Որոշեցի այս թեմայում հատվածաբար (շարունակաբար) տեղադրել իմ շատ սիրելի ստեղծագործություններից մեկը՝ վրաց հայտնի գրող Նոդար Դումբաձեի «Ես, տատիկը, Իլիկոն և Իլարիոնը» վեպը: Մինչ վեպին անցնելը հակիրճ ներկայացնեմ Դումբաձեի կենսագրությունը:
Նոդար Վլադիմիրի Դումբաձե
Վրաց գրող (1928-1984)
Ծնվել է 1928 թ.-ի հուլիսի 14-ին, Թիֆլիսում: Մանկությունը մթագնել է 1930-ականների քաղաքական իրադարձություններով, ապա՝ պատերազմով: Ծնողները ձերբակալվել են 1937 թ.-ին (հայրը ռայկոմի քարտուղար էր), և փոքրիկ տղայի համար սկսվել է «ազգի թշնամիների» զավակի դժվար կյանքը (ծնողները վերադարձել են միայն 1956 թ.-ին): Ապրել է արևմտյան Վրաստանի Խիդիստավի գյուղում՝ ազգականների մոտ: Գյուղի դպրոցն ավարտելով ընդունվել է Թիֆլիսի Պետական Համալսարանի (որն այդ տարիներին Ստալինի անունն էր կրում) տնտեսագիտության ֆակուլտետ: Ավարտել է 1950 թ.-ին: Մի քանի տարի համալսարանում որպես լաբորանտ աշխատելուց հետո, 1957 թ.-ից սկսած իրեն ամբողջովին նվիրել է գրական աշխատանքին. եղել է «Ցիսկարի» («Արևածագ») ամսագրի աշխատակից (1957 թ.), հումորային «Նիանգի» («Կոկորդիլոս») ամսագրի խմբագրի տեղակալ (1957-1962 թթ.), «Վրաց-ֆիլմի» սցենարների բաժնի աշխատակից (1962-1965 թթ.), «Նիանգի» ամսագրի խմբագիր (1965-1973 թթ.): 1973 թ.-ից եղել է Վրաստանի Գրողների միության քարտուղար, իսկ 1981 թ.-ից մինչև մահը եղել է ղեկավարության ներկայացուցիչ: Գրական կարեիերայի հենց սկզբից մեծ ճանաչում ձեռք բերելու հետ միասին պարբերաբար արժանացել է տարբեր պարգ՞ների. Արժանացել է Ռուստավելիի մրցանակի (1975 թ.), Լենինյան կոմսոմոլի (1966 թ.), Լենինյան մրցանակի (1980 թ.): Եղել է Վրացաստանի Գերագույն Խորհրդի երկու գումարումների (1971-1978 թթ.) և ՍՍՀՄ Գերագույն Խորհրդի (1979-1984 թթ.) պատգամավոր:
Առաջին բանաստեղծությունները հրապարակվել են 1950 թ.-ին համալսարականակ «Առաջին ճառագայթ» ալմանախում: 1956-1957 թթ.-ին լույս են տեսել հումորային պատմվածքների երեք գրքեր, որոնք անմիջապես ուշադրություն են գրավել, սակայն իրական փառքը բերել է 1960 թ.-ին լույս տեսած «Ես, տատիկը, Իլիկոն և Իլարիոնը» վեպը: Շուտով Գ. Լորդկիպանիձեի համահեղինակությամբ վեպի հիման վրա գրվեց պիես, որը մեծ հաջողություն ունեցավ Վրաստանում՝ մի քանի բեմականացումներով: Այնուհետև 1962 թ.-ին կինոռեժիսոր Թենգիզ Աբուլաձեն նկարեց հռչակավոր ֆիլմը: Մանկական բանաստեղծություններին ու պատմվածքների ժողովածուներին (1960-1962 թթ.) հաջորդեցին վեպերն ու վիպակները, որոնք հաջողությամբ ամրագրում էին իր ժամանակների երևելի արձակագիրներից մեկի փառքը: Դրանք էին. «Ես տեսնում եմ արևը» (1962 թ.), «Արևային գիշեր» (1967 թ.), «Մի վախեցիր, մայրիկ» (1971 թ.), «Սպիտակ դրոշներ» (1973 թ.), «Հավերժության օրենք» (1978 թ.): Բոլոր այս վեպերն ու բազմաթիվ պատմվածքները լույս են տեսել տասնյակ հրատարակություններով: Դումբաձեն հեղինակ է բանաստեղծությունների, պոեմների, մանկական ստեղծագործությունների, հրապարակախոսական հոդվածների ու ճանապարհորդկան նոթերի:
«Ես, տատիկը, Իլիկոն և Իլարոնը» ու «Ես տեսնում եմ արևը» վեպերը շատ առումներով ինքնակենսագրական են:
Կյանքի բազում դժվարությունները, հարազատների, այդ թվում փոքրիկ որդու կորուստը, ծանր հիվանդությունը գրողին չկարողացան կոտրել: Նա շարունակում էր ստեղծագործել նույն եռանդով, կատարել հասարակական աշխատանք: Մահացել է 1984 թ.-ի սեպտեմբերի 14-ին՝ Թիֆլիսում, թաղվել է Թիֆլիսում իր նախաձեռնությամբ կառուցված «Մզիուրի» («Արևային») մանկական քաղաքիկում:
Ստեղծագործական կյանքի սկզբներում հանրահայտ դարձած Դումբաձեն շարունակում է մնալ Վրաստանի ամենից ընթերցվող ժամանակակից գրողներից մեկը: Նրա ստեղծագործությունները թարգմանվել են հայերեն, ռուսերեն, ուկրաիներեն, մոլդովերեն, ադրբեջաներեն, ճապոներեն, թուրքերեն, արաբերեն և այլ լեզուներով: Նրա բոլոր վեպերն ու «Կուկարաչա» վիպակը էկրանավորվել են, գոյություն ունեն նրա ստեղծագործությունների թատերական բեմադրությունները:
Մեջբերել
Էջանիշներ