Հայ ժողովրդի առաջնորդները

[Malxas]

Լիոն, ի՞նչ Իմացար, որ Արմե Շուպրիան և Արմենիա Շուպրիան նույն բանն են: Իսկ ինչու հակառակը չես անում, ասենք Արմենիայի փոխարեն բոլոր տեղերում գրում «Արմե»: Խնդրում եմ պատասպանիր նաև, թե որտեղի՞ց է քեզ հայտնի, որ Արմե Շուպրիայում ապրում էին հայեր:

Արտակ Մովսիսյանի պահով էլ պատասխանեմ: Ո՞ւմ է մինչև հիմա անհրաժեշտ եղել, որ Արտակ Մովսիսյանի բըլթերը ջրի երես հանի: Ինքը սիրում է ասել՝ «Ես այսինչ գիտաժողովում հայտարարեցի այս բանը ու ասացի, եթե կարող եք՝ հերքեք, իսկ եթե չեք կարող, ուրեմն իմ ասածը ճշմարտություն է»: Մոտավոր իմաստը գրեցի, ոչ թե բառացի: Շարունակեմ: Լիոն, չես պատկերացնում, թե իմ շրջապատում ինչքան մարդ կա, որ խոսում է հա խոսում, ու ես, առանց ասելու որ համաձայն եմ իր հետ, նեղություն չեմ քաշում հերքել նրա ասածները: Ինչի՞ս է պետք:

Էն Սուբարտույի, Հայասայի մոմենտով, չնեղանաս, իսկապես թքում կպցնում ես ապեր: Միգուցե իսկապես հայեր են այնտեղ ապրել, բայց դու և Արտակ Մովսիսյանը դա ոչ մի ձևով չեք կարողանում ապացուցել:

Վասպուրականի պահով էլ ես սխալ համեմատություն արել: Վասպուրականը մաքուր հայկական հողերի վրա է պետություն ունեցել, իսկ Միտաննիի ողջ հարավային մասն ընկնում է բուն Հայաստանից դուրս:

Շատ սխալ եմ համարում նաև քո կողմից միտաննիական թագավորների անունների միտումնավոր հայացումը: Ցանկանում ես լավ բան արած լինել, բայց վատ բան է ստացվում, որովհետև եթե Միտաննին իսկապես հայկական պետություն է, ապա անունների նմանակերպ խեղաթյուրումը ի սկզբանե թերահավատություն է ներշնչում մարդկանց: Եթե մի փոքր խորանանք, կարող է պարզվել, որ Արտաշեսը իսկի հայկական անուն էլ չի, այլ լոկ պարսկական Արտաքսերքսի հայկական տարբերակը:

Քո բոլոր փաստարկները, Լիոն ջան, լոկ ենթադրություններ են, այնպես որ ճիշտ կլինի, եթե ենթադրությունների լեզվով խոսես, ոչ թե 100 տոկոս ապացուցված իրողությունների:

Արտակ Մովսիսյանի գիրքը վերից վար նայեցի: Աչքս չբռնեց մի տեղ, որտեղ կկարողանայի կարդալ Միտաննի պետության հայկական լինելու ապացույցը կամ դրան մոտ մի բան:

[Lion]

Լիոն, ի՞նչ Իմացար, որ Արմե Շուպրիան և Արմենիա Շուպրիան նույն բանն են: Իսկ ինչու հակառակը չես անում, ասենք Արմենիայի փոխարեն բոլոր տեղերում գրում «Արմե»:

Ապեր, արի աբսուրդի գիրկը չընկնենք - նույն տարածքում ու իրար ՇԱՏ ՆՄԱՆ անուններով կա մի պետություն - ակնհայտ չի: Էլ չասած այն մասին, որ գիտնականները գործնականում իրոք միակարծիք են, որ դրանք նույն բանն են: Օրինակ, տես Արտակի գրքի այս թեմայում տեղադրած էջերը:

Խնդրում եմ պատասպանիր նաև, թե որտեղի՞ց է քեզ հայտնի, որ Արմե Շուպրիայում ապրում էին հայեր:

Ապեր, մի նմանվիր, էլի, ռուսալեզու ֆորումների որոշ յուզեռների - որտեղից իմացար, որ Արմենիայում հայեր են ապրել - բա էդ հարցա?

Արտակ Մովսիսյանի պահով էլ պատասխանեմ: Ո՞ւմ է մինչև հիմա անհրաժեշտ եղել, որ Արտակ Մովսիսյանի բըլթերը ջրի երես հանի:

Շատերին են պետք, ապեր, սկսած տարաբնույթ թուրք-ազերական զիբիլից, վերջացրած մարգինալ դյակոնովիստներով - նույնիսկ դեպք կա, երբ Արտակը իր գրքերից մեկը թւոքերեն է թարգմանել և ուղարկել թուրքական համալսարաններից մեկը: Հերքում չի եղել:

Ինքը սիրում է ասել՝ «Ես այսինչ գիտաժողովում հայտարարեցի այս բանը ու ասացի, եթե կարող եք՝ հերքեք, իսկ եթե չեք կարող, ուրեմն իմ ասածը ճշմարտություն է»: Մոտավոր իմաստը գրեցի, ոչ թե բառացի: Շարունակեմ: Լիոն, չես պատկերացնում, թե իմ շրջապատում ինչքան մարդ կա, որ խոսում է հա խոսում, ու ես, առանց ասելու որ համաձայն եմ իր հետ, նեղություն չեմ քաշում հերքել նրա ասածները: Ինչի՞ս է պետք:

Հա, բայց դա չի բացառում, չէ, որ ոչ թե հավես չունեն, այլ ասելու բան չունեն: Ավելին ասեմ, հավանականը հենց վերջին տարբերակն է:

Էն Սուբարտույի, Հայասայի մոմենտով, չնեղանաս, իսկապես թքում կպցնում ես ապեր: Միգուցե իսկապես հայեր են այնտեղ ապրել, բայց դու և Արտակ Մովսիսյանը դա ոչ մի ձևով չեք կարողանում ապացուցել:

Ապեր, կարդացել ես Արտակի գրքերը էդ թեմայով? Ու ինչնա նե տո...??

Վասպուրականի պահով էլ ես սխալ համեմատություն արել: Վասպուրականը մաքուր հայկական հողերի վրա է պետություն ունեցել, իսկ Միտաննիի ողջ հարավային մասն ընկնում է բուն Հայաստանից դուրս:

Է հետո? Տիգրան Մեծն էլ էր Ասորիքին տիրում, ուրեմն Մեծ Հայքը հայկական պետություն չէր? Միտանիին Ասորիքը ժառանգություն էր մնացել Արիական կայսրության փլուզումից հետո, այսքան բան, ընդամենը...

Շատ սխալ եմ համարում նաև քո կողմից միտաննիական թագավորների անունների միտումնավոր հայացումը: Ցանկանում ես լավ բան արած լինել, բայց վատ բան է ստացվում, որովհետև եթե Միտաննին իսկապես հայկական պետություն է, ապա անունների նմանակերպ խեղաթյուրումը ի սկզբանե թերահավատություն է ներշնչում մարդկանց:

Իսկ վստահ ես, որ հիմա շրջանառության մեջ գտնվող տարբերակները հենց խեղաթյուրման արդյունք չեն? Տես, ասենք Արցախի իշխան Իսա Աբու Մուսեն հայտնի է հենց այսպես, բայց արդյոք ավելի ճիշտ չէ նրան կոչել հենց իր, իսկական հայկական տարբերակով - Եսայի Մովսեսի? Կարելի է հիշել նաև բյուզանդական Ասոտիկին (Աշոտ), ասորեստանյան Ռուսային (Առուշան), հռոմեական Օսակեսին (Վասակ) և այլն:

Եթե մի փոքր խորանանք, կարող է պարզվել, որ Արտաշեսը իսկի հայկական անուն էլ չի, այլ լոկ պարսկական Արտաքսերքսի հայկական տարբերակը:

Իսկ որ մի քիչ էլ խորանանք, կպարզենք, որ պարսկական անունների զգալի մասը արիական, այսինքն հայկական արմատներ ունեն

Քո բոլոր փաստարկները, Լիոն ջան, լոկ ենթադրություններ են, այնպես որ ճիշտ կլինի, եթե ենթադրությունների լեզվով խոսես, ոչ թե 100 տոկոս ապացուցված իրողությունների:

Ես առայժմ հերքումներ չեմ տեսել և այս ամենն ինձ համոզիչ է թվում:

Արտակ Մովսիսյանի գիրքը վերից վար նայեցի: Աչքս չբռնեց մի տեղ, որտեղ կկարողանայի կարդալ Միտաննի պետության հայկական լինելու ապացույցը կամ դրան մոտ մի բան:

Ապեր, մոռացար, Միտանիի բնակչությունը այսպես կոչված "խուռիներն" էին, իսկ նրանք հայեր էին` Սուբարտուից:

[Malxas]

Լավ, Լիոն ջան

[Windows 7]

Լիոն, սաղ թքում-կպցնում ես իրար: Որևէ ուսումնասիրություն սկսելուց առաջ քեզ մոտ արդեն ուսումնասիրության արդյուքները առկա է:
Ես ոլորտի մասնագետ չեմ, դեռ մի բան էլ նուբ եմ, բայց տրամաբանական կապի առկայությունը կամ դրա բացակայությունը կարող եմ նշել: Քո «փաստարկները» չեն համոզում, ահովոր անհիմնավոր են թվում նույնիսկ ինձ /ոլորտի հետ թույլ ծանոթ մարդկանց միշտ ավելի հեշտ է համոզել/ համար. հատկապես Հիքսոսների մասով:

Շալոմ;

Ես չէի կասկածում որ Լիոնի հայրենանվեր թեման պիտի վիճաբանության վերածեն,ուրեմն այսպես ;

Ես կարող եմ ներկայացներ որոշ հեղինակների անուններ եվ իրենց հղումները դեպի այլ հեղինակներ,այլ հարց է՝ եթե չեք ընդունում պատմիչների,կամ ասենք Մ Խոռենացու պատմական փաստերը,դա ձեր իրավունքն է;
Բայց ես վստահ եմ որ Լիոնը ևս կներկայացնի կոնկրետ հեղինակների հղումներ.
ձեզ բարի քննարկումներ;

Հարգանքներս;

[Դավիթ]

Շալոմ;

Ես չէի կասկածում որ Լիոնի հայրենանվեր թեման պիտի վիճաբանության վերածեն,ուրեմն այսպես ;

Ես կարող եմ ներկայացներ որոշ հեղինակների անուններ եվ իրենց հղումները դեպի այլ հեղինակներ,այլ հարց է՝ եթե չեք ընդունում պատմիչների,կամ ասենք Մ Խոռենացու պատմական փաստերը,դա ձեր իրավունքն է;
Բայց ես վստահ եմ որ Լիոնը ևս կներկայացնի կոնկրետ հեղինակների հղումներ.
ձեզ բարի քննարկումներ;

Հարգանքներս;

Windows 7-Նայած ինչ հեղինակներ: Օրինակ, Լիոնի ասած ձևով ես հանգիստ կարող եմ ասել, որ Պարույր Սկայորդին սկյութ էր, սակա: Էհ, ինչու՞ չէ որ: Եթե Հալդը դառնում ա Հայկ, Մենուան`Մանվելը, Ռուսան` չգիտեմ ինչ, թող Պարույրն էլ դառնա սկյութի որդի:

[Lion]

Windows 7-Նայած ինչ հեղինակներ: Օրինակ, Լիոնի ասած ձևով ես հանգիստ կարող եմ ասել, որ Պարույր Սկայորդին սկյութ էր, սակա: Էհ, ինչու՞ չէ որ: Եթե Հալդը դառնում ա Հայկ, Մենուան`Մանվելը, Ռուսան` չգիտեմ ինչ, թող Պարույրն էլ դառնա սկյութի որդի:

Ապեր, կարաս Պարույրը "Օսման" էլ սարքես, բայց ասեմ - դա իմ ասածի հետ ոչ մի կապ չունի

[Գալաթեա]

Մալխա՞ս
Բրավո, ես արդեն հույսս կտրել էի քեզնից

[Lion]

Հետաքրքիր նյութ թեմայի վերաբերյալ:

[Malxas]

Մալխա՞ս
Բրավո, ես արդեն հույսս կտրել էի քեզնից

Նշանակում է այնքան էլ ճիշտ կարծիք չես ունեցել իմ մասին
Բայց անպայմանորեն պետք է նշեմ, որ ես հարգում եմ Լիոնի կատարած հսկայածավալ աշխատանքը: Միայն թե կարծում եմ, որ նա պետք է մոտեցումը փոխի որոշ մասերում և խոսի հավանական ենթադրությունների և ոչ թե 100 տոկոսանոց իրողության լեզվով:

[Շինարար]

Նշանակում է այնքան էլ ճիշտ կարծիք չես ունեցել իմ մասին
Բայց անպայմանորեն պետք է նշեմ, որ ես հարգում եմ Լիոնի կատարած հսկայածավալ աշխատանքը: Միայն թե կարծում եմ, որ նա պետք է մոտեցումը փոխի որոշ մասերում և խոսի հավանական ենթադրությունների և ոչ թե 100 տոկոսանոց իրողության լեզվով:

Ես կասեի անհավանական ենթադրությունների: Լիոնը հրաշք գրականություն կարար ստեղծեր զուգահեռ աշխարհների, գերբանական էակների և այլնի մասին, հաշվի առնելով իրա վառ երևակայությունը նա կհնարեր մինչև իսկ նրանց լեզուն, կնկարագրեր նրանց սպասքը, ծեսերը, դիցարանը, տարազները, ազգային պարերը, բայց դե ինքը գիտի, շատ պետքս ա: Մեկ ա` ես էդ տեսակ գրականության սպառղը չեմ:

[Malxas]

Լիոն ջան, կարդացի: Նյութի մեջ Միտաննի հայկական պետություն լինելու ապացուցման մասին խոսք չի գնում, այլ պարզապես ասվում է, որ Միտաննին հայկական պետություն է: Ի դեպ, այդ նյութի մեջ Անժելա Տերյանն ասում է, որ «հուրի» տերմինը վերջնական է և «հարի» - ի մասին խոսք լինել չի կարող, այնպես որ ինքնստինքյան «Հայարի» ն էլ է դուրս մղվում:

Հետաքրքիր նյութ թեմայի վերաբերյալ:

[Malxas]

Շինարար ջան, դու այդպես կարող էիր վստահորեն ասել, եթե կարդացած լինեիր Լիոնի ողջ աշխատությունը: Ես մի քանիսին լավ ծանոթ եմ և կարող եմ հավաստել, որ լուրջ պատմական աշխատություն է: Բայց նաև հանդիպել եմ նյութերի, որոնց հետ, մեղմ ասած համաձայն չեմ: Դա մեծամասամբ վերաբերվում է հին հայերի կամ նախահայերի ժամանակաշրջանի պատմությանը:

Ես կասեի անհավանական ենթադրությունների: Լիոնը հրաշք գրականություն կարար ստեղծեր զուգահեռ աշխարհների, գերբանական էակների և այլնի մասին, հաշվի առնելով իրա վառ երևակայությունը նա կհնարեր մինչև իսկ նրանց լեզուն, կնկարագրեր նրանց սպասքը, ծեսերը, դիցարանը, տարազները, ազգային պարերը, բայց դե ինքը գիտի, շատ պետքս ա: Մեկ ա` ես էդ տեսակ գրականության սպառղը չեմ:

[Շինարար]

Շինարար ջան, դու այդպես կարող էիր վստահորեն ասել, եթե կարդացած լինեիր Լիոնի ողջ աշխատությունը:

Դե փաստորեն չէ, ամբողջը կարդացած չլինելով էլ կարողացա ասել:Դե իհարկե անհնար ա, որ 60-ից ավել հատոր գրած մարդը մի ճիշտ նախադասություն գրած չլինի, էդ էլ կա: Իրականում իմ խորհուրդը շատ լավ ու օգտակար խորհուրդ ա իր համար: Լիոնը, վստահ եմ, գիտի, որ բարեկամաբար եմ ասում:

[Varzor]

Malxas ջան, Միտանիի հայկական լինելու պահով կողմնակի փաստեր-ապացույցները ահռելի են, սակայն ակադեմիական գիտությունը դա չի ընդունում, որովհետև այդքան էլ ձեռնտու չի` ոչ հայկական համարելով մարդիկ գիտնականեր են հռչակվել, կոչումներ են ստացել, փողեր են աշխատել: հիմա ոնց վերցնեն ու միանգամից ջնջեն?

ԻՀԿ Միտանին հերթական Դյակոնովյան զեղծարարությունն է, ինչպիսն է Ուրարտու կոչվածը:
Հիմա ասեմ ակադեմիական գիտության կողմից ընդունված փաստեր, հետևությունները դուք արեք.
1. Միտանիի հիմնական բնակիչներ (կամ գերիշխող) են համարվում խուռիները
2. Պաշտոնական գիտության կողմից ընդունված է, որ ուրարտերենը և խուռիերենը նույն լեզուն են, կարելի է ասել բառբառային տարբերույամբ (կոպիտ եմ ասում, բայց էությունը)
3. Խուռիերերը, ինչպես նաև ուրարտերենը դեռևս չեն դասակարգվել որևէ լեզվընտանիքի մեջ, սակայն ունեն բազմաթիվ նմանություններ հնդևրոպական, նախս-դաղստանյան լեզուների հետ:
4. Միտանին որպես պետութուն թվագրվում է ավելի վաղ, քան Ուրարտուն
5. Խուռիները արմենոիդ են !!!
6. Խուռիների մի մասը որոշ վարկածներով (ամենաընդունված` Դյակոնովյան ) մասնակցել են հայկական էթնոսի ձևավորմանը: Ընդ որում նույն հեղինակավոր Դյակոնովի կարծիքով հայ ժողովրդի պատմությունը խուռիների, ուրարտների և լուբիացիների պատմության շարունակությունն է:
7. Միտանին իր մեջ ներառել է ինչպես Հայոց Միջագետքի, այնպես էլ Հայկական լեռնաշխարհի հատվածներ:
8. Միտանիում կամ Միտանիում իշխող խավի մոտ տարածված կրոնական ու ծիսկան սովորույթները մեծ ընդհանրություններ ունեն հնդ-իրանականի (արիականի) հետ:
Համադրում ենք.
1. Միայն լեզվական ընդհանրությունը էթնիկ ընդհանրություն չէ (Մեքսիկան քեզ ղուրբան)
2. Միայն կրոնածիսկան ընդհանրությունը էթնիկ ընդհանրություն չէ:
3. Միտանիի մշակույթ ու ճարտարապետությունը դեռևս լավ չեն ուսումնասիրված, իսկ հնագիտական նյութերն էլ դեռ քիչի են:
Ուստի
1. Գիտնականները չեն կարող պնդել, որ խուռիները հայեր են, քանի որ ապացույցներ չունեն, որ խուռիները իրենց հայեր են համարել կամ էլ այդ ժամանակ եղել է հայ ժողովուրդ
2. Գիտնականները չեն կարող պնդել, որ Միտանիում բնակչության գերակշռող մասը եղել են խուռիներ:
3. Գիտնականները չեն կարող պնդել, որ խուռիները հնդեվրոպական ազգ են կամ էլ արիական մշակույթի անմիջական կրողներ:

Բայց.
1. ուր են գենետիկ հետազոտությունների տվյալները?
2. ինչու են խուռի-ուրարտական բառերը սեմ-հնդևրոպական հնչյունադարձման օրինաչափությունների միջով անցնելով դառնում այդքան հայկական (հայերենանման)?


Ինչպես տեսնում ենք խուռիներին հայերի հետ կապող թելեր կան, բայց ոչ մեկն էլ բավարար հիմքեր չի տալիս համոզված ու փաստագրված պնդելու, որ Միտանին Հայկական պետություն է:
Ի դեպ, մեկը ես չեմ կարծում, որ Միտանին կարելի է համարել զուտ հայկական պետություն, ինչպես և Ուրարտու-Բիայնիլին (ԻՀԿ ավելի ճիշտ կարդացվում է հենց Վան), սակայն ուրարդ-բիայնացիներին ու խուռիներին համարում եմ հայ ժողովրդի հետ էթնիկ, կրոնական ու մշակութային ընդհանրություններ ունեցող և ներկայիս հայերի անմիջական նախնիներ հանդիսացող ժողովուրդներ: Ու եթե նրանք մեր նախնիներն են, ապա Միտանին էլ մեր նախնյաց պետություններից է: Հակառակ դեպքում, օրինակ հույները չեն կարող պնդել, որ միկենյան կամ աքեյան մշակույթը իրենց նախնիներին է, իսկ իտալացիք չեն կարող հռոմեական կայսրությունը համարել իրենց նախնյաց պետությունը:

[Lion]

Varzor-ի ասածների հետ սկզբունքորեն համաձայն եմ: Ավելացնեմ միայն, որ այստեղ ի դեմ իմ տեսակետի կողմնակիցների է աշխատում նաև իներցիան, ինչպես ժամանակին այսպես կոչված "Ուրարտուի" պարագայում: Ժամանակն ամեն ինչ իր տեղը կդնի:

Լիոն ջան, կարդացի: Նյութի մեջ Միտաննի հայկական պետություն լինելու ապացուցման մասին խոսք չի գնում, այլ պարզապես ասվում է, որ Միտաննին հայկական պետություն է: Ի դեպ, այդ նյութի մեջ Անժելա Տերյանն ասում է, որ «հուրի» տերմինը վերջնական է և «հարի» - ի մասին խոսք լինել չի կարող, այնպես որ ինքնստինքյան «Հայարի» ն էլ է դուրս մղվում:

Նման հարցերում ոչինչ վերջնական չէ: Նույն դյակոնովիստները պնդում են, որ հայերի ծագման իրենց տեսակետը վերջնական է, սակայն ինքդ էլ ես հասկանում, որ դա այդպես չէ: Շինարար ջան, մերսի, բայց կանցնի ժամանակ ու դու կտեսնես, թե իմ ասածներն ինչքան հիմնավոր են - օրինակ, դպրոցական դասագրքերի մակարդակում շատ բաներ իմ ասածներից արդեն իսկ ընդունվում են պաշտոնապես...