը մեծ իրա դարձություն էր հայկական էթնոսի, ինչպես նաև ողջ աշխարհի համար:
«Բաբելոնյան աշտարակաշինության»,«Հայկ և Բել» դյուցազնամարտի, «Նոր աշ խարհի հիմնադրման»,«աշխարհի կառավարման» ավանդաբանական փաստերը արձանագրվել են տարածաշրջանի հնագույն էթնոսների ավանդապատումների մեջ, տարածաշրջանի հնագույն՝ եգիպտական, շումերական, աքքադական, հուրրի ական, հեթթական, էլամական և ասորա-բաբելոնական գրավոր աղբյուրները պահ պանել են աշխարհաստեղծմանը վերաբերվող տարբեր պատմություններ, որոնց մեջ ավանդաբար աշխարհը արարվում է և հետո հանձնվում է կառավարման:
«Աշխարհաստեղծ» գաղափարական հակամարտության մասին պատմում է՝
1)Եգիպտացիների «Սեթ և Խոր» ավանդապատումը:
2)Աքքադի «Գիլգամաշի » ավանդապատումը:
3)Շումերի «Նիբուրու և Տիամատ», «Էնլիլ և Էնկի» ավանդապատումները:
4)Հնդկակական ավանդապատումներում Կրիշնայի և Բրահմայի «Աշխարհա ստեղծ» ավանդապատումները:
5)Ասորական «Ահուրի» ավանդապաումը:
6)Եվրոպական «Ասերի և Վաների» ավանդապատումը:
7) Հուրրի-հեթական «Աշխարհաստեղծ» աստվածների չորս սերունդների ավան դապատումները :
Նշած ավանդապատումներում «Աշխարհի արարում» բառակապակցությունը ունի երկու մեկնաբանություն՝ «Արարչական-Աստվածային » և «մարդկային»: Այն, ինչ կատարվել էր «Հայկ և Բել» կամ բաբելոնյան հակամարտության ժամանակ, իր ձևակերպմամբ համապատասխանում էր «Արևապաշտական Աշխարհի մարդ կային արարմանը»:
Հայկական առաջին ավանդապատման հիմքերից մեկը հանդիսանում է մարդու կողմից «Աշխարհի արարման» խնդիրը, որտեղ «Աշխարհի արարում» բառակա պակցությունը շատ պայմանական է և Բելի դեմ տարած հաղթանակը կարող ենք համարել «Արևապաշտական Աշխարհի մարդկային արարման» սկիզբ ,իսկ մեզ համար նաև հայկազյան թվականության սկիզբ ՝«աշխարհի սկիզբը»:
Հայ իրականության մեջ առաջին անգամ Ղ.Ալիշանը օգտագործելով իր ձեռքի տակ եղած հնարավոր տեղեկությունները, կարողացել է սեփական հաշվարկի միջոցով դուրս բերել «Հայկի և Բելի» ճակատամարտի՝ «Աշխարհի արարման» պայմանա կան տարեթիվը: Հարկավոր է շեշտել, որ Ղ. Ալիշանի հաշվարկը ամբողջական չէ, ոչ թե այն պատճառով, որ նա սխալ է կատարել, այլ այն պատճառով, որ այն ժա մանակ դեռ հին աշխարհի տոմարները բացահայտված չէին:Ելնելով հին տոմար ներին վերաբերվող վերջին 100 տարվա ընթացքում կատարված բացահայտում ներից և այդ տեղեկությունների հիման վրա կատարած մեր համեմատություն ներից, կարելի է ասել, որ Ղ.Ալիշանի կազմած հայկական տոմարը ամբողջական չէ:
150 տարի առաջ Ղ.Ալիշանի ուսումնասիրությունները կատարված էին հետևյալ տրամաբանությամբ, ըստ ավանդապատումների «Հայկեան առաջին շրջանը» ավ արտվում է մ.թ.առաջ 428 թվականին,«Հայկեան շրջանը» հավասար է 1460 տարվա, որը համարժեք է արեգակի մեկ ամբողջ շրջանին:
Հաշվարկների նախնական արդյունքում Ղ.Ալիշանը ստացավ 1888 տարեթիվը, ինչ պես նկատել էր Ղ.Ալիշանը 1888 թվականին, տեղի չէր ունեցել այնպիսի իրադար ձություն , որը հիշվում էր տարածաշրջանի ավանդապատումների մեջ: Լրացուցիչ վերահաշվարկ անելուց հետո, Ղ. Ալիշանը ստանում է 2492 թվականը և ենթադը րում է, որ այս թվականը կարող է լինել «Հայկի և Բելի» դյուցազնամարտի տարե թիվը: Չունենալով որևէ լրացուցիչ աղբյուր ,(մենք իրավունք չունենք հաշվի չառնել այս հանգամանքը), իր հետազոտությունների արդյունքները ստուգելու համար Ղ.Ալիշանը տրամաբանորեն կանգ է առնում 2492 թվականի վրա և ընդունում է այն, որպես ճակատամարտի տարեթիվ: Որպես ուսումնասիրող, Ղ.Ալիշանը իր կողմից դուրս բերված թվականը չէր կարող համարել ավարտուն և վերջնական, լրացուցիչ ստուգման աղբյուրի բացակայության պատճառով:
Հայկական տոմարը, որը օգտվում էր արևային տարեցույցից, ըստ Ղ.Ալիշանի սկսվում է մ.թ.առաջ 2492 թվականին կամ կլորացված 2500 թվականին: Առաջ անց նելով ասենք, որ ընդունելով Ղ.Ալիշանի տոմարը, որպես հիմք տեսնում ենք, որ մեր և մյուս տոմարների միջև տարբերությունը միջին հաշվով կազմում է 1000 տարի, որը շատ մեծ է և այս տարբերությունը պետք է ունենա իր բացատրությունը:
Մեր բարձրացված հարցի պատսախանը վաղուց հայտնի է, այն գտնվում է վերջին 100 տարվա ընթացքում կատարված բացահայտումներում, իսկ վերջին 100 տարվա ընթացքում ավանդաբանական ժամանակագրության մեջ կատարված բացահայ տումները մեր ժամանակակից հայ պատմագիրների կողմից անտեսված են:
Բերենք այն տեղեկությունները,որոնք հայտնաբերվել են վերջին 100 տարվա ընթացքում տոմարագիտության մեջ և կապված են եվրասիական տոմարների, ինչպես նաև առնչվում են քննարկվող նյութի հետ: Նկատի ունենանք, որ հնդեվ րոպական բոլոր տոմարների սկիզբը համարվում է հակամարտող երկու կողմերի դավանաբանական և գաղափարական պայքարի ավարտը:
1)Ըստ Ալեքսանդրիայի տոմարի աշխարհի արարման սկիզբը 5493 թվականի մաիսի 25-ին է:
2)Ըստ եգիպտական ավանդապատումների՝ մ.թ.առաջ 2782 թվականին, աշխարհի արարման պահից անցել էր 482 տարի, այսինքն՝ ըստ եգիպտական արեգակնային տարեցույցի՝ «Աշխարհի արարման» սկիզբը համապատասխանում է մ.թ. առաջ 3264 թվականին:
3)Ըստ աքքադական լուսնային տարեցույցի՝ «Աշխարհի արարման» սկիզբը համա պատասխանում է մ.թ. առաջ 4322 թվականին:
4)Ըստ հրեաների լուսնային տարեցույցի՝ «Աշխարհի արարման» սկիզբը համապա տասխանում է մ.թ. առաջ 3761թվականին:
5)Ըստ ասորական ավանդապատումների՝«Աշխարհի արարման» սկիզբը համա պատասխանում է մ.թ. առաջ 3500 թվականին:
Խուսափելու համար ավելորդ հարցադրումներից, այստեղ տանք որոշակի պարզա բանում ,ասորական տոմարը ունի երկու մոտեցում պատմական և մերօրյա:
Պատմական, ասելով հասկանում ենք դիցաբանական արարման սկիզբը, որը համապատասխանում է մ.թ.առաջ 3500 թվականին:
(շարունակելի)
Մեջբերել
Էջանիշներ